Chuyện người cầm bút

Gong Ji Young – Con gái người độc tài

Published

on

Gong Ji Young là một trong những nhà văn nữ hàng đầu của làn sóng mới tại văn học Hàn Quốc những năm 1980-1990. Ở ngoài đời, Gong là một người cởi mở, thẳng thắn và nhiệt tình sôi nổi khi bàn luận đến những chủ đề lớn như dân chủ, chế độ độc tài và các trạng thái khác nhau về sự quan sát của người phụ nữ.

Gong Ji Yong đã bán được hơn 10 triệu bản sách tại Hàn Quốc. Cô nhận được các giải thưởng như: 2011 Yi Sang Literary Award (tạm dịch: giải văn học Yi Sang 2011), the 21st Century Literary Award (giải thưởng văn học thế kỉ 21), the Korean Novel and Literature Award (giải thưởng cho Tiểu thuyết và Văn chương Hàn Quốc),giải thưởng Special Media Award (giải thưởng truyền thông đặc biệt) từ Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) dành cho quyển sách Yêu người tử tù.

Bản dịch tiếng Anh của tiểu thuyết Yêu người tử tù được phát hành tại Mỹ với tiêu đề Our Happy Times vào ngày 1.7.2014. Đây là một trong những tác phẩm văn học Hàn Quốc đầu tiên tấn công vào thị trường quốc tế và nhận được sự chú ý. Chỉ sau ngày xuất bản ở thị trường Mĩ một tháng, Phương Nam Books đã mua bản quyền cuốn sách này và xuất bản tại thị trường Việt Nam từ ngày 31.7.2014.

Cuốn tiểu thuyết mới của cô My sister, Bongsoon kể câu chuyện về một người giúp việc thất học, làm việc vất vả thông qua góc nhìn của một cô bé mới năm tuổi nhưng sớm phát triển. Trong một chừng mực nào đó, có phải cuốn sách này là tự truyện của cô không?

Tất cả sách của tôi đều là tự tuyện ở chừng mực nào đó, nhưng hơn cả tự truyện, chủ đề chính là tôi muốn miêu tả Seoul khoảng thời gian ấy, khoảng thời gian công nghiệp hóa từ những năm 1960 đến 1980, cách họ vượt qua như thế nào, những người cũng đã chứng kiến quá trình đó như tôi, cũng học đại học vào những năm 80.

Ba trong số những cuốn sách của cô, bao gồm cả Yêu người tử tù đã được chuyển thể thành phim. Cô thích nhất là bản chuyển thể nào?

The Crucible; hai bản chuyển thể còn lại đi hơi xa nội dung cuốn tiểu thuyết của tôi, nhưng bản chuyển thể của The Crucible (dựa trên câu chuyện có thật về những đứa trẻ ở trường khuyết tật dành cho người khiếm thính bị các giáo viên bạo hành tình dục) lại gần hơn với tiểu thuyết gốc của tôi. Và xét về mặt điện ảnh, bộ phim đó cũng nhận được đánh giá cao. Hơn nữa, hiệu ứng của phim lớn đến nỗi nó đã thật sự gây chấn động đến cả chính phủ. Cuối cùng, còn hình thành một pháp chế gọi là “Đạo luật the Crucible” (The Crucible law); tiêu đề lấy từ tên cuốn sách của tôi, và những đứa trẻ đã lấy lại được thân phận của mình, được xóa tên ra khỏi bản cáo buộc sai lầm, hung thủ thật sự bị bắt. Việc đó đã là một nhân tố lớn trong sự thay đổi của chính phủ.

Cảm thức về công lí của cô bắt nguồn từ những thay đổi trong giới học sinh và giới lao động từ thập niên 1980. Phải chăng những tác phẩm của cô đã tác động phần nào đến chiến thắng trong việc giành quyền lợi cho phụ nữ, công nhân, học sinh ở Hàn Quốc ngày nay?

Tôi muốn trả lời câu hỏi này dựa trên góc nhìn văn chương từ những kinh nghiệm mà tôi có được. Nếu nhìn ngược trở lại thời gian, có thể thấy tôi bắt đầu viết từ cách đây 27 năm, và 10 năm đầu tiên tôi tập trung hoàn toàn vào những vấn đề chính trị bởi thời điểm ấy đất nước chúng tôi đang sống trong chế độ độc tài. Tôi thật sự không cần sử dụng quá nhiều năng lực tưởng tượng, mà chỉ cần một ai đó gửi cho tôi những vấn đề chính trị họ bức xúc. Trong khoảng thời gian đầu của thế kỉ này, sau khi Hàn Quốc trở thành nước dân chủ dưới thời của Kim Dae Jung và Roh Moo Hyun, chúng tôi thật sự cảm thấy có thể mở rộng trí tưởng tượng của mình ra, và dưới thời dân chủ này, tác phẩm đầu tiên tôi viết là My Sister, Bongsoon. Yêu người tử tù cũng là tác phẩm ra đời trong khoảng thời gian này khi tôi cảm thấy rất, rất lạc quan. Sau khi Lee Myung Bak trở thành tổng thống sáu năm tước, nền dân chủ của chúng tôi lại có vẻ thoái lui và tôi cảm thấy trí tưởng tượng của mình bị hạn chế. Ngày nay, tôi nghĩ ngày càng có nhiều người viết để chống lại những vấn đề chính trị, vì thế tôi dự đoán rằng sắp tới sẽ càng xuất hiện thêm nhiều tác phẩm liên quan đến chính trị. Đó là quan sát của tôi.

Đâu là điểm cải tiến và thất bại tiêu biểu nhất trong xã hội Hàn Quốc kể từ những năm đầu tăng trưởng kinh tế và bước vào thời kì dân chủ?

Tôi nghĩ phần nào đó những quyền lợi của phụ nữ được cải thiện; dù không phải tất cả nhưng phần nào là như thế, đặc biệt hơn khi so sánh với quyền lợi của những công nhận. Tôi nghĩ đã có nhiều cải tiến cho quyền lợi của tầng lớp lao động.

Sách của cô có phát hành ở Triều Tiên không? Dưới hình thức chính thống hay phi chính thống?

Vâng, tôi biết rằng họ có tiếp cận với những quyển sách của tôi. Tôi đã từng ở đó vào năm 2005. Họ dường như rất thích quyển My Sister, Bongsoon nhưng phần lớn không phải là những người dân bình thường nói về quyển sách của tôi, những Đảng viên mới là người thích sách của tôi, và điều đó làm tôi cảm thấy có một chút không thoải mái. Những cuốn sách của tôi không được xuất bản ở đây, nhưng có lẽ họ lấy được chúng từ thư viện. Bởi vì Bắc Hàn và Nam Hàn vẫn sử dụng chung một ngôn ngữ, về mặt kĩ thuật mà nói họ cũng không cần xuất bản lại chúng ở đây. Tôi không nghĩ rằng sẽ có lúc nào đó họ xuất bản những cuốn sách của các nhà văn Nam Hàn một cách chính thống tại Bắc Hàn.

Cô có thể nói một chút về giải thưởng Special Media Award (tạm dịch: giải thưởng truyền thông đặc biệt) từ Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) dành cho quyển sách Yêu người tử tù với ý nghĩa rằng nó đã góp phần trong việc tăng sự phản đối dành cho án tử hình?

Đây là giải thưởng có ý nghĩa nhất mà tôi từng nhất. Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Hàn Quốc có nguồn tài trợ rất ít, vì thế giải thưởng họ cho tôi chỉ là một món quà nhỏ nhưng cũng khiến tôi hạnh phúc kinh khủng.

Cô đã làm việc với Sora Kim-Russell như thế nào cho bản dịch tiếng Anh của cuốn tiểu thuyết này?

Chúng tôi không giữ liên lạc nhiều, nhưng thỉnh thoảng có trao đổi email, đặc biệt là về một số thuật ngữ nhất định hoặc văn nói ở Hàn Quốc, bởi vì Sora lớn lên ở Mĩ.

Sora từng viết rằng cô ấy đã gặp khó khăn với sự im lặng, sự khiếm khuyết, sự mỉa mai, những lí do và sự tuyệt vọng khi dịch giọng kể của Yoo Jeong. Những vấn đề đặc trưng nào mà một dịch giả phải đối mặt khi dịch từ tiếng Hàn sang tiếng Anh?

Tôi nghĩ những vấn đề chủ yếu xuất phát từ cách chúng tôi thể hiện cảm xúc. Ví dụ như khi tôi miêu tả sự tức giận của Yoo Jeong một cách gián tiếp thông qua điệu bộ cô nằm phịch xuống, có lẽ những người sử dụng tiếng Anh khó lòng nào hiểu được đây là một biểu hiện của sự giận dữ; bởi vì họ có thể nghĩ rằng đó là một điệu bộ hoặc một tư thế khiến họ cảm thấy thoải mái. Vì thế, tôi nghĩ phần lớn những khó khăn cô ấy gặp phải cũng thuộc những tình huống như thế.

Vào tuổi nào cô bắt đầu nhận ra mình muốn trở thành một nhà văn?

Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một nhà văn, thậm chí là trong tưởng tượng, nhưng khi ở độ tuổi mới lớn tôi đã từng lúc nào cũng đem theo bên mình các hợp tuyển sách. Lần đầu tiên tôi nghĩ về việc viết là sau khi tôi được ra khỏi tù. Tôi đã bị bắt giam vào năm tôi 26 tuổi, và khi đó đang là mùa đông, nhiệt độ xuống dưới mức âm, tôi đã nghĩ rằng mình sắp chết, rồi tôi nghĩ rằng nếu tôi được ra khỏi đây, hoặc khi tôi ra khỏi đây, tôi sẽ làm công việc mà tôi thích làm, và tôi ngạc nhiên với chính mình: đó là việc trở thành tiểu thuyết gia thực thụ.

Tại sao cô bị bắt giam?

Tôi bị bắt trong một cuộc biểu tình sinh viên và ở tù khoảng một tháng. Đó chỉ là một bản án ngắn hạn, nhưng những vách tường ở trong tù không có sách, không có thứ gì để đọc. Việc duy nhất tôi có thể làm là suy nghĩ. Tôi thật sự trân trọng khoảng thời gian đó – tôi biết ơn cảnh sát và chính quyền. Tôi luôn nói rằng tôi được sinh ra là nhờ Park Chung Hee, nhà độc tài 18 năm ở Hàn Quốc, bởi vì trước khi ông nắm quyền, cha tôi được gửi qua Mĩ học tập để phụng sự chính quyền, và sau đó khi cha tôi đã ở Mỹ được 5 năm, Park Chung Hee lên nắm chính quyền trong một cuộc đảo chính, vì thế, cha tôi phải trở về và tôi được sinh ra. Vậy nên tôi cũng phải cảm ơn Park Chung Hee vì tôi đã được sinh ra trên cuộc đời này. Rồi tôi cũng hay nói đùa về Chun Doo Hwan, một nhà độc tài quân sự khác vào khoảng thời gian tôi bị bắt giam, đó là nhờ ông mà tôi mới trở thành tiểu thuyết gia.

Ngôi nhà vui vẻ

Cô nghĩ gì khi được mọi người nói đến như một nhà văn ‘nữ quyền’?

Trước tiên, tôi không cảm thấy thoải mái với cái nhãn ‘nữ quyền’, tôi không thích việc đó, bởi vì nếu tôi là một người đàn ông, tôi cũng sẽ quan tâm đến những vấn đề này. Tôi thật sự nghĩ rằng có những sự khác biệt giữa công việc của một người phụ nữ và một người đàn ông, nhưng đó không phải là ý nói người này ở một vị thế cao hơn người kia. Mà có lẽ rằng phụ nữ đang ở trong một lợi thế bởi vì trong thế giới đương đại, chúng ta không còn phải bận tâm đến những thiên sử thi nữa, chúng ta có thể tạo ra những câu chuyện từ sự quan sát của ta về cuộc sống thường nhật, và tôi nghĩ rằng phụ nữ có khả năng quan sát, mô tả những điều bình dị kĩ lưỡng hơn đàn ông.

Cô có phán đoán được số lượng độc giả nữ so với độc giả nam đọc sách của cô ở Hàn Quốc và những nơi khác không?

Ở Hàn Quốc, người ta nói rằng 80% độc giả sách của tôi là phụ nữ và 20% là đàn ông, nhưng đây cũng là tỉ lệ bình thường của những người đọc thể loại tiểu thuyết nói chung, vì thế tỉ lệ này cũng không phải là riêng biệt cho những tiểu thuyết của tôi. Nhưng nếu như so với những nhà văn nữ khác, tôi nghĩ có lẽ mình có nhiều độc giả nam hơn.

Hiện tại, Hàn Quốc đang dưới thời của nữ tổng thống đầu tiên: Park Geun Hye, bà là con gái của Park Chung Hee theo đúng nghĩa đen. Cô nghĩ như thế nào về việc bà đã phá tiền lệ với tư cách là nữ chính trị gia tiên gia; và cô nghĩ gì về những chính sách của bà?

Như tôi đã nói ở trên, tôi không thích cái nhãn ‘nữ quyền’, và tôi cũng tin rằng không phải vì một người nào đó được sinh ra với giới tính sinh học là phụ nữ cũng sẽ khiến cho người ấy nữ tính, hoặc quan tâm hơn đến quyền lợi phụ nữ. Dù tổng thống là nam hay nữ, tôi không nghĩ điều này sẽ tạo nên sự khác biệt liên quan đến các vấn đề quyền lợi cho phụ nữ. Park Geun Hye là con gái của một nhà độc tài, ngoài ra cô ấy chẳng có trách nhiệm gì hơn cho việc đó, nhưng trên tất cả, những gì mà chúng ta có được trong hiện tại ở Hàn Quốc là kết quả lòng tham của chính chúng ta, nó sinh ra từ khao khát được giàu có về vật chất những thập niên 60. Tóm lại, tôi muốn nói rằng Park Geun Hye thật sự bộ được hết tất cả mặt xấu của đàn ông và phụ nữ.

Có triều đại chính trị nào ở Hàn Quốc, với những gia đình khác cũng nắm quyền theo kiểu như thế?

Không chỉ trong chính trị mà cả trong giới tài chính cũng như thế, những tập đoàn kinh tế trụ cột ở Hàn Quốc như Samsung và một số tập đoàn khác đều được điều hành bởi các thành viên trong gia đình.

Hết.

Kodaki

Bản gốc được thực hiện bởi Mark Reynolds, đăng tại Bookanista.

*

Tác phẩm của Gong Ji Young

Click to comment

Viết bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Chuyện người cầm bút

Hải Âu: Dịch Siêu Nhân Loại là khóa học tôi trân trọng về hiện thực

Tôi không coi hành trình dịch sách Siêu Nhân Loại là một công việc, mà là một khóa học bổ ích và hết sức đáng trân trọng. Tôi thấy mình thật may mắn.

Published

on

By

Siêu Nhân Loại – tác phẩm mới nhất do Phương Nam Book tổ chức xuất bản và phát hành – là sự kết hợp hoàn hảo giữa thể loại sách tâm linh và sách khoa học tâm lí, đem đến cho bạn đọc nhiều kiến thức thú vị về tâm lí con người nói chung, khái niệm Siêu Nhân Loại nói riêng. Deepak Chopra – tác giả của quyển sách – từng được tạp chí Time vinh danh là “1 trong 100 anh hùng và biểu tượng hàng đầu thế kỷ”.

Xoay quanh tác phẩm này, Bookish đã có cuộc trò chuyện với Hải Âu – dịch giả chuyển ngữ sang tiếng Việt của Siêu Nhân Loại để bạn đọc có thể biết được câu chuyện hậu trường về quá trình dịch tác phẩm, đồng thời tiếp cận Siêu Nhân Loại từ góc nhìn của người dịch.

Siêu Nhân Loại là một tác phẩm có hàm lượng kiến thức khổng lồ từ nhiều lĩnh vực khác nhau, chủ yếu là các lĩnh vực nằm trong khoa học tự nhiên. Khi dịch sách, bạn có gặp khó khăn về vấn đề này không và bạn đã vượt qua bằng cách nào?

Hàm lượng thông tin khoa học khá dày và đa dạng trong sách đúng là một thử thách với tôi xuyên suốt quá trình dịch thuật. Song tôi không thấy mệt mỏi chút nào, ngược lại còn rất phấn khích. Có lẽ vì tôi vốn đã luôn dành nhiều thiện cảm và thời gian cho các đầu sách/bài nghiên cứu khoa học từ trước. Hơn nữa, đồng hành cùng tôi trên con đường này còn có Bác sĩ – Tiến sĩ Vũ Phi Yên, một nhà khoa học và tâm lý học kỳ cựu. Chị cũng chính là người đã giới thiệu cho tôi đọc sách Siêu Nhân Loại bản gốc tiếng Anh. Những thông tin khoa học mà tôi chưa nắm rõ, đặc biệt là ở lĩnh vực y tế và sinh học, đều được chị Vũ Phi Yên cố vấn tỉ mỉ.

Ngoài ra, tôi cũng chủ động tham vấn ý kiến chuyên gia trong những lĩnh vực khác mà Siêu Nhân Loại đề cập. Từ thầy giáo vật lý, kỹ sư công nghệ cao, cho tới người làm vườn, đầu bếp và nhà ngôn ngữ học... chỉ cần có cơ hội tôi đều cắp sách tới học hỏi. Đây là lý do tôi không coi hành trình dịch sách Siêu Nhân Loại là một công việc, mà là một khóa học bổ ích và hết sức đáng trân trọng. Tôi thấy mình thật may mắn.

Hải Âu

Deepak Chopra thậm chí còn trích dẫn một số bài thơ để phục vụ cho luận điểm của mình trong sách. Thơ là một mạch nguồn cảm xúc khác hẳn với văn phân tích; những lúc đó, bạn chuyển đổi mạch nguồn tư duy thế nào để dịch thơ?

Xuất phát điểm của tôi là ngành khoa học xã hội, cụ thể là ngôn ngữ học. Vậy nên tôi vốn đã quen thuộc với việc dịch các bản thảo văn chương và thi ca từ thời còn đi học. Cuốn sách dịch đầu tay của tôi cũng thuộc thể loại tiểu thuyết chứ không phải phi hư cấu. Tôi chuyển mình từ văn phân tích sang thơ hay các trích đoạn kịch cổ điển cũng tự nhiên, giống như đổi từ bút bi sang bút mực nước vậy thôi.

Cái khó của quá trình này thực ra nằm ở việc tái hiện phong cách của từng tác giả được trích dẫn. Thơ William Blake chắc chắn phải khác thơ Rumi hay Kabir; kịch Shakespeare từ nước Anh thế kỷ 16 không thể dịch cùng một lối với lời kinh cổ về thần Shiva của Ấn Độ được. Mong muốn chuyển ngữ sao cho trung thành với văn phong của tác giả nhất, tôi cố gắng tham khảo từ các tác phẩm cùng chủ bút và các bản dịch kinh điển khác. Ngoài ra, tôi cũng có một típ dịch văn chương yêu thích là tìm nghe âm nhạc cùng thời đại, cùng xuất xứ với tác giả để khám phá không gian cảm xúc đã nuôi dưỡng tâm hồn họ. Trải nghiệm này luôn thú vị và khơi dậy cảm hứng.

Điều gì khiến bạn thích thú nhất về miền đất của Siêu Nhân Loại mà tác giả đã vẽ ra?

Điều tôi thích thú nhất về miền đất Siêu Nhân Loại có lẽ là ý tưởng “con người thật của bạn vượt khỏi cả thời gian và không gian”. Tiềm năng của con người là vô hạn – nghe như kịch bản của một bộ phim viễn tưởng nhưng lại được tác giả chứng minh bằng rất nhiều lập luận đáng suy ngẫm. Khao khát được tự do và vượt thoát là điểm chung của con người ở mọi thời đại, mọi nền văn hóa. Cảm giác bản thân mênh mang như vũ trụ, tràn đầy tiềm năng và sự tự chủ có sức mạnh động viên to lớn với cá nhân tôi.

Hải Âu

Trong Siêu Nhân Loại, tác giả thường nhấn mạnh ý mỗi chúng ta thường chỉ tập trung lao vào vòng xoáy của vật chất – thứ vốn là ảo ảnh giữa đời thường, mà không bận tâm cải tạo hiện thực của riêng mình. Mỗi người lại có một định nghĩa về hiện thực khác nhau. Định nghĩa về hiện thực của bạn là gì và định nghĩa đó thay đổi như thế nào sau khi bạn dịch Siêu Nhân Loại?

Nhiều năm trước, tôi từng chắc mẩm mình có tư duy “thực tế”, sát với hiện thực cuộc sống. Và “hiện thực cuộc sống” là hiện thực tôi nhìn – nghe – chạm – ngửi thấy. Sau đó, tôi có cú chuyển nhận thức lần một vào ngày hiểu ra rằng: hiện thực khác nhau trong ý thức của từng người. Trước khi biết đến Siêu Nhân Loại, có nhiều tác phẩm điện ảnh và học thuyết khoa học khác đã khiến tôi phải đặt câu hỏi về hiện thực. Nổi bật trong số đó, tất nhiên là series phim kinh điển The Matrix. Tiên đề của hành trình Siêu Nhân Loại cũng như The Matrix, mô tả một hiện thực ảo đã được lập trình mà con người ra sức bám chắc lấy, tự làm cùi mòn đi tiềm năng vô hạn sẵn có trong mình. Đứng trước sự phát triển như vũ bão của công nghệ AI, đôi khi tôi cũng trộm nghĩ, liệu có khả năng nào con người trên Trái đất là AI bậc cao đang được người ngoài hành tinh thí nghiệm không? Và chúng ta chỉ đang sống trong một ma trận giả lập mà thôi? (cười).

Có một khoảng thời gian dài tôi không còn dám chắc hiện thực là gì và bây giờ là bao giờ. Đến nay, tôi vẫn chưa thể đưa ra lời khẳng định rành rọt nào cho bạn. Song ít nhất tôi đã phát hiện được ở mức này: hiện thực khó định nghĩa còn siêu hiện thực với đa số chúng ta, là chưa thể định nghĩa. Vậy thì chúng ta cứ tạm sống cùng hiện thực mình đang tri nhận, nhưng đồng thời cũng sẵn lòng mở trí để tin rằng, hiện thực ấy có thể là đồ giả. Mọi sướng vui buồn khổ có thể đều chỉ là mơ. Một giấc mơ sáng suốt.

Ở phần cuối sách, Deepak Chopra đem đến cho người đọc một liệu trình để thức tỉnh tâm trí trong 31 ngày. Khi dịch xong sách, bạn có thử thực hiện liệu trình này?

Tôi không đợi kết thúc bản thảo dịch mới thực hành liệu trình Một Tháng Thức Tỉnh. Khi còn đang làm việc ở phần một cuốn sách, tôi đã in riêng liệu trình này ra giấy và đặt thường trực ở nơi dễ thấy nhất trong nhà để nhắc nhở mình thực hành. Có thể nói rằng phần mô tả của mỗi ngày trong liệu trình là tinh túy của cả cuốn sách được chắt lọc.

Tôi thích bài tập của toàn bộ 31 ngày; mỗi bài tập lại mang đến những trải nghiệm đặc biệt riêng. Thế nhưng nếu buộc phải chọn ra một ngày ấn tượng nhất, có lẽ tôi sẽ chọn ngày thứ 16 – ngày tác giả nói về giấc mơ sáng suốt và so sánh hiện thực hằng ngày là một giấc mơ sáng suốt. “Tưởng tượng xem, đây chỉ là một giấc mơ, và tôi chỉ là kẻ đang mơ”.

Deepak Chopra

Trong Siêu Nhân Loại, tác giả cung cấp rất nhiều câu chuyện, thông tin, những thí nghiệm khoa học thú vị. Đâu là phần khiến bạn thấy bất ngờ và thú vị nhất vì chưa được biết qua trước khi dịch tác phẩm này?

Rất khó để nêu một ví dụ duy nhất, vì có nhiều phần khiến tôi ngạc nhiên xen lẫn thích thú trong quá trình dịch. Tôi đành mượn vô thức bật thật nhanh ra câu trả lời đầu tiên trong tâm trí, nhưng lại có tới hai dữ kiện đồng thời xuất hiện. Thứ nhất là đoạn nói về loài chim hải âu pêtren tuyết – một loài chim hiếm, kiên cường sinh sống ở lục địa Nam Cực hoang lạnh. Trước đây tôi chưa từng biết đến loài chim này. Chúng xinh đẹp theo cách kỳ lạ lắm.

Dữ kiện thứ hai là chi tiết rất nhỏ thôi, nằm phần đầu sách: “Thông tin đến mắt chỉ cho thấy căn phòng bạn đang ngồi có những bức tường tụ vào nhau ở góc phòng, nhưng bạn biết căn phòng này hình vuông, vì vậy bạn nắn chỉnh dữ liệu cho khớp với hiểu biết đó”. Tôi vẫn nhớ như in cảm giác “a ha” khi hiểu được ẩn ý của ví dụ này. Một thông tin tưởng chừng hiển nhiên, các bức tường phòng thường tình sao có thể trông giống góc gì khác ngoài góc vuông được? Nhưng bạn thử làm bài tập này với tôi nhé. Bạn nhìn thật kĩ xem, thực tế ở điểm giao nhau của 3 mặt tường phòng, bạn thấy góc gì vậy? Hoặc bạn có thể phác thảo ra giấy chính xác hình ảnh mắt nhìn thấy để dễ hình dung hơn.

Bật mí với bạn, tôi đã ngỡ ngàng nhận ra hình ảnh thực tế mắt mình nhìn thấy là góc tù, nhưng ý thức lại tự động “điều chỉnh” thông tin ghi được thành vuông cho khớp với thực tế là tôi đang đứng trong một khối hộp lập phương. Thật thú vị phải không?

Deepak Chopra thường được xem là đứng giữa khoa học và tâm linh khi ông dùng nhiều kiến thức khoa học để lí giải vấn đề tâm linh. Những người theo khoa học thuần túy cho rằng sách của ông là ngụy khoa học; tuy nhiên, đứng từ góc nhìn khách quan, sách của ông tạo được ảnh hưởng rộng lớn đến công chúng phổ thông có lẽ cũng đến từ sự kết hợp hài hòa giữa khoa học và tâm linh. Là người dịch quyển sách, là người đã chậm rãi đi cùng quyển sách trong suốt một năm, bạn có thể chia sẻ một đoạn trích trong tác phẩm mà cá nhân bạn cho rằng đó là những dòng đẹp nhất, kết hợp những điều tinh túy nhất từ khoa học và tâm linh trong tác phẩm không?

Tiếp tục là một câu hỏi khó cho tôi vì hầu như ở chương nào của cuốn sách, độc giả cũng có thể tìm được bằng chứng thuyết phục về sự kết hợp khéo léo này. Tôi lại xin chọn một ví dụ ngẫu nhiên bật ra từ vô thức, nằm ở trang 156-157 (Chương 5 – Tâm trí, Cơ thể, Não bộ, và Vũ trụ đều là ý thức biến đổi):

“Thay vì thụ động chấp nhận thế giới thông thường, siêu hiện thực cho chúng ta một lựa chọn mới – coi vạn vật trong vũ trụ đều là những biểu hiện biến đổi của ý thức. Ví dụ, một cái cây thực ra đã được tùy chỉnh sao cho phù hợp với cách con người tiếp nhận nó. Bất kỳ đặc tính nào của cái cây cũng có thể tháo rời khỏi khung nhận thức xác định và gắn vào một khung nhận thức khác, không còn thuộc về con người. Với người mù, màu sắc của cái cây không tồn tại. Với neutrino – một hạt hạ nguyên tử có thể lao xuyên qua Trái đất dễ dàng như giữa khoảng không vũ trụ, độ rắn của cái cây không tồn tại. Nếu bạn bứng cái cây lên Trạm Vũ trụ Quốc tế, trọng lượng của nó biến mất. Nếu so sánh với thời gian hàng tỷ năm để phân rã proton trong hạt nhân phân tử, tuổi thọ của cái cây cũng không còn đáng là bao.

Vạn vật có “tính thực” thông qua phương pháp biến đổi mà ý thức áp dụng. Khi bạn ngủ, toàn bộ thế giới vật chất mờ đi và biến mất. Thế giới ấy vẫn tồn tại nói chung, được duy trì bằng những quy luật của bầu thực tế ảo. Nhưng khi ngủ, bạn thoát khỏi thực tế ảo bằng cách mở rộng trải nghiệm tới một thế giới khác, nơi không phải miền vô thức trống rỗng như con người vẫn tưởng. Chúng ta có thể cảm nhận giấc ngủ sâu như một nhận thức thuần khiết mà không có các kích thích – thật vậy, đó chính là trải nghiệm của những bậc thầy tâm linh, yogi và nhiều dạng thức siêu nhân khác qua hàng thế kỷ. Khái niệm Niết Bàn của Phật giáo gần với trạng thái ngủ say hơn là tỉnh táo, bởi Niết Bàn tái kết nối con người với miền nhận thức thuần khiết”.

Cảm ơn bạn vì những chia sẻ về Siêu Nhân Loại. Chúc bạn sẽ luôn vững bước trên hành trình phát triển bản thân, mở khóa tiềm năng vô hạn trong bạn.

Đọc bài viết

Bookish Best

Nguyễn Hoàng Mai: Tôi muốn viết về những vấn đề gai góc nhất của tuổi trẻ

Published

on

By

Nguyễn Hoàng Mai là tác giả của hai tác phẩm đầy cảm xúc về tuổi trẻ: Đung đưa trên những đám mây (tiểu thuyết, 2018), Bây giờ mình đi đâu (tập truyện ngắn, 2019). Hiện nay, cô đang sinh sống và làm việc tại Tokyo. Tuy đã xa Việt Nam nhiều năm, Hoàng Mai vẫn đọc và thường xuyên theo dõi tình hình văn chương nước nhà. Trong khuôn khổ của giải thưởng Bookist Best 2022, Ban Tổ chức đã có cuộc trò chuyện với Hoàng Mai xoay quanh việc đọc và sáng tác văn chương.

Chào Nguyễn Hoàng Mai. Cảm ơn Mai vì đã nhận lời phỏng vấn của Bookish về những tác phẩm bạn đã đọc năm 2022 nhân dịp mùa giải Bookish Best lần II đang diễn ra. Bạn nghĩ gì về giải thưởng Bookish Best?

Được biết Bookish Best là một giải thưởng văn học mới được thành lập tròn một năm nhưng mang nhiều ý nghĩa đặc biệt đi cùng với cộng đồng – hầu hết là những bạn trẻ thực sự yêu, dành nhiều tâm huyết với sách vở. Bookish Squad có hơn 13.000 thành viên mà tôi cũng “nằm vùng” trong số đó. Ở giải thưởng này, độc giả những người trực tiếp thưởng thức văn học được cất lên tiếng nói, tự tay bình chọn cho những tác phẩm gần với trái tim của mình nhất.

Là một người viết trẻ, tôi mong sẽ có nhiều sân chơi hơn nữa, để thị trường sách Việt Nam thêm sắc màu, sôi động, gần hơn với độc giả trẻ tuổi, và dòng chảy xã hội.

Năm nay, Mai có theo dõi tình hình xuất bản trong nước không? Có cuốn sách của tác giả Việt Nam nào khiến bạn ấn tượng không?

Do sống học tập ở Nhật nhiều năm, tôi đã không có cơ hội đọc văn học trong nước trong một khoảng thời gian dài. Sau này khi có dịp tiếp xúc trò chuyện, với những cây bút trẻ có tiếng như chị Nguyễn Dương Quỳnh, Huỳnh Trọng Khang, Thái Cường, Phát Dương… Ở họ, tôi đều cảm nhận sự nghiêm túc, trăn trở với nghề. Những bạn văn tôi được tiếp xúc đều sáng tạo, nghị lực, khiến tôi học hỏi nhiều.

Về văn học trong nước đã đọc gần đây tôi ấn tượng với tập truyện Chuyến Bay Tháng Ba của tác giả Lê Khải Việt, Chopin biến mất của Hiền Trang. Và đặc biệt tôi quá yêu mến Đà Lạt bàng bạc, ẩn hiện trong cuốn Thành phố những lục địa bay của tác giả Nguyễn Vĩnh Nguyên.

Là một người viết, khi đọc tác phẩm Thành phố những lục địa bay, bạn có học hỏi được gì về kĩ năng viết không?

Như đã nói, tôi thích chất thơ man mác lạnh như sương mù trên đỉnh núi, phảng phất trong từng câu văn, nhịp điệu của cuốn sách này.

Từng câu chữ không hề nhắc đến danh từ Đà Lạt, nhưng thành phố ấy vẫn hiện ra trong từng lát cắt mỏng, rồi nhẹ nhàng len lỏi vào lòng người như những hơi thở nhẹ. Vì tôi luôn nghĩ cuốn sách đẹp nhất, ý nghĩa nhất không phải nằm im lìm trên những ngôn từ trang giấy, mà sẽ không ngừng sinh sôi nảy nở trong tâm trí người đọc theo trải nghiệm của cá nhân nên rất ấn tượng với tập truyện mỏng của anh Nguyễn Vĩnh Nguyên.

Thành phố những lục địa bay là một thực hành của nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên về việc phá vỡ ranh giới những thể loại, bất phân giữa hư cấu và phi hư cấu. Mai nghĩ gì về thực hành này? Bạn có cảm hứng muốn thực hành thủ pháp này cho những truyện sắp tới của mình không? Nếu có thì đâu sẽ là địa danh được bạn chọn lựa?

Tôi cảm nhận Thành phố những lục địa bay là cuốn sách rất đặc biệt bởi lẽ nó đã phá vỡ ranh giới của các thể loại. Độc giả khi lần đầu bước vào thế giới trong sách sẽ đầy nghi hoặc: Truyện ngắn? Tất nhiên không rồi. Hư cấu? Không hẳn, cũng không phải tản văn hay phi hư cấu. Những nhà nghiên cứu sẽ không gọi đó là Haiku hay truyện cực ngắn dù rất gần trong bản chất.

Và đáp án dành cho mỗi người có lẽ là, thực ra không cần phải quá chú trọng vào ranh giới giữa các thể loại văn học. Giữ trí tưởng tượng của chúng ta vượt qua những khuôn khổ, vượt qua những giới hạn, biết đâu đó là vùng đất văn chương thực sự?

Tôi được tác giả tặng tập truyện này trong một chuyến về Việt Nam chơi, khi đang ấp ủ viết cuốn truyện mới về thành phố tôi đang sống – Tokyo. Đó là tuổi trẻ hoang hoải đầy rực rỡ và cũng nhiều vấp ngã tôi đã trải qua, và vẫn muốn khám phá thêm. Giống như một cái Duyên vậy, nên tôi cũng muốn học hỏi một chút thôi vào tập truyện mới của mình. Không, tôi sẽ không phân tích bút pháp cụ thể để cố “bắt chước” cho giống đâu, mà muốn mình học tập từ trong vô thức khi đã gấp sách lại, để thời gian lắng xuống. Tập truyện mới về Tokyo của tôi sẽ đi giữa vùng đất của những địa danh hiện thực và trí tưởng tượng.

Mai có thường xuyên theo dõi tình hình xuất bản ở Nhật không? Nếu có thì năm vừa qua, có cuốn sách nào mới xuất bản khiến bạn ấn tượng không? Bạn có nhận thấy thị trường sách ở Nhật có điểm nào hay mà thị trường Việt còn đang thiếu không?

Tôi rất thích không gian của những chuỗi nhà sách lớn, lâu đời của Nhật như Maruzen, Kinokuniya, Junkudo… Mỗi khi đến đó tôi đều cảm nhận được văn hóa đọc, niềm say mê với sách của người Nhật không thể diễn tả thành lời. Nhà sách là nơi những cuốn sách ấy thực sự sống, theo kịp với những thay đổi của xã hội theo đúng nghĩa đen.

Vì yêu sách nên mỗi năm tôi đều theo dõi hai giải thưởng văn học uy tín, lớn nhất của Nhật Bản cũng đồng thời tượng trưng cho hai trường phái văn học Nghệ Thuật và Đại Chúng là: Giải thưởng Akutagawa và Naoki.

Tôi thích hầu hết những tác phẩm bước ra từ giải thưởng này như: Hibana (2015, tác giả Naoki Matayoshi), Konbini ningen (2016, tác giả Sayaka Murata)… nhưng gần đây, đặc biệt ấn tượng cuốn tiểu thuyết tâm lý ngắn Oishigohan ga taberaremasu youni (tạm dịch: Để thưởng thức được thức ăn ngon) của nữ tác giả 34 tuổi Junko Takase, vừa mới đoạt giải Akutagawa năm 2022. Tôi nghĩ sự phức tạp của tính cách và mối quan hệ chân thành, vừa đối nghịch vừa gắn bó giữa bộ ba nhân vật, được miêu tả tinh tế thông qua những món ăn trong cuốn sách này sẽ chạm đến trái tim của nhiều độc giả trẻ tuổi.

Được biết bạn đang viết một tập truyện ngắn xoay quanh đời sống du học sinh ở Nhật và có dự định xuất bản thời gian sắp tới. Bạn có thể chia sẻ một chút điều mình tâm đắc về tác phẩm này không?

Như đã đề cập ở trên, tập truyện ngắn tôi đang viết mang tên Tokyo, khi những cánh hoa anh đào rơi. Tôi đã muốn khai thác sâu hơn những vùng đất mới mẻ, đầy thách thức chưa nhiều người tìm đến, những vấn đề gai góc nhất của tuổi trẻ như: tình một đêm, xăm mình…

Tập truyện này gồm 10 truyện ngắn nhỏ, về cuộc sống, tình yêu, tâm tình của những người trẻ ở Nhật Bản. Ở đó, tôi đã muốn khắc họa một thế giới nơi tuổi trẻ có những niềm đau, cô đơn nỗi sợ hãi, nhưng cũng sẽ tràn đầy tình yêu, sự tươi sáng, ấm áp trên nền thành phố nổi tiếng của Nhật Bản như: Tokyo, Fukuoka, Kyoto.

Cảm ơn Mai đã dành thời gian để tham gia cuộc trò chuyện với Bookish Best.

Đọc bài viết

Chuyện người cầm bút

Nhật Chiêu: Truyện tuyệt ngắn không dễ viết

Published

on

By

Lời tiên tri của giọt sương (xuất bản năm 2011) do nhà văn Nhật Chiêu chấp bút là tập truyện tuyệt ngắn và truyện một câu đầu tiên được xuất bản ở Việt Nam. Qua đó, Nhật Chiêu cũng là một trong những nhà văn tiên phong cho thể loại này ở Việt Nam. Bookish đã có cuộc trao đổi với nhà văn về truyện tuyệt ngắn.

Tại sao ông lại viết truyện tuyệt ngắn?

Có người gọi truyện tuyệt ngắn và truyện một câu là Hint fiction, tức là truyện có số lượng trên dưới khoảng 25 từ, là loại truyện khơi gợi một cái gì lớn hơn và phức tạp hơn với số lượng chữ ít ỏi nhất. Trong văn chương, tôi thích những gì khơi gợi hơn là những gì thuyết lí, phô bày lộ liễu. Sự khơi gợi sẽ đưa ta đến chân trời khoáng đạt, còn sự phô bày lộ liễu chỉ là hủy diệt mà thôi.

Có nhiều ý kiến cho rằng khi chuyển sang viết truyện tuyệt ngắn là ông đang chọn hướng đi dễ dãi với mình hơn, ông viết truyện tuyệt ngắn vì ông không thể viết những truyện dài. Ông nghĩ sao về ý kiến này?

Truyện một câu không hề dễ như người ta tưởng tượng. Bởi vì ngay cả trên thế giới, dù thể loại này đã tồn tại trước Việt Nam thì số lượng tác giả thành công cũng như tác phẩm thành công là rất hiếm. Nếu hỏi truyện một câu trên thế giới mà được nhớ đến và thường được trích dẫn thì chỉ có một, hai trường hợp. Trong đó, có Augusto Monterroso - tác giả Guatemala với truyện một câu: Khủng long gồm 8 chữ chữ như sau: “Thức dậy, con khủng long vẫn còn đó.” Truyện này được nhiều nhà văn lớn, trong đó có Italo Calvino ca ngợi hết lời, là đề tài cho nhiều tiểu luận khác nhau. Nếu truyện một câu là dễ dàng thì thử hỏi vì sao ít truyện một câu đạt được thành tựu đến thế. Người ta vẫn nói thơ Haiku dễ làm nhưng thật ra có bao nhiêu bài thơ Haiku được nhớ đến như là tuyệt tác. Tại sao quanh đi quẩn lại cũng chỉ là Basho, Issa, Buson, Shiki? Cho nên hãy cứ tạm xem truyện một câu hoặc hai, ba câu cũng giống như trường hợp thơ Haiku. Dễ hay khó không chắc gì quyết được và cũng chẳng cần tranh luận. Ai cảm thấy nó dễ thì cứ thử viết chơi vài trăm truyện. Thế thôi, bao giờ cũng vậy, dễ nhất là nói. Làm lại là một chuyện khác.

Trong văn học của nhiều nước vẫn luôn luôn tồn tại những nhà văn chỉ viết truyện ngắn. Như vậy, ngắn hay dài không phải là thước đo và thật sự càng ngày càng có xu hướng nhiều nhà văn viết truyện tuyệt ngắn. Tôi có rất nhiều tập truyện tuyệt ngắn của nhiều nhà văn loại này như Augusto Monterroso hoặc như tập truyện Hint fiction do Robert Swartwood tuyển của nhà xuất bản lừng danh Norton, hoặc các tập sách mang tên Flash fiction, Micro fiction…Mỗi ngày tôi đều đọc một vài truyện tuyệt ngắn hoặc truyện một câu của các nhà văn trên thế giới mà tôi đã may mắn sưu tầm được và càng đọc tôi càng thấy khó viết. Đó là ý kiến của tôi.

Là người đi tiên phong ở thể loại truyện tuyệt ngắn, trong quá trình viết, điều gì khiến ông cảm thấy khó khăn nhất?

Do thói quen thường xuyên đọc thơ Haiku và công án Thiền tông, đôi khi chỉ có vài từ hoặc chỉ duy nhất một từ, tôi từng ao ước trong thể loại truyện này cũng có những hình thức tương tự. Nhưng vấn đề là làm sao để cho dài ngắn thế nào thì truyện cũng phải có cái gọi là diễn biến truyện, nghĩa là có tính chất tự sự. Muốn vậy, phải có phương pháp, có cách sử dụng ngôn từ đặc biệt. Nếu không thì mọi sự sẽ thành nhảm và ai cũng làm được dễ dàng. Ví dụ: truyện có chữ Đất sẽ chẳng có nghĩa lí gì nếu như nó không có một tiêu đề thích hợp để gợi lên một vận động của truyện. Tiêu đề ở đây là Sử thi nàng Sita và “toàn văn” của truyện nhờ cái tiêu đề đó mà phát tiết ý nghĩa.

Khó khăn lớn nhất theo tôi vẫn là làm sao để nó đến được với người đọc một cách thuyết phục. Điều này không một tác giả nào có thể nắm chắc. Có những cái thuộc về thói quen, thành kiến, tầm đón đợi, thiếu thông tin… sẽ là những chướng ngại cho việc người đọc bước vào văn bản mà không e dè. Còn trong khi sáng tác, tôi cảm thấy mình quen thuộc với thể truyện tuyệt ngắn như thể có “nhân duyên gắn kết” - theo cách nói của Hoàng Lương, người viết lời bạt cho Lời tiên tri của giọt sương.

Ảnh: Thiên Kim
Bài viết: Kodaki

Đọc bài viết

Cafe sáng