Phía sau trang sách

Một-designer tiết lộ 1001 vui buồn chuyện-làm-sách

Xuất bản sách là một bức tranh toàn cảnh vô cùng to lớn, mà ở bài viết này, mình xin chia sẻ với bạn ở những góc nhìn nhỏ hơn. Đó là câu chuyện hậu trường sau mỗi quyển sách, chuyện buồn vui chưa kể của Phuong Nam Book, những gì tụi mình đang làm một cách âm thầm nhưng dữ dội, nơi phía cuối văn phòng – tầng 1 của Nhà sách Phú Thọ ấy.

Published

on

Những ngày còn dùi mài kinh sử ở trường học thiết kế, mình khá thích lĩnh vực sách báo, tạp chí. Nhưng đến khi ra trường, đi làm, sở thích ấy cũng nguội lạnh dần bởi nỗi sợ mang tên “in-sai”. Làm thiết kế quảng cáo in sai một – hai cái poster, standee thì có thể in lại. Backdrop hoặc tờ rơi mà in sai thì có hơi phát hoảng một chút vì diện tích thì to hay số lượng lại nhiều. Đỡ hao tổn nhất có lẽ là thiết kế truyền thông online, đăng lên gỡ xuống mấy hồi, có sai cũng không đến nỗi bị đền tiền, trừ lương hay trường hợp xấu nhất là… xách ba lô lên và đi-khỏi-công-ty.

Mà chắc cũng vì sợ quá nên luật hấp dẫn lại bén duyên mình với Phương Nam – Nơi làm ra những quyển sách tuy nhỏ, nhưng lại là sản phẩm không chỉ được in với số lượng vài cái hay vài trăm như công việc lúc trước. Giờ đây, mình phải đối diện với áp lực in ấn lên đến hàng ngàn, hàng trăm ngàn, thậm chí… cả triệu bản in. Nơi chỉ cần chèn sai một cái mã, đời bạn có thể gắn chặt với kho vận và nhà in, cần mẫn ngồi dán mấy ngàn cái nhãn che đi mã cũ suốt cả tuần liền. Thiệt tình, “bút sa là… gà xối mỡ”!

Tuy sách gắn bó với mình từ bé đến lớn nhưng chưa khi nào mình nghiêm túc suy nghĩ về cách làm ra một quyển sách cả. Vì thế trong năm đầu tiên làm việc tại Phương Nam, gia tài lớn nhất mình có được chính là bức tranh toàn cảnh về một quá trình làm sách từ A đến Z vô cùng thú vị. Có thể nói đây là cơ hội quý giá để mình thâm nhập vào thị trường xuất bản tưởng chừng rất “điềm đạm” nhưng cũng không kém phần sôi nổi với những câu chuyện đời, chuyện nghề thăng trầm, khóc cười ra nước mắt như bao nghề khác vậy.

Mỗi quyển sách không chỉ là một đứa con tinh thần của tác giả, thai nghén trong suốt quá trình được viết thành hình, mà còn được thai nghén lần nữa bởi toàn bộ ekip những người làm sách. Ngày mà quyển sách được chào đời trên kệ, được cấp cái “giấy khai sinh” phát hành cả nước, rồi nằm trên tay bạn đọc, sống cùng bạn đọc, là cả một hành trình dài được xây nên bởi rất nhiều tình yêu và tâm sức.     

Phuong Nam Book có lẽ mọi người đã biết từ lâu, nhưng chuyện chúng mình làm sách thế nào, hoạt động ra sao, không phải lúc nào Phuong Nam Book cũng có cơ hội để bày tỏ. Vậy thì nhân dịp cuối năm, nhân những ngày thời tiết ở văn phòng lạnh hơn cả mùa đông này, mình cùng ngồi xuống, uống chén trà, nhâm nhi chút mứt rồi kể chuyện nhau nghe nha.

*

Phuong Nam Book chúng mình tự hào là công ty con của Công ty Cổ phần Văn hóa Phương Nam (PNC) và có người anh em to bự là Công ty Bán lẻ Phương Nam (PNR). Điều này khiến Phương Nam được biết đến không chỉ là hệ thống Nhà sách có mặt trên cả nước, mà Phương Nam còn được nuôi lớn bởi một “hạt nhân” bên trong, một đội ngũ riêng có khả năng làm ra những quyển sách made-in-Phương-Nam. Còn gì tuyệt vời hơn khi một quyển sách đến với chúng mình, sẽ được xuất bản với một quy trình khép kín từ khâu khai thác, biên tập, thiết kế, sản xuất,… đến khi nhập kho, vận chuyển và được trưng-bày-bán ở tất cả Nhà sách Phương Nam trên toàn quốc? Chính điều này đã tạo nên lợi thế và cũng là điểm khác biệt của Phuong Nam Book so với các đơn vị xuất bản, phát hành sách khác ở Việt Nam.

Xuất bản sách là một bức tranh toàn cảnh vô cùng to lớn, mà ở bài viết này, mình xin chia sẻ với bạn ở những góc nhìn nhỏ hơn. Đó là câu chuyện hậu trường sau mỗi quyển sách, chuyện buồn vui chưa kể của Phuong Nam Book, những gì tụi mình đang làm một cách âm thầm nhưng dữ dội, nơi phía cuối văn phòng – tầng 1 của Nhà sách Phú Thọ ấy. 

Công ty mình có 17 thành viên nếu tính luôn cả Ban Giám Đốc. Người đầu tiên mình giới thiệu sẽ là Trưởng ban Khai thác của Phuong Nam Book – Anh Dory mắt hí rất cute hột me. Anh thường là nơi khởi nguồn cho mọi cuộc “sanh nở” sau này, nên theo mình, nhiệm vụ của anh ở công ty khá là quan trọng. Hằng ngày, công việc của anh là… canh me, rình rập coi thị trường sách ngoài kia đang có gì, đang rùm beng vấn đề gì và dù không có gì, thì anh cũng phải đánh hơi, thu thập tin tức và đào bới thêm bản thảo mới. Hồi sau đem về thẩm định, cái nào được sếp gật đầu là anh mừng húm, đưa ngay vào kế hoạch xuất bản.

Mọi người nhìn dân làm sách đằm thắm thế thôi, chứ thị trường sách ngoài kia lại năng động, nhộn nhịp lắm đó nha, cũng có bảng xếp hạng top trending đàng hoàng. Bản thảo nào hay vừa vụt sáng là các nhà nhảy vào giành giựt, đấu thầu, mua bản quyền sách liền, chậm chân một chút là mất ngay cơ may tạo nên bom tấn mùa sách đó, đảm bảo buồn queo luôn. Anh Trưởng ban nhà mình bữa nào buồn thì biết liền, vì anh sẽ vắng bóng ở công ty. Anh bận lang thang bên ngoài gặp gỡ tác giả, dịch giả, hoặc các nhà xuất bản bàn chuyện làm ăn. Không biết lúc đó anh có tỉ tê kiểu (năn nỉ) ai có bản thảo nào mới để dành cho Phương Nam không hén? Mình thì hay bắt gặp anh ngồi mình ên nghiền ngẫm catalogue sách mới, lướt tới lướt lui, điểm chỉ những cái tựa hy-vọng-hot, rồi gõ gõ đánh giá, làm đề xuất gửi lên Ban Giám Đốc.

Vậy mới thấy, một quyển sách đến được với mình trước nhất phải là cái duyên, sau là cơ may và cũng là cơ hội. Có khi chỉ từ một buổi café nói chuyện hợp cạ; ờ, để dành cho nhau, làm cùng nhau quyển này nha. Hoặc có khi là một email chào mời hấp dẫn từ nhà xuất bản; một ý định viết lại cuộc đời của tác giả đã gắn bó với Phương Nam mấy chục năm; một bản thảo tiềm năng từ tác giả mới toanh, tin tưởng gửi gắm đến email của Ban Biên Tập. Hoặc một ý tưởng nhỏ xíu nào đó bật ra lúc brainstorm mà ekip thấy tâm đắc… thế là a-lê-hấp bắt tay vào tìm cha đẻ, má nuôi ngay để đặt gạch, hì hụi cùng nhau thực hiện dự án mới.

Bạn thấy đó, việc làm sách chỉ cần một cảm hứng đủ để khởi đầu, nhiều hơn nữa là sự tin tưởng, hỗ trợ, phối hợp, cùng gắng sức vì đứa con tinh thần chung. Sau khi làm tròn vai trò thẩm định, chọn bản thảo, quản lý tác quyền ở những bước đầu tiên, anh Trưởng ban khai thác sẽ trao truyền lại “viên ngọc thô” này cho các chị Biên tập để mài giũa, đánh bóng, mà Trưởng ban Biên tập chính là Chị Rùa tóc bím (đang ngồi sau lưng mình đây). 

Các bạn cũng biết là nhà văn thì máu nghệ sỹ cực kỳ lớn, lúc nào cao hứng sẽ viết tràn giang đại hải, ba bốn trang cho mỗi một ý, đọc vào có khi không hiểu gì luôn. Morasse (hay chính tả, ngữ pháp) thì khỏi phải bàn, cũng theo cảm hứng mà chấm, phẩy, xuống hàng, gạch đầu dòng,… tứ tung và lộn xộn. Thế nên, bên cạnh công việc biên tập lại câu chữ sao cho rõ ràng, mạch lạc, chuẩn tiếng Việt, các chị Biên tập còn phải kiểm chứng tính chính xác của các thông tin, là cầu nối trao đổi giữa các bên: Tác giả – Dịch giả – Phương Nam và Nhà xuất bản (NXB) để tìm được tiếng nói chung nhất. Chưa kể quyển nào nội dung hơi nhạy cảm, là chị Rùa và đồng đội phải nhảy vào, vận dụng tối đa công lực, khéo léo điều chỉnh, làm sao giữ được tinh thần nguyên tác mà vẫn đảm bảo phù hợp với văn hóa đọc của thị trường Việt và cuối cùng là nhận được cái gật đầu, đóng dấu bản in từ NXB. Thế mới thấy, câu chữ có sức mạnh ghê gớm mà những người cầm cân nảy mực đóng một vai trò hết sức quan trọng ha. Có lẽ do vậy mà phần lớn các chị Biên tập nhà mình vẫn còn… độc thân vui tính lắm, chắc vì “dành cả thanh xuân để đọc boon” (bản thảo sau khi dàn trang, sẽ được in ra giấy) nên không còn thời gian để “đọc” hay tìm hiểu ai khác nữa. Quả là một sự thiệt thòi lớn cho các anh nam nhi vì để lỡ các chị em có tâm hồn sâu sắc thế này!

Thế rồi, sau khi được “tút tát” nội dung bởi chị Rùa và các cộng sự, bản thảo sẽ tiếp tục chuyển sang bộ phận Dàn trang – Thiết kế (là tui đây) để chuẩn bị bước vào giai đoạn “nâng tầm nhan sắc”.

Hai con đường song song cùng lúc sẽ được tiến hành cho một bản thảo ở thời điểm này. Đầu tiên, bản Word sẽ được đổ dàn thành trang sách theo kích thước chuẩn đã tính toán để lợi giấy. Lúc này thì các chất liệu bên trong ruột sách (như text, hình ảnh,…) sẽ được Chị N – Đội trưởng đội Layout sắp xếp, xử lý bằng việc chọn lựa font – size chữ, style sách, chân – đầu trang, tựa hay đầu chương,… sao cho hài hòa với mắt nhìn của độc giả. Dàn trang xong thì xuất file và in thành bản giấy (gọi là boon 1), chuyển lại bộ phận Biên tập đọc kiểm tra, chỉnh sửa và tiếp tục lặp lại quy trình này cho đến boon thứ… n, một khi nội dung đã hoàn toàn chỉn chu và sạch lỗi.

Trong khi đó, đội thiết kế trông có vẻ điềm tĩnh hơn (bề ngoài) nhưng thật ra đang vắt giò lên cổ mà chạy (bề trong), để biến bản tóm tắt nội dung mà mình nhận được, thành một bìa sách sáng tạo, lung linh, chất nhất có thể!

Một bìa sách đẹp không chỉ nói lên tinh thần tác phẩm, thể hiện được phong cách của từng thể loại, mà còn phải phải ấn tượng, nổi bật, hút mắt khách hàng nhằm tăng sự tương tác và khả năng bán. Việc tính toán thiết kế về mặt hình ảnh không thôi chưa đủ, mà Bộ phận Thiết kế còn phải quan tâm về quy cách kỹ thuật trong sản xuất, in ấn, gia công, bảo quản thành phẩm trong lúc vận chuyển, trưng bày và quảng bá truyền thông. Sách nên làm bìa mềm hay bìa cứng? Khổ bao nhiêu thì được? Bìa có hiệu ứng ép kim, dập nổi, UV gì cho sang chảnh? Có tranh vẽ minh họa hay không? Bookmark hay Postcard tặng kèm? Combo, đóng hộp hay trưng bày ra sao? Quảng bá thế nào?… Tất cả đều sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng cùng với việc ra ý tưởng, phác thảo và xây dựng concept ngay từ những bước đi đầu tiên, quả thật không phải là điều dễ dàng.

Đứa con từ lúc tượng hình chỉ vài option bìa, có thể lên đến hàng chục option mà vẫn chưa nhận được cái gật đầu từ sếp và ekip; chưa kể còn phải vượt qua cửa ải tác giả, dịch giả, chuẩn thông số kỹ thuật để khi ra đến nhà in sẽ không phải quay về. Mỗi lần chuyển in, mình hay đùa là làm mình giảm thọ cả chục tuổi. Vậy mà gắn bó với nghề cũng ngót nghét 3 năm rưỡi hơn, chắc mình cũng không còn tuổi để thọ nữa rồi.

Buổi nấu và chụp hình món ăn cho quyển sách Món cuốn xanh

Một khi đội Design và Layout hoàn thành được file cuối và chuyển qua Bộ phận Sản xuất cũng là lúc mình có thể ngừng nín thở, hít lấy hít để oxy, lấy đà chạy sang những bản thảo kế tiếp. Niềm vui của một người làm thiết kế chính là khi nhìn máy in chạy ro ro ra bản vẽ mà mình đã dành hết tâm huyết tạo nên. Quyển sách sẽ còn tiếp tục những công đoạn cuối cùng như cắt xén, đóng cuốn, gia công hiệu ứng, gói thành phẩm rồi cuối cùng là vận chuyển, nhập kho và đợi ngày phát hành để có thể chuyển phát đi khắp cả nước.

Những bản in đầu tiên của 30 món mứt ngon của người Việt

Trong toàn bộ quy trình này, cũng không thể không nhắc đến một nhân vật rất quan trọng, là người nắm trong tay giấy sinh-tử của một quyển sách, đó là bạn Hằng tóc ngắn ở bộ phận Giấy phép.

Từ khi sách chính thức đưa vào dây chuyền sản xuất, Hằng sẽ là người đăng ký thông tin về sách cho Nhà Xuất Bản (NXB), để lấy quyết định xuất bản, chứng nhận bản quyền của Phuong Nam Book đối với tựa sách này. Đồng thời, layout sẽ được gửi sang Thư viện Khoa học Tổng hợp để xin biên mục, đó là thông tin bạn sẽ thấy ở trang hai của sách, xác nhận quyển sách đã được lưu trữ một chỗ trong thư viện quốc gia. Khi Phòng Thiết kế ra boon và bìa cuối cùng, cũng phải qua tay Hằng gửi cho NXB ký duyệt, đồng ý đóng dấu lên đó để Nhà in được phép triển khai sản xuất. Sách in xong, một số lượng nhất định sẽ nộp lại cho NXB (hay còn gọi là nộp lưu chiểu) và Thư viện Khoa học Tổng hợp để đảm bảo việc in ấn đúng như những gì được cấp phép.

Sau tất cả, khi NXB hoàn thành việc kiểm tra, đối chiếu sách lưu chiểu, cuối cùng sẽ cấp cho Phuong Nam Book Quyết định phát hành quyển sách – cũng chính là “tờ giấy khai sinh” đáng mong đợi nhất của tất cả các bộ phận. Đến đây thì, a lê hấp, sách sẽ chính thức được lên kệ, không chỉ ở Nhà sách Phương Nam, mà còn ở tất cả kênh phát hành sách online – offline toàn quốc.

Trên đây là chuyện kể về các bộ phận chủ chốt của Phuong Nam Book, nhưng sẽ là thiết sót nếu không nhắc đến công sức thầm lặng của các chị Kế Toán, đội ngũ truyền thông – Marketing, bộ phận phát hành, kho vận,… và cả anh chị em Nhà sách – những người trực tiếp bày bán, đưa sách tiếp cận độc giả.

Có những câu chuyện hậu trường éo le, như khi tác giả giận dỗi vì NXB cắt bỏ nội dung quá nhiều; bản thảo đề cập vấn đề chính trị nhạy cảm không biết phải sửa làm sao; thiết kế như làm dâu trăm họ, có khi vật vã mấy tháng liền mà bìa vẫn chưa được duyệt; hay buồn teo người lúc phát hiện một lỗi morasse nào đó mà sách đã in rồi. Có những nỗi buồn không tên khi NXB bỗng dưng kéo nhau… đi du lịch, phải thêm tuần nữa về mới cấp được giấy phép; hay dịch giả… đi trốn cả thế giới, không biết ở đâu để gọi về thực thi hợp đồng. Còn nhiều, nhiều lắm, 1001 chuyện chưa kể mà Phuong Nam Book chúng mình phải đối diện và xử lý mỗi ngày, ấy thế mà từ sếp đến nhân viên, vẫn luôn tin vào những gì mình đang làm và chưa khi nào từ bỏ mọi sự cố gắng.

Phiên chợ sách cuối tuần những ngày cuối năm

Ở thời điểm ngoài đường đã rộn vang những ca khúc Giáng Sinh, văn phòng đã tràn ngập sắc xanh, đỏ và ánh đèn lấp lánh từ ngay cửa vào, Phuong Nam Book chúng mình cũng đã hoàn tất chuyển in những tựa sách cuối cùng của năm 2019 và bắt tay vào những dự án mới của năm 2020. Khi nhìn lại những tựa sách Phuong Nam Book đã làm trong năm, thi thoảng lòng mình vẫn dậy lên một niềm tự hào rất khẽ… Dù mình biết, những quyển sách ấy có thể không là những quyển sách xuất sắc nhất, hay những cái tựa bán chạy nhất,… nhưng sẽ luôn là quyển sách đúc kết từ sự tận tâm, say mê nhất với nghề, không chỉ riêng tác giả mà còn là đơn vị xuất bản sách chúng mình nữa.

Chuyện làm sách, thì là vui nhưng cũng không thiếu những trăn trở, ưu tư, những điều mà người làm sách vẫn chưa thể thực hiện được cho con đường này. Mình chỉ mong sao mỗi quyển sách của Phuong Nam Book, với đời sống riêng của nó, sẽ ghi dấu, sẽ gìn giữ và lan tỏa thật nhiều giá trị để ngày càng đến gần bạn đọc hơn nữa.

Để những con chữ không chỉ là tri thức, mà còn là món quà của thời gian, của văn hóa, của cảm xúc kết nối giữa người với người.

Để khi có mặt ở bất kỳ thành phố nào, mình vẫn luôn tìm đến Nhà sách Phương Nam như một thói quen ghé thăm nhà. Để cầm lên quyển sách nào đó của Phuong Nam Book, rồi bất giác mỉm cười, như chào một người bạn cũ đã lâu không gặp…

Hết.

Sài Gòn, những ngày cuối năm 2019.

Đặng Tú Khuyên, một-designer của Phuong Nam Book

Phía sau trang sách

Cánh cửa mở vào nội tâm của Maupassant

Published

on

By

Cùng với Chekhov, Guy de Maupassant từ lâu đã được suy tôn là “bậc thầy của thể loại truyện ngắn”. Điều này không chỉ bởi văn phong độc đáo, mà còn nằm ở sự đa dạng về thể loại. Trong đó Horla và những truyện ngắn khác ra mắt gần đây chính là minh chứng cho nhận định này.

Tuy chỉ viết trong vỏn vẹn có 4 thập kỷ, nhưng những di sản mà Maupassant để lại là tương đối lớn. Ông nổi tiếng nhất với các tiểu thuyết cũng như truyện ngắn mang tính hiện thực, hài hước, lãng mạn, như những tập truyện Sáng trăng, Nơi nhà người bạn

Nhà văn nổi tiếng Guy de Maupassant

Nhưng ít người biết ông cũng bén duyên với thể loại kinh dị, và nó cũng truyền cảm hứng cho nhiều tác giả sau này, trong đó có H.P.Lovecraft với Lời hiệu triệu của Cthulhu. Vừa mới ra mắt trong thời gian qua, Horla và những truyện ngắn khác tập hợp 5 tác phẩm có màu sắc kinh dị, siêu nhiên, được Maupassant viết trải dài từ năm 1875 – 1890.

Trí tưởng tượng phong phú

Trong tập truyện Horla và những truyện ngắn khác, bạn đọc có thể thấy rõ 2 giai đoạn mà Maupassant tiến hành tiếp cận thể loại kinh dị. Trong 3 truyện ngắn được viết sớm nhất là Bàn tay bị lột da (1875), Hắn? (1883) và Nỗi sợ (1884), ta đơn thuần thấy đây là một tác phẩm ẩn chứa yếu tố siêu nhiên mà vị tác giả cố gắng khai thác.

Chúng đơn giản xoay quanh những nỗi ám ảnh mà các cá nhân yếu bóng vía hay là nhạy cảm thường cảm nhận được. Chẳng hạn như trong truyện Hắn?, một người đàn ông vì bị ám ảnh bởi một bóng ma trong căn phòng của mình mà đã cưới lấy một người vợ mới, hay ở Nỗi sợ, chỉ vì trên tuyến tàu lửa khi nhìn thấy có 2 người đàn ông xuất hiện trong khu rừng vắng, mà nhân vật chính bỗng dưng cảm thấy trong mình trỗi dậy nỗi sợ chỉ vì không thể lý giải được động cơ của câu chuyện ấy…

Horla và những truyện ngắn khác là tác phẩm mới từ Maupassant

Đây đều là các nhân vật hoàn toàn tỉnh táo, họ nhận thức được những gì xảy ra và khó có thể nói họ có vấn đề riêng về tâm lý. Và vì tính hiện thực đó, Maupassant qua các tác phẩm cũng gửi gắm được bài học của mình. Chẳng hạn trong truyện Bàn tay bị lột da, thông qua nhân vật Pierre B. – một sinh viên trường luật, người xuất thân từ một trong những gia đình danh giá nhất xứ Normandie – ông đã cho thấy chỉ vì chính thói hư vinh cũng như trưởng giả mà y đã mạo phạm đến một phần thân thể của vị phù thủy, từ đó phải chịu cái chết có phần đau đớn.

Hay trong Nỗi sợ, Maupassant cũng khẳng định “cùng với những điều siêu nhiên, nỗi sợ hãi đích thực đã biến mất khỏi hành tinh này, bởi con người ta chỉ thực sự sợ những gì nằm ngoài tầm hiểu biết của mình”. Câu nói này như đại diện cho tất cả những gì ông muốn nhắm tới, về sự nhỏ bé và đầy mông muội của con người với những kỳ bí chưa được lý giải.

Như vậy những tác phẩm này đều được viết bởi một Maupassant khách quan, đứng ở bên ngoài, từ đó đưa ra những lời lý giải hoàn toàn hợp lý. Thế nhưng ở 2 truyện sau là Horla viết năm 1887 và Ai mà biết được? viết năm 1890, thì ta lại thấy có phần ngược lại, khi chính nhà văn dường như không thể thoát được cái bóng của bản thân mình.

Bi kịch của Maupassant

Hai truyện ngắn này có được điểm chung khi nhân vật chính đều là người đàn ông rơi vào loạn trí. Nhân vật chính này đã từng không dưới một lần thừa nhận chính mình như có đến 2 bản thể cùng nhau tồn tại. Một bên kêu gào giữ lại lý trí, trong khi phía còn lại đòi hỏi rất nhiều hành động mang tính tàn phá.

Sự chia đôi này gợi ta nhớ đến trường hợp của bác sĩ Jekyll và ông Hyde tương đối kinh điển trong tác phẩm nổi tiếng của Stevenson. Như vậy chủ đề của Maupassant đã chuyển từ những nỗi sợ tương đối hữu hình thành ra vô hình và khó lý giải, khi được bao bọc bởi những vấn đề có liên quan đến thần kinh cũng như tinh thần.

Tình tiết của những câu chuyện cũng khó nắm bắt. Ở Ai mà biết được?, đó là một người gần như điên loạn bởi sự xuất hiện và rồi biến mất của những vật dụng ngay trong nhà mình một cách liên tục. Còn ở Horla, đó là một sinh vật gần như trong suốt, thứ được nuôi sống bằng sữa và nước, luôn luôn theo dõi vật chủ mà nó bám theo, từ đó khiến họ “sống không bằng chết”.

Maupassant và những ám ảnh tâm trí của bản thân mình

Theo Charlotte Mandell – dịch giả của truyện ngắn này cho nhà xuất bản Melville House, thì “horla” là từ ghép của “hors” (“bên ngoài”), và “la” (“ở đó”). Vì vậy “horla” có nghĩa là “người ngoài cuộc”, “người bên ngoài”, và có thể được dịch theo nghĩa đen là “cái gì ở ngoài đó”. Thế nhưng cũng có những lý giải khác, khi nhiều người xem đây là một sự kết hợp của cụm “hors-la-loi” (tức “ngoài vòng pháp luật”) và “horsain” (có nghĩa là “thứ lạ lùng”).

Thế nhưng dù có là gì, thì Maupassant như đang cảm nhận những nỗi ám ảnh đến từ sâu hơn và khó lý giải hơn. Xét về bối cảnh của chính tác giả, thì những truyện này tương đối trùng khớp với thời kỳ mà ông có những dấu hiệu đầu tiên của chứng điên loạn, khi ông xuất hiện nhân cách kép và ngày càng gặp nhiều ảo giác do bệnh giang mai. Một năm sau đó, vào năm 1891, ông có dấu hiệu của chứng hoang tưởng.

Có thể là bởi xuất phát từ những trải nghiệm chính ông kinh qua, nên 2 truyện này trở nên chân thật và đầy ám ảnh đối với người đọc. Nếu được viết từ một người tỉnh táo, thì đây chính là tài năng của sự tưởng tượng. Nhưng với Maupassant thì đó là nỗi đau và sự sợ hãi mà bản thân ông mong muốn giải bày thông qua việc viết.

Như vậy đi từ mục đích sáng tạo ở buổi ban đầu, Maupassant dần dần chuyển sang hành động kể lại điều đã trải qua, và làm sáng tỏ chứng bệnh tâm lý mà thời kỳ đó còn bị che khuất bởi những định kiến mà những quan điểm mang tính thủ cựu. Có thể nói Horla và những truyện ngắn khác không chỉ mở ra cánh cửa khám phá một Maupassant rất khác, mà có thể nói cũng đã góp phần giúp ta hiểu được những gì đã từng xảy đến với một trong những nhà văn lớn của nhân loại.

Anh Đoàn

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Tư duy tích cực tạo thành công: Chìa khóa dẫn đến sự thịnh vượng

Published

on

Tác phẩm Tư duy tích cực tạo thành công của Napoleon Hill và William Clement Stone là một cẩm nang hữu ích cho bất kỳ ai muốn đạt được thành công trong cuộc sống. Cuốn sách không chỉ cung cấp những nguyên tắc và chiến lược hiệu quả để phát triển bản thân mà còn truyền cảm hứng giúp người đọc có một thái độ tích cực hơn trong cuộc sống.

Tư duy tích cực tạo thành công là một tác phẩm kinh điển về chủ đề phát triển bản thân, đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên khắp thế giới kể từ khi xuất bản lần đầu tiên vào năm 1959, khẳng định vị trí là một trong những tác phẩm self-help bán chạy nhất mọi thời đại. Cuốn sách vén màn bí mật về sức mạnh của tư duy tích cực, giúp người đọc khai phá tiềm năng bản thân và đạt được những thành tựu phi thường trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Tìm kiếm hình mẫu thành công làm ngọn đuốc soi sáng

Để có thêm động lực và định hướng rõ ràng cho bản thân, tác giả gợi ý rằng người đọc có thể xây dựng cho riêng mình một hình mẫu thành công từ những câu chuyện về người thật, việc thật trong sách báo. Khi dành thời gian tìm hiểu về hành trình của họ, những khó khăn họ đã trải qua và cách họ vượt qua những thử thách đó, ta sẽ có thể biến kinh nghiệm của họ trở thành ngọn đuốc soi sáng cho con đường của chính mình.

Bên cạnh đó, người đọc còn có thể chọn một bức ảnh có ý nghĩa đặc biệt với mình để đặt câu hỏi khi nhìn bức ảnh đó rồi lắng nghe câu trả lời từ chính tâm thức bật ra. Bức ảnh ấy có thể là hình ảnh về mục tiêu ta muốn đạt được, về một giá trị sống mà ta trân trọng, hoặc đơn giản là một khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống. Chẳng hạn, nếu người đọc muốn mua nhà nhưng chưa có đủ tài chính thì có thể chọn bức ảnh về một mái ấm khang trang để ngắm nhìn và tự đặt câu hỏi rằng mình phải làm gì để đạt được số tiền sở hữu căn nhà đó. Không phải lúc nào câu trả lời cũng đến ngay lập tức, nhưng việc cụ thể hóa mục tiêu bằng một hình ảnh rõ ràng sẽ giúp người đọc tăng cường ý chí nỗ lực.

Ngoài ra, niềm tin chính là nguồn động lực mạnh mẽ giúp mỗi người vượt qua mọi khó khăn và chinh phục mục tiêu. Trong Tư duy tích cực tạo thành công, có một công thức thường được lặp lại nhiều lần để người đọc ghi nhớ là: “Khi con người người nghĩ đến và tin tưởng vào điều gì, họ sẽ có thể đạt được điều đó với thái độ tích cực.” Đây cũng là một biện pháp tự truyền cảm hứng.

Hai mặt của tình thế bức bách: Thành công hay tội ác?

Tư duy tích cực tạo thành công nhấn mạnh tầm quan trọng của tính lương thiện trong hành trình chinh phục thành công. Cuốn sách khẳng định rằng thành công đích thực không chỉ dựa trên kết quả mà còn phải dựa trên phương tiện đạt được kết quả đó. Một người có thể đạt được thành công bằng mưu mô, thủ đoạn, nhưng đó chỉ là thành công giả tạo, thiếu bền vững và không mang lại hạnh phúc thực sự.

Ngoài ra, tác giả cũng bàn về vai trò của tình thế bức bách: nó như một con dao hai lưỡi, có thể đưa con người đến đỉnh cao thành công hoặc vực sâu tội ác. Tình thế bức bách là phép thử cho bản lĩnh, đạo đức và thái độ của mỗi cá nhân. Khi đó, thành công hay thất bại đều tùy thuộc vào thái độ:

Thái độ tích cực: Khi đối mặt với nghịch cảnh, người có thái độ tích cực sẽ biến nó thành cơ hội để học hỏi, rèn luyện và phát triển bản thân. Họ kiên trì nỗ lực, tìm kiếm giải pháp sáng tạo và không bao giờ bỏ cuộc. Nhờ vậy, họ có thể vượt qua mọi khó khăn và gặt hái thành công.

Thái độ tiêu cực: Ngược lại, người có thái độ tiêu cực sẽ dễ dàng gục ngã trước nghịch cảnh. Họ chìm trong lo âu, sợ hãi, nghi ngờ bản thân và tìm kiếm lối thoát bằng những hành vi sai trái. Hậu quả là họ đánh mất bản thân, vướng vào vòng xoáy tội ác và tự hủy hoại cuộc đời.

Từ đó, cuốn sách đưa ra hai công thức đơn giản nhưng đầy ý nghĩa:

Tình thế bức bách + Thái độ tích cực = Thành công
Tình thế bức bách + Thái độ tiêu cực = Tội ác.

Cân bằng cảm xúc, rèn luyện tư duy và đặt mục tiêu hiệu quả

Cảm xúc và lý trí đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, mỗi người cần học cách cân bằng hai yếu tố này để đưa ra những quyết định sáng suốt. Đôi khi, ta cũng nên lắng nghe tiếng nói con tim và hành động theo những gì mình mong muốn. Chẳng hạn, khi phải lựa chọn giữa một công việc ổn định và theo đuổi đam mê, ta cần cân nhắc kỹ lưỡng cả hai yếu tố cảm xúc và lý trí: ta thường dùng lý trí để đánh giá khả năng thực tế của bản thân, nhưng cũng đừng quên lắng nghe tiếng nói con tim.

Bên cạnh đó, tác giả cho rằng mỗi ngày, chúng ta chỉ cần dành 1% thời gian để nghiên cứu, suy nghĩ, lập kế hoạch là đã có nhiều cơ may tạo ra sự khác biệt để vươn đến thành công. Theo ước tính, một ngày có 1440 phút, 1% sẽ tương ứng với 14 phút. Trong 14 phút đó, nếu ta chú tâm suy nghĩ kế hoạch cho những gì mình muốn làm, ta sẽ dần hình thành được thói quen có thể suy nghĩ sáng tạo mọi lúc, mọi nơi: khi rửa chén, lúc ngồi trên xe bus, hay thậm chí là khi đang tắm.

Ngoài ra, đặt mục tiêu là bước đầu tiên và quan trọng nhất trên kế hoạch chinh phục thành công. Mục tiêu rõ ràng sẽ giúp bạn tập trung nỗ lực, đưa ra quyết định sáng suốt và duy trì động lực để đạt được ước mơ. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách đặt mục tiêu hiệu quả. Dưới đây là bốn điều quan trọng cần ghi nhớ khi đặt mục tiêu:

1. Viết mục tiêu ra giấy: Khi viết mục tiêu ra giấy, bạn sẽ buộc bản thân phải suy nghĩ cẩn thận về những gì mình muốn đạt được. Việc này giúp bạn tập trung và ghi nhớ mục tiêu tốt hơn.

2. Đặt mốc thời gian: Mốc thời gian giúp bạn chia mục tiêu lớn thành những mục tiêu nhỏ hơn, dễ quản lý hơn. Việc này giúp bạn có động lực để hoàn thành từng bước và tiến đến mục tiêu cuối cùng.

3. Đặt tiêu chuẩn thật cao: Khi đặt tiêu chuẩn cao, bạn sẽ buộc bản thân phải nỗ lực hết mình và phát huy tiềm năng tối đa.

4. Đặt mục tiêu cao: Mục tiêu cao sẽ giúp bạn có tầm nhìn xa và thúc đẩy bạn không ngừng phát triển.

Nhìn chung, Tư duy tích cực tạo thành công đã mang đến cho người đọc những bài học quý giá về sức mạnh của tư duy tích cực trong việc gặt hái thành công và hạnh phúc. Hãy nhớ rằng, thành công không phải là đích đến mà là hành trình. Hành trình chinh phục thành công bắt đầu từ việc nuôi dưỡng tư duy tích cực. Ta cần tin tưởng vào bản thân và những điều kỳ diệu mà cuộc sống có thể mang lại. Từ đó, ước mơ sẽ thành hiện thực bằng chính những hành động mà ta lựa chọn ngay từ hôm nay.

Hoàng Đức Nhiên

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Tình yêu đích thực từ góc nhìn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Published

on

Trong vô vàn những định nghĩa về tình yêu, quan điểm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh về “tình yêu đích thực” được trình bày trong cuốn tiểu luận True Love đã mang đến một sự giản dị, mộc mạc nhưng lại ẩn chứa sức mạnh lay động tâm hồn sâu sắc.

Tình yêu là một trong những chủ đề muôn thuở của nhân loại, luôn ẩn chứa sức hút mãnh liệt và khơi gợi những cảm xúc dạt dào. Nhưng không phải ai cũng hiểu được bản chất của tình yêu. Trong True Love, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã kể lại câu chuyện Thiếu phụ Nam Xương, rồi từ đó rút ra một kết luận mà thoạt nghe sẽ có vẻ vô cùng đơn giản nhưng càng ngẫm nghĩ thì ta càng thấy sự đơn giản ấy chính là vẻ đẹp của minh triết.

Thông điệp ý nghĩa từ ba câu khẳng định trong tình yêu

Đối với thầy, câu chuyện Thiếu phụ Nam Xương có kết cuộc đau lòng là vì người chồng đã không chịu lắng nghe người vợ, anh cứ gạt phăng lời vợ nói, cơn nóng giận đã che mờ tình yêu và cả lí trí. Vợ anh cũng đã không cố gắng hơn để giải thích rõ ràng cho anh hiểu. Chính vì vậy, cả hai người đều không thực sự hiện diện khi ở trước mặt đối phương, họ ở đó nhưng không thực sự ở đó, mà ở trong khoảnh khắc khác, trong những chiều không gian khác. Bi kịch của họ đơn giản chỉ là như thế.

Từ đó, Thiền sư Thích Nhất Hạnh rút ra kết luận là tình yêu thực sự chỉ đơn giản nằm gói gọn trong ba câu sau đây: “Anh ở đây. Em ở đây. Và anh ở đây vì em.” (I’m here. You’re here. And I’m here for you.)

Câu khẳng định đầu tiên mang hàm ý rằng anh đang ở đây ngay giây phút này khi đối diện với em, bằng trăm phần trăm con người anh, không hề có sự tản mác, phân mảnh đi bất cứ nơi đâu. Một điều tưởng chừng đơn giản nhưng thực ra trong cuộc sống bộn bề lo toan này, việc một người có thể tập trung hoàn toàn tinh lực của mình khi đối diện trước một người mà không bị vướng bận tâm trí bởi điều gì khác cũng thật khó khăn.

Câu khẳng định thứ hai là sự tiếp nối ý từ câu đầu tiên. Anh ở đây, và em cũng đang ở đây. Anh ghi nhận sự tồn tại của em, em ghi nhận sự tồn tại của anh. Vì em cũng đang ở đây cùng anh trong giây phút này nên em không cô đơn, em không tản mác, em không phân mảnh.

Câu khẳng định cuối cùng là một sự quả quyết mạnh mẽ: Anh ở đây, anh dành hết trăm phần trăm sự tồn tại của mình ở đây là vì chính em, không vì ai khác cả. Vậy nên, em có thể yên tâm mà thổ lộ tất cả mọi điều với anh, vì trong giây phút này, hai ta đều cùng hiện diện.

Thông qua đó, ba câu khẳng định này có thể diễn dịch lại thành thông điệp phổ quát như sau:

“I’m here”: Khẳng định sự hiện diện trọn vẹn của bản thân, tập trung toàn bộ sự chú ý và tinh thần vào người mình yêu thương. Trong cuộc sống bận rộn, việc dành trọn vẹn tâm trí cho đối phương là điều không dễ dàng, nhưng lại vô cùng quan trọng để xây dựng một mối quan hệ bền vững.

“You’re here”: Ghi nhận sự tồn tại của đối phương, trân trọng và thấu hiểu cảm xúc, suy nghĩ của họ. Khi cả hai cùng “ở đây”, họ sẽ cảm nhận được sự kết nối sâu sắc, chia sẻ và đồng hành trong từng khoảnh khắc.

“And I’m here for you”: Thể hiện sự cam kết, dành trọn vẹn tình yêu và sự quan tâm cho người mình yêu thương. Lời khẳng định này mang đến sự an toàn, tin tưởng và là động lực để cả hai cùng vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.

Ba câu khẳng định tưởng chừng đơn giản nhưng lại là chìa khóa cho một tình yêu đích thực. Khi cả hai cùng thực hiện được điều này, họ sẽ tạo dựng được một mối quan hệ bền chặt, hạnh phúc và viên mãn.

Chìa khóa cho một mối quan hệ tốt đẹp

Để thực sự “ở đây”, mỗi người cần học cách chánh niệm, tập trung vào hiện tại, gạt bỏ những lo toan, phiền muộn và dành trọn vẹn sự chú ý cho đối phương. Khi ta thực sự “ở đây”, ta sẽ cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp của người mình yêu thương, thấu hiểu những cảm xúc và suy nghĩ của họ. Tình yêu đích thực không chỉ là những khoảnh khắc lãng mạn, mà còn là sự cam kết và hy sinh cho nhau. Khi yêu thương ai đó, ta sẵn sàng dành thời gian, tâm sức và cả những hy sinh để cùng nhau xây dựng hạnh phúc.

Giao tiếp là yếu tố quan trọng trong bất kỳ mối quan hệ nào. Lắng nghe cởi mở và thấu hiểu là cách để hai người kết nối tâm hồn, chia sẻ những cảm xúc, suy nghĩ và vun đắp tình cảm ngày càng sâu sắc.

Tình yêu đích thực không phải là điều viển vông hay khó kiếm tìm. Nó ẩn chứa trong chính những khoảnh khắc bình dị của cuộc sống, chỉ cần ta biết trân trọng và gìn giữ. Ba câu khẳng định của Thiền sư Thích Nhất Hạnh là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về cách để vun đắp và nuôi dưỡng một tình yêu thương bền chặt, viên mãn.

Hoàng Đức Nhiên

Đọc bài viết

Cafe sáng