Trà chiều

Em đã dạy tôi tất cả những điều quan trọng nhất về văn chương

Mỗi khi viết, em đều nghĩ đến thời gian người đọc sẽ dành cho nó, và em trân trọng thời gian của người đọc, đôi khi em còn trân trọng nó hơn cả thời gian mình dành ra để viết.

Published

on

Em đã dạy cho tôi biết về sách, về việc viết, những niềm vui và nỗi buồn xoay quanh văn chương… Vì nghĩ rằng biết đâu những điều em đã dạy tôi cũng sẽ có ích cho một người nào đó, tôi đã quyết định viết ra những điều này để lưu lại và chia sẻ với nhiều người. Và vì, việc đọc và việc viết sẽ luôn là điều quan trọng (có thể là quan trọng nhất) với chúng ta – tôi tin, hay ít nhất là hi vọng vào điều đó.

Đừng đọc em

Có lẽ, người viết nào cũng mong những gì mình viết ra được người khác đọc, đồng cảm và số người đọc như thế càng nhiều sẽ càng tốt. Nhưng buổi trưa ngày hôm ấy, em đem đến cho tôi một ấn tượng ngược lại hoàn toàn. Vì nhớ nhau, chúng ta chat với nhau. Khi đó, Facebook vẫn còn chưa có chế độ chat như bây giờ, chúng ta dùng Yahoo! Messenger để chat. Em hỏi tôi rằng tôi đang làm gì. Tôi bảo tôi đang đọc thơ em. Mà quả thật, lúc đó tôi đang đọc thơ em thì tình cờ em lại online và hỏi tôi điều đó. Tôi đã nói ra việc này rất thật thà, không hề có ý nghĩ nói để làm em vui lòng. Khi nói ra, tôi cứ nghĩ theo phản ứng thông thường, em sẽ hỏi tôi đang đọc bài thơ gì, cảm nhận của tôi như thế nào. Thế nhưng, dòng chữ đầu tiên hiện lên trên khung chat lại là: “Đừng đọc em, thơ em không hay lắm đâu. Đọc thử Wislawa Szymborska đi. Có lẽ anh sẽ thích.” Và em không chỉ nói suông, ngay lập tức, em gửi cho tôi một đường link để đọc Szymborska. Tôi đành bỏ dở việc đọc thơ em mà chuyển sang đọc Szymborska. Quả nhiên, bà viết rất hay. Ấn tượng của tôi lúc đó là sao bà có thể viết về nỗi buồn, nỗi đau khổ của con người, sự mất mát, chiến tranh bằng một giọng điệu giản dị, chân thành nhưng ngôn ngữ thơ lại giàu hình ảnh, cảm xúc, có vài ý tứ mới lạ, sáng tạo như thế. Quả thực, đến thời điểm đó, tôi chưa từng có cảm giác thán phục như vậy khi đọc thơ ai bao giờ. Trong lúc, tôi đọc Szymborska, em còn gửi kèm thêm cho tôi file PDF trọn tập thơ bằng tiếng Anh của một nhà thơ nào đó nữa mà lúc ấy tôi chưa kịp đọc, tôi lưu nó vào một nơi nào đó trong máy tính và sau nhiều lần chuyển đổi dữ liệu trong ổ cứng, bây giờ tôi không còn tìm thấy nữa, tôi cũng không nhớ nổi tiêu đề của tập thơ hay là tên nhà thơ.

Ngày đó và cả bây giờ vẫn vậy, tôi luôn muốn cảm ơn em vì đã giới thiệu Wislawa Szymborska với tôi dù rằng nếu em không giới thiệu, sau một thời gian mò mẫm đọc thơ, biết đâu một lúc nào đó, tôi cũng sẽ đọc đến bà. Nhưng điều đó không quan trọng, điều quan trọng là phản ứng của em khi ấy thật dễ thương, nghiêm túc đến là dễ thương trong mắt tôi. Bây giờ, tôi nhận ra rằng khi tôi đọc thơ em và cả khi tôi nói với em tôi đang đọc thơ em, có một điều ẩn ý mà tôi muốn nói với em lúc đó: “Anh đang quan tâm em đấy. Vì muốn hiểu em hơn, anh đã làm việc đó đấy.” Nghĩa là, tôi đã đọc thơ em không phải chỉ với tư cách một độc giả đọc thơ của một nhà thơ thông thường, hành động đọc khi ấy còn có nghĩa là hành động tìm hiểu, quan tâm người yêu. Nhưng em nghiêm túc với việc viết, việc đọc, với chính bản thân mình đến mức em nói với tôi – một độc giả tiềm năng của em rằng thực ra còn có một tác giả khác xứng đáng hơn để tôi dành thời gian đọc người đó thay vì đọc em, rằng nếu đọc người đó thì tôi sẽ có được nhiều lợi ích hơn thay vì đọc em. Ở đây, em đã hoàn toàn bỏ qua vai trò người tình của tôi, nếu xét đến văn chương thì chỉ có người viết và người đọc. Em nghiêm túc như thế. Nhưng em rất thích kinh doanh và trong kinh doanh, người ta thường hay nói rằng có một điều cấm kị là: đừng giới thiệu với khách hàng sản phẩm của công ty đối thủ. Vì vậy, điều em đã làm với tôi có lẽ sẽ trở thành ví dụ không hay trong giới kinh doanh. Nhưng, kể cả trong giới viết lách, tôi cũng chưa thấy ai có phản ứng tương tự thế này bao giờ. Có thể, em cho rằng tôi dở hơi nhưng điều đơn giản em đã làm lúc ấy khiến tôi nhớ mãi đến bây giờ, khiến tôi như cảm thấy chính mình cũng được sưởi ấm vì tình yêu thơ của em, vì sự nghiêm túc, vì sự đam mê, nhiệt huyết em dành cho văn chương. Đó cũng là điều đã khiến tôi vô cùng yêu em khi mình còn ở cạnh nhau.

Và hôm ấy, sau khi đọc xong thơ của Wislawa Szymborska, tôi vẫn lén đọc thơ em.

Trân trọng thời gian của người đọc

Trước em, đã có rất nhiều người chê tôi viết dài. Tự bản thân tôi cũng nhận thấy điều đó nhưng không cách nào khắc phục được. Đâu là ranh giới cho cảm nhận dài và ngắn? Rõ ràng mọi thứ chỉ là phép đo đạc cảm tính. Vì thế, tôi không biết nên tiếp tục triển khai ý đang viết hay chuyển sang một ý mới. Mọi người hầu như chỉ nói cảm giác dài một cách chung chung. Nhưng em thì khác. Em đã giúp tôi hiểu được thêm điều trước đó tôi chưa bao giờ chú ý: thời gian của người đọc.

“Anh biết không, khi viết anh đừng chỉ nghĩ đến việc sẽ dành bao nhiêu thời gian để hoàn thành nó. Anh phải nghĩ đến thời gian người đọc sẽ dành ra cho nó. Họ có thể dành thời gian để làm những việc khác hay đọc những thứ khác, thế nhưng, họ lại chọn đọc những gì anh viết. Vì vậy, anh phải viết như thế nào đó để họ đọc xong, họ không có cảm giác bỏ phí thời gian đã đọc. Đời người có bao lâu, đúng không? Thế nên, mỗi giây phút họ đã dành ra để đọc những gì ta viết, dù là khoảng thời gian dài hay ngắn ngủi đều đáng quí trọng như nhau. Viết ngắn không có nghĩa là viết ít chữ lại. Số lượng chữ không phải là vấn đề. Điều quan trọng nằm ở hàm lượng nội dung chứa trong chữ. Anh phải viết như thế nào để người đọc nhận được nhiều nhất trong số lượng chữ ít nhất có thể. Mỗi khi viết, em đều nghĩ đến thời gian người đọc sẽ dành cho nó, và em trân trọng thời gian của người đọc, đôi khi em còn trân trọng nó hơn cả thời gian mình dành ra để viết. Khi nghĩ như thế, em cố gắng làm sao để tiết kiệm thời gian giúp họ, làm sao để khoảng thời gian bỏ ra ấy trở nên có ý nghĩa nhất. Anh muốn viết ngắn ư? Vậy thì, cứ thử như em xem. Mỗi lần viết hãy nghĩ đến thời gian của người đọc và học cách trân trọng nó. Nếu như anh thực sự chân thành nghĩ về họ, từ từ anh sẽ có thể viết ngắn hay viết cô đọng.”

Trân trọng thời gian của người đọc mỗi khi viết – đó là điều thậm chí đến bây giờ chưa một ai nói với tôi ý tương tự như vậy. Hầu hết, mọi người sẽ nói đến việc làm cách nào để viết hay hơn, để trau dồi kĩ năng, để giữ được ước mơ trong cuộc sống hối hả này… nghĩa là mọi thứ chỉ xoay quanh bản thân người viết, người đọc được nhìn nhận như người vô danh và không cần phải chú tâm, miễn sao có thể truyền đạt những gì người viết mong muốn là đủ. Nhưng em nhắc tôi nhớ rằng vai trò giữa người viết và người đọc là hoàn toàn bình đẳng. Vì vậy, thời gian của cả hai là quí giá và đáng trân trọng như nhau. Mọi người thường hay nói một nhà văn đã dành bao nhiêu năm, bao nhiêu thời gian để viết một tác phẩm nào đó nhưng mấy ai lại nói đến một độc giả đã dành bao nhiêu thời gian để đọc một tác phẩm nào đó dù rằng việc đọc đã khiến họ phải đánh đổi những giây phút ở bên người thân yêu hay tận hưởng cuộc sống theo cách khác. Sau khi em gieo vào đầu tôi ý niệm này, mỗi lần đọc các kiệt tác của những nhà văn lớn, tôi lại càng biết ơn họ hơn, không chỉ biết ơn vì họ đã viết ra tác phẩm đó mà còn biết ơn vì họ đã dành ngần ấy thời gian, có thể là cả một phần đời của mình để viết ra tác phẩm chứa nhiều ý nghĩa như thế nhưng lại chỉ lấy đi ít thời gian để người khác đọc, hoặc dù người đọc có mất nhiều thời gian thế nào vẫn không bằng thời gian người viết đã bỏ ra.

Bao năm qua, tôi vẫn luôn cố gắng trân trọng thời gian của người đọc mỗi khi viết để viết ngắn lại. Tôi không rõ liệu bây giờ mình đã tiến bộ trong việc này hơn chưa nếu so với ngày trước.

Nghĩ về những quyển sách ta chưa đọc

Em nói với tôi rằng em rất dễ dàng trong việc tặng sách. Đa phần, sách nào đọc xong là em đều tặng. Em không muốn sở hữu quá nhiều bất cứ điều gì, kể cả sách. Em muốn mình càng tự do càng tốt. Hơn nữa, em cũng nghĩ rằng một cuốn sách hay có nhiều người đọc sẽ càng nhân giá trị của nó lên. Vì vậy, em tặng sách để nó tiếp tục có đời sống mới trong tay một người khác.

Một lần, em nói thêm cho tôi biết về ý nghĩa của việc này: em tặng những quyển sách đã đọc rồi để trước mặt em chỉ còn những quyển sách em chưa đọc, để em sẽ luôn nhìn thấy nó, luôn nghĩ về nó và tìm cách đọc hết nó trong thời gian ngắn nhất có thể.

“Em không thích để những cuốn sách đã đọc trước mắt mình. Có thể, một ngày nào đó, khi em càng đọc nhiều, em sẽ càng thấy nhiều hơn những quyển sách em đã đọc trưng bày trước mắt em. Điều đó có thể khiến em nghĩ rằng mình đã đọc nhiều lắm. Nhưng thực tế, em vẫn chưa đọc được bao nhiêu và vẫn còn rất nhiều quyển sách to lớn chờ đợi em đọc. Vì vậy, em tặng sách cũng là để trong phòng em chỉ còn những quyển sách em chưa đọc. Anh có hiểu cảm giác đó không? Rằng tuy có những quyển sách anh chưa đọc, nhưng nó cứ ở đó, có đời sống riêng của nó, anh nhìn nó một thời gian và dường như trưởng thành cùng nó dù vẫn chưa đọc nó. Và rồi, bỗng nhiên đến một lúc, anh cảm thấy mình đã đủ lớn để đọc nó. Thế là anh đọc.”

Có lẽ phần nào đó, đối với em, những quyển sách chưa đọc còn quan trọng hơn cả những quyển sách đã đọc nữa. Hình như, Umberto Eco đã nói điều này, và hình như, chính em cũng đã từng nói với tôi: những quyển sách chưa đọc có ý nghĩa quan trọng hơn những quyển sách đã đọc vì chúng giúp ta học cách khiêm tốn, chúng nhắc ta biết thế giới rộng lớn thế nào, chúng là minh chứng cho một phần cuộc sống ta vẫn chưa từng thử bước vào…

Từ khi em đi, bốn năm vừa qua, tôi đã tặng sách rất nhiều. Em biết đấy, tôi từng là người rất keo kiệt trong việc này. Đó là việc ít khi nào thoáng qua suy nghĩ của tôi. Tôi chỉ cho mượn sách và lúc nào cũng nơm nớp lo sợ không biết người ta có trả cho mình không. Nhưng khi không còn gặp em nữa, tôi mới nhận ra rằng việc giữ những quyển sách đã đọc rồi, việc cố gắng để sở hữu chúng quả thực chẳng đem lại mấy lợi ích gì. Nếu như những tinh hoa trong quyển sách đã được bản thân thẩm thấu thì việc xa rời chúng không có nghĩa là mất đi những điều đã ở lại trong lòng. Tương tự như vậy, nếu bản thân đã không thể thu vào lòng những điều hay của quyển sách thì việc khăng khăng giữ lại quyển sách bên mình, không đồng nghĩa với việc giữ những tinh chất đó bên trong mình. Vật chất hay thể xác không bao giờ quan trọng bằng tinh thần hay ý niệm. Điều này không chỉ áp dụng trong mối quan hệ giữa con người với nhau mà còn trong mối quan hệ giữa người với sách. Thực ra, nếu suy xét kĩ thì sách cũng là một con người, nó chính là một phần của người đã tạo ra nó. Vậy nên, việc chia tay một quyển sách không quan trọng bằng việc rốt cuộc đã có bao giờ, ta thực sự sống trong nó chưa.

Khi hiểu ra những điều ấy, tôi trở nên vô cùng thoải mái trong việc tặng sách. Có thời điểm, đi đâu, gặp ai, tôi cũng đều sẽ chọn ra ba quyển sách mà tôi nghĩ rằng phù hợp với người sắp gặp để tặng họ. Tại sao lại là ba? Vì tặng một thì tôi sợ là không đúng quyển người đó thích, tặng hai thì sợ người ta nghĩ hai quyển sách có liên quan với nhau; vậy nên, ba là số an toàn. Theo thời gian, cuối cùng tôi cũng tặng hết những quyển sách tôi đã đọc, chỉ còn những quyển sách tôi chưa đọc. Vì vậy sau này, tôi cũng không thể tặng một lần ba quyển khi gặp ai đó nữa mà chỉ có thể là một quyển tôi mới đọc xong. Tôi không biết liệu em có ngạc nhiên về điều này không nhưng chính tôi thì ngạc nhiên về tôi đấy. Vì tôi của khoảng chừng mười năm trước đó không thể nào hình dung ra được tôi của mười năm sau này lại tặng sách nhiều như vậy. Trước đây, tủ sách của tôi ngập tràn sách văn học Nhật. Bao nhiêu sách của Haruki, Banana, Ryu, Yoko Ogawa, Yamada Amy… phát hành trên thị trường là tôi mua hết. Đến nỗi có thời gian hầu như chẳng còn sách văn học Nhật mới trên thị trường cho tôi đọc. Nhưng bây giờ, nếu chỉ nhìn vào tủ sách của tôi thì có lẽ khó ai đoán được rằng tôi đã từng thích văn học Nhật đến vậy. Bởi vì, bao nhiêu sách văn học Nhật – nằm trong nhóm sách tôi đã đọc rồi đều được tôi đem đi tặng hết và những năm vừa qua, tôi không mua cũng như đọc sách văn học Nhật nhiều nữa. Thay vào đó, sách chiếm phần lớn tủ sách của tôi bây giờ là sách văn học phương Tây. Đây cũng là điều mà tám năm về trước, khi lần đầu bước chân vào trường đại học, tôi đã không thể ngờ sẽ có ngày tủ sách của mình biến thành như vậy.

Bây giờ, trước mắt tôi chỉ còn những quyển sách tôi chưa đọc. Ngày ngày tôi nhìn chúng, ngày ngày tôi đối diện với chúng, với việc chưa đọc chúng, với việc mình ngu dốt như thế nào, với việc còn rất nhiều thế giới tôi chưa biết đến. Và quả thực, việc này đã phần nào kích thích tôi, buộc tôi cố gắng dành nhiều thời gian hơn để đọc những cuốn sách tôi chưa đọc. Nếu là lúc trước, khi những quyển sách đã đọc và chưa đọc được đặt kề nhau, hỗn độn với nhau, có lẽ, sự kích thích này sẽ giảm đi rất nhiều.

Tạm biệt em

Vẫn còn một vài điều quan trọng em đã dạy cho tôi biết, nhưng tôi chỉ có thể chia sẻ ba điều quan trọng ấy với tất cả mọi người khi nghĩ về việc đọc, việc viết: sự nghiêm túc – cạnh tranh một cách công bằng, sự trân trọng, sự khiêm nhường. Cảm ơn em vì đã dạy cho tôi biết những điều quan trọng này. Và cũng xin lỗi em vì khoảng thời gian mình còn quen nhau, có lẽ tôi đã không thể mang đến cho em những điều quan trọng, sâu sắc tương tự hay những điều mới mẻ hơn điều em đã vốn có trong cuộc sống trước đó. Dù đã xảy ra nhiều chuyện, dù không gặp đã lâu, dù tình yêu ngày trước không còn nữa, nhưng thực sự trong lòng tôi lúc nào cũng nghĩ về em với cảm giác trân trọng. Dù nhiều lúc tôi từng nghĩ giá mà ngày ấy không gặp em sẽ tốt hơn, nhưng rồi ngay sau đó, tôi lại nghĩ thật may mắn vì đã gặp được em.

Có thể em đã quên tất cả những điều này, những gì đã xảy ra, những lời em đã nói, bởi lẽ chúng chỉ là những mảnh nhỏ tưởng chừng vụn vặt trong nhiều ngày bình dị và cũng nhiều ngày đầy biến động ta đã ở bên nhau. Tuy vậy, những điều ấy luôn khắc sâu trong tôi bốn năm vừa qua. Ba điều này hay ba vệt kí ức này là thứ tôi thường nghĩ về mỗi khi cảm thấy bản thân dần mất đi ý chí để viết hay những khi tôi dường như bị sao lãng khỏi điều tâm niệm cốt yếu, dường như đi chệch điểm trọng tâm của giấc mơ văn chương tôi muốn hướng đến. Thật may mắn vì ba điều này đã giúp tôi phần nào có thể đứng vững và cố gắng tiếp tục viết đến bây giờ. Tôi mong rằng, trong tương lai sẽ vẫn luôn như thế.

Và em như thế nào? Em vẫn ổn chứ? Vẫn đọc và viết nhiều chứ?

Câu trả lời ấy không dành cho tôi nữa và việc biết nó hay không cũng không còn quan trọng nữa. Nhưng dù thế nào, dù viết hay không viết, vẫn luôn mong em bình yên và hạnh phúc. Bởi vì, cuối cùng em đã khiến tôi thật sự cảm thấy thanh thản, không còn đau khổ khi nghĩ về quá khứ nữa. Bây giờ, chỉ còn sự thanh thản và chút hoài niệm tuổi trẻ khi nhớ về ngày ấy.

Vậy nên, tôi đã quyết định lần này sẽ thực sự là lần cuối cùng tôi viết về em. Từ bây giờ, tôi sẽ để mọi thứ âm thầm trôi qua và mặc cho bản thân quên lãng. Duy chỉ có ba điều này là ba điều tôi không bao giờ muốn quên. Nó không chỉ là những kí ức đẹp; hơn hết, nó là điều quan trọng với một người đã lựa chọn con đường văn chương là tôi. Tôi không muốn quên đi điều sơ tâm của mình, điều sơ tâm mà em đã vô tình khai sáng cho tôi.

Fretto Frek

Click to comment

Viết bình luận

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trà chiều

Mặt trái của “Manifest”: Khi tư duy tích cực có thể phản tác dụng

“Manifest” – từ khóa của năm 2024 do từ điển Cambridge bình chọn, đã trở thành một cơn sốt trong giới trẻ, lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các nền tảng mạng xã hội. Nhưng liệu manifest có thực sự là con đường thần kỳ dẫn đến hạnh phúc?

Published

on

Manifest, hay luật hấp dẫn, đại diện cho một niềm tin vào sức hút kỳ diệu của vũ trụ, vào một thế lực lớn lao và quyền năng hơn chính bản thân, có thể giúp ta đạt được mọi mong muốn. Từ ước mơ về một cuộc sống giàu sang, một tình yêu viên mãn đến khát khao thành công trong sự nghiệp, tất cả dường như đều nằm trong tầm tay chỉ với sức mạnh của suy nghĩ tích cực.

Nhằm mang đến cho bạn đọc một cái nhìn đa chiều về trào lưu này, Bookish xin giới thiệu bài viết được dịch từ tạp chí Psychology Today, phân tích những mặt trái tiềm ẩn của manifest, giúp chúng ta tránh sa vào những cạm bẫy tư duy.

***


“Manifest” đang là một trong những trào lưu thịnh hành nhất ở lĩnh vực sách self-help. Tác phẩm MANIFEST - 7 Bước Để Thay Đổi Cuộc Đời Bạn Mãi Mãi (2022) của Roxie Nafousi đã ngay lập tức trở thành hiện tượng bán chạy toàn cầu khi vừa ra mắt. Cuốn sách này từng có mặt trong danh sách bán chạy nhất của Sunday Times nhiều tuần liền, và được không ít người nổi tiếng tìm đọc.

Tuy nhiên, cuốn sách của Nafousi lại thuộc về một trường phái self-help lâu đời hơn, vốn cổ súy cho ý tưởng về “luật hấp dẫn”. Luật này cho rằng chính suy nghĩ của chúng ta quyết định những gì ta thu hút trong cuộc sống như may rủi, giàu nghèo, ốm đau hay khỏe mạnh, những mối quan hệ độc hại hay tốt đẹp. Tôi cho rằng mặc dù việc nhiều người thích những cuốn sách kiểu này là điều dễ hiểu, nhưng manifest lại là một xu hướng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Những ví dụ tiêu biểu nhất về sách self-help theo luật hấp dẫn là The Secret - Bí Mật (2006) của Rhonda Byrne và Think and Grow Rich - Nghĩ Giàu Và Làm Giàu (1937) của Napoleon Hill. Những cuốn sách này đẩy ý tưởng kiểm soát tâm trí (được ủng hộ bởi nhiều trường phái triết học cổ đại như Khắc kỷ, cũng như các chuyên gia trị liệu nhận thức hành vi – CBT) đi xa hơn. Các tác giả đưa ra quan niệm có thể tạm gọi là học thuyết “tâm trí chế ngự vật chất”, khẳng định rằng suy nghĩ của chúng ta có sức mạnh toàn năng, không chỉ quyết định cảm xúc mà còn định hình cả thế giới bên ngoài.

Đúng là có bằng chứng cho thấy rằng tư duy lạc quan tốt hơn tư duy bi quan; và ở một mức độ nào đó, tâm thế và thái độ tích cực có thể dễ khiến ta thành công hơn, ít gặp vấn đề về sức khỏe và các mối quan hệ hơn – nhìn chung là ta có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Đơn cử là, cha đẻ của tâm lý học tích cực, Martin Seligman, đã viết rất nhiều về chủ đề này. Seligman cho rằng tư duy bi quan và cái mà ông gọi là “sự bất lực tự ứng nghiệm” chính là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, khiến ta bị giảm tuổi thọ, đạt thành tích kém cỏi hơn và gặp nhiều tai họa hơn trong cuộc đời – bởi lẽ, luôn lo sợ những điều này xảy ra có thể biến chúng thành sự thật. [i] Lợi ích của việc hình dung những mục tiêu tích cực và việc chúng ta đạt được kết quả mong muốn cũng đã được nghiên cứu rộng rãi.

Tuy nhiên, nhóm người ủng hộ trào lưu manifest lại đưa ra những tuyên bố cực đoan hơn nhiều. Thông thường, các tác phẩm của họ đều dựa trên những niềm tin huyền bí đáng ngờ, được cho là đúc kết từ một số nguyên lý vật lý lượng tử (mặc dù chưa từng có bằng chứng khoa học nào củng cố cho những tuyên bố này).

Truyền thống self-help này bắt nguồn từ khoảng mấy chục năm cuối thế kỷ 19, khởi đầu với phong trào “chữa lành bằng tâm trí” ở Mỹ. Những người theo phong trào này tin rằng mọi bệnh tật đều bắt nguồn từ tâm trí. Do đó, suy nghĩ lành mạnh sẽ có tác dụng chữa lành. Người thợ đồng hồ Mỹ Phineas Parkhurst Quimby (1802–1866) là một trong những người đầu tiên nêu rõ ý tưởng này. [ii] Quimby cho rằng tất cả bệnh tật chẳng qua chỉ là một niềm tin sai lầm biểu hiện ra thành các triệu chứng vật lý. Nếu chấp nhận rằng bệnh tật chỉ nằm trong tâm trí, chúng ta có thể dễ dàng tự chữa lành cho mình.

Giáo phái chữa bệnh bằng tâm trí nổi bật nhất là Giáo hội Khoa học Kitô giáo, do Mary Baker Eddy (1821–1910) sáng lập. Cuốn kinh thánh trước tác của Eddy, Science and Health with Key to the Scriptures (1875) (Tạm dịch: Khoa học và Sức khỏe với Chìa khóa giải mã Kinh Thánh), hiện đã bán được hơn 9 triệu bản. Giống như Quimby, các tín đồ Khoa học Kitô giáo tin rằng bệnh tật có thể chữa khỏi chỉ bằng cầu nguyện. Thần học của Eddy dựa trên quan niệm thần bí cổ xưa rằng thực tại thuần túy là tâm linh và thế giới vật chất chỉ là ảo ảnh. [iii] Do đó, bệnh tật không gì khác hơn là một lỗi lầm của tâm trí – hậu quả của việc sai lầm khi đặt niềm tin vào vật chất và giác quan. Những tín đồ Khoa học Kitô giáo cực đoan hoàn toàn bác bỏ mọi can thiệp y tế và phẫu thuật. Không có gì ngạc nhiên khi phương pháp chăm sóc sức khỏe này đã khiến cho nhiều thành viên giáo phái và con cái của họ phải vong mạng.

Nhà triết học và tâm lý học William James (1842–1910) cũng rất quan tâm đến ý tưởng về nguồn gốc tâm lý của bệnh tật. Trong The Varieties of Religious Experience (1902) (Tạm dịch: Muôn mặt kinh nghiệm tôn giáo), ông mô tả phong trào chữa lành bằng tâm trí là một “quan điểm sống lạc quan”:

Những người dẫn dắt phong trào này tin tưởng sâu sắc vào năng lực chữa lành của một tâm trí khỏe mạnh, vào khả năng chiến thắng của lòng can đảm, hy vọng và niềm tin, đồng thời khinh miệt sự nghi ngờ, sợ hãi, lo lắng và mọi trạng thái tinh thần căng thẳng, dè dặt thái quá.. [iv]

Chúng ta có thể thấy rõ ràng là trong các nguyên lý của phong trào chữa lành bằng tâm trí có chứa đựng hạt giống của tư duy tích cực. Tư duy tích cực lần đầu tiên được phổ biến là trong tác phẩm The Power of Positive Thinking (1952) (Tạm dịch: Sức mạnh của tư duy tích cực) của mục sư người Mỹ Norman Vincent Peale. Cuốn sách này có tầm ảnh hưởng, nhưng đồng thời cũng gây tranh cãi.

Một nhà tư tưởng “chữa lành bằng tâm trí” quan trọng khác là Prentice Mulford (1834–1892) –  ông đã đặt ra các nguyên tắc của “luật hấp dẫn”. Trong Thoughts are Things (1889) (Tạm dịch: Tư duy là Vạn vật), Mulford giải thích rằng suy nghĩ tích cực thu hút kết quả tích cực và suy nghĩ tiêu cực thu hút kết quả tiêu cực. William Walker Atkinson sau đó cũng đưa ra những tuyên bố tương tự trong Thought Vibration or the Law of Attraction in the Thought World (1906) (Tạm dịch: Sóng Tư tưởng và Luật hấp dẫn trong Thế giới Tinh thần). Tác giả self-help đầu tiên kết hợp ý tưởng tâm linh của luật hấp dẫn với khát vọng vật chất hữu hình là Napoleon Hill. Công thức này hóa ra lại cực kỳ sinh lời. Hill đã xuất bản cuốn sách bán chạy nhất của trong sự nghiệp của ông là Think and Grow Rich! vào năm 1937. Tác phẩm này đã trở thành khuôn mẫu cho một loại sách self-help mới khi tập trung vào việc theo đuổi tiền bạc.

Thông điệp của Hill rất đơn giản: Tất cả chúng ta đều có thể trở nên giàu có nếu khao khát đủ lớn. Nếu tập trung chuyên chú vào những suy nghĩ về tiền bạc và sự sung túc, vũ trụ sẽ tạo ra sự cộng hưởng kỳ diệu với tiềm thức và gửi đến vô vàn tài lộc. [v] Để trở nên giàu có, chúng ta chỉ cần nuôi dưỡng một khát khao rõ ràng. Khi đó, suy nghĩ của chúng ta, “như những thỏi nam châm, sẽ thu hút vô số nguồn lực, con người và hoàn cảnh phù hợp với bản chất của những suy nghĩ chủ đạo đó.” Nếu “từ tính hóa tâm trí” và trở nên “nhạy bén với tiền bạc”, chúng ta sẽ trở thành triệu phú ngay lập tức.

Không có gì ngạc nhiên khi một thông điệp như vậy lại an ủi những độc giả đang vật lộn với hoàn cảnh kinh tế suy thoái trong cuộc Đại khủng hoảng. Nhưng thông điệp còn nhiều mơ hồ này vẫn tiếp tục hấp dẫn cho đến tận ngày nay. The Secret của Byrne đã xào nấu lại ý tưởng này. “Bí thuật” của cô ấy, không gì xa lạ, chính là luật hấp dẫn. Các nguyên tắc của luật này cứ được nhắc đi nhắc lại. Suy nghĩ của chúng ta, rõ ràng là có tần số riêng. Chúng ta phát ra tần số này vào vũ trụ và từ đó thu hút mọi thứ cùng tần số với suy nghĩ của mình. The Secret tràn ngập những câu chuyện về việc bất ngờ nhận được séc qua thư và những biến chuyển kỳ diệu trong cuộc sống cá nhân của một người. Cuốn sách đưa ra lời hứa hẹn rằng rằng độc giả có thể dễ dàng thu hút 10 triệu đô la, bởi vì “Bí thuật có thể cho bạn bất cứ điều gì bạn muốn.” Bởi “Bạn là thỏi nam châm mạnh mẽ nhất trong Vũ trụ!… Suy nghĩ của bạn sẽ trở thành hiện thực!” [viii]

Nhiều người trong chúng ta có thể thấy những lời hứa hẹn thái quá về sự chuyển đổi dễ dàng này là đáng ngờ. Nhưng tệ hơn nữa, học thuyết của Byrne và những người ủng hộ nguyên lý “tâm trí chế ngự vật chất” lại có xu hướng đổ lỗi cho nạn nhân. Về cốt lõi, họ quan niệm rằng những người gánh chịu bất hạnh phải tự nhận trách nhiệm cho những đau khổ của mình, bao gồm cả chuyện ung thư, hiếp dâm, tai nạn xe hơi và bạo lực. Chẳng hạn như, Byrne thẳng thừng cho rằng mọi tai ương trong cuộc sống là do chúng ta không chịu suy nghĩ tích cực và không truyền tải đủ mạnh mẽ những mong muốn về vật chất xa xỉ vào vũ trụ. Byrne và nhiều chuyên gia làm giàu đã đóng góp cho cuốn sách của cô còn khẳng định chắc nịch rằng quy luật hấp dẫn cũng có thể áp dụng với 6 triệu người Do Thái bị sát hại trong thảm họa Holocaust. Rõ ràng, chính “những suy nghĩ về nỗi sợ hãi, sự chia ly và bất lực” của người Do Thái đã khiến họ “hiện diện ở nơi lầm lạc vào một thời điểm sai trái”. [ix] Tác giả của The Secret khẳng định chắc nịch: “Mọi trải nghiệm đều bắt nguồn từ những suy nghĩ dai dẳng trong chính bạn.” [x] Đây rõ ràng là những luận điệu vô cùng đáng lo ngại, và tôi ngạc nhiên rằng những tuyên bố dối trá, hoàn toàn không thể biện minh này lại không vấp phải quá nhiều chỉ trích.

Vậy tại sao những cuốn sách như Think and Grow Rich!, The Secret, và giờ là Manifest của Nafousi lại hấp dẫn nhiều người đến vậy? Tất nhiên, ai mà chẳng thích được nghe rằng mình có thể giàu sang mà không cần động tay động chân, rằng những tấm séc 10 triệu đô la sẽ tự động bay vào hộp thư chỉ cần ta nghĩ đủ nhiều về tiền. Những cuốn sách cho rằng mọi sự tự hoàn thiện bền vững đều đòi hỏi nỗ lực, kiên trì và thời gian thường ít hấp dẫn hơn – mặc dù có lẽ thông điệp đó lại thực tế hơn.

Tuy nhiên, tôi cho rằng không chỉ vì chúng ta khao khát những giải pháp nhanh chóng, dễ dàng mà những cuốn sách như thế này mới trở nên phổ biến; một yếu tố quan trọng khác là mong mỏi từ ngàn đời nay của con người về việc tự làm chủ cuộc sống. Tư duy vũ trụ kỳ diệu được cổ súy bởi những người theo trường phái “chữa bệnh bằng tâm trí” giúp chúng ta nuôi dưỡng khát vọng toàn năng, bất khả chiến bại và quyền làm chủ thế giới vật chất. Nó đánh vào mong muốn nguyên thủy của chúng ta là khả năng tự bảo vệ mình trước hai mối đe dọa là sự tổn thương và tình trạng mất kiểm soát.

Phép thuật tư duy trong những cuốn sách này cũng mang tính chất thoát ly thực tại. Nó cho phép ta mơ mộng về những cuộc đời khác, nơi ta là nhân vật chính trong truyện cổ tích – thành đạt, giàu có, quyến rũ và luôn tự tin trong giao tiếp xã hội. Ngoài ra, thời điểm những cuốn sách này được xuất bản và tạo nên tiếng vang cũng rất đáng chú ý: sách của Hill ra đời trong thời kỳ Đại khủng hoảng, sách của Byrne ra đời ngay trước khủng hoảng tài chính, còn sách của Nafousi nổi lên năm 2022 – một năm đầy biến động với những ảnh hưởng kéo dài của đại dịch Covid, bất ổn kinh tế gia tăng, khủng hoảng chi phí sinh hoạt trầm trọng và chiến tranh Ukraine kinh hoàng.

Vấn đề tôi thấy là: Mặc dù đọc những cuốn sách này có thể mang lại cảm giác hy vọng nhất thời, thậm chí là sự kỳ vọng hão huyền, nhưng thực tế cuối cùng cũng sẽ ập đến. Chúng ta sẽ cảm thấy tồi tệ hơn khi những khoản tiền hứa hẹn không xuất hiện. Không một vấn đề nào được giải quyết. Ta chẳng học được gì mới mẻ về bản thân và cũng chẳng thu được bài học hữu ích nào để thực sự tiến bộ. Hơn nữa, việc đánh giá quá cao khả năng thay đổi tâm lý và năng lực cá nhân, đồng thời đánh giá thấp bối cảnh kinh tế và xã hội mà ta đang sống, sẽ khiến ta phải trả giá. Khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi, ta sẽ chìm trong cảm giác tội lỗi và xấu hổ.

***

Tư liệu tham khảo

[i] See Martin Seligman, Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life (London, Boston: Nicholas Brealey Publishing, 2006).

[ii] Phineas Parkhurst Quimby, The Quimby Manuscripts: Containing Messages of New Thought, Mesmerism and Spiritual Healing from the Author, edited by Horatio W. Dresser (s.p.: Pantianos Classics, 1921), p. 73

[iii] Mary Baker Eddy, Science and Health With Key to the Scriptures (Boston: The Writings of Mary Baker Eddy, 2000), p. viii.

[iv] William James, The Varieties of Religious Experience (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1985), pp. 92–3.

[v] Napoleon Hill, Think and Grow Rich!: The Original Version, Restored and Revised (Anderson, SC: The Mindpower Press, 2007), p. 9.

[vi] Ibid., p. 21.

[vii] Ibid.

[viii] Rhonda Byrne, The Secret, 10th anniversary edition (London and New York: Simon & Schuster, 2016), p. xv, 7, 9.

[ix] Ibid., p. 28.

[x] Ibid., p. 43.

***

Khi những ảo tưởng về một cuộc sống hoàn hảo nhờ manifest tan vỡ, ta thường chìm trong thất vọng và tự trách bản thân. Việc đánh giá quá cao sức mạnh của suy nghĩ mà quên đi nỗ lực thực tế chính là nguyên nhân dẫn đến thất bại. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sức hút và sự phổ biến của manifest. Nếu biết vận dụng một cách tỉnh táo, kết hợp với hành động thiết thực và kế hoạch rõ ràng, manifest có thể trở thành một công cụ hữu ích, giúp ta củng cố niềm tin, duy trì động lực và rút ngắn con đường đến với mục tiêu. Suy cho cùng, tư duy tích cực luôn là một yếu tố quan trọng trên hành trình hoàn thiện bản thân, nhưng chìa khóa then chốt vẫn nằm ở sự cân bằng giữa giấc mơ và hiện thực, giữa niềm tin và hành động. Đó cũng chính là thông điệp mà Bookish mong muốn gửi gắm đến bạn đọc.

Nguồn: Psychology Today

Kodaki dịch

Đọc bài viết

Trà chiều

Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 thu hút đông đảo bạn đọc tại TP HCM

Published

on

Ngày 27.01.2025 (tức 28 Tết), Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 chính thức khai mạc. Lễ hội thu hút sự quan tâm và yêu thích của người dân cũng như khách du lịch thành phố. Đường sách được tổ chức với quy mô lớn, có nhiều không gian văn hoá, nghệ thuật đặc sắc, hứa hẹn sẽ trở thành điểm vui chơi và mua sắm náo nhiệt trong mùa Tết.

Lễ hội lần thứ 15 có chủ đề Non sông gấm hoa, vui xuân thái hòa. Năm 2011, lễ hội Đường sách Tết lần đầu được tổ chức tại đoạn đường Mạc Thị Bưởi (nối Đồng Khởi và Nguyễn Huệ, quận 1). Từ năm 2023 đến nay, hoạt động này được tổ chức trên trục đường Lê Lợi, đoạn từ giao lộ Nguyễn Huệ đến bùng binh Quách Thị Trang, dài khoảng 400 m. Lễ hội tổ chức trên khu vực có tổng diện tích 11.200 m2, thu hút nhiều đơn vị tham gia kiến tạo không gian văn hóa, nghệ thuật, nổi bật trong số đó có Công ty Cổ phần Văn hóa Phương Nam (gọi tắt là Công ty Phương Nam hoặc PNC).

Năm 2025 đánh dấu kỷ niệm 15 năm Công ty Phương Nam tham gia Lễ hội Đường sách Tết với gian hàng lớn, đẹp, giàu cảm xúc. Sau buổi lễ khai mạc, gian hàng của Phương Nam vinh dự đón tiếp các lãnh đạo Thành phố đến tham quan: ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, ông Phan Văn Mãi - Chủ tịch UBND TP.HCM, ông Nguyễn Thanh Nghị - Phó Bí thư Thường Trực Thành ủy TP.HCM, ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở TT&TT TP.HCM cùng đại diện lãnh đạo Sở, ngành. Bên cạnh đó, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư cũng ghé thăm các gian hàng của Nhà Sách Phương Nam tại Lễ hội Đường sách Tết. Đại diện Công ty Phương Nam đón tiếp đoàn lãnh đạo và các vị khách quý là ông Nguyễn Hữu Hoạt - Chủ tịch Hội đồng quản trị.

Đến với các gian hàng của PNC tại Đường sách Tết, khách tham quan có thể tìm mua những đầu sách best-seller giá trị và đầy ý nghĩa do Phương Nam Book liên kết xuất bản; trải nghiệm khu vực sách nói KOMO Audio tiện lợi và hiện đại; đắm chìm trong những giai điệu bất hủ tại quầy băng đĩa Phương Nam Film; cũng như mang về nhà những món đồ chơi, quà lưu niệm đa dạng mẫu mã đến từ các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới. Là thương hiệu có bề dày 43 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, Công ty Phương Nam tự hào là đơn vị uy tín, chất lượng và luôn nỗ lực để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 là cơ hội để PNC tiếp tục phục vụ khách hàng và bạn đọc với những sản phẩm cũng như dịch vụ chất lượng cao.

Trong suốt thời gian diễn ra Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025, khách tham quan sẽ có cơ hội gặp gỡ, giao lưu với nhiều tên tuổi nổi tiếng trong làng sách, tham gia các chương trình thú vị để nhận nhiều lì xì hấp dẫn, và tận hưởng không khí du xuân tràn đầy niềm vui. Tết này, đừng quên ghé chơi với Nhà Sách Phương Nam nha!

Thời gian: Từ 27/01/2025 – 02/02/2025

Địa điểm: Đường Lê Lợi, Quận 1, TP HCM

Một số hình ảnh trong ngày khai mạc Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025:

Đọc bài viết

Trà chiều

Vũ Đằng kết đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong Chợ Tết Tình Quê

Published

on

By

Nam diễn viên Vũ Đằng sẽ sánh đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong bộ phim phát sóng vào ngày mùng một Tết nguyên đán Ất Tỵ.

Chợ Tết Tình Quê là câu chuyện tình cảm của một đôi bạn trẻ diễn ra trong những ngày giáp Tết Ất Tỵ ở cù lao An Bình (tỉnh Vĩnh Long). Gia Bảo (Vũ Đằng đóng) là một chàng công tử chính hiệu, chán chường cuộc sống xa hoa, xô bồ nơi phố thị cũng như muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của mẹ, Bảo bỏ nhà đi bụi vào một buổi chiều tháng chạp. Anh xuôi về miền Tây sông nước, nơi có làng nghề gốm đỏ, làm nhang, trồng trái cây, hoa kiểng để tìm lại những ký ức thời thơ ấu, khi gia đình còn trọn vẹn. Tình cờ gặp được Vũ Nghi (Trình Mỹ Duyên), Bảo choáng váng và thậm chí ghét bỏ, nhiều lần cản trở, gây tai họa cho cô vì hiểu lầm cô là người thực dụng, lợi dụng tình nghĩa của bà con dưới quê để kiếm danh.

Vũ Nghi vốn là người sinh ra ở cù lao An Bình. Cô mồ côi cha mẹ, sống với người cậu từ bé nên tính cách cứng cỏi, đạt giải một hoa khôi nhưng từ chối mọi sự săn đón của các đại gia mà muốn đi lên từ thực lực. Vũ Nghi hoạt động như một hot streamer trên mạng xã hội, sở hữu những trang cá nhân có lượt theo dõi khủng. Chương trình thực tế 100 nghề của cô nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng, trong đó có những tập quảng bá về ngành nghề truyền thống cũng như du lịch sinh thái ở quê hương Vĩnh Long. Hoàn cảnh đưa đẩy cả hai thành cặp đôi “oan gia ngõ hẹn”, ban đầu là ghét nhau, sau dần dần cảm mến rồi tiến tới tình yêu.

Bên cạnh chuyện tình của cặp trai tài gái sắc Gia Bảo – Vũ Nghi, đạo diễn Quách Khoa Nam và biên kịch Phan Ngọc Diễm Hân còn dẫn dắt khán giả màn ảnh nhỏ tham quan cù lao An Bình cũng như những miền quê xinh đẹp, trù phú của tỉnh Vĩnh Long. Người xem sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình dị của làng nghề gốm đỏ, làm nhang, những làng hoa Tết sum suê, vườn trái cây trĩu quả… Không khí của phim diễn ra trong những ngày giáp Tết, thời khắc mùa Xuân hiện hữu đẹp nhất với những màu sắc, mùi vị đặc trưng của xứ Nam Bộ.

Khi nhận được kịch bản Chợ Tết Tình Quê, diễn viên Vũ Đằng  cảm thấy rất lo lắng vì nhân vật không có chút gì giống mình ở ngoài đời. “Với một thanh niên 28 tuổi thì ai lại không muốn thành công và được nhiều cô gái vây quanh nhưng Gia Bảo thì ngược lại, anh trốn tránh hết tất cả. Tuy nhiên, tôi đọc kỹ kịch bản, tìm cách thấu hiểu và cảm thông với nhân vật. Tôi đặt ra những câu hỏi “Tại sao?” và tìm cách giải đáp để làm dày lý lịch  để khi ra bối cảnh không còn khúc mắc với nhân vật” – anh chia sẻ. Tuy nhiên, đây không phải là điều làm khó Vũ Đằng mà chính việc hóa trang mới tạo cho anh nhiều trở ngại nhất trong quá trình thực hiện phim. Trước đó ít lâu, anh vừa hoàn thành một phim cổ trang, phải cạo đầu ba vá cho phù hợp nên sang Chợ Tết Tình Quê, Vũ Đằng không kịp để tóc trở lại bình thường, vậy nên ekip thực hiện quyết định cho anh đội tóc giả. Việc hóa trang tóc cho anh trước khi vào cảnh quay mất hơn một giờ, thêm nữa, thời tiết cũng khá nóng nên Vũ Đằng cũng không thực sự thoải mái với bộ tóc khi diễn. “Nó có thể rớt ra bất cứ lúc nào hoặc sai phom dáng nếu mình xoay đầu quá nhiều. Có một số cảnh nặng về tâm lý hay cần động tác hình thể nhiều thì buộc mình phải quên đi chuyện đội tóc giả để nhập tâm hơn. Nếu đội quá lâu thì bộ tóc cũng làm tôi cảm thấy đau đầu. Khi diễn những cảnh cuối cùng của phim, tôi thực sự thở phào nhẹ nhõm vì… được cởi hẳn và tạm biệt bộ tóc giả từ đây!”- anh dí dỏm.

Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của các diễn viên: Quang Thái, Hoài An, Thanh Bình, Lê Trang…

Bộ phim do PNF sản xuất kéo dài 20 tập, phát sóng lúc 20h từ thứ hai đến thứ bảy hàng tuần trên kênh THVL1, khởi chiếu từ mùng 1 Tết nguyên đán Ất Tỵ (tức 29.01.2025)

Đọc bài viết

Cafe sáng