Trà chiều

Có một Alice lạc lõng, u sầu trong Alice’s Adventures in Wonderland (1966)

Alice’s Adventures in Wonderland cũng chỉ là giấc mộng thoáng qua của một cô bé mà hơn 100 năm đã trôi qua vẫn không ngừng đeo đuổi, ám ảnh và truyền cảm hứng cho biết bao tác phẩm

Published

on

Nền điện ảnh thế giới đến nay đã có vô số bản chuyển thể Alice’s Adventures in Wonderland, bao gồm cả phiên bản gần đây của Tim Burton. Nhưng một trong những bản chuyển thể ấn tượng nhất với mình là bộ phim truyền hình chiếu trên BBC vào năm 1966 của đạo diễn Jonathan Miller.

Mọi người đều quen thuộc với hình ảnh cô bé Alice tóc vàng mặc váy xanh da trời mang tạp dề, tung tăng trong xứ sở thần tiên và trò chuyện cùng những loài động vật biết nói. Nhưng bộ phim đen trắng của Jonathan Miller chẳng có điểm gì giống thế.

Được quay bằng máy quay 35mm, bản phim 1966 không có âm nhạc nhộn nhịp hay hiệu ứng đặc biệt, lại càng thiếu vắng những chi tiết mua vui cho trẻ con. Jonathan Miller đã định vị đây là bộ phim truyền hình hướng tới người lớn, chiếu vào quãng thời gian sau 9 giờ tối.

Bộ phim của Jonathan Miller hướng đến người lớn

Trước khi phim phát sóng, Mary Jean St Clair – cháu gái của Alice Liddell (nguyên mẫu nhân vật Alice) đã lo ngại Jonathan Miller sẽ xây dựng hình tượng bà của cô sai lệch với hiện thực. Thậm chí nhiều người còn sợ rằng Jonathan Miller sẽ phá hỏng sự trong sáng của nguyên tác bằng những tình tiết “người lớn”.

Nhưng hóa ra lo ngại của họ bằng thừa, bởi đoàn làm phim biết chính xác mình đang làm gì.

Bản phim năm 1966 tập trung khắc họa bầu không khí kỳ ảo, mơ màng của nguyên tác, thay vì theo đuổi sự kì dị và hài hước như phần đông khán giả mong đợi.

Bao trùm bộ phim là bầu không khí như trong mơ của một mùa hè vĩnh hằng. Bối cảnh chỉ xoay quanh những đồng cỏ hoang vắng dưới nắng hè, những tòa nhà, hành lang bỏ hoang im lìm nơi cô bé Alice dạo chơi. Không có hang thỏ ở đây, Alice một mình bước qua hành lang dài. Những tấm màn trắng phồng lên trước cơn gió vô hình. Chớp mắt, em đã thấy mình lạc vào thế giới khác.  

Tạo hình Alice trong bản phim BBC

Hình tượng Alice trong phim được lấy cảm hứng từ tranh minh họa của Lewis Carroll thay vì dựa trên thiết kế nhân vật của họa sĩ John Tenniel. Chẳng là Lewis Carroll, tên thật là Charles Lutwidge Dodgson, đã viết tay và đích thân vẽ minh họa bản thảo câu chuyện đầu tiên để tặng bé Alice Liddell mà ông yêu quý như món quà dịp Giáng Sinh. Chính vì thế nên cô bé Alice trong bản phim BBC (do Anne-Marie Mallik thủ vai) mang vẻ mặt u sầu, nghiêm trang và mái tóc xù như những nàng thơ của trường phái Pre-Raphaelite – một trường phái hội họa thời Victoria ở Anh Quốc. Có lẽ do Lewis Carroll sống cùng thời với nhóm họa sĩ trường phái này và đã xem qua khá nhiều tranh của họ nên không tránh khỏi bị ảnh hưởng phong cách vẽ.

Lewis Carroll vẽ Alice

Phim cũng không có màn người hóa trang thành thú biết nói như các bản phim trước đó. Diễn viên trong vai các nhân vật kinh điển như mèo Cheshire, White Rabbit, March Hare… hoàn toàn không hóa trang, chỉ mặc tuxedo như người bình thường. Trong một bài phỏng vấn, Jonathan Miller giải thích ý đồ của mình: “Nếu bỏ hết lớp vỏ ngoài thú vật đi, thì tác phẩm đơn thuần xoay quanh một cô bé vật lộn giữa ngưỡng trưởng thành và sự trẻ thơ, mà những con thú trong truyện chính là những người lớn được thú hóa vậy“.

Cảnh Alice chạy theo Thỏ trắng

Bản phim của BBC thường xuyên trích dẫn những bài đồng dao hay thơ trong tác phẩm gốc, trong khi ở các bản chuyển thể khác, nhà làm phim thường chỉ giữ lại những bài thơ nổi tiếng như Jabberwocky. Đặc biệt, đạo diễn Jonathan Miller còn để Alice mở đầu phim bằng một bài thơ của William Wordsworth – “Intimations of Immortality”:

“There was a time when meadow, grove, and stream,
The earth, and every common sight,
To me did seem
Apparell’d in celestial light…”

(mình không dịch thơ được, nhưng ý bài thơ diễn xuôi đại loại thế này: “Có một thời mà đồng cỏ, lùm cây, những con suối, cả đất trời và từng quang cảnh bình thường nhất đối với tôi đều trông như được tắm mình trong ánh sáng thiên đường”).

Alice luôn trưng ra bộ mặt chán chường

Quả thật, Jonathan Miller đã nhìn tác phẩm như là câu chuyện về một thiếu nữ lưỡng lự khi đứng trước ngưỡng cửa trưởng thành. Xuyên suốt phim, cô bé Alice luôn giữ vẻ mặt chán chường, đáp trả người khác bằng những câu nói cộc lốc, thậm chí là xấc xược khi chứng kiến thế giới người trưởng thành với đủ các trò điên loạn, vô lí (như phiên tòa cuối phim của Nữ hoàng Đỏ chẳng hạn). Vậy nên ta cũng có thể hiểu câu chuyện trong phim được kể qua góc nhìn của cô thiếu nữ Alice đang sắp sửa bước vào một thế giới hỗn loạn, kì quái mà em không thể nào hiểu nổi.

Bản thân Lewis Carroll luôn thân với trẻ nhỏ hơn là người lớn. Và William Wordsworth, thi sĩ lãng mạn người Anh, đã luôn gắn bó với thiên nhiên, với tuổi thơ hơn là với những mối quan hệ người lớn. Họ là những linh hồn còn mãi kẹt lại trong ấu thơ vĩnh cửu, quãng thời gian mà ta còn cảm thấy vạn vật trên Trái Đất nguyên vẹn và tươi mới như được tắm mình trong thứ ánh sáng đến từ thiên đường. Khi ta lớn lên, ánh sáng đó lịm tắt. Xin trích nốt vài câu nữa của bài thơ trên.

“The glory and the freshness of a dream.
It is not now as it hath been of yore;— 
Turn wheresoe’er I may, 
By night or day, 
The things which I have seen I now can see no more.”

(đại ý: Giấc mơ bây giờ không còn vẻ rực rỡ và tươi mới như những ngày xưa cũ, dù tôi có kiếm tìm nơi đâu, cả đêm lẫn ngày. Những thứ mà tôi thấy trước đó, giờ tôi không còn thấy nữa.)

Alice đi trong khu vườn ở xứ sở thần tiên

Nhưng rồi Lewis Carroll đã nói gì về ánh sáng và những giấc mơ?

“In a Wonderland they lie,
Dreaming as the days go by,
Dreaming as the summers die;
Ever drifting down the stream–
Lingering in the golden gleam–
Life, what is it but a dream?”

(ta chỉ cần chú ý đến câu thơ cuối: Đời là chi, hay chỉ là một cơn mộng?)

Nói thế không sai, vì cả tác phẩm Alice’s Adventures in Wonderland cũng chỉ là giấc mộng thoáng qua của một cô bé. Mà hơn 100 năm đã trôi qua, giấc mộng ấy vẫn không ngừng đeo đuổi, ám ảnh và truyền cảm hứng cho biết bao tác phẩm, công trình nghiên cứu ngay cả trong những lĩnh vực vượt ngoài phạm trù văn chương nghệ thuật như y học, triết học, tâm lí học.

Nếu bạn là người yêu thích nguyên tác Alice’s Adventures in Wonderland, chắc chắn không thể bỏ qua bộ phim này. Nhưng nếu chỉ đơn thuần muốn thưởng thức một bộ phim nói về tuổi trưởng thành với góc quay đẹp và tư duy nghệ thuật khác lạ, thì bản phim năm 1966 đang chờ bạn khám phá.

Hải Đường

Tham khảo:
Sense of Cinema, “That’s the Great Puzzle: Who Am I?”: Jonathan Miller’s Alice in Wonderland (1966), Michelle J. Smith.

Trà chiều

Phim chiếu rạp dùng AI thay thế hoa hậu Thùy Tiên: Vô hồn hay cảm xúc?

Published

on

Chiều 4/8, buổi ra mắt phim "Chốt đơn!" diễn ra tại TP HCM. Tại sự kiện, ê-kíp chia sẻ: “Đạo diễn và nhà sản xuất đã tìm ra phương án để thay thế diễn viên chính, để bộ phim có thể được ra rạp. Chúng tôi đã sử dụng công nghệ AI để thay thế nữ chính”.

Trong phim, vai nữ chính Hoàng Linh (trước đó hoa hậu Thùy Tiên thể hiện) vẫn được giữ nguyên, song mặt của Thùy Tiên đã được can thiệp công nghệ AI để làm khác đi. Ngoài ra, ê-kíp cũng sử dụng giọng lồng tiếng để thay thế giọng của Thùy Tiên.

Dân mạng và những người đã xem phim đều tranh luận về việc AI trông giống hay khác Thùy Tiên

Song theo ghi nhận, vì can thiệp công nghệ AI nên hình ảnh của nữ chính tỏ ra thiếu tự nhiên. Biểu cảm nhân vật không mượt mà. Hạn chế này bộc lộ rất rõ ở những chuyển cảnh hay khi nhân vật thay đổi thái độ. Ngoài việc Hoàng Linh trông giống hay khác Thùy Tiên, hình ảnh AI còn gây tranh luận vì độ thật - giả, khả năng truyền tải cảm xúc, vô hồn hay gợi được sự đồng cảm? Đó cũng là lo ngại ban đầu của các đạo diễn cũng như nhiều khán giả.

Việc sử dụng AI để "đổi đầu", "thay mặt" diễn viên trong phim không chỉ đặt ra những tranh cãi về mặt kỹ thuật và cảm xúc, mà còn chạm đến những câu hỏi lớn hơn về đạo đức, quyền con người và vai trò của con người trong thế giới ngày càng bị chi phối bởi trí tuệ nhân tạo. Khi công nghệ có thể can thiệp vào hình ảnh, giọng nói, thậm chí là tạo ra một bản sao số hoàn hảo của một con người, ranh giới giữa thật và ảo đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu và trang bị kiến thức về AI không còn là điều xa vời dành riêng cho các chuyên gia công nghệ, mà đã trở thành nhu cầu thiết yếu với mọi cá nhân trong xã hội hiện đại. Hai cuốn sách dưới đây có thể là khởi đầu lý tưởng:

EIGHT - 8 Cách Làm Chủ Trí Thông Minh Nhân Tạo

Cuốn sách cung cấp một cái nhìn thực tế, rõ ràng và gần gũi về cách AI đang dần ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của đời sống, từ công việc, giáo dục đến các mối quan hệ cá nhân. Lee Ji-sung đưa ra những lời khuyên giúp người đọc không bị tụt lại phía sau, đồng thời biết cách sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, chứ không phải đối thủ đáng sợ. Đây là cuốn sách dành cho bất kỳ ai đang cảm thấy lo lắng hoặc tò mò trước tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ.

2030 - Những Xu Hướng Lớn Sẽ Định Hình Thế Giới Tương Lai

Không chỉ dừng lại ở AI, 2030 phác họa một bức tranh toàn cảnh về tương lai: dân số già hóa, đô thị hoá cực đoan, phụ nữ nắm giữ vai trò kinh tế, v.v.. Xã hội ngày càng lớn, tiền kỹ thuật số thay thế tiền mặt, và tất nhiên AI hiện diện trong mọi mặt đời sống. Với góc nhìn liên ngành (xã hội học, kinh tế học, công nghệ), tác giả giúp người đọc hiểu được rằng thế giới đang chuyển động theo một logic mới, và ta cần chuẩn bị để thích nghi với logic ấy.

Đọc bài viết

Trà chiều

Sài Gòn – Hồi sinh từ ký ức, vươn mình đến tương lai

Từ ngày 1/7/2025, cái tên “Sài Gòn” chính thức trở lại trên bản đồ hành chính Việt Nam. Đây không phải là tên thành phố, mà là tên của một phường trung tâm thuộc TPHCM. Một sự thay đổi tưởng chừng kỹ thuật, hành chính, nhưng lại gợi lên những suy tư lớn hơn: về ký ức đô thị, về cách chúng ta gọi tên một vùng đất và về hướng đi của tương lai giữa dòng chảy đổi mới.

Published

on

Từ nay, người dân sẽ phải làm quen với những tên gọi mới, địa giới mới và cả cách quản lý mới. Nhưng giữa tất cả những đổi thay ấy, cái tên “Sài Gòn” không trở lại như một nỗi hoài niệm, mà như một sợi chỉ đỏ âm thầm nối liền ký ức và hiện tại: bền bỉ, lặng lẽ nhưng chưa từng đứt đoạn. Một cái tên chưa bao giờ mất đi trong tâm thức người dân, nay được trả về đúng vị trí của nó: chính danh và được ghi nhận.

Tên cũ hồi sinh, đô thị vươn mình

Không chỉ hiện diện trong ký ức của hàng triệu người dân, Sài Gòn còn là mạch nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều thế hệ người viết, người sáng tác. Trong đó, có thể kể đến tác giả Phạm Công Luận - một cây bút gắn bó lâu năm với Phương Nam Book và được xem là người dành trọn tâm huyết để viết về Sài Gòn. Gần như mỗi năm, ông lại cho ra đời một tác phẩm mới, nhưng điều đặc biệt là dù đã viết rất nhiều năm, rất nhiều sách, ông vẫn luôn tìm ra được những góc nhìn mới, tinh tế và giàu cảm xúc về vùng đất này.

Từ Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm, Hồi ức Phú Nhuận,đến Có một thời ở Chợ LớnMade in Sài Gòn - hai tác phẩm vừa được phát hành đầu năm nay, những trang viết của ông như một hành trình gom nhặt lại những ký ức xưa cũ về Sài Gòn. Chính những tác phẩm ấy là bằng chứng cho thấy: Sài Gòn không chỉ tồn tại trên bản đồ, mà sống động trong văn hóa, tâm tưởng và cả trong từng chi tiết đời sống hàng ngày của người dân.

Bởi vậy, khi cái tên “Sài Gòn” trở lại trong một vị trí hành chính cụ thể, đó không đơn thuần là sự phục dựng danh xưng, mà là sự thừa nhận giá trị văn hóa, tinh thần mà vùng đất này đã và đang mang trong mình. Nhưng câu chuyện không chỉ dừng ở ký ức hay bản sắc. Việc sáp nhập, thay đổi đơn vị hành chính lần này còn là một phần trong chiến lược cải tổ toàn diện, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tinh gọn bộ máy và hướng đến một đô thị hiện đại.

Bởi vậy, mô hình hành chính mới không đơn thuần là tinh gọn bộ máy, mà còn là cơ hội để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, hiện đại hóa quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ công và cuộc sống người dân. Đây là một phần trong chiến lược phát triển bền vững, toàn diện và hội nhập sâu rộng mà Việt Nam đang theo đuổi. Và để chiến lược đó đi vào thực tế, không thể thiếu sự góp sức của mỗi cá nhân - những người đang sống, làm việc, học tập và trực tiếp cảm nhận từng thay đổi nhỏ nhất trong đời sống hàng ngày.

Đổi mới không chỉ đến từ chính sách, mà bắt đầu từ chính chúng ta - những người kiến tạo nên diện mạo mới cho đô thị mỗi ngày.

Thế hệ trẻ giữ vai trò tiên phong trong hành trình đổi mới

Đổi mới không phải là khẩu hiệu treo tường, mà là từng hành động cụ thể mỗi ngày: một sinh viên chọn học thêm kỹ năng mềm; một kỹ sư chủ động cập nhật công nghệ mới; một giáo viên thay đổi cách giảng dạy để học sinh dễ tiếp cận tri thức hơn. Con đường học vấn không chỉ là hành trang cá nhân, mà còn là cách mỗi người góp phần xây dựng quốc gia trong thời đại tri thức. Như lời Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói: “Mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo”. Và với người trẻ hôm nay, sự kiến tạo ấy chính là học tập, là tư duy phản biện, là sự dấn thân vào hành trình đổi mới - không chỉ để thay đổi bản thân, mà còn để thay đổi xã hội.

Những thay đổi ấy đang diễn ra ở khắp nơi: từ miền núi, hải đảo xa xôi đến các đô thị trung tâm hay những vùng sáp nhập mới. Và câu chuyện của Sài Gòn hôm nay - một địa danh cũ trở lại trong hình hài hành chính mới chỉ là một lát cắt trong bức tranh cải tổ rộng lớn mà cả nước đang cùng nhau vẽ nên.

Tên gọi có thể đổi. Địa giới có thể gộp. Nhưng khát vọng vươn lên, ý chí tự cường và tinh thần làm chủ vận mệnh thì vẫn còn nguyên vẹn, thậm chí mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Sài Gòn hôm nay đang bước vào một hành trình mới: hành trình của hiện đại, của tinh gọn, của đổi mới. Nhưng trên hết, đó là hành trình mà trong đó, người dân không chỉ là đối tượng của thay đổi, mà là chủ thể kiến tạo.

Một cái tên trở lại. Và cả một thời đại mới - bắt đầu.

Thùy Dương

Đọc bài viết

Trà chiều

Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam có gì khác các nước đồng văn?

Published

on

Mỗi năm vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, Việt Nam và các nước đồng văn như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản lại cùng nhau chào đón một dịp lễ truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa phương Đông: Tết Đoan Ngọ. Dù tên gọi và nghi lễ có phần khác biệt, ngày lễ này đều gắn liền với ý nghĩa thanh lọc cơ thể, xua đuổi bệnh tật và bảo vệ sức khỏe trong thời khắc giao mùa quan trọng của năm. Từ bữa cơm "diệt sâu bọ" của người Việt, tục uống rượu hùng hoàng ở Trung Quốc, đến gội đầu và xông hơi bằng thảo dược ở Hàn Quốc; Tết Đoan Ngọ không chỉ phản ánh đời sống tâm linh mà còn cho thấy sự giao thoa và phát triển đa dạng của các nền văn hóa Á Đông.

Nguồn gốc và tục lệ Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam

Ở nước ta, Tết Đoan Ngọ được dân gian gọi bằng một cái tên dân dã: Tết diệt sâu bọ vì người ta tin rằng khi ăn món đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ, giun sán trong người sẽ bị chết hết. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trần Ngọc Thêm, ngày Tết này của Việt Nam có nguồn gốc chung với các dân tộc Bách Việt sinh sống ở khu vực Nam Trung Hoa và Bắc Đông Dương. Đây là vùng canh tác lúa nước lâu đời, nơi khí hậu mùa hè nóng bức ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, nhờ vào kinh nghiệm quan sát thời tiết để canh tác, người dân nơi đây đã hình thành nên Tết Đoan Ngọ như một nghi lễ nhằm thích ứng và tận dụng quy luật tự nhiên trong chu kỳ khí hậu hàng năm. 

Đặc biệt hơn, đây còn là ngày mang tính biểu tượng của ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ - ngày vô cùng quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh của mỗi người dân Việt. Ca dao ông cha ta có câu: Tháng Năm ngày tết Đoan Dương/ Là ngày giỗ Mẹ Việt Thường Văn Lang.  

Theo truyền thống của dân tộc Việt, người dân ăn tết Đoan Ngọ bằng sự cúng lễ. Tại các làng xã có lễ thần tại đình, đền; ở thôn, xóm có cúng tại miếu còn trong mỗi gia đình, mâm cỗ được dâng lên tổ tiên. Vì đây là thời điểm tiết trời nắng gắt nhất trong năm (Cực Âm – tiết Hạ chí), nên các món ăn thường là đồ nguội, mát mang tính hàn. Những món không thể thiếu trong mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ ở khắp 3 miền là rượu nếp (cơm rượu) và trái cây. Trái cây được chọn có hình tròn như vải, mận (miền Nam gọi là mận bắc), hạt sen (làm chè). 

Ngoài ra, ẩm thực Tết Đoan Ngọ cũng có nhiều điểm khác nhau ở 3 miền. Miền Bắc thường có bánh gio trên bàn cúng, từ Thanh Hóa vào đến Huế thường nấu xôi ăn với thịt vịt. Người dân từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi thường cho trẻ nhỏ vào vườn hái quả ăn, một số ít gia đình nấu xôi chè cúng lễ. Trong khi đó, người nông dân miền Nam thường đúc bánh lọt, nấu chè trôi nước và xôi gấc cúng tổ tiên rồi cả nhà quây quần cùng nhau ăn. Với tư duy tiếp biến làm mới cách chế biến, trang trí, phong vị các món chay truyền thống cùng mong muốn giao thoa ẩm thực 3 miền, bạn có thể tham khảo công thức món chè trôi nước tam sắc trong cuốn Thanh tịnh mâm cỗ Việt của hai tác giả Hồ Đắc Thiếu Anh Nguyễn Hồ Tiếu Anh.

Nguồn gốc và tục lệ Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc 

Khác với Việt Nam, ý nghĩa ngày tết Đoan Ngọ của người Trung Hoa gắn với tích về ông Khuất Nguyên nước Sở cuối thời chiến quốc. Là một nhà thơ và chính trị gia nước Sở, ông nổi tiếng vì lòng yêu nước và tài văn chương. Sau khi bị vu cáo và thất sủng, ông sống trong đau khổ và sáng tác thiên "Ly Tao" thể hiện nỗi lòng. Những ngày cuối đời, ông bị đày đến Giang Nam, rồi trong tuyệt vọng, đã tự vẫn bằng cách ôm đá nhảy xuống sông Mịch La. Theo truyền thuyết ấy, hàng năm người ta tổ chức ngày mồng 5 tháng 5 là ngày Tết Đoan Ngọ để tưởng nhớ ông. 

Cũng theo tích trên, sau khi Khuất Nguyên trầm mình xuống sông Mịch La, người dân Trung Quốc xưa đã tổ chức chèo thuyền ra cứu ông nhưng không thành. Từ đó, truyền thống đua thuyền rồng vào ngày Tết Đoan Ngọ ra đời để tưởng niệm ông. Ngoài ra, người Trung Quốc còn giữ nhiều phong tục đặc trưng trong dịp lễ này như đeo túi thơm để xua đuổi tà ma, hái thuốc, hái trà và tổ chức lễ hội rước rồng ở một số vùng dân tộc thiểu số như người Mèo.

Hoạt động đua thuyền rồng trong ngày Tết Đoan Ngọ

Về ẩm thực, người Trung Quốc ăn bánh ú (zongzi) với nhiều loại nhân tùy vùng như thịt, đậu xanh, long nhãn, trứng muối hay bột dẻ…và uống rượu hùng hoàng - một loại rượu có pha khoáng chất màu vàng, được tin là có thể xua đuổi sâu bọ và tà khí.

Nguồn gốc và tục lệ ở Hàn Quốc 

Còn tại xứ sở kim chi, ngày Tết Đoan Ngọ được biết đến với tên gọi Dano (단오) hay Surinal (수릿날). Ở đây, “Suri” có nghĩa là “Thần”, là “cao”, tức là vị thần tối cao, ám chỉ mặt trời. Tết Đoan Ngọ báo cho mọi người biết ánh nắng chói chang của mùa hè sắp lan tỏa khắp nơi, cây cối hoa màu cũng sắp tới thời điểm sinh trưởng tốt tươi nhất trong năm. Người ta tổ chức các hoạt động ăn chơi nhằm tượng trưng cho sức mạnh và sự cường tráng, cầu nguyện cho mùa màng bội thu không bị sâu bệnh phá hoại.

Phong tục tập quán truyền thống tiêu biểu nhất của Hàn Quốc trong ngày Tết Đoan Ngọ là đấu vật truyền thống Ssireum. Trước kia, người giành chiến thắng trên sân đấu vật thường được thưởng một con bê. Vào ngày Tết Đoan Ngọ xa xưa, phụ nữ thường kéo nhau ra suối gội đầu bằng nước lá cỏ Thạch Dương Bồ, rồi chơi đánh đu. Đến cả các cô gái đài các giới thượng lưu ngày thường chỉ quanh quẩn trong dinh thự, nhưng tới Tết Đoan Ngọ cũng được cha mẹ cho phép ra ngoài ngắm cảnh.

Bánh Suritteok và Yaktteok là hai loại bánh truyền thống làm từ gạo, các loại hạt và lá cây được người Hàn thưởng thức trong ngày 5/5 này. Nếu như bánh Suritteok chỉ đơn giản là chiếc bánh ngải cứu hình bánh xe thì những chiếc bánh Yaktteok đa dạng hơn khá nhiều. Cũng được làm từ gạo không dính nấu chín nhưng không phải với lá ngải cứu mà với các loại hạt khác nhau và tạo thành những hình dáng phong phú.

Như vậy, không chỉ là dịp đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chu kỳ mùa vụ và thời tiết, Tết Đoan ngọ còn là tấm gương phản chiếu bản sắc văn hóa riêng của các quốc gia Á Đông. Dù cùng chung cội nguồn từ nền văn minh nông nghiệp lúa nước và chịu ảnh hưởng của triết lý phương Đông, mỗi dân tộc lại sáng tạo nên những phong tục, nghi lễ mang màu sắc riêng. Việc tiếp nối và gìn giữ các giá trị này không chỉ giúp mỗi dân tộc lưu giữ ký ức văn hóa truyền thống, mà còn góp phần tạo nên sự đa dạng và sâu sắc trong di sản tinh thần chung của khu vực.

Hà Nhi

Đọc bài viết

Cafe sáng