Phía sau trang sách

Ngày xưa có một chuyện tình: Hồi ức đẹp của mối tình thơ ngây dại

“Ngày xưa có một chuyện tình” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chính là một miền kí ức xinh đẹp và trong sáng về một thời ngây ngô chạm ngõ vào tình yêu của tôi, hoặc cũng chính là của rất nhiều độc giả khác, khi bồi hồi lần giở từng trang sách và nghe như năm tháng gọi về.

Published

on

Chi tiết tác phẩm

Thời gian có lẽ chính là thứ tàn nhẫn và khắc nghiệt nhất trên đời, khi nó vô tình đẩy xô những phận đời trôi nổi giữa vòng quay của số phận, đưa bao kiếp người rong ruổi hết nơi này đến nơi khác, để rồi khi ngậm ngùi nhìn lại, chợt biết rằng đã qua đi rất nhiều tháng năm dài. Trong suốt chặng hành trình của một kiếp sống đó, ta còn nhớ và đã quên những gì? Bao lỗi lầm xưa, bao niềm vui cũ, bao hờn giận và đau thương khổ cùng? Tất cả rồi cũng như một áng mây trôi bãng lãng ngang bầu trời cao vợi, để đôi khi trái tim có vô tình va chạm vào một góc cạnh nào đó của kí ức, ta lại cười và bồi hồi nhớ lại tháng năm xưa, và ta hiểu rằng, à, ngày xưa ta đã có một chuyện tình…

Ngày xưa có một chuyện tình của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chính là một miền kí ức xinh đẹp và trong sáng về một thời ngây ngô chạm ngõ vào tình yêu của tôi, hoặc cũng chính là của rất nhiều độc giả khác, khi bồi hồi lần giở từng trang sách và nghe như năm tháng gọi về. Không cầu kì, phô trương, không mĩ miều, hoa lệ, cuốn sách này đơn giản chỉ là một sự nhắc nhở đầy xúc cảm về một chuyện tình ngây dại mà tác giả muốn gửi gắm đến với mỗi người đọc.

Câu chuyện bắt đầu từ những ngày khi mà bộ ba nhân vật chính – Phúc, Vinh, Miền – vẫn còn là các cô cậu học trò mới lớn ngây ngô cắp sách đến trường. Ở cái tuổi mộng mơ và hiếu kì ấy, họ đã có những rung động đầu đời thật đẹp, thật sáng trong. Vinh thích Miền – một thứ tình cảm đơn sơ và đầy chất phác, chẳng có bất kì một thứ vật chất nào có thể mua được. Vinh yêu thương Miền với tư cách như là một người bạn. Vinh bảo bọc, chở che cho Miền. Vinh dám đứng ra bênh vực Miền trong khi đám bạn cùng lớp lúc nào cũng xa lánh và bắt nạt. Vinh sẵn sàng chấp nhận những trận đòn roi vô cớ từ người anh của Miền, chỉ vì mong được gặp Miền hoặc gửi tặng cho Miền một thứ gì đó. Không mưu cầu vụ lợi vì bất kì một mục đích nào (như cái cách mà nhiều người lớn yêu thương nhau vẫn thường hay làm), Vinh dành hết mọi tình cảm cho Miền, chỉ mong một ngày cô bạn có thể thấu hiểu. Vì trái tim là thứ ngốc nghếch nhất trên đời, và nó có lí lẽ riêng của nó mà chỉ những kẻ đang yêu mới biết được.

“Sau này, tôi nghe ai đó phân loại tình yêu: yêu bằng lý trí và yêu bằng con tim. Với tôi, tình yêu chẳng liên quan gì đến lý trí. Lý trí không biết yêu… Cũng như con người, con tim luôn có những giới hạn. Nó cũng đầy rẫy những lỗi lầm.

Nhưng cho dù như vậy, lỗi lầm của con tim là loại lỗi lầm đáng tha thứ nhất trong các loại lỗi lầm mà loài người mắc phải.”

Nhưng đâu phải cứ một lòng một dạ với người mình yêu thì nhất định sẽ được đền đáp? Vì trên đời vẫn luôn có những câu chuyện lạ kì – mà lạ nhất vẫn là chuyện tình yêu. Tình yêu trói buộc con người ta vào nhớ thương khôn xiết, để rồi làm con người ta phải đau khổ khốn cùng. Vậy mà người ta vẫn cứ yêu. Yêu thắm thiết. Yêu dại khờ. Yêu như thể sẵn sàng chấp nhận mọi thua thiệt về mình, chỉ mong được đổi lại một nụ cười của ai đó mà thôi. Như cái cách mà Vinh yêu Miền. Như cái cách mà Miền yêu Phúc. Như cái cách mà Phúc nhận ra rằng mình cũng có tình cảm với Miền. Tất cả mọi thứ đến và đi, xảy ra như một điều tự nhiên của duyên phận. Và tình yêu vẫn cứ quẩn quanh trong mối quan hệ đầy khổ ải của ba con người này. Như một chiếc “bùng binh” không điểm dừng.

Như khi Vinh đau lòng hỏi người cậu của mình rằng, có phải chăng tình yêu luôn gắn liền với đau khổ?

“Tình yêu trói buộc con người ta vào nhớ thương khôn xiết, để rồi làm con người ta phải đau khổ khốn cùng.”

Và người cậu trả lời, đau khổ của người này đôi khi là hạnh phúc của người kia, và ngược lại. Số phận thích ném đá những người đang yêu, nhưng khi tảng đá rơi trúng đầu người này thì hiển nhiên nó sẽ không rơi trúng đầu người khác.

Quan trọng là lúc đó mình đang đứng ở đâu…

Và Vinh hiểu rằng, Vinh đang đứng ở vị trí bất lợi, trong câu chuyện tình cảm với Miền và Phúc.

Nhưng có làm sao. Bởi tình yêu đâu phải là thứ cưỡng cầu hay ép uổng. Năm tháng qua đi, dẫu cuộc đời đã bao lần dâu bể, thì tình cảm của Vinh dành cho Miền vẫn vậy thôi, thậm chí lớn khôn và trưởng thành hơn nhiều. Đó không còn là thích, là yêu nữa. Mà là thương. Thương vô bờ. Nhưng đã thương ai thì khổ lắm. Khổ và buồn.

“Người chẳng thương ta, ta cứ thương

Hơi đâu so sánh cả đôi đường…”

Và năm tháng thì cứ trôi qua, cuộc đời vẫn tiếp tục làm tròn nhiệm vụ của nó, là đẩy xô con người đi vào những câu chuyện lạ thường. Những tưởng như bao nhiêu câu chuyện của tuổi học trò sẽ là một hồi ức đẹp đẽ nằm yên và ngủ sâu trong quá khứ, thế nhưng, nó vẫn tiếp tục lăn lốc và trải dài. Nó băng qua những kẽ hở của thời gian, len lỏi vào từng tế bào cuộc sống và ăn mòn trí nhớ của con người. Phúc, Vinh, Miền đã không còn là những đứa học trò năm nào nữa. Họ đã lớn lên và rong ruổi trên những chặng đường. Có bao nhiêu đổi khác và trầm thăng, nhưng họ vẫn hoài nằm trong những cuộc vui đùa của số phận. Rồi bồng bột, rồi khờ dại, rồi đau khổ, rồi thương tâm… cứ thế cứ thế cuốn xô vào những kiếp người. Họ lớn lên trong sự khó nhọc của cuộc đời. Họ phải trưởng thành và đối diện với bao nhiêu là trở ngại. Thăng trầm của Phúc, số phận của Miền, tình yêu của Vinh… đã đến lúc họ phải dũng cảm để nhìn nhận mọi thứ, để đặt tên cho những mối quan hệ lạ thường, để nhắc nhớ hoặc ru yên những nỗi đau đã cũ, và để biết rằng họ đã có một chuyện tình ngày xưa.

Mặc dù được xây dựng từ mô-típ chuyện tình ba người vô cùng quen thuộc, thế nhưng cuốn sách lại không hề nhàm chán và cũ kĩ so với nhiều tác phẩm trước đó. Vẫn giọng văn nhẹ nhàng và ấm áp, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã đưa độc giả đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác, mở ra một thế giới bình dị và thân thương từ những con người, những số phận đuổi trôi qua những con chữ thân tình đầy cảm xúc. Đã có lúc tôi nghẹt thở với câu chuyện của những nhân vật trong cuốn sách. Tôi hoang mang và ngỡ ngàng khi tự hỏi tại sao mọi thứ lại như vậy, tại sao họ lại làm vậy, rồi tôi lo sợ với những điều họ nghĩ, những chuyện họ làm. Tôi không biết họ sẽ phải đối mặt với những biến cố như thế nào. Đã có lúc tôi đắm chìm trong những suy nghĩ miên man của nội tâm nhân vật. Tôi thương họ. Tôi đồng cảm với họ. Tôi thấu hiểu và muốn được ủi an, chia sẻ với họ. Đã có lúc tôi nghĩ mình là họ. Tôi thấy được hình ảnh của chính mình trong cuốn sách này. Tôi thấy tôi ngây thơ và khờ dại. Tôi cũng vô cùng lo lắng và bất an. Để rồi khi cuốn sách khép lại và ngủ yên trong tim tôi những xúc cảm dâng trào, tôi mới chợt mỉm cười, vì cuối cùng mình đã tìm thấy được câu trả lời, dẫu nụ cười ấy có thể không hề vui. Và tôi thấy mình như vừa được sống trong một thế giới rất khác. Thế giới của văn chương.

Điều mà tôi luôn yêu thích trong hầu hết tất cả những tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, chính là các triết lí của cuộc đời được lồng ghép một cách vô cùng tinh tế trong từng chi tiết. Là tuổi trẻ, là tình yêu, là tình bạn, là gia đình, là thời gian, là số phận…. tất cả như được đúc kết từ chính cuộc đời của nhà văn, để rồi nó chạm khẽ và tan dần trong mạch máu của tôi. Tôi được học và tôi được hiểu. Tôi cảm nhận về cuộc sống của mình. Một cách vẹn tròn.

“Nhưng nếu con là một cậu bé ngoan, biết vâng lời ba mẹ và thầy cô, chăm học và bớt nghịch, thì con sẽ không thể trở thành nhà văn, vì khi con lớn lên chẳng có gì để viết ra cả. Nó chẳng có gì hấp dẫn.”

“Chẳng lẽ vì biết ngày mai mình sẽ chết mà hôm nay mình không muốn làm gì?”

“Điều con sợ nhất là mình lớn lên. Khác với trẻ con, người lớn không lớn thêm nữa mà họ sẽ già đi. Sau đó thì họ qua đời. Và mình sẽ lần lượt mất dần những người thân.”

Có ai nghĩ rằng những lời nói trên lại xuất phát từ một cậu bé tám tuổi, vốn ngây thơ và vẫn còn là trẻ con. Thật hay khi mà nhà văn Nguyễn Nhật Ánh lại để cậu bé tám tuổi này nói lên những điều mà người lớn vẫn thường trăn trở, để mỗi người lớn như chúng ta lại có dịp tự nhìn lại mình, nhìn lại tuổi thơ và những ngô nghê suy nghĩ ngày ấy.

Vẫn luôn có những chất thơ tuôn ra từ mạch cảm xúc trong tiếng thở nội tâm của từng nhân vật. Với tôi, đây không chỉ là một cuốn truyện dài. Nó còn là một bài thơ vang vọng, là một khúc ca hoài niệm đầy nhớ thương và bâng khuâng, tiếc nuối. Để có lúc cô đơn đến nỗi bật khóc giữa màn đêm, khi những tinh cầu trên bầu trời cao rộng đã không còn đủ sáng để thắp lên ngọn lửa hồng xua tan nỗi đơn côi, tôi sẽ lại nhớ về những câu thơ mà Vinh đã từng khắc khoải hỏi chính mình.

“Khuyết một nửa tôi đợi chờ một nửa

Như rằm chờ một nửa của vầng trăng

Như câu hỏi đợi một người để hỏi

Bạn có là một nửa của tôi không?”

Bạn không biết, tôi cũng không biết. Chỉ có thời gian là sẽ biết. Vậy nên mình cứ đợi thời gian trôi, khi ngoảnh lại những năm tháng rộng dài trôi bãng lãng qua cánh cửa cuộc đời, mình sẽ tìm được câu trả lời ấy. Miễn là mình vẫn luôn còn muốn hỏi. Miễn là người vẫn ở đó để trả lời. Dẫu câu trả lời có thế nào đi chăng nữa, thì vẫn cam tâm an phận để chấp nhận. Như một điều tự nhiên nhất. Trong cuộc đời…

Rồi sẽ lại còn rất nhiều những xa xăm kỉ niệm ở trong cuốn sách này đợi ta đến đánh thức.

Rồi sẽ lại một lần nữa ta được vui buồn cùng ngày xưa.

Rồi sẽ lại những khôn nguôi thương nhớ trong lồng ngực sống lại mãnh liệt, khi ta nhớ về một người nào đó, một mối tình nào đó, dẫu là vẹn tròn hay dang dở, dẫu là ngổn ngang hay gọn ghẽ trong tim mình…

Rồi sẽ nhiều, nhiều lắm. Ta lại nhớ về một thời đã xa, về những ngày ta còn bé, ta mới tập tành bước vào cửa tình yêu, để bơ vơ dại khờ nhận ra rằng ta đang dần lớn, và ta có một chuyện tình, ở ngày xưa…

Bỗng nghe đâu đó vang lên một lời hát.

“Tình buồn đâu phải lúc nào cũng chỉ để quên đi

Tình buồn lưu giữ bao nhiêu mộng mơ lúc xuân thì…”

Hết.

Lâm Lâm

Xem tất cả những bài viết của Lâm Lâm tại đây.


Nếu bạn yêu tác giả Nguyễn Nhật Ánh…


Phía sau trang sách

Trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình với Metahuman – Siêu nhân loại

Published

on

By

Những khi nhìn lại chính bản thân mình, những điều đã hoàn thành lẫn những điều còn dở dang, nếu đâu đó trong bạn xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực về chính mình, có lẽ tác phẩm Metahuman – Siêu nhân loại của bác sĩ Deepak Chopra sẽ giúp bạn điều chỉnh lại suy nghĩ ấy, để thấy rằng tiềm năng của con người là vô hạn.

Có bao giờ bạn tự hỏi, tại sao những phim hài lãng mạn dù lặp lại các kiểu mô típ quen thuộc về câu chuyện, nhân vật thường vẫn dễ dàng thu phục được công chúng? Trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra – tác giả người Ấn Độ từng được tạp chí Time vinh danh là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất ở thế kỉ 20 – đã có cách lí giải vô cùng thuyết phục dựa trên cơ chế tâm lí, ý thức về hiện thực của con người.

Dòng phim hài lãng mạn thường kể câu chuyện về một anh chàng hay cãi nhau với một cô nàng, để rồi cuối phim anh mới nhận ra cô chính là tình yêu đích thực của đời mình. Chopra cho rằng tất cả chúng ta đều yêu thích khoảnh khắc giác ngộ của nhân vật trong phim: “Giờ tôi đã hiểu rồi. Đó là người tôi yêu.”

Chính vì thực tại ta đang sống là một thứ khó hiểu, khó nắm bắt nên ta lại càng tìm được nhiều niềm vui khi chứng kiến nhân vật có thể hiểu được một vấn đề nan giải, thấy được sự thật bấy lâu nay cứ chìm khuất trong lớp sương mờ trước mắt anh hay cô ta. Và tác phẩm Metahuman – Siêu nhân loại cũng có thể mang đến cho người đọc niềm vui tương tự khi lần lượt giải mã nhiều vấn đề về hiện thực ta đang sống.

Những giới hạn của bản thân không phải là điều tiêu cực như bạn nghĩ

Deepak Chopra

Chúng ta vẫn thường quen thuộc với quan niệm thế giới chia làm hai phần gồm: vật chất và ý thức. Từ đây, hình thành hai trường phái triết học chủ đạo là duy vật và duy lí. Nhưng trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra đã định nghĩa lại về thế giới. Ông cho rằng thế giới chỉ có duy nhất một thứ là ý thức, và vật chất cũng là do ý thức tạo nên. Vật chất, hay những gì chúng ta nghĩ là rắn chắc, bền vững, khó thay đổi – bao gồm cả cơ thể, tâm trí và những tiềm năng của chúng ta – kì thực đều là do ý thức quyết định. Vì thế, chừng nào ý thức còn muốn tiếp tục điều chỉnh, chừng đó tiềm năng của con người còn vô hạn và có thể mở rộng đến khôn cùng.

Nhưng trong cuộc sống hằng ngày, giới hạn an toàn lại là thứ khiến chúng ta thấy thoải mái, đồng thời đây cũng là cơ chế để bảo vệ con người. Chopra lấy ví dụ nếu một người muốn trở thành họa sĩ, anh tham dự một lớp học mĩ thuật. Giả sử lớp học đó có thể cho anh xem hết tất thảy mọi bức tranh đã được vẽ trong lịch sử nhân loại, cảm thấu được vẻ đẹp của từng bức thì khả năng cao là sau khi học xong, anh sẽ không thể vẽ được nữa. Ở đây, chính giới hạn về hiểu biết mĩ thuật có thể lại là động lực khiến người họa sĩ muốn sáng tạo.

Như vậy, bản thân sự giới hạn không phải là một điều tiêu cực. Nó chỉ tiêu cực khi bị cố định trong một cái khuôn. Ngược lại, nếu ta biết được giới hạn nhưng vẫn có nhận thức rằng biên độ của giới hạn có thể thay đổi thì tiềm năng của con người sẽ không ngừng mở rộng.

Không chỉ quá khứ, tương lai; hiện tại cũng là thứ không thể nắm bắt

Phần lớn chúng ta có một quan niệm phổ biến rằng: “Tương lai, quá khứ là thứ chúng ta không thể nắm bắt. Tương lai thì chưa đến. Quá khứ thì đã qua. Chỉ có hiện tại là thứ duy nhất ta có thể nắm bắt được.” Quan niệm này có lẽ hợp lí đến nỗi không nhiều người trong chúng ta đặt nghi vấn về tính đúng đắn của nó, hay thử tự một lần phản biện lại.

Tuy nhiên, Deepak Chopra lại có suy nghĩ hoàn toàn khác biệt về vấn đề này. Ông cho rằng không chỉ tương lai và quá khứ, ngay cả hiện tại – mà ta nghĩ là mình đang sống trong nó – cũng là thứ khó nắm bắt. Bởi lẽ, hiện tại cũng giống như sự im lặng. Khi bạn cất lời, sự im lặng biến mất; tương tự, khi bạn có nhận thức về hiện tại dù là dưới dạng hình ảnh, cảm xúc, hay suy nghĩ, nó cũng đã biến mất ở khoảnh khắc ấy, nhường chỗ cho một hiện tại khác ở ngay sau đó. Vì vậy, nếu nói rằng thực tại là thứ có thể nắm bắt thì chẳng khác nào nói là bạn có thể biết trước suy nghĩ tiếp theo của mình.

Phản biện này có lẽ cũng là tư duy nền tảng cho khái niệm về thực tế ảo được trình bày trong sách. Thực tế mà chúng ta đang sống, ta nghĩ rằng đó là một thực tế vững chắc, được kết cấu dựa trên những nhu cầu đầu tiên về vật chất, sau đó là tinh thần – thực tế ấy, hóa ra lại không vững chắc như ta nghĩ. Rất có thể, đó chỉ là một thực tế do ý thức, nhu cầu của chúng ta tạo ra, thứ mà Chopra gọi rằng đó là thực tế ảo. Để vươn đến tầm vóc siêu nhân loại, ta phải học cách vượt qua thực tế ảo ấy, hướng đến một thực tế thật – đó chính là thứ thực tế mà tác giả gọi là siêu hiện thực.

Trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra không cố gắng áp đặt độc giả phải đồng thuận quan điểm của mình. Ông luôn đưa ra nhiều ý kiến, quan điểm đối lập từ những học giả, các nguồn kiến thức khác nhau về cùng một vấn đề để người đọc có thể rộng đường tư duy, tiếp nhận nhiều luồng tư tưởng, tự lựa chọn đáp án cho những câu hỏi cá nhân của chính mình. Thông qua đó, Deepak Chopra cung cấp một cách nhìn khác về hiện thực, giúp mỗi người chúng ta xua tan lớp sương ảo ảnh do tự thân tạo ra từ những định kiến, trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Nguồn: L'Officiel

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Thành phố những lục địa bay: Khi Đà Lạt không là Đà Lạt

Published

on

By

Đà Lạt luôn là điểm dừng chân lí tưởng cho những tâm hồn yêu cái lạnh. Nếu không thể đến Đà Lạt ngay lúc này, quyển sách Thành phố những lục địa bay – tác phẩm viết về Đà Lạt mới nhất của nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên sẽ là sự lựa chọn hoàn hảo để người đọc tận hưởng không khí Đà Lạt ngay tại nhà.

Dù tuổi thơ gắn liền với quê hương Ninh Thuận và chỉ đến Đà Lạt khi trở thành sinh viên Văn khoa Đại học Đà Lạt, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã dành cho Đà Lạt một tình yêu tha thiết với nhiều tác phẩm ghi dấu trong lòng bạn đọc như: Đà Lạt, một thời hương xa; Đà Lạt, bên dưới sương mù; Với Đà Lạt, ai cũng là lữ khách Lần này trở lại với Thành phố những lục địa bay, anh tiếp tục viết về Đà Lạt với nhiều khám phá, tìm tòi mới trong nghệ thuật kể chuyện.

Vẻ đẹp thành phố sương mù hiện ra trong sự mơ hồ của chữ “và”

Trong lối tường thuật của Thành phố những lục địa bay, Nguyễn Vĩnh Nguyên đặt rất nhiều ý nghĩa trong chữ “và”. “Và” không chỉ là sự bao hàm giữa cái này và cái kia. “Và” còn có thể vừa mang ý nghĩa liệt kê, vừa mang ý nghĩa đồng thời. Chính vì vậy, những chi tiết nối liền bằng “và” theo cách Nguyễn Vĩnh Nguyên sử dụng cho người đọc cảm giác chúng có thể lần lượt xuất hiện, hoặc song song tồn tại. Sương mù hay chính bản thân Đà Lạt dường như đã trở thành một câu văn có cấu trúc gắn kết bởi chữ “và”. Ngay từ lời ghi chú ngắn ở đầu truyện, tác giả đã dụng công viết những câu văn có sự xuất hiện của nhiều chữ “và” để tạo ra cảm giác mơ hồ về ranh giới. Ta hãy thử khảo sát một vài trường hợp.

Có khi “và” đảm nhận nhiệm vụ liệt kê hai chức năng đồng thời tồn tại:
“Mặt nước cất giữ trong nó những bí mật bị vùi chôn và trang sức cho thành phố một vẻ mơ màng hư ảo. 

Có khi “và” là một trạng thái ở giữa như cách tác giả mô tả tầm nhìn của một người khi quan sát hồ nước chìm trong sương mù.
“Hồ, vì thế nằm giữa cái thấy và không thấy.”

Đôi khi, “và” còn mang nghĩa không hẳn là “cái này”, cũng không hẳn là “cái kia” như trong câu văn sau đây:
“Còn thi sĩ, anh là kẻ đã đến đây vào Thời đại Buồn nôn với sự thơ mộng và giả thơ mộng được vẽ vời và phóng đại.”

Như vậy ở đây, Đà Lạt hiện ra là một thành phố vừa thơ mộng, vừa không hẳn thơ mộng. Chính vì không có tính chất nào vẹn toàn thuộc về chủ thể – chủ thể ở đây có thể hiểu là cả một thành phố –  nên mới cần có nhiều chữ “và”. “Và” như một phương thức để khẳng định thành phố luôn mang trong mình từng tính chất đã được liệt kê, nhưng đồng thời cũng không hoàn toàn nắm giữ trọn vẹn bất kì tính chất nào. Chính vì lẽ đó, tác giả đã đưa ra nhận định chung về hình ảnh Đà Lạt được tái hiện trong Thành phố những lục địa bay là: “Đà Lạt chính là Đà Lạt. Nhưng Đà Lạt cũng không là Đà Lạt.”  

Trò chơi giữa có và không khiến người đọc say mê

Những chuỗi truyện trong Thành phố những lục địa bay cho người đọc thấy một điều rằng: Sự thật và giai thoại luôn đan xen lẫn nhau về cùng một đối tượng. Ở tác phẩm này, hồ nước chính là khởi nguồn cho mọi sự nhòa lẫn, bất phân định về ranh giới.

Có lẽ, tác giả chọn hồ làm đối tượng để khởi đầu tác phẩm cũng vì hồ là thứ có thể phản chiếu như gương, tạo ra phiên bản thứ hai của thế giới, tạo ra lằn ranh giữa thực và ảo. Hiểu theo cách đó, ta có thể thấy rằng hồ cũng có nhiệm vụ tương tự như chức năng ngữ pháp của chữ “và” trong cấu trúc câu. Nếu “và” là cầu nối trên câu chữ thì “hồ” chính là một phóng chiếu sang hình ảnh của “và”, là sự gắn kết giữa những miền “thực” và “ảo” trong tác phẩm. Và vì vậy, với tác giả, hồ là: “Một thứ nước đôi, không chắc hư cấu, cũng chẳng hiện thực.” 

Hầu hết những con người xuất hiện trong tác phẩm đều vô danh, họ chỉ được gọi bằng các chức danh nghề nghiệp như: thi sĩ, nhà nhân học, quy hoạch gia, chàng nhạc sĩ, nhà thám hiểm, ngài khâm sứ, đan sĩ, hoàng đế, nhà biên khảo, nhà văn… Bằng cách đó, con người hòa vào những địa danh vốn cũng không được đặt tên riêng trong tác phẩm như: Hồ, Suối, Thác, Đồi, con đập…

Giữa những mơ hồ về thân phận của con người và nơi chốn, nước – một “nhân vật” vô danh khác trong tác phẩm – lại nổi lên như một đối tượng dẫn lối cho tất cả mọi thứ. “Nước đã xuyên qua vách ngăn của da thịt, để con người trở nên trong suốt và tự do.” Có lẽ vì thẩm thấu được mọi thứ nên nước dường như là phương tiện duy nhất có thể xuyên qua vách ngăn phân định giữa thực và ảo được tạo ra bởi những lớp sương mù – vốn cũng là thứ thoát thai từ nước mà thành.

Và theo dòng chảy của nước, trò chơi giữa có và không trong Thành phố những lục địa bay cứ thế diễn ra khoan thai, chậm rãi, nhưng nhiều day dứt. Tuy nhiên, dẫu có nhiều màn sương mơ hồ được giăng ra, người đọc cũng sẽ khó mà hoặc thậm chí là không muốn thoát ra khỏi thứ khiến mình đang băn khoăn ấy. Bởi lẽ, bằng chính việc không chối bỏ sự mơ hồ, dần dần ta sẽ nhìn rõ được mọi thứ. Thành phố những lục địa bay chính là một cái nhìn thấu suốt về Đà Lạt giống như thế.

Nguồn: L'Officiel

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Tiếng Kiều đồng vọng: Thế giới như một khoảng không chật hẹp

Published

on

By

Sự tổn thương sẽ mang lại những tia lấp lánh cho con người trưởng thành dường như chưa bao giờ là bài học cũ kĩ. Tiểu thuyết Tiếng Kiều đồng vọng (tên cũ Mưa ở kiếp sau) của Đoàn Minh Phượng chính là tiếng vọng đến từ một cuộc đời như thế.

Tiếng Kiều đồng vọng kể về cuộc đời của Mai. Mai sinh ra và lớn lên với mẹ Liên ở Hà Nội. Từ nhỏ, cô không biết cha mình là ai và luôn mong muốn được gặp cha. Cơ hội cuối cùng cũng đến khi dì Lan – em gái của Liên từ Huế vào Hà Nội thăm hai mẹ con đã tiết lộ cho Mai địa chỉ của cha Mai ở Sài Gòn. Từ đây, Mai phải lựa chọn rời xa tổ ấm để lên nơi phồn hoa đô thị nhiều cạm bẫy dối trá với ước vọng được đón nhận tình yêu thương từ cha mà bấy lâu cô thiếu thốn.

Trưởng thành từ sự tổn thương

Ảnh: Facebook Tao Đàn

Thông qua hành trình tìm cha của Mai, ta còn thấy xuất hiện một hành trình khác, cũng quan trọng không kém: hành trình tìm lại bản ngã của chính cô - một người luôn bị mắc kẹt trong những câu hỏi thuộc về quá khứ. Có lẽ, khi người ta bắt đầu học cách đưa ra câu trả lời cho những nghi vấn trớ trêu mà số phận đặt ra, dù tiếng vọng cuối cùng chưa hẳn là một đáp án tiệm cận nhất với sự thật thì rốt cuộc, ta cũng dần tiến đến sự trưởng thành bản ngã - thời khắc cái tôi cá nhân phải tự phá vỡ vỏ trứng bảo bọc an toàn tưởng chừng vững chắc như một thành trì nhưng hóa ra lại chỉ mong manh như một làn sương dệt từ những mơ hồ bất quyết. Chỉ khi thành trì ấy sụp đổ, làn sương ấy lùi lại phía sau con người vừa bước ra từ sự tổn thương, chính khi ấy ta mới có thể nhìn rõ hơn thế giới với trọn vẹn hương sắc của nó. Tiếng Kiều đồng vọng chính là tiếng vọng đến từ một cuộc đời như thế. Sự tổn thương sẽ mang lại những tia lấp lánh cho con người trưởng thành dường như chưa bao giờ là bài học cũ kĩ.

Nội dung cơ bản của Tiếng Kiều đồng vọng có nhiều yếu tố tương tự với bộ phim Hạt mưa rơi bao lâu do Đoàn Minh Phượng làm đạo diễn và biên kịch, sản xuất năm 2005. Cả hai người con trong tác phẩm này đều không rõ cha mình là ai, đều tự thân tìm hiểu câu chuyện quá khứ vì cùng có người mẹ trung thành tuyệt đối với sự im lặng. “Những kỷ niệm khác nằm trong niềm im lặng của mẹ tôi, niềm im lặng dài hai mươi hai năm, dài bằng đời tôi và nửa đời của mẹ.” Mai đã từng cảm thán như thế về sự im lặng của mẹ. Im lặng là một từ khóa quan trọng, được lặp lại nhiều lần trong Tiếng Kiều đồng vọng. Bản thân Hạt mưa rơi bao lâu cũng có tên phim trong tiếng Anh là Bride of Silence. Như vậy, có thể thấy rằng, sự im lặng hay thân phận của người phụ nữ bị mất tiếng nói trong xã hội là chủ đề có sức ám ảnh lớn với tác giả Đoàn Minh Phượng. Khi những người con sống dưới cái bóng im lặng của người mẹ, họ càng có thôi thúc mạnh mẽ hơn trong việc đi tìm câu trả lời cho một quá khứ bất minh. Thoát khỏi sự im lặng, tự cất lên tiếng nói cho chính mình – đó là một trong những bước đầu tiên để trưởng thành, như cách Mai đã dứt khoát nói với mẹ vào ngày cô rời đi rằng: "Con hai mươi hai tuổi, con trưởng thành đã bốn năm rồi mẹ."

Nước bao bọc kí ức để tiếng nói được cất lên

Ảnh: Facebook Tao Đàn

Mưa ở kiếp sau (tên cũ của Tiếng Kiều đồng vọng) là một tiêu đề gợi hình; trong khi đó, Tiếng Kiều đồng vọng lại là một tiêu đề gợi âm. Thử tìm cách lí giải sự thay đổi này, ta sẽ nhận ra một số điều thú vị.

Ở phần mở đầu tác phẩm, Đoàn Minh Phượng có trích dẫn lời bài hát Within you, Without you của nhóm The Beatles do George Harrison sáng tác với phần lời như sau:

“Ngày sẽ đến khi em nhận ra chúng ta đều là nước.
Cuộc đời trôi bên trong em và bên ngoài em...”

Câu gốc bài này trong tiếng Anh là:

“And the time will come when you see we're all one.
And life flows on within you and without you.”

Thông qua đó, có thể thấy tác giả đã có dụng ý khi thay “one” bằng “nước”. Nước rõ ràng là một hình ảnh rất quan trọng với Đoàn Minh Phượng trong tác phẩm này vì bản thân “mưa” ở tiêu đề cũ cũng là một yếu tố thuộc nước. Vậy dưới ngòi bút của tác giả, nước mang ý nghĩa gì?

“Một câu chuyện không có lời giống như một cơn mưa không có giọt nước từ trời. Tôi sẽ đi tìm lời cho những gì tôi biết.”

Như vậy, nước trong tác phẩm này tượng trưng cho “lời,” cho kí ức – là điều Mai luôn tìm kiếm, đồng thời cũng là điều bao bọc Mai như cách cô ví von: “Tôi còn là loài cá đầu to nằm còng queo trong lòng đại dương chật hẹp, trong bụng của người mẹ chửa hoang.” Vì “sự im lặng” của mẹ Mai là nguồn cơn khởi phát cho hành trình của Mai nên có thể xem như “nước” – một  hiện thân của “lời” – chính là đích đến, đồng thời là phương tiện để Mai hiện thực hóa mục tiêu của mình.

Do đó, so với Mưa ở kiếp sau, Tiếng Kiều đồng vọng là một tiêu đề thể hiện sự chuyển biến tích cực. Mai không còn chờ “mưa”/ “lời giải đáp” ở kiếp sau nữa, cô tìm nó ngay trong kiếp này để cất lên thành một tiếng vọng, phá tan sự im lặng của mẹ cô, của những phận nữ nhi bị mất đi tiếng nói ở thế hệ trước.

Một giọng văn mềm mại nhưng ngầm cuộn sóng bên trong

Tiếng Kiều đồng vọng vẫn kể chuyện theo lối tuyến tính, nhưng khi trình bày các sự kiện diễn ra trong cái khuôn đó, Đoàn Minh Phượng vẫn cho phép dòng tự sự của nhân vật chảy miên man tự do, đi đi về về giữa quá khứ và hiện tại. Chính vì thế, dòng chảy tâm thức của nhân vật tuy được giọng văn mềm mại dẫn dắt nhưng vẫn ngầm cuộn sóng bên trong bởi lẽ chỉ cần rẽ qua một bước ngoặt nhỏ, sự kiện đau lòng nào đó trong quá khứ lại đột ngột ập đến; hoặc ngược lại, khi đang đắm chìm trong hồi tưởng êm đềm, bất thình lình hiện thực phũ phàng xâm chiếm và hủy hoại ta. Người đọc như bước đi trong mê cung, chỉ có thể tri nhận thế giới như một khoảng không chật hẹp trước mắt, không thể biết điều gì sẽ chờ đợi mình trong ngã rẽ kế tiếp.

Ở một thế giới mơ hồ thì những cái tên - vốn dĩ là phép định danh chống lại sự mơ hồ - càng được Đoàn Minh Phượng dụng công để có thể hòa quyện trong bầu không khí hư ảo. Ta có thể thấy tác giả không vội vàng giới thiệu tên họ, lai lịch đầy đủ của nhân vật ngay từ đầu theo lối kể chuyện tiểu sử quen thuộc. Nhân vật hiện lên thoạt tiên với những tâm tư, cuộc sống ập ngay trước mắt độc giả. Những thông tin bên lề sẽ đến sau. Mãi đến chương bốn, trong đoạn đối thoại với mẹ, người đọc mới biết nhân vật chính tên Mai. Nếu để ý kĩ, ta sẽ thấy hầu như những nhân vật trong truyện đều có tên gắn với một loài hoa: Mai, Liên, Lan, Quỳnh... Và Chi - một nhân vật đặc biệt trong tác phẩm này thì tên cô lại có nghĩa là “cành”, không phải là loài hoa đích thực mà có thể là cành cho bất cứ loài hoa nào.  

Những giấc mơ cũng là một yếu tố quan trọng trong Tiếng Kiều đồng vọng. Thông qua đó, Đoàn Minh Phượng xây dựng một thế giới tổn thương, quái lạ với những buổi tiệc kì dị của giới nhà giàu, có phần nào đó mang không khí tương đồng buổi tiệc của hội kín quí tộc mà Stanley Kubrick đã đặc tả rất kĩ lưỡng trong phim Eye Wide Shut (1999).

Sống trong thế giới hiện đại, những cô Kiều dưới ánh sáng thị thành dường như không còn giữ nổi tâm trí tỉnh táo. Họ hồ như đều có chung một dòng máu điên loạn và chỉ biết lặng nhìn dòng chảy ấy trôi qua nhiều kiếp người. Vì vậy, tiếng kêu của họ có thể không đứt ruột như người xưa do nỗ lực chôn vùi cảm xúc, nhưng lại trở thành những tiếng vọng được cộng hưởng vào nhau nên còn mãi ngân nga rất lâu sau khi Tiếng Kiều đồng vọng đã kết thúc.

Đọc bài viết

Cafe sáng