Phía sau trang sách

Chuyện xứ Dran xưa: Sao có thể còn bồi hồi hơn thế?

Published

on

Xứ Dran, ôi cái tiếng gọi thân thương bỗng hiện lên thật rõ trong từng trang hồi ức được viết bởi một con người yêu Dran như yêu chính linh hồn mình. Dran là ấu thơ, Dran là tuổi trẻ, Dran là chứng nhân của vạn thứ đổi dời. Dẫu bể dâu đã nhuốm màu lên từng trang lịch sử, dẫu thị trấn đã chuyển mình theo dòng chảy cuộc đời, nhưng (mong rằng) Dran vẫn là Dran yêu dấu, của bao thế hệ con người ở đây, trên mảnh đất cao nguyên lặng lẽ này. Dran, đó đâu chỉ là một danh xưng. Và hơn thế nữa, Dran là tình yêu, là nguồn sống, là cả một quê hương xứ sở đầy tha thiết bồi hồi…

(Mà cái sự tha thiết bồi hồi nào cũng đẹp, đẹp đến nỗi xót xa, khi đôi lần nhắc nhớ nhau nghe về một Dran xưa chỉ còn nằm lại trong từng trang hồi ức…)

Đã từng có một thời như thế, Dran là một thị trấn nhỏ nằm lặng lẽ và khiêm nhường giữa đất trời cao nguyên. Dran hoang sơ và vắng lặng. Dran chẳng có gì ngoài những xóm cùng thôn – những ngôi nhà nhỏ đơn sơ và thưa thớt. Chính những xóm nhỏ “lèo tèo” co cụm thành “một nhúm” ấy, đôi khi lại khiến người ta nhầm lẫn về một mảnh đất nghèo nàn, lạc hậu, tẻ nhạt và vô vị giữa đời. Thế nhưng, phải là dân Dran, phải yêu xứ Dran, phải sống và trải qua những tháng ngày ở Dran, thì người ta mới biết, Dran không hề bé nhỏ bao giờ.

Dran rộng lắm. Rộng từ những con đường. Rộng từ những lối đi. Rộng từ cây đa đến giếng nước giữa làng. Cây đa chẳng biết bao nhiêu tuổi nhưng đã sống cùng với làng rất lâu. Cây đa là nơi “bọn trẻ con” xứ Dran tập trung đến. Cứ đến tầm chiều, “bọn trẻ chúng tôi” lại tề tựu về đây, lại bắt đầu những cuộc vui bất tận. Những cuộc vui không toan tính, không muộn phiền, hay chẳng thêm một chút lo âu nào. Những trò chơi tuổi thơ. Những nụ cười tuổi thơ. Những tháng ngày tươi đẹp của tuổi thơ. Tất cả những thứ ấy đã tô điểm và đắp bồi cho tâm hồn của người con xứ Dran một niềm nhớ bồi hồi tha thiết, khi thời cuộc qua đi, đến một chiều ngoảnh đầu nhìn lại, bỗng thấy sao tuổi thơ vụt mất rồi. Tuổi thơ vụt qua tán cây già trước ngõ. Cây đa ngày ấy liệu có còn. Và cái sự hồn nhiên năm tháng ấy đâu rồi. Bạn bè ơi! “Bọn trẻ con” mà tôi đã nhắc đến, ôi chẳng phải đấy là những người mà tôi gọi là ông, là chú, những người đã sống và đã ra đi, đã gửi lại cho mảnh đất này một niềm thương nhớ về linh hồn xứ sở hay sao…

Giếng nước, như lời kể của chính nhà văn, đó giống như hiện thân của đời sống thị dân Dran ngày ấy. Giếng nước nằm ngay giữa ngã ba, miệng giếng vuông còn nước thì trong vắt. Giếng như nơi tụ họp của dân làng. Giếng bắt đầu những câu chuyện thường nhật. Ai muốn biết gì cứ đến giếng mà nghe. Người dân kể nhau chuyện ai yêu thương ai, ai ra sao và ai thế nào. Sao cũng được cả, chỉ cần thỏ thẻ, chỉ cần tâm tình và nhắc nhớ về một điều gì đó trong đời. Ôi cái xứ sở lạ kì làm sao, khi những người dân ấy lại trở nên thân tình và thắm thiết, chỉ nhờ vào cái giếng nước giữa làng. Nhưng giếng ơi, cũng giống như cây đa ngày ấy, giếng có còn đó không, hay chỉ là một hình hài ngủ quên trong kí ức. “Thời gian trôi đi. Làng tôi như mơ. Làng tôi ngu ngơ trở nên phố thị nửa quê nửa tỉnh. Làng tôi ngày xưa, giờ đây đâu còn bình yên…” Bỗng có chút gì đó nhoi nhói, ở trong lòng…

Rồi lại lần trong từng hồi ức của nhà văn, tôi bỗng thấy trước mắt mình là cả một xứ sở thu nhỏ. Ở đó, tôi biết về lịch sử xứ Dran, về con người xứ Dran, về ẩm thực xứ Dran, hay về cả những câu chuyện vụn nhặt. Xứ Dran xưa ngây ngô hiền hậu thế. Xứ Dran không có điện. Xứ Dran đi lại bất tiện vô cùng. Xứ Dran buồn thiu trong lớp sương mù phủ. Dân xứ Dran nào biết thư giãn, giải trí là gì. Nhưng xứ Dran không phủ phục nghèo khó. Xứ Dran vẫn chuyển mình từng ngày, để mà thay đổi, để mà tiến bộ, để mà cải thiện đời sống thị dân. Tất cả, đều nhờ vào những người dân nơi đây, hay những người dân đến từ vùng khác nhưng lại trót phải lòng chốn này.

Chuyện người xứ Dran là những câu chuyện dài, nếu có kể chắc rằng sẽ nhiều lắm. Nhưng chung quy lại, những câu chuyện ấy, đều là để làm bật nổi lên tính cách và đức hạnh của người dân nơi đây. Những con người vượt nghèo lam lũ. Những con người vất vả mưu sinh. Những con người biết yêu thương và biết cho đi không toan tính. Ai cũng có hàng tá vấn đề cần giải quyết trong đời. Nhưng họ đã sống với nhau bằng tình yêu thương. Họ sẵn sàng tha thứ cho nhau dẫu đã có lần từng thù hằn ghét bỏ. Họ mở lớp mang con chữ về làng. Họ cưu mang nhau những lần loạn lạc. Họ nỗ lực và phấn đấu học hành để không thua bất cứ đứa trẻ thành phố nào. Họ mở hiệu sách để buôn bán nhưng lại phóng khoáng cho độc giả mượn sách về đọc. Họ dựng đoàn kịch để phục vụ đời sống tinh thần của người dân. Họ lạc quan, họ tích cực (dẫu cho đời vẫn đầy muộn phiền thôi)… Ôi bao nhiêu nếp sống và nếp nghĩ, họ đã sống giữa đất trời cao nguyên ấy như một loài hoa mạnh mẽ và đẹp đẽ vô cùng.

Đi cùng với con người xứ Dran chính là thứ ẩm thực đặc sắc và tinh tế được bộc lộ rất rõ qua lời kể rất chi tiết của tác giả. Những thức quà quê đơn sơ và giản dị, những thức quà quê bé nhỏ và bình thường, ấy vậy mà, chỉ trong phút chốc, khi cái trăn trở về một niềm thương nhớ quê xa lại thao thức ở trong lòng, cái thứ ẩm thực bình thường ấy lại trở nên đặc biệt đến lạ. Dân xứ Dran yêu làm sao món bánh căn ấm nóng, ăn giữa chiều se lạnh cuối mùa hay giữa đêm bãng lãng mờ sương. Dân xứ Dran nhớ làm sao món nem nướng thơm lừng, đôi khi lại xao xuyến với món chè ngọt lịm hay món đậu hủ quen thuộc. Rồi bánh bèo, bánh hỏi, rồi bắp nếp mỡ hành… Những thức quà quê dẫu bình thường với biết bao nhiêu người, nhưng lại chính là tình yêu thương xứ sở của người dân xứ Dran. Bởi ăn ở Dran chắc chắn sẽ khác với những nơi khác. Ở Dran, họ tìm thấy được tình yêu quê hương – được đắp bồi bởi những con người xứ sở này.

“Vừa ăn vừa hít thở cái không khí trong lành của quê nhà. Ăn như thể cái ngon tăng lên gấp bội khiến người ta cứ mãi canh cánh bên lòng, để rồi khi thiếu đi là nhớ, nhớ da diết, nhớ phát cuồng. Bấy giờ quà mọn trộn lẫn với nỗi nhớ đã thành tình quê.

Nhớ quà đồng nghĩa với nhớ quê. Ai xa quê mà chẳng nhớ? Cái nỗi nhớ ấy nó đeo đẳng theo ta suốt cuộc đời không thể nào quên.

Tôi đợi bạn, hãy đến nhé.

Bienvenue à Dran.”

Nỗi nhớ quê đẹp đẽ đến vô cùng. Tôi bỗng nghĩ về đôi ba lời hát. Khi bé, mẹ dạy tôi hát rằng:

“Ngày mai con khôn lớn
Bay đi khắp mọi miền
Con đừng quên con nhé
Ba mẹ là quê hương.”

Ba mẹ là quê hương. Là quê hương. Mà quê hương thì bao giờ cũng đẹp. Đẹp hơn nữa, khi quê hương có mẹ.

Nhưng mẹ thì đã xa rồi…

Tôi xúc động lắm, khi đọc đến chương này. Bên dòng Mai Nương. Cả chương chỉ viết về người mẹ. Là mẹ của tác giả. Nhưng đó cũng là những người mẹ ở Dran. Người mẹ ngược xuôi gánh con chạy giặc. Bom rơi và lửa đạn. Người mẹ đau lòng nhìn đứa con bé bỏng của mình nhắm mắt ở sau lưng. Người mẹ lam lũ và vất vả. Người mẹ nghèo khó chẳng có gì. Nhưng người mẹ yêu con, yêu con hơn bao giờ hết. “Mẹ đã bỏ tôi mà đi”. “Tôi đi tìm mẹ”. Và tôi đã tìm được rồi đấy. Hình ảnh mẹ hiền hòa sống lại trong lòng tôi. Mẹ ơi, mẹ ơi. “Món cá nướng của mẹ tôi.” Tôi nhớ mẹ, nhớ cả câu hát thuở hôm nào…

“Một bông hồng cho anh
Một bông hồng cho em
Một bông hồng cho những ai
Cho những ai đang còn mẹ…”

Đang còn mẹ để lòng vui sướng hơn. Vui sướng trong những tháng ngày hạnh phúc, được cùng mẹ sống giữa quê hương, giữa yên bình đất trời.

Nhưng thời gian vô thường luôn là một quy luật của cuộc sống. Mẹ đã bỏ tôi mà đi. Dran xưa cũng bỏ tôi mà đi. Tôi ở đây phải chăng là nỗi lòng của những người xứ Dran thuở ấy. Rồi năm tháng lặng lẽ vùn vụt ngang qua kẽ mắt. Thị trấn vươn mình thành những phố hào hoa. Thị trấn có còn bình yên và khiêm nhường như xưa nữa. Đâu đó một ngày nhà gỗ bị thế chỗ bởi gạch ống cao tường, những cánh diều không thể bay lên trời vì sức nặng iPad, những thức quà quê bị quên lãng bởi thực phẩm công nghiệp, hay sắc vàng của hoa dã quỳ cũng trở nên lạnh lẽo tẻ nhạt bởi những chiếc xe ủi vô hồn…

Rồi một ngày, một ngày nào đó, chẳng ai biết được chi. Bởi thế nên, hãy cứ trân trọng những ngày mình đang sống. Những ngày khi mình vẫn còn tỉnh táo để nhận ra mình vẫn là mình, phố vẫn là phố, và những ban sơ chân thành lúc ban đầu vẫn luôn là một kí ức đẹp đẽ sống mãi trong lồng ngực.

Để Dran xưa hay là Dran nay vẫn đẹp một cách lặng lẽ, và an yên…

Đẹp như những trang thơ trong sách…

Trời cao mây trắng bay
Bướm vàng nghiêng đôi cánh
Im im chiều cô quạnh
Nghe chừng như ngất ngây

Hết.

Lâm Lâm

*

Đọc tất cả bài viết của Lâm Lâm

Phía sau trang sách

Trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình với Metahuman – Siêu nhân loại

Published

on

By

Những khi nhìn lại chính bản thân mình, những điều đã hoàn thành lẫn những điều còn dở dang, nếu đâu đó trong bạn xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực về chính mình, có lẽ tác phẩm Metahuman – Siêu nhân loại của bác sĩ Deepak Chopra sẽ giúp bạn điều chỉnh lại suy nghĩ ấy, để thấy rằng tiềm năng của con người là vô hạn.

Có bao giờ bạn tự hỏi, tại sao những phim hài lãng mạn dù lặp lại các kiểu mô típ quen thuộc về câu chuyện, nhân vật thường vẫn dễ dàng thu phục được công chúng? Trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra – tác giả người Ấn Độ từng được tạp chí Time vinh danh là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất ở thế kỉ 20 – đã có cách lí giải vô cùng thuyết phục dựa trên cơ chế tâm lí, ý thức về hiện thực của con người.

Dòng phim hài lãng mạn thường kể câu chuyện về một anh chàng hay cãi nhau với một cô nàng, để rồi cuối phim anh mới nhận ra cô chính là tình yêu đích thực của đời mình. Chopra cho rằng tất cả chúng ta đều yêu thích khoảnh khắc giác ngộ của nhân vật trong phim: “Giờ tôi đã hiểu rồi. Đó là người tôi yêu.”

Chính vì thực tại ta đang sống là một thứ khó hiểu, khó nắm bắt nên ta lại càng tìm được nhiều niềm vui khi chứng kiến nhân vật có thể hiểu được một vấn đề nan giải, thấy được sự thật bấy lâu nay cứ chìm khuất trong lớp sương mờ trước mắt anh hay cô ta. Và tác phẩm Metahuman – Siêu nhân loại cũng có thể mang đến cho người đọc niềm vui tương tự khi lần lượt giải mã nhiều vấn đề về hiện thực ta đang sống.

Những giới hạn của bản thân không phải là điều tiêu cực như bạn nghĩ

Deepak Chopra

Chúng ta vẫn thường quen thuộc với quan niệm thế giới chia làm hai phần gồm: vật chất và ý thức. Từ đây, hình thành hai trường phái triết học chủ đạo là duy vật và duy lí. Nhưng trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra đã định nghĩa lại về thế giới. Ông cho rằng thế giới chỉ có duy nhất một thứ là ý thức, và vật chất cũng là do ý thức tạo nên. Vật chất, hay những gì chúng ta nghĩ là rắn chắc, bền vững, khó thay đổi – bao gồm cả cơ thể, tâm trí và những tiềm năng của chúng ta – kì thực đều là do ý thức quyết định. Vì thế, chừng nào ý thức còn muốn tiếp tục điều chỉnh, chừng đó tiềm năng của con người còn vô hạn và có thể mở rộng đến khôn cùng.

Nhưng trong cuộc sống hằng ngày, giới hạn an toàn lại là thứ khiến chúng ta thấy thoải mái, đồng thời đây cũng là cơ chế để bảo vệ con người. Chopra lấy ví dụ nếu một người muốn trở thành họa sĩ, anh tham dự một lớp học mĩ thuật. Giả sử lớp học đó có thể cho anh xem hết tất thảy mọi bức tranh đã được vẽ trong lịch sử nhân loại, cảm thấu được vẻ đẹp của từng bức thì khả năng cao là sau khi học xong, anh sẽ không thể vẽ được nữa. Ở đây, chính giới hạn về hiểu biết mĩ thuật có thể lại là động lực khiến người họa sĩ muốn sáng tạo.

Như vậy, bản thân sự giới hạn không phải là một điều tiêu cực. Nó chỉ tiêu cực khi bị cố định trong một cái khuôn. Ngược lại, nếu ta biết được giới hạn nhưng vẫn có nhận thức rằng biên độ của giới hạn có thể thay đổi thì tiềm năng của con người sẽ không ngừng mở rộng.

Không chỉ quá khứ, tương lai; hiện tại cũng là thứ không thể nắm bắt

Phần lớn chúng ta có một quan niệm phổ biến rằng: “Tương lai, quá khứ là thứ chúng ta không thể nắm bắt. Tương lai thì chưa đến. Quá khứ thì đã qua. Chỉ có hiện tại là thứ duy nhất ta có thể nắm bắt được.” Quan niệm này có lẽ hợp lí đến nỗi không nhiều người trong chúng ta đặt nghi vấn về tính đúng đắn của nó, hay thử tự một lần phản biện lại.

Tuy nhiên, Deepak Chopra lại có suy nghĩ hoàn toàn khác biệt về vấn đề này. Ông cho rằng không chỉ tương lai và quá khứ, ngay cả hiện tại – mà ta nghĩ là mình đang sống trong nó – cũng là thứ khó nắm bắt. Bởi lẽ, hiện tại cũng giống như sự im lặng. Khi bạn cất lời, sự im lặng biến mất; tương tự, khi bạn có nhận thức về hiện tại dù là dưới dạng hình ảnh, cảm xúc, hay suy nghĩ, nó cũng đã biến mất ở khoảnh khắc ấy, nhường chỗ cho một hiện tại khác ở ngay sau đó. Vì vậy, nếu nói rằng thực tại là thứ có thể nắm bắt thì chẳng khác nào nói là bạn có thể biết trước suy nghĩ tiếp theo của mình.

Phản biện này có lẽ cũng là tư duy nền tảng cho khái niệm về thực tế ảo được trình bày trong sách. Thực tế mà chúng ta đang sống, ta nghĩ rằng đó là một thực tế vững chắc, được kết cấu dựa trên những nhu cầu đầu tiên về vật chất, sau đó là tinh thần – thực tế ấy, hóa ra lại không vững chắc như ta nghĩ. Rất có thể, đó chỉ là một thực tế do ý thức, nhu cầu của chúng ta tạo ra, thứ mà Chopra gọi rằng đó là thực tế ảo. Để vươn đến tầm vóc siêu nhân loại, ta phải học cách vượt qua thực tế ảo ấy, hướng đến một thực tế thật – đó chính là thứ thực tế mà tác giả gọi là siêu hiện thực.

Trong Metahuman – Siêu nhân loại, Deepak Chopra không cố gắng áp đặt độc giả phải đồng thuận quan điểm của mình. Ông luôn đưa ra nhiều ý kiến, quan điểm đối lập từ những học giả, các nguồn kiến thức khác nhau về cùng một vấn đề để người đọc có thể rộng đường tư duy, tiếp nhận nhiều luồng tư tưởng, tự lựa chọn đáp án cho những câu hỏi cá nhân của chính mình. Thông qua đó, Deepak Chopra cung cấp một cách nhìn khác về hiện thực, giúp mỗi người chúng ta xua tan lớp sương ảo ảnh do tự thân tạo ra từ những định kiến, trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Nguồn: L'Officiel

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Thành phố những lục địa bay: Khi Đà Lạt không là Đà Lạt

Published

on

By

Đà Lạt luôn là điểm dừng chân lí tưởng cho những tâm hồn yêu cái lạnh. Nếu không thể đến Đà Lạt ngay lúc này, quyển sách Thành phố những lục địa bay – tác phẩm viết về Đà Lạt mới nhất của nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên sẽ là sự lựa chọn hoàn hảo để người đọc tận hưởng không khí Đà Lạt ngay tại nhà.

Dù tuổi thơ gắn liền với quê hương Ninh Thuận và chỉ đến Đà Lạt khi trở thành sinh viên Văn khoa Đại học Đà Lạt, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã dành cho Đà Lạt một tình yêu tha thiết với nhiều tác phẩm ghi dấu trong lòng bạn đọc như: Đà Lạt, một thời hương xa; Đà Lạt, bên dưới sương mù; Với Đà Lạt, ai cũng là lữ khách Lần này trở lại với Thành phố những lục địa bay, anh tiếp tục viết về Đà Lạt với nhiều khám phá, tìm tòi mới trong nghệ thuật kể chuyện.

Vẻ đẹp thành phố sương mù hiện ra trong sự mơ hồ của chữ “và”

Trong lối tường thuật của Thành phố những lục địa bay, Nguyễn Vĩnh Nguyên đặt rất nhiều ý nghĩa trong chữ “và”. “Và” không chỉ là sự bao hàm giữa cái này và cái kia. “Và” còn có thể vừa mang ý nghĩa liệt kê, vừa mang ý nghĩa đồng thời. Chính vì vậy, những chi tiết nối liền bằng “và” theo cách Nguyễn Vĩnh Nguyên sử dụng cho người đọc cảm giác chúng có thể lần lượt xuất hiện, hoặc song song tồn tại. Sương mù hay chính bản thân Đà Lạt dường như đã trở thành một câu văn có cấu trúc gắn kết bởi chữ “và”. Ngay từ lời ghi chú ngắn ở đầu truyện, tác giả đã dụng công viết những câu văn có sự xuất hiện của nhiều chữ “và” để tạo ra cảm giác mơ hồ về ranh giới. Ta hãy thử khảo sát một vài trường hợp.

Có khi “và” đảm nhận nhiệm vụ liệt kê hai chức năng đồng thời tồn tại:
“Mặt nước cất giữ trong nó những bí mật bị vùi chôn và trang sức cho thành phố một vẻ mơ màng hư ảo. 

Có khi “và” là một trạng thái ở giữa như cách tác giả mô tả tầm nhìn của một người khi quan sát hồ nước chìm trong sương mù.
“Hồ, vì thế nằm giữa cái thấy và không thấy.”

Đôi khi, “và” còn mang nghĩa không hẳn là “cái này”, cũng không hẳn là “cái kia” như trong câu văn sau đây:
“Còn thi sĩ, anh là kẻ đã đến đây vào Thời đại Buồn nôn với sự thơ mộng và giả thơ mộng được vẽ vời và phóng đại.”

Như vậy ở đây, Đà Lạt hiện ra là một thành phố vừa thơ mộng, vừa không hẳn thơ mộng. Chính vì không có tính chất nào vẹn toàn thuộc về chủ thể – chủ thể ở đây có thể hiểu là cả một thành phố –  nên mới cần có nhiều chữ “và”. “Và” như một phương thức để khẳng định thành phố luôn mang trong mình từng tính chất đã được liệt kê, nhưng đồng thời cũng không hoàn toàn nắm giữ trọn vẹn bất kì tính chất nào. Chính vì lẽ đó, tác giả đã đưa ra nhận định chung về hình ảnh Đà Lạt được tái hiện trong Thành phố những lục địa bay là: “Đà Lạt chính là Đà Lạt. Nhưng Đà Lạt cũng không là Đà Lạt.”  

Trò chơi giữa có và không khiến người đọc say mê

Những chuỗi truyện trong Thành phố những lục địa bay cho người đọc thấy một điều rằng: Sự thật và giai thoại luôn đan xen lẫn nhau về cùng một đối tượng. Ở tác phẩm này, hồ nước chính là khởi nguồn cho mọi sự nhòa lẫn, bất phân định về ranh giới.

Có lẽ, tác giả chọn hồ làm đối tượng để khởi đầu tác phẩm cũng vì hồ là thứ có thể phản chiếu như gương, tạo ra phiên bản thứ hai của thế giới, tạo ra lằn ranh giữa thực và ảo. Hiểu theo cách đó, ta có thể thấy rằng hồ cũng có nhiệm vụ tương tự như chức năng ngữ pháp của chữ “và” trong cấu trúc câu. Nếu “và” là cầu nối trên câu chữ thì “hồ” chính là một phóng chiếu sang hình ảnh của “và”, là sự gắn kết giữa những miền “thực” và “ảo” trong tác phẩm. Và vì vậy, với tác giả, hồ là: “Một thứ nước đôi, không chắc hư cấu, cũng chẳng hiện thực.” 

Hầu hết những con người xuất hiện trong tác phẩm đều vô danh, họ chỉ được gọi bằng các chức danh nghề nghiệp như: thi sĩ, nhà nhân học, quy hoạch gia, chàng nhạc sĩ, nhà thám hiểm, ngài khâm sứ, đan sĩ, hoàng đế, nhà biên khảo, nhà văn… Bằng cách đó, con người hòa vào những địa danh vốn cũng không được đặt tên riêng trong tác phẩm như: Hồ, Suối, Thác, Đồi, con đập…

Giữa những mơ hồ về thân phận của con người và nơi chốn, nước – một “nhân vật” vô danh khác trong tác phẩm – lại nổi lên như một đối tượng dẫn lối cho tất cả mọi thứ. “Nước đã xuyên qua vách ngăn của da thịt, để con người trở nên trong suốt và tự do.” Có lẽ vì thẩm thấu được mọi thứ nên nước dường như là phương tiện duy nhất có thể xuyên qua vách ngăn phân định giữa thực và ảo được tạo ra bởi những lớp sương mù – vốn cũng là thứ thoát thai từ nước mà thành.

Và theo dòng chảy của nước, trò chơi giữa có và không trong Thành phố những lục địa bay cứ thế diễn ra khoan thai, chậm rãi, nhưng nhiều day dứt. Tuy nhiên, dẫu có nhiều màn sương mơ hồ được giăng ra, người đọc cũng sẽ khó mà hoặc thậm chí là không muốn thoát ra khỏi thứ khiến mình đang băn khoăn ấy. Bởi lẽ, bằng chính việc không chối bỏ sự mơ hồ, dần dần ta sẽ nhìn rõ được mọi thứ. Thành phố những lục địa bay chính là một cái nhìn thấu suốt về Đà Lạt giống như thế.

Nguồn: L'Officiel

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Tiếng Kiều đồng vọng: Thế giới như một khoảng không chật hẹp

Published

on

By

Sự tổn thương sẽ mang lại những tia lấp lánh cho con người trưởng thành dường như chưa bao giờ là bài học cũ kĩ. Tiểu thuyết Tiếng Kiều đồng vọng (tên cũ Mưa ở kiếp sau) của Đoàn Minh Phượng chính là tiếng vọng đến từ một cuộc đời như thế.

Tiếng Kiều đồng vọng kể về cuộc đời của Mai. Mai sinh ra và lớn lên với mẹ Liên ở Hà Nội. Từ nhỏ, cô không biết cha mình là ai và luôn mong muốn được gặp cha. Cơ hội cuối cùng cũng đến khi dì Lan – em gái của Liên từ Huế vào Hà Nội thăm hai mẹ con đã tiết lộ cho Mai địa chỉ của cha Mai ở Sài Gòn. Từ đây, Mai phải lựa chọn rời xa tổ ấm để lên nơi phồn hoa đô thị nhiều cạm bẫy dối trá với ước vọng được đón nhận tình yêu thương từ cha mà bấy lâu cô thiếu thốn.

Trưởng thành từ sự tổn thương

Ảnh: Facebook Tao Đàn

Thông qua hành trình tìm cha của Mai, ta còn thấy xuất hiện một hành trình khác, cũng quan trọng không kém: hành trình tìm lại bản ngã của chính cô - một người luôn bị mắc kẹt trong những câu hỏi thuộc về quá khứ. Có lẽ, khi người ta bắt đầu học cách đưa ra câu trả lời cho những nghi vấn trớ trêu mà số phận đặt ra, dù tiếng vọng cuối cùng chưa hẳn là một đáp án tiệm cận nhất với sự thật thì rốt cuộc, ta cũng dần tiến đến sự trưởng thành bản ngã - thời khắc cái tôi cá nhân phải tự phá vỡ vỏ trứng bảo bọc an toàn tưởng chừng vững chắc như một thành trì nhưng hóa ra lại chỉ mong manh như một làn sương dệt từ những mơ hồ bất quyết. Chỉ khi thành trì ấy sụp đổ, làn sương ấy lùi lại phía sau con người vừa bước ra từ sự tổn thương, chính khi ấy ta mới có thể nhìn rõ hơn thế giới với trọn vẹn hương sắc của nó. Tiếng Kiều đồng vọng chính là tiếng vọng đến từ một cuộc đời như thế. Sự tổn thương sẽ mang lại những tia lấp lánh cho con người trưởng thành dường như chưa bao giờ là bài học cũ kĩ.

Nội dung cơ bản của Tiếng Kiều đồng vọng có nhiều yếu tố tương tự với bộ phim Hạt mưa rơi bao lâu do Đoàn Minh Phượng làm đạo diễn và biên kịch, sản xuất năm 2005. Cả hai người con trong tác phẩm này đều không rõ cha mình là ai, đều tự thân tìm hiểu câu chuyện quá khứ vì cùng có người mẹ trung thành tuyệt đối với sự im lặng. “Những kỷ niệm khác nằm trong niềm im lặng của mẹ tôi, niềm im lặng dài hai mươi hai năm, dài bằng đời tôi và nửa đời của mẹ.” Mai đã từng cảm thán như thế về sự im lặng của mẹ. Im lặng là một từ khóa quan trọng, được lặp lại nhiều lần trong Tiếng Kiều đồng vọng. Bản thân Hạt mưa rơi bao lâu cũng có tên phim trong tiếng Anh là Bride of Silence. Như vậy, có thể thấy rằng, sự im lặng hay thân phận của người phụ nữ bị mất tiếng nói trong xã hội là chủ đề có sức ám ảnh lớn với tác giả Đoàn Minh Phượng. Khi những người con sống dưới cái bóng im lặng của người mẹ, họ càng có thôi thúc mạnh mẽ hơn trong việc đi tìm câu trả lời cho một quá khứ bất minh. Thoát khỏi sự im lặng, tự cất lên tiếng nói cho chính mình – đó là một trong những bước đầu tiên để trưởng thành, như cách Mai đã dứt khoát nói với mẹ vào ngày cô rời đi rằng: "Con hai mươi hai tuổi, con trưởng thành đã bốn năm rồi mẹ."

Nước bao bọc kí ức để tiếng nói được cất lên

Ảnh: Facebook Tao Đàn

Mưa ở kiếp sau (tên cũ của Tiếng Kiều đồng vọng) là một tiêu đề gợi hình; trong khi đó, Tiếng Kiều đồng vọng lại là một tiêu đề gợi âm. Thử tìm cách lí giải sự thay đổi này, ta sẽ nhận ra một số điều thú vị.

Ở phần mở đầu tác phẩm, Đoàn Minh Phượng có trích dẫn lời bài hát Within you, Without you của nhóm The Beatles do George Harrison sáng tác với phần lời như sau:

“Ngày sẽ đến khi em nhận ra chúng ta đều là nước.
Cuộc đời trôi bên trong em và bên ngoài em...”

Câu gốc bài này trong tiếng Anh là:

“And the time will come when you see we're all one.
And life flows on within you and without you.”

Thông qua đó, có thể thấy tác giả đã có dụng ý khi thay “one” bằng “nước”. Nước rõ ràng là một hình ảnh rất quan trọng với Đoàn Minh Phượng trong tác phẩm này vì bản thân “mưa” ở tiêu đề cũ cũng là một yếu tố thuộc nước. Vậy dưới ngòi bút của tác giả, nước mang ý nghĩa gì?

“Một câu chuyện không có lời giống như một cơn mưa không có giọt nước từ trời. Tôi sẽ đi tìm lời cho những gì tôi biết.”

Như vậy, nước trong tác phẩm này tượng trưng cho “lời,” cho kí ức – là điều Mai luôn tìm kiếm, đồng thời cũng là điều bao bọc Mai như cách cô ví von: “Tôi còn là loài cá đầu to nằm còng queo trong lòng đại dương chật hẹp, trong bụng của người mẹ chửa hoang.” Vì “sự im lặng” của mẹ Mai là nguồn cơn khởi phát cho hành trình của Mai nên có thể xem như “nước” – một  hiện thân của “lời” – chính là đích đến, đồng thời là phương tiện để Mai hiện thực hóa mục tiêu của mình.

Do đó, so với Mưa ở kiếp sau, Tiếng Kiều đồng vọng là một tiêu đề thể hiện sự chuyển biến tích cực. Mai không còn chờ “mưa”/ “lời giải đáp” ở kiếp sau nữa, cô tìm nó ngay trong kiếp này để cất lên thành một tiếng vọng, phá tan sự im lặng của mẹ cô, của những phận nữ nhi bị mất đi tiếng nói ở thế hệ trước.

Một giọng văn mềm mại nhưng ngầm cuộn sóng bên trong

Tiếng Kiều đồng vọng vẫn kể chuyện theo lối tuyến tính, nhưng khi trình bày các sự kiện diễn ra trong cái khuôn đó, Đoàn Minh Phượng vẫn cho phép dòng tự sự của nhân vật chảy miên man tự do, đi đi về về giữa quá khứ và hiện tại. Chính vì thế, dòng chảy tâm thức của nhân vật tuy được giọng văn mềm mại dẫn dắt nhưng vẫn ngầm cuộn sóng bên trong bởi lẽ chỉ cần rẽ qua một bước ngoặt nhỏ, sự kiện đau lòng nào đó trong quá khứ lại đột ngột ập đến; hoặc ngược lại, khi đang đắm chìm trong hồi tưởng êm đềm, bất thình lình hiện thực phũ phàng xâm chiếm và hủy hoại ta. Người đọc như bước đi trong mê cung, chỉ có thể tri nhận thế giới như một khoảng không chật hẹp trước mắt, không thể biết điều gì sẽ chờ đợi mình trong ngã rẽ kế tiếp.

Ở một thế giới mơ hồ thì những cái tên - vốn dĩ là phép định danh chống lại sự mơ hồ - càng được Đoàn Minh Phượng dụng công để có thể hòa quyện trong bầu không khí hư ảo. Ta có thể thấy tác giả không vội vàng giới thiệu tên họ, lai lịch đầy đủ của nhân vật ngay từ đầu theo lối kể chuyện tiểu sử quen thuộc. Nhân vật hiện lên thoạt tiên với những tâm tư, cuộc sống ập ngay trước mắt độc giả. Những thông tin bên lề sẽ đến sau. Mãi đến chương bốn, trong đoạn đối thoại với mẹ, người đọc mới biết nhân vật chính tên Mai. Nếu để ý kĩ, ta sẽ thấy hầu như những nhân vật trong truyện đều có tên gắn với một loài hoa: Mai, Liên, Lan, Quỳnh... Và Chi - một nhân vật đặc biệt trong tác phẩm này thì tên cô lại có nghĩa là “cành”, không phải là loài hoa đích thực mà có thể là cành cho bất cứ loài hoa nào.  

Những giấc mơ cũng là một yếu tố quan trọng trong Tiếng Kiều đồng vọng. Thông qua đó, Đoàn Minh Phượng xây dựng một thế giới tổn thương, quái lạ với những buổi tiệc kì dị của giới nhà giàu, có phần nào đó mang không khí tương đồng buổi tiệc của hội kín quí tộc mà Stanley Kubrick đã đặc tả rất kĩ lưỡng trong phim Eye Wide Shut (1999).

Sống trong thế giới hiện đại, những cô Kiều dưới ánh sáng thị thành dường như không còn giữ nổi tâm trí tỉnh táo. Họ hồ như đều có chung một dòng máu điên loạn và chỉ biết lặng nhìn dòng chảy ấy trôi qua nhiều kiếp người. Vì vậy, tiếng kêu của họ có thể không đứt ruột như người xưa do nỗ lực chôn vùi cảm xúc, nhưng lại trở thành những tiếng vọng được cộng hưởng vào nhau nên còn mãi ngân nga rất lâu sau khi Tiếng Kiều đồng vọng đã kết thúc.

Đọc bài viết

Cafe sáng