Phía sau trang sách

Công thức của Rupi Kaur, “nhà thơ của thập niên”

Sau khi đọc “Rupi Kaur là nhà thơ của thập niên” trên tờ New Republic của Rumaan Alam.

Published

on

Mấy năm trước và gần đây, Milk and Honey (Bản dịch có nhan đề Sữa và Mật, NXB Nhã Nam, 2019) của Rupi Kaur nổi như cồn. Nổi về nhiều khía cạnh, những dòng thơ súc tích, ngắn gọn, cô đọng, không cần phải suy nghĩ nhiều mà vẫn có thể rút ra được những nhân sinh quan dễ hiểu và có thể coi là sâu sắc, bên cạnh đó, có thể bằng những bức sketch line-art thường đi kế cạnh, thơ ngắn, dễ vừa một khung hình chụp up story, bìa sách đẹp,… Để vắn tắt sự ảnh hưởng của nó, trước khi được dịch, năm 2018 và đầu năm nay, dân “chơi sách” từ lâu đã sống chết với những bản thơ cổ Trần Dần, Vi Thuỳ Linh, Hoàng Cầm giờ đây đổ đi mua bản tiếng Anh, tiếng Pháp. Bìa sách màu đen, deep xịt, thơ gọn ghẽ có thể dịch bằng Google đủ làm nên sức lan toả của nó.

Sữa và mật

Rupi Kaur, nếu như bạn là người mê sách đồng thời cuồng Instagram thì có thể thừa biết, cô sở hữu 3,8 triệu người theo dõi hiện tại, một con số khổng lồ cho một tác giả, gấp 30 lần Margaret Atwood, 15 lần John Green, là những tác giả đang còn hoạt động và sử dụng Instagram thường xuyên. Thơ của cô bán được ba triệu rưỡi bản, con số ấn tượng trong khi thơ thế giới, đang lụi tàn, với số lượng bản in trung bình chỉ là 500 bản in, với sự vận động bớt ế miệt mài từ người thân và người nhà. Người trẻ Mỹ, trong sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông và văn hoá pop cộng đồng, sẽ có thể không hề còn nhớ tới Merwin hay Milosz, nhưng nhắc tới rupi kaur (viết thường, như mọi bài đăng của cô) thì họ sẽ liên hồi nghĩ tới một bức hình vuông vức trắng xoá, góc cuối bên phải có hình vẽ cách điệu bằng những dây mực, bên góc trái xoã xuống những dòng thơ ngắn gọn, phông Times New Roman.

Hai năm sau khi “milk and honey”, “the sun and her flowers” ra đời không đánh dấu cho điều gì mới mẻ và ý nghĩa gì quan trọng lắm. Vẫn những cách trình bày và bìa sách cũ, đi qua hiệu ứng của những câu từ không bao giờ viết hoa thì bắt gặp những câu thơ ngắn gọn, phô trương, dễ đoán, những phép ẩn dụ tưởng chừng nhấn nhá đến vô phương thấu hiểu thật ra nhạt nhẽo và tầm thường, sự ngắt câu chểnh mảng và chỉ gây dấu ấn chứ không mang ý nghĩa về bất cứ nội dung gì. Thì làm thế nào, Rupi Kaur, một nhà thơ (nếu bạn đồng ý), trẻ, số lượng tác phẩm chưa đồ sộ và chưa có thành tích nào đặc biệt quan trọng, lại thay đổi bộ mặt thơ thế giới trong thập niên này, và có thể cô, những hậu duệ cô sẽ tiếp tục duy trì điều đó vào những thập niên tiếp nữa?

Nếu là một người đọc dễ tính, như các cô nàng tuổi teen đang chuếnh choáng cuộc đời, yêu đương, những người lạc lối (trong thế hệ này, số người đó vô số kể, hơn 3,8 triệu nhiều) thì thơ Kaur dễ dàng đánh động và thuyết phục bạn, đó là thể loại thơ mà những người sõi đời sẽ kể (thật ra không phải, ở dưới sẽ cho bạn biết vì sao), là Nam Cao sẽ viết, thể loại thơ người ta sẽ rất thích để đăng kèm caption. Sau đây là công thức của Kaur:

1. Tính đánh động bằng hình ảnh:

Một số câu thơ (verse) của Kaur giống như một câu nói trong bài phát biểu của bà hội trưởng ôn tồn giảng đạo cho bầy trẻ hơn. Nhưng vì thế, nó “mạnh mẽ” và “bộc trực”:

Một trong số đó:

bạn sợ hãi

giọng nói của tôi

tôi cũng thế

tôi cũng sợ hãi nó

Hay:

thật mạnh mẽ làm sao

trái tim con người

qua bao lần tan vỡ

vẫn sống

Đó là những dòng thơ mà người ta sẽ lấy để làm lyrics cho những bài hát thị trường, nó mang tính đánh động trực diện vào hai thái cực cảm xúc khác nhau, chỉ với những vần thơ vô cùng đơn điệu và tầm thường. Bài đầu tiên, ám chỉ lời nói độc hại, “lời nói giết người hơn dao”. Bài thứ hai, ca ngợi, tự mãn với sức mạnh của trái tim con người. Chấm hết, không gì nghĩ ngợi hơn nữa. Để làm rõ sự đơn giản của lớp ý thức của Kaur, xin đọc một bài thơ cũng ngắn như thế của Merwin có tên là “Tiết kiệm” (bản dịch của Nguyễn Huy Hoàng):

Không cần phải đập tấm gương.

Đây là khuôn mặt tan vỡ,

Sẵn cho bảy năm buồn bã.

Đầu tiên, ở phương diện hình thức, thơ của Merwin không cố cắt các đoạn thơ ra khi không cần thiết, các đoạn thơ ngắt nhưng đầy đủ nghĩa, chững chạc, vững vàng. Và sau mỗi câu đều có dấu câu, không cố níu giữ sự liền mạch giữa các câu thơ sau khi xuống dòng. Còn thơ của Kaur, sự bẻ ngắt vô thức để tạo sự vỡ mạch, ấn tượng, hụt hẫng, trong khi cách viết thì mong muốn sự liền mạch trong câu thơ (verse) như thể một đoạn văn (prose), loại bỏ mọi sự cản trở lẫn hỗ trợ của dấu câu. Rõ ràng, thơ Kaur có mang tính biểu hiện, gây ấn tượng hơn so với thơ cũ. Đó là một nguyên liệu quan trọng trong công thức thành công của cô, sự ngắn gọn, vừa đủ một khung hình Instagram bởi vì người ta sẽ không bao giờ đọc những thứ quá dài, phô diễn sự sâu sắc, bởi ai cũng thích đọc những vần thơ sâu sắc nhưng quá lười để nghĩ, để bóc tách sự sâu sắc đó ra và thử nghiệm, thôi thì để nhà thơ nghĩ luôn tất cả, tiếp đó, đánh động, nội dung đề cập thường khơi dậy con người tính giác ngộ về tính ác sẵn có (phù hợp với những người nghi hoặc) hay là trân quý con người (phù hợp với những con người yêu đời, trẻ trung, bước qua tan vỡ). Kaur tự rước vào mình thiên chức người mang tiếng nói chung, đó là những tiếng nói ai cũng biết, một bó rau muống mà ai cũng có thể tậu được trong chặng đường sống, nhưng cô ta thổi vào đó hình ảnh, đem nó qua Mỹ, đặt cái tên thật mĩ miều, “morning glory”, trang hoàng bao bì và lấy lời gấp ba gấp bốn từ nó. Trong khi, “Tiết kiệm” của Merwin, chỉ nói về những cảm xúc cá nhân, không hề toàn thể, rất bất chợt mà có thể sẽ không thường trực hiện diện trong chính con người của tác giả nữa. Vậy thì, độc giả phải tự đi tìm đó là gì, nó tốn quá nhiều thời gian, để tìm hiểu “bảy năm buồn bã” đó là gì, và hình ảnh cái gương vỡ biểu đạt cho điều gì. Và người ta hiện đại không đủ thời gian và tâm huyết để đi tìm hiểu sự buồn bã của một người, thay vào đó, người ta sẽ đi tìm tính nhân bản hiện diện cạn hẹp trong thơ Kaur.

Nói về những tính cá nhân trong thơ của Kaur, không phải là không có. Đại loại là:

tôi là nước

mềm mại đủ

để cung hiến cho đời

mạnh mẽ đủ

để cuốn phăng chúng đi.

Câu thơ đầu tiên rõ ràng là một câu tự sự, và rõ ràng bài thơ là cách tự nhận mình là nước của cô. Và bắt đầu giải thích sự toàn diện của lời tự sự vô thưởng vô phạt ấy, đó là một kiểu viết cổ điển, mang tính kêu gọi và toàn thể. Ai cũng có những cảm xúc tương tự đó, vì nó quá hoàn hảo, những cách giải thích hoàn toàn thuyết phục, tự đưa mình ra thành thánh nữ và lôi kéo người đọc thành tông đồ của tín ngưỡng của mình.

2. Không quên những dài dòng ngắn gọn:

Những câu thơ ngắn không phải bao giờ cũng là đặc điểm của Kaur, để có chỗ cho những phép ẩn dụ đầy sâu sắc (có lẽ) và để cảm xúc trôi thành cuộn, cô cũng có cho mình những bài thơ dài dòng, nhưng cũng lại chỉ vừa đủ trong một khung hình trắng trơn đó.

mẹ bạn

có thói quen là

cho bạn nhiều tình thương

quá mức bạn có thể giữ

ba bạn đã vắng mặt

bạn là một trận chiến

giữa biên cương hai nước

những phá huỷ song song

những nghịch lý gắn nối hai nước

nhưng cũng chia rẽ tàn khốc chúng

Đề cập đến chủ đề gia đình, với sự bất hạnh của tuổi thơ, lối kể nhưng lại đánh tới người đọc, xưng “your” (ngôi hai), bài thơ không thể không gây xúc động đặc biệt. Đoạn đầu mềm mại, dịu dàng, dập dìu, nữ tính, sau câu ngăn cách thì lập tức chuyển sang cơ học với vô số từ chuyên ngành lý tính (colleteral, paradox). Bài thơ tập trung được nhiều cung bậc, đủ sự ẩn dụ và hình ảnh thì quá sức gợi cảm, chỉ cần người đọc ở mức trung bình thấp cũng có thể hiểu nổi và gật gù (I’m a war), chính vì sự khó hiểu đơn giản ấy, cô thu hút độc giả tiếp tục trong một trò chơi giải mã từ ngữ mà cô bịa ra, trò chơi rất cam go, nhưng đơn giản.

cô gái da nâu xinh xắn

mái tóc dày của cô như dòng sữa dê không lọ nào chứa hết

cô gái da nâu xinh xắn

da cô khôn kham chứa nhiều mặt trời nhất có thể

tôi biết cô ghét làm da mình đen thêm

nhưng cô như nam châm hút tất cả ánh sáng

chứa nó nhiều nhất có thể

cô như nam châm hút tất cả ánh sáng

đôi lông mày giao nhau – xây cầu nối liền hai thế giới

âm đạo – nơi tăm tối sâu thẳm nhất cơ thể

đang cố giấu những quặng vàng

cô sẽ có những quầng thâm thật sớm

ưa thích những quầng sáng

cô gái da nâu xinh xắn

cô kéo chúa ra bụng họ

Bỏ qua những phép tu từ và từ ngữ lạng xạng khó hiểu, bài thơ là bức tranh ca ngợi vẻ đẹp người phụ nữ, từ những thứ mà họ cố phô ra cho người đời thấy cho đến nơi sâu thẳm nhất, bằng những hình ảnh thơ đẹp, lạ, hoán dụ chuyển đổi cảm giác nhiều, và sau đó là đối tượng hướng tới, “cô gái da nâu”.

3. Tình yêu và tính nữ trong xã hội shared pop-culture

Khó mà một nhà thơ trẻ nào, dẫu có tư duy lỗi lạc như Kaur lại có thể làm lơ chủ đề tình yêu như một mảnh đất màu mỡ để cày xới vun trồng. Tình yêu của Kaur cũng mang tính nữ như bao ai, tan vỡ, tổn thưởng và cứu rỗi, cô đơn. Và một trong số đó, có hàng loạt bài có thể đủ thời gian để trích dẫn ra đây như sau:

sự trớ trêu của cô đơn

ta đều cảm nhận được

cùng nhau

Hay:

yêu

với nỗi cô đơn

của bạn

Và:

tôi muốn tuần trăng mật một mình

Thay vì những đau khổ đầy cảm tính của những chị gái xuân sắc dậy dà thì Kaur nói về tình yêu với những kiểu cảm xúc lấy lý tính và tricky. Bài thơ trích dẫn ban đầu ngay lần đầu đọc đã cho người ta thấy sự thú vị trong cách triển khai ý nghĩa của một tình yêu đang dần nhạt nhoà nhưng cả hai không ai muốn buông tay trước. Đó là loneliness, nhưng togetherat the same time. Đối chọi từ ngữ, đầy thông minh. Bài thứ hai cũng vậy, nói về sự cô đơn sau tình yêu nhưng lại đề cập đến tình yêu, tình yêu với nỗi cô đơn. Điều này thể hiện tính biểu hiện của trong thơ của cô, cô muốn cho người ta thấy sự thông minh trong cách dùng từ của cô, thu kéo độc giả để soi chiếu những đối chọi từ ngữ chứ không phải những cảm giác văn chương và trải nghiệm.

Ca thứ ba là một sự thú vị nữa, độc nhất một dòng, dòng mà Lana Del Rey sẽ viết trong những bài hát rất femalist, với chất giọng lãng mạn du dạt như một kẻ tự tình tổn thương. Nhưng ở đây, Kaur không thể có âm nhạc, cô ta dùng hình vẽ, đặt bên cạnh một câu thơ độc nhất có vẻ đớn đau và đầy yếu ớt là người phụ nữ đang thủ dâm với vẻ tự mãn. Lập tức biến chuyển câu thơ thành một cách nghĩ khác, đầy nữ quyền, không còn ướt át mà đầy sức mạnh, sức mạnh của “lòng tự yêu bản thân”, theo một bình luận trên bài đăng mà tôi thấy. Điều này chứng tỏ những bức line-art bên cạnh, cũng đầy súc tích và siêu thực góp phần bổ trợ cảm giác cho chúng ta rất nhiều, sự kết hợp siêu văn bản (hypertext) hài hoà, độc đáo và có tác dụng là công cụ hữu hiệu giúp cô định hình, quy chuẩn suy nghĩ của người đọc. Và người ta sẵn sàng đắm chiều trong đó.

Kết thúc thập niên với Kaur, tôi mong ít nhất nó cho chúng ta cái nhìn trực diện nhất về cái cách mà chúng ta đọc đã thay đổi bộ mặt thơ. Phương tiện truyền thông và nếp sống nhanh, vội, nhưng vẫn muốn hiểu hết các giá trị sâu sắc làm Kaur và sự thông minh của cô (cả gương mặt, hình thể, theo Rumaan Alan) có đất để diễn giải và chiếm sóng. Cô không cần quá nhiều trải nghiệm về cách mạng Ireland như W. B Yeats, trải nghiệm cuộc sống chính trị và lối sống toàn cầu như Pablo Neruda, hay đau đớn bởi các phức cảm và bất hạnh đè nén, nhạy cảm như Sylvia Plath để viết thơ, cô chỉ cần phóng tác lại những tư tưởng giờ đây quá dễ dàng để kiếm và hiểu lại theo ngôn ngữ, hình ảnh và lối dùng từ của mình. Các tên tuổi Whitman, Frost, Dickinson,… không còn phù hợp với lối sống của đại đa số giới trẻ nữa, thay vào đó sẽ là những bài thơ độc ngôn, ngắn gọn và ít phải suy nghĩ như thế. Kaur hiểu được người đọc đương thời muốn những nghịch lý gì, muốn sự phức tạp mà đơn giản, sự sâu sắc mà dễ hiểu, sự chảy tuôn trào cảm xúc nhưng tỉnh táo và lý tính, sự cuồng si và thẳm tối nhưng vẫn tricky và trào lộng. Có thể nói sự thành công lớn nhất của cô không phải ở chỗ thơ của cô đạt tới những tầm mức cao thế nào, mà chính tư duy trong cách làm thơ, cô đã dạy cho chúng ta, những người viết trong thế hệ trẻ, nếu muốn thoát khỏi bàn tròn của những chuyên gia, xâm nhập sâu vào đời sống cộng đồng thì phải làm thế nào, đó là công thức chung nhất của văn chương những ngày sau của thập niên kế tiếp, tôi đoán.

Hết.

Gia Bin

Ảnh: rupikaur_


Đọc tất cả những bài viết của Gia Bin.


Một năm nhìn lại



Phía sau trang sách

Tư duy tích cực tạo thành công: Chìa khóa dẫn đến sự thịnh vượng

Published

on

Tác phẩm Tư duy tích cực tạo thành công của Napoleon Hill và William Clement Stone là một cẩm nang hữu ích cho bất kỳ ai muốn đạt được thành công trong cuộc sống. Cuốn sách không chỉ cung cấp những nguyên tắc và chiến lược hiệu quả để phát triển bản thân mà còn truyền cảm hứng giúp người đọc có một thái độ tích cực hơn trong cuộc sống.

Tư duy tích cực tạo thành công là một tác phẩm kinh điển về chủ đề phát triển bản thân, đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên khắp thế giới kể từ khi xuất bản lần đầu tiên vào năm 1959, khẳng định vị trí là một trong những tác phẩm self-help bán chạy nhất mọi thời đại. Cuốn sách vén màn bí mật về sức mạnh của tư duy tích cực, giúp người đọc khai phá tiềm năng bản thân và đạt được những thành tựu phi thường trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Tìm kiếm hình mẫu thành công làm ngọn đuốc soi sáng

Để có thêm động lực và định hướng rõ ràng cho bản thân, tác giả gợi ý rằng người đọc có thể xây dựng cho riêng mình một hình mẫu thành công từ những câu chuyện về người thật, việc thật trong sách báo. Khi dành thời gian tìm hiểu về hành trình của họ, những khó khăn họ đã trải qua và cách họ vượt qua những thử thách đó, ta sẽ có thể biến kinh nghiệm của họ trở thành ngọn đuốc soi sáng cho con đường của chính mình.

Bên cạnh đó, người đọc còn có thể chọn một bức ảnh có ý nghĩa đặc biệt với mình để đặt câu hỏi khi nhìn bức ảnh đó rồi lắng nghe câu trả lời từ chính tâm thức bật ra. Bức ảnh ấy có thể là hình ảnh về mục tiêu ta muốn đạt được, về một giá trị sống mà ta trân trọng, hoặc đơn giản là một khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống. Chẳng hạn, nếu người đọc muốn mua nhà nhưng chưa có đủ tài chính thì có thể chọn bức ảnh về một mái ấm khang trang để ngắm nhìn và tự đặt câu hỏi rằng mình phải làm gì để đạt được số tiền sở hữu căn nhà đó. Không phải lúc nào câu trả lời cũng đến ngay lập tức, nhưng việc cụ thể hóa mục tiêu bằng một hình ảnh rõ ràng sẽ giúp người đọc tăng cường ý chí nỗ lực.

Ngoài ra, niềm tin chính là nguồn động lực mạnh mẽ giúp mỗi người vượt qua mọi khó khăn và chinh phục mục tiêu. Trong Tư duy tích cực tạo thành công, có một công thức thường được lặp lại nhiều lần để người đọc ghi nhớ là: “Khi con người người nghĩ đến và tin tưởng vào điều gì, họ sẽ có thể đạt được điều đó với thái độ tích cực.” Đây cũng là một biện pháp tự truyền cảm hứng.

Hai mặt của tình thế bức bách: Thành công hay tội ác?

Tư duy tích cực tạo thành công nhấn mạnh tầm quan trọng của tính lương thiện trong hành trình chinh phục thành công. Cuốn sách khẳng định rằng thành công đích thực không chỉ dựa trên kết quả mà còn phải dựa trên phương tiện đạt được kết quả đó. Một người có thể đạt được thành công bằng mưu mô, thủ đoạn, nhưng đó chỉ là thành công giả tạo, thiếu bền vững và không mang lại hạnh phúc thực sự.

Ngoài ra, tác giả cũng bàn về vai trò của tình thế bức bách: nó như một con dao hai lưỡi, có thể đưa con người đến đỉnh cao thành công hoặc vực sâu tội ác. Tình thế bức bách là phép thử cho bản lĩnh, đạo đức và thái độ của mỗi cá nhân. Khi đó, thành công hay thất bại đều tùy thuộc vào thái độ:

Thái độ tích cực: Khi đối mặt với nghịch cảnh, người có thái độ tích cực sẽ biến nó thành cơ hội để học hỏi, rèn luyện và phát triển bản thân. Họ kiên trì nỗ lực, tìm kiếm giải pháp sáng tạo và không bao giờ bỏ cuộc. Nhờ vậy, họ có thể vượt qua mọi khó khăn và gặt hái thành công.

Thái độ tiêu cực: Ngược lại, người có thái độ tiêu cực sẽ dễ dàng gục ngã trước nghịch cảnh. Họ chìm trong lo âu, sợ hãi, nghi ngờ bản thân và tìm kiếm lối thoát bằng những hành vi sai trái. Hậu quả là họ đánh mất bản thân, vướng vào vòng xoáy tội ác và tự hủy hoại cuộc đời.

Từ đó, cuốn sách đưa ra hai công thức đơn giản nhưng đầy ý nghĩa:

Tình thế bức bách + Thái độ tích cực = Thành công
Tình thế bức bách + Thái độ tiêu cực = Tội ác.

Cân bằng cảm xúc, rèn luyện tư duy và đặt mục tiêu hiệu quả

Cảm xúc và lý trí đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, mỗi người cần học cách cân bằng hai yếu tố này để đưa ra những quyết định sáng suốt. Đôi khi, ta cũng nên lắng nghe tiếng nói con tim và hành động theo những gì mình mong muốn. Chẳng hạn, khi phải lựa chọn giữa một công việc ổn định và theo đuổi đam mê, ta cần cân nhắc kỹ lưỡng cả hai yếu tố cảm xúc và lý trí: ta thường dùng lý trí để đánh giá khả năng thực tế của bản thân, nhưng cũng đừng quên lắng nghe tiếng nói con tim.

Bên cạnh đó, tác giả cho rằng mỗi ngày, chúng ta chỉ cần dành 1% thời gian để nghiên cứu, suy nghĩ, lập kế hoạch là đã có nhiều cơ may tạo ra sự khác biệt để vươn đến thành công. Theo ước tính, một ngày có 1440 phút, 1% sẽ tương ứng với 14 phút. Trong 14 phút đó, nếu ta chú tâm suy nghĩ kế hoạch cho những gì mình muốn làm, ta sẽ dần hình thành được thói quen có thể suy nghĩ sáng tạo mọi lúc, mọi nơi: khi rửa chén, lúc ngồi trên xe bus, hay thậm chí là khi đang tắm.

Ngoài ra, đặt mục tiêu là bước đầu tiên và quan trọng nhất trên kế hoạch chinh phục thành công. Mục tiêu rõ ràng sẽ giúp bạn tập trung nỗ lực, đưa ra quyết định sáng suốt và duy trì động lực để đạt được ước mơ. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách đặt mục tiêu hiệu quả. Dưới đây là bốn điều quan trọng cần ghi nhớ khi đặt mục tiêu:

1. Viết mục tiêu ra giấy: Khi viết mục tiêu ra giấy, bạn sẽ buộc bản thân phải suy nghĩ cẩn thận về những gì mình muốn đạt được. Việc này giúp bạn tập trung và ghi nhớ mục tiêu tốt hơn.

2. Đặt mốc thời gian: Mốc thời gian giúp bạn chia mục tiêu lớn thành những mục tiêu nhỏ hơn, dễ quản lý hơn. Việc này giúp bạn có động lực để hoàn thành từng bước và tiến đến mục tiêu cuối cùng.

3. Đặt tiêu chuẩn thật cao: Khi đặt tiêu chuẩn cao, bạn sẽ buộc bản thân phải nỗ lực hết mình và phát huy tiềm năng tối đa.

4. Đặt mục tiêu cao: Mục tiêu cao sẽ giúp bạn có tầm nhìn xa và thúc đẩy bạn không ngừng phát triển.

Nhìn chung, Tư duy tích cực tạo thành công đã mang đến cho người đọc những bài học quý giá về sức mạnh của tư duy tích cực trong việc gặt hái thành công và hạnh phúc. Hãy nhớ rằng, thành công không phải là đích đến mà là hành trình. Hành trình chinh phục thành công bắt đầu từ việc nuôi dưỡng tư duy tích cực. Ta cần tin tưởng vào bản thân và những điều kỳ diệu mà cuộc sống có thể mang lại. Từ đó, ước mơ sẽ thành hiện thực bằng chính những hành động mà ta lựa chọn ngay từ hôm nay.

Hoàng Đức Nhiên

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Tình yêu đích thực từ góc nhìn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Published

on

Trong vô vàn những định nghĩa về tình yêu, quan điểm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh về “tình yêu đích thực” được trình bày trong cuốn tiểu luận True Love đã mang đến một sự giản dị, mộc mạc nhưng lại ẩn chứa sức mạnh lay động tâm hồn sâu sắc.

Tình yêu là một trong những chủ đề muôn thuở của nhân loại, luôn ẩn chứa sức hút mãnh liệt và khơi gợi những cảm xúc dạt dào. Nhưng không phải ai cũng hiểu được bản chất của tình yêu. Trong True Love, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã kể lại câu chuyện Thiếu phụ Nam Xương, rồi từ đó rút ra một kết luận mà thoạt nghe sẽ có vẻ vô cùng đơn giản nhưng càng ngẫm nghĩ thì ta càng thấy sự đơn giản ấy chính là vẻ đẹp của minh triết.

Thông điệp ý nghĩa từ ba câu khẳng định trong tình yêu

Đối với thầy, câu chuyện Thiếu phụ Nam Xương có kết cuộc đau lòng là vì người chồng đã không chịu lắng nghe người vợ, anh cứ gạt phăng lời vợ nói, cơn nóng giận đã che mờ tình yêu và cả lí trí. Vợ anh cũng đã không cố gắng hơn để giải thích rõ ràng cho anh hiểu. Chính vì vậy, cả hai người đều không thực sự hiện diện khi ở trước mặt đối phương, họ ở đó nhưng không thực sự ở đó, mà ở trong khoảnh khắc khác, trong những chiều không gian khác. Bi kịch của họ đơn giản chỉ là như thế.

Từ đó, Thiền sư Thích Nhất Hạnh rút ra kết luận là tình yêu thực sự chỉ đơn giản nằm gói gọn trong ba câu sau đây: “Anh ở đây. Em ở đây. Và anh ở đây vì em.” (I’m here. You’re here. And I’m here for you.)

Câu khẳng định đầu tiên mang hàm ý rằng anh đang ở đây ngay giây phút này khi đối diện với em, bằng trăm phần trăm con người anh, không hề có sự tản mác, phân mảnh đi bất cứ nơi đâu. Một điều tưởng chừng đơn giản nhưng thực ra trong cuộc sống bộn bề lo toan này, việc một người có thể tập trung hoàn toàn tinh lực của mình khi đối diện trước một người mà không bị vướng bận tâm trí bởi điều gì khác cũng thật khó khăn.

Câu khẳng định thứ hai là sự tiếp nối ý từ câu đầu tiên. Anh ở đây, và em cũng đang ở đây. Anh ghi nhận sự tồn tại của em, em ghi nhận sự tồn tại của anh. Vì em cũng đang ở đây cùng anh trong giây phút này nên em không cô đơn, em không tản mác, em không phân mảnh.

Câu khẳng định cuối cùng là một sự quả quyết mạnh mẽ: Anh ở đây, anh dành hết trăm phần trăm sự tồn tại của mình ở đây là vì chính em, không vì ai khác cả. Vậy nên, em có thể yên tâm mà thổ lộ tất cả mọi điều với anh, vì trong giây phút này, hai ta đều cùng hiện diện.

Thông qua đó, ba câu khẳng định này có thể diễn dịch lại thành thông điệp phổ quát như sau:

“I’m here”: Khẳng định sự hiện diện trọn vẹn của bản thân, tập trung toàn bộ sự chú ý và tinh thần vào người mình yêu thương. Trong cuộc sống bận rộn, việc dành trọn vẹn tâm trí cho đối phương là điều không dễ dàng, nhưng lại vô cùng quan trọng để xây dựng một mối quan hệ bền vững.

“You’re here”: Ghi nhận sự tồn tại của đối phương, trân trọng và thấu hiểu cảm xúc, suy nghĩ của họ. Khi cả hai cùng “ở đây”, họ sẽ cảm nhận được sự kết nối sâu sắc, chia sẻ và đồng hành trong từng khoảnh khắc.

“And I’m here for you”: Thể hiện sự cam kết, dành trọn vẹn tình yêu và sự quan tâm cho người mình yêu thương. Lời khẳng định này mang đến sự an toàn, tin tưởng và là động lực để cả hai cùng vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.

Ba câu khẳng định tưởng chừng đơn giản nhưng lại là chìa khóa cho một tình yêu đích thực. Khi cả hai cùng thực hiện được điều này, họ sẽ tạo dựng được một mối quan hệ bền chặt, hạnh phúc và viên mãn.

Chìa khóa cho một mối quan hệ tốt đẹp

Để thực sự “ở đây”, mỗi người cần học cách chánh niệm, tập trung vào hiện tại, gạt bỏ những lo toan, phiền muộn và dành trọn vẹn sự chú ý cho đối phương. Khi ta thực sự “ở đây”, ta sẽ cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp của người mình yêu thương, thấu hiểu những cảm xúc và suy nghĩ của họ. Tình yêu đích thực không chỉ là những khoảnh khắc lãng mạn, mà còn là sự cam kết và hy sinh cho nhau. Khi yêu thương ai đó, ta sẵn sàng dành thời gian, tâm sức và cả những hy sinh để cùng nhau xây dựng hạnh phúc.

Giao tiếp là yếu tố quan trọng trong bất kỳ mối quan hệ nào. Lắng nghe cởi mở và thấu hiểu là cách để hai người kết nối tâm hồn, chia sẻ những cảm xúc, suy nghĩ và vun đắp tình cảm ngày càng sâu sắc.

Tình yêu đích thực không phải là điều viển vông hay khó kiếm tìm. Nó ẩn chứa trong chính những khoảnh khắc bình dị của cuộc sống, chỉ cần ta biết trân trọng và gìn giữ. Ba câu khẳng định của Thiền sư Thích Nhất Hạnh là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về cách để vun đắp và nuôi dưỡng một tình yêu thương bền chặt, viên mãn.

Hoàng Đức Nhiên

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Cuộc gặp của những dòng chảy

Published

on

By

Trong tập truyện Trôi, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đã kéo những số phận riêng lại gần với nhau, từ đó cho thấy con người dẫu có ở đâu, sống đời thế nào… cũng là một phần của dòng trôi nổi.

Vừa quen vừa lạ

Là tác giả nổi tiếng với các truyện ngắn, tiểu thuyết có bối cảnh miền Tây Nam Bộ, Nguyễn Ngọc Tư đến với người đọc bằng sự giản dị, chân phương hệt như tính cách người dân nơi đây. Tác phẩm của chị thường mang tâm trạng trầm buồn, khi mà số phận buộc những nhân vật - thường là phụ nữ phải trải qua nhiều biến cố có phần ngang trái.

Gồm 13 truyện ngắn, Trôi đánh dấu cho hành trình mới của Nguyễn Ngọc Tư khỏi vùng châu thổ mà chị quen thuộc. Cuốn sách lướt qua câu chuyện của rất nhiều người ở nhiều cảnh ngộ khác nhau, từ nông thôn đến thành thị, từ mặt đất đến trên không, từ hiện thực đến siêu thực... thoạt nhìn có vẻ phi lý, thế nhưng càng đào sâu thêm vào từng dòng chữ, ta đều sẽ thấy mọi thứ trong cuộc đời này đều được liên kết, tương tác với nhau.

Nhân vật của nữ nhà văn trong tập sách này không còn ở trong vùng đất Thổ Sầu đậm tính sông nước, mà đã chuyển sang những khu phố thị hoặc là vô danh. Việc bỏ lai lịch của các nhân vật cho ta thấy rằng Nguyễn Ngọc Tư đã dám mạnh mẽ bước ra “cái kén” từ trước đến nay, để nói về những câu chuyện và những số phận mang tính phổ quát, có thể xảy ra với bất cứ ai và không ngừng lại.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư

Sở hữu cách viết điềm tĩnh, thận trọng, Nguyễn Ngọc Tư cho thấy tài năng quan sát và khắc họa nó lên trên trang viết. Các truyện trong tuyển tập này không hề cường điệu hay có chủ đích tạo sự kịch tính, mà lại êm đềm như một dòng chảy. Các tình huống được tác giả hóa giải một cách hợp lý, có khi theo đúng logic cơ học, nhưng cũng đôi lúc ẩn sâu là những liên kết buộc các độc giả tự mình tìm cách giải đáp…

Hiểu theo một nghĩa nào đó, Trôi đưa người đọc đến sự thấu hiểu chính bản thân mình. Như cách các nhà triết học của chủ nghĩa khắc kỷ đã từng bảo rằng, bởi ta không thể kiểm soát những gì xảy đến với bản thân mình, nên hãy thay đổi góc nhìn để thấu hiểu nó. Tập truyện ngắn này hướng đến những thứ tích cực, để ta thấy đời vẫn còn những màu đẹp đẽ trong mỗi ngày qua.

Đó cũng đồng thời chính là chữ “duyên” vốn thường xuất hiện trong văn hóa phương Đông, để ta biết rằng cái gì cũng có lý do, và khi thay đổi được suy nghĩ đó, những điều trôi qua đều có giá trị. Chính bởi điều này mà cuốn tiểu thuyết cũng đến rất gần Hành lý hư vô, Hong tay khói lạnh… vốn dĩ là những tản văn cũng có thông điệp tương tự như thế mà nữ nhà văn đã cho ra mắt trong các năm qua.

“Trôi là tin mừng”

Trở lại sau tập truyện ngắn Cố định một đám mây và cuốn tiểu thuyết Biên sử nước, có thể thấy rằng những đặc trưng cũ vẫn còn hiện diện trong tác phẩm này. Đó là những cuộc gặp gỡ cũng như cơ duyên như từ trên trời rớt xuống. Trong dòng chảy của số phận ấy, tất cả nhân vật gắn bó với nhau theo một cung cách hết sức lạ kỳ, thế nhưng ẩn chứa đâu đó họ vẫn có một sợi dây liên hệ và không thoát được khỏi tầm ảnh hưởng của nhau.

Sự trôi của Nguyễn Ngọc Tư cũng đã hiện diện ở nhiều chi tiết. Nó có thể mang nghĩa vật lý – như lục bình trôi, như dòng đời trôi; nhưng cũng có khi vô cùng tượng hình – như sự dịch chuyển của vũ trụ này, trong tình cảm con người và mối nối gắn họ với chính cuộc sống. Tác giả như đã trả lời câu hỏi: tồn tại hay không tồn tại để ta hiểu rằng: “Những cái vé xe đò, tàu hỏa hoặc máy bay đều có mùi của nơi chốn mà chúng đưa con người ta tới”.


Trong đây có chàng trai trẻ thích nghìn người khác nằm ngủ, có người đàn ông mà cả đời mình không bước khỏi cửa, có người mà võng là thứ “vật bất ly thân”… Ngoài ra cũng có một cặp vợ chồng “thắp lửa giữa trời”, có cả những cuộc gặp gỡ gần như không tưởng, xoay quanh chỉ một món nợ mà người trong cuộc cũng không thể biết mình nợ thứ gì…

Những tưởng họ vốn bất động trong cuộc đời mình, những tưởng những hành động ấy gần như phi lý, xác suất xảy ra gần như bằng không… Thế nhưng ở một giao điểm nào đó của số phận, họ đã gặp nhau và cùng vẽ nên bức tranh đời người. Xét cho đến cùng, tất cả chúng ta đều đang trôi nổi trên một dòng chảy – dòng chảy cuộc đời – theo chiều không ngừng mở rộng của cả không gian cũng như thời gian.


Nhà văn Ba Lan đoạt giải Nobel Văn chương 2019 - Olga Tokarczuk mà Nguyễn Ngọc Tư cũng đã nhắc đến trong một truyện ngắn, đã từng viết rằng: “Năng lượng của tôi sinh ra từ chuyển động – từ rung chuyển của ô tô buýt, từ tiếng gầm của động cơ máy bay, từ sự chòng chành của phà và tàu hỏa”. Dù muốn dù không thì sự xê dịch luôn luôn ở đó, đòi hỏi con người cứ thế tiến lên, cũng như nhìn nhận một cách tích cực về những điều mà bản thân gặp phải.

Như một câu văn trong truyện cùng tên: “Chẳng có cuộc trôi nào là vô tình hết, bản thân sự nổi trôi là thông điệp, tín hiệu, thư mời của chân trời”. Qua tác phẩm này, người đọc bỗng chốc nhận ra mình thuộc về “xứ không đâu”, nơi người với người cùng nhau tương tác, mỗi một cá thể sẽ lại tác động lên ai đó khác. Từ đó kêu gọi một sự sẻ chia cũng như đồng cảm trong cuộc đời này.

Đọc bài viết

Cafe sáng