Tôi luôn đứng giữa trong mọi chuyện. Phải mất một khoảng thời gian khá dài, tôi mới đến được kết luận tưởng chừng đơn giản như thế này. Một kết luận mà tôi đã chớm có từ thời còn sinh viên nhưng để đi đến nhận thức rằng như thế thì không sai khi sống trong một thế giới luôn bắt bạn phải chọn lựa giữa “yes” “no”, và trạng thái ở giữa được xem là chưa chắc chắn, chưa ổn định, đến một lúc nào đó sẽ bị phá vỡ, buộc bạn phải tiến về “yes” hoặc “no” thì đó là điều rất khó khăn. Tuy đã xác tín mình ở giữa mọi thứ, nhưng đôi khi, tôi vẫn chưa thể xóa nhòa cảm giác buồn bã, tự hỏi như thế có đúng không, có thật sự như thế không, rồi lại tự làm một quá trình tâm lí trấn an mình rằng như thế không sai, rằng tất yếu phải như thế, tôi đã trải qua vòng lặp này quá nhiều lần để tự hiểu chính mình là ai rồi.

Chuyện ở giữa mọi thứ này không chỉ nằm trong câu chuyện xa xưa về người bạn thực tế và người bạn tưởng tượng, nó còn nằm trong vấn đề tín ngưỡng của tôi. Tôi là một người không thích bị ràng buộc về tinh thần bởi bất kì tôn giáo nào. Như phần lớn gia đình Việt Nam truyền thống đều hướng về đạo Phật, ngày bé khi chưa biết suy nghĩ gì, tôi cũng giữ niềm tin Phật giáo giống gia đình. Nhưng khi trưởng thành, có lẽ do ảnh hưởng của điện ảnh và những tác phẩm văn học phương Tây, tôi bắt đầu có sự chú ý sang Thiên Chúa giáo. Tôi từng thử đọc Kinh Thánh hồi đại học nhưng sau đó bỏ dở giữa chừng vì có quá nhiều tác phẩm khác thu hút tôi vào thời điểm đó, và chữ trên cuốn kinh Tân Ước (hoặc Cựu Ước – tôi không nhớ rõ) tôi có lúc đó thì lại quá nhỏ, tôi đọc mà mắt mau mỏi nên cũng thêm nản đôi phần. Tôi nhớ rằng lúc đó mình muốn đọc Kinh Thánh vì hầu hết tác phẩm văn chương phương Tây đều có nhiều dẫn chứng liên quan đến Kinh Thánh, niềm tin với đạo Thiên Chúa là điều vô cùng quan trọng đối với người phương Tây, nếu không cố gắng đọc và thẩm thấu Kinh Thánh trước tiên thì mọi nỗ lực tìm hiểu, đào sâu về văn chương thế giới sau này đều vô nghĩa với một người đọc châu Á. Đó là điều các thầy cô trong trường dạy tôi như thế. Vậy có thể tổng kết lại, Phật giáo gắn với kí ức gia đình lúc ấu thơ, Thiên Chúa giáo lại gắn với những kí ức liên quan đến học thuật khi trưởng thành. Nhưng rốt cuộc, cả hai tôi đều đã từ bỏ chuyện tìm hiểu. Khi đọc Kinh Thánh và một số sách Phật giáo, tôi nhận ra mình không quen tiếp thu một điều gì đó mình phải tin rằng nó luôn là chân lí bằng cả ý thức lẫn tâm hồn, không được quyền phản biện lại, không chút hoài nghi. Trong khi đó, sự hoài nghi và phản biện là một phẩm tính cần có trong học tập, trong tư duy độc lập. Sau này, tôi vẫn đọc và xem một số tác phẩm liên quan đến Phật giáo, đến Thiên chúa giáo nhưng luôn giữ cho mình một tinh thần khách quan. Nhưng tôi cũng không phải là một người hoàn toàn vô thần. Đối với một người vô thần, họ sẽ không tin vào sự tồn tại của bất kì thế lực siêu nhiên nào, cả thiên thần lẫn ác quỷ. Còn tôi thì khác. Tôi không quá xác tín vào sự tồn tại của thiên thần nhưng lại tin vào sự hiện diện của quỷ dữ, của hồn ma bóng quế. Vào những đêm thức khuya một mình viết lách hay làm việc gì đó trên máy tính, thỉnh thoảng tôi lại cảm thấy một luồn sóng rờn rợn sau gáy, lại có cảm giác ai đó đang quan sát mình từ phía sau. Và tôi thường quay phắt lại để kiểm tra. Những lúc đó, giả dụ xuất hiện một bóng dáng nào thật, chắc tôi sẽ chết vì trụy tim. Nhưng tôi vẫn còn sống đến ngày nay, đang ngồi gõ vào từng ô chữ bị giam cầm cố định trên bàn phím để ép nó hiện ra những câu, những từ theo ý mình như thế này cũng đủ chứng tỏ kết quả của những lần quay lại phía sau đó là tuyệt nhiên không một ai. Tôi cũng thường bị bóng đè khi ngủ và trải nghiệm thức dậy sau đó rất đáng sợ. Tôi sợ khung cảnh quen thuộc trong những cơn đấu tranh giữa ranh giới mơ và tỉnh đó, thấy căn phòng quen thuộc, thấy mình đang nằm đây, tưởng mình đã tỉnh dậy và thoát được thứ gì đè nặng trên mình rồi chỉ để sau đó lại phát hiện thực tế mình vẫn còn đang nằm, nhắm mắt, chưa tỉnh dậy, chưa ngồi bật hẳn, chưa thức giấc. Sau rất nhiều vòng lặp như thế, cuối cùng tôi mới có thể thực sự tỉnh dậy. Trải nghiệm từ những lần bị bóng đè khiến tôi suy nghĩ rằng, có khi nào hiện tại mình đang sống thực tế chỉ là trạng thái giữa mơ và tỉnh, trông rất thực nhưng không thực hoàn toàn, mình vẫn còn đang nằm ngủ ở một thực tại khác và sẽ có lúc phải tỉnh dậy, hoặc là cứ mơ mãi thế này. Tôi nhớ đâu đó mình từng xem một bộ phim, hay đọc một tác phẩm có nhân vật tự tử để lại di thư rằng sau khi chết đi mới là lúc họ thực sự tỉnh dậy và sống lại. Nhưng giả dụ có một thế giới sau cái chết, ta cũng chẳng thể nào xác tín đó có phải là thế giới thật không, biết đâu đó chỉ là một tầng khác của cõi mơ. Nếu đã như thế, chuyện mơ hay tỉnh không còn quá quan trọng nữa. Tôi nghĩ, điều duy nhất ta có thể chắc chắn là từng khoảnh khắc ngắn ngủi, kể cả là mơ hay tỉnh, nếu như ta cảm nhận được từng tế bào trong cơ thể đang rung lên vì một điều gì đó, những dây thần kinh truyền sự kích thích lên não, não phát ngược lại tín hiệu phản ứng cho cơ thể – chỉ cần như thế thôi, hãy tin rằng đó là thật, còn thật ở đâu, thật trong giấc mơ hay thật khi tỉnh giấc thực chất không quan trọng.

Một người bạn dùng lí lẽ rằng thế giới ta đang sống chỉ là cõi u mê, cứ loanh quanh giữa những biển khổ không thoát ra được, rằng đây là cõi tạm để thuyết phục tôi phải tìm hiểu nhiều hơn về Phật pháp, về con đường giác ngộ, để có thể thoát vòng luân hồi vì không chắc sau này có còn được đầu thai làm người không. Những lần đó, tôi không thể ngắt lời bạn, cứ để bạn tuôn trào say sưa bất tận. Và rồi cuộc gặp kết thúc. Lẽ ra, tôi nên nói trực tiếp với bạn những điều này, nhưng tôi đã không thể ngắt lời. Chuyện đó cũng không còn quan trọng nữa. Tôi muốn viết lại ở đây chỉ để lưu giữ cho tôi của những năm sau này đọc lại có thể nhớ ra tôi ở tuổi 30 đã suy nghĩ những gì. Tôi muốn thốt lên từ sâu trong đáy lòng rằng: “Bạn ơi, cuộc sống không phải là sự chuẩn bị cho một cuộc sống khác ở phía sau. Nếu ta làm những điều mình cho rằng tốt chỉ để chuẩn bị cho cuộc sống phía sau tốt hơn thì sự chuẩn bị ấy sẽ kéo dài đến bao giờ, qua bao nhiêu kiếp sống mới chấm dứt cuộc-sống-chuẩn-bị để đến cuộc-sống-thực? Và tại sao lúc nào cũng phải hướng đến việc có một cuộc sống tốt đẹp ở phía sau? Cuộc sống tồi tệ cũng có những điều hay của nó, và với tôi, một cuộc sống tốt đẹp quá thì không thể gọi là sống nữa rồi. Tôi muốn sống ở ngay đây, ngay kiếp này vì đó là điều duy nhất tôi có thể nắm bắt được. Tôi muốn làm con người. Dù chịu bao đau khổ, tôi vẫn muốn làm con người. Dù có thể một kiếp sau nào đó, tôi phải đầu thai làm động vật cấp thấp hơn thì đến một kiếp nào đó, khi đã tích lũy đủ công đức, tôi lại có thể làm người. Tôi tin là như vậy. Làm người đồng nghĩa với việc lại phải vướng vào vòng tục lụy giữa hỉ nộ ái ố không lối thoát. Nhưng tôi chấp nhận điều này. Đây là sự lựa chọn của tôi. Dù tôi vẫn thường than thở sao mình buồn quá nhiều, tôi luôn biết rằng một khi nỗi buồn chấm dứt thì niềm vui cũng sẽ không còn. Và tôi không thích trạng thái đó – khi mọi thứ đều bằng nhau, mình chẳng cảm nhận gì nữa. Nếu thế, tôi thà chọn nỗi buồn triền miên này. Nhưng cuộc sống là ở đây, ngay lúc này, trong từng hơi thở, trong từng cái nhói đau như kim đâm vào tim mà bạn cảm nhận được. Cuộc sống của tôi đã là sự chuẩn bị cho quá nhiều điều chưa diễn ra, chưa đi đến một kết quả cụ thể rồi, tôi không muốn chính nó cũng là một sự chuẩn bị. Tôi muốn nó là nó. Đơn giản, tôi đang sống.”

Kodaki