Book trailer

Chỉ ngu ngơ mới biết cười: Lời châm biếm xã hội thượng lưu từ kiều nữ nước Mỹ Edith Wharton

“Đó là một số phận đáng căm hận – nhưng làm sao để thoát khỏi nó? Cô có lựa chọn nào chăng?”

Published

on

Chi tiết tác phẩm

“Tâm kẻ khôn ngoan ở chốn phiền muộn,
tâm kẻ ngu ngơ ở chốn nô cười.”

– Ecclesiastes 7:4

Câu trích này trong Kinh Cựu Ước chính là nguồn gốc cho tiêu đề tiểu thuyết thứ tư Chỉ ngu ngơ mới biết cười (The House of Mirth, 1905) của Edith Wharton – một trong những nữ tiểu thuyết gia quan trọng nhất đầu thế kỷ 20. Bằng con mắt quan sát nhạy bén và bề dày am hiểu xã hội, nữ nhà văn một lần nữa đã để lại ấn tượng khó phai mờ với bức tranh toàn cảnh về “chốn nô cười” tức giới thượng lưu xứ cờ hoa, đang chuyển mình ở ngã rẽ thế kỷ nơi đời sống vật chất hưởng lạc dần biến mỗi cá nhân thành những món hàng phi nhân tính.

Edith Wharton là người phụ nữ đầu tiên vinh dự nhận giải Pulitzer cho Văn học năm 1921. Bàn về sức ảnh hưởng của Wharton, nhà phê bình nghệ thuật John Updike từng nói: “Nếu có một nữ tác gia người Mỹ nào của thế kỷ 20 được đánh giá cao hơn Edith Wharton thì trong đầu tôi không còn nảy ra một cái tên nào khác.” Sinh ra và lớn lên trong một gia đình New York giàu có, giữa những tập tục khuôn cứng mà bà thường phản kháng, có thể nói Edith Wharton là một trường hợp đặc biệt tuy nằm trong lòng xã hội thượng lưu nhưng sở hữu tầm nhìn sắc sảo của người đứng từ trên cao nhìn xuống. Hơn 40 tác phẩm lớn nhỏ trong 40 năm hành văn của bà là tiếng nói phê phán chính môi trường bà đang sống, là vũ khí tấn công xã hội hào nhoáng nhưng ô trọc, nơi đạo đức băng hoại, nhân bản lung lay. Trong đó, tiểu thuyết Chỉ ngu ngơ mới biết cười ra đời năm 1905 được đánh giá là một trong những tác phẩm châm biếm xã hội xuất sắc nhất và nổi tiếng nhất của Edith Wharton.

Tác phẩm lần đầu tiên ra mắt công chúng trong hình thức ấn bản nhiều kỳ trên tạp chí Scribner’s Magazine và đã bán được 140,000 bản trong năm đầu tiên phát hành. Chỉ ngu ngơ mới biết cười đã củng cố một vị trí vững chắc cho Edith Wharton trên văn đàn, mở đường cho những tiểu thuyết sau này của bà bao gồm cả tác phẩm The Age of Innocence (Thời thơ ngây) giúp mang về cho bà giải Pulitzer cho Văn học năm 1921. Chỉ ngu ngơ mới biết cười cũng là tác phẩm tiên phong cho dòng sách “tiểu thuyết tập tục” (Novel of Manners), trong đó người viết cố gắng tái hiện một hệ thống xã hội trong một giai đoạn lịch sử nhất định với những phong tục, tập quán, giá trị, quan niệm được miêu tả cặn kẽ, thường là thuộc về giai tầng đặc quyền đặc lợi. Qua các tác phẩm xuất sắc của mình và đặc biệt là Chỉ ngu ngơ mới biết cười, Edith Wharton đã sánh ngang với những tên tuổi lớn như Jane Austen, Henry James, Evenlyn Waugh trong việc đặt nền móng cho thể loại nói trên. Tiểu thuyết này cũng trở thành nguồn cảm hứng dồi dào cho môn nghệ thuật thứ bảy với ba lần được chuyển thể thành phim, hai lần vào năm 1918 và một lần năm 2000. Trong đó phiên bản điện ảnh sau này đã chiếm được đông đảo cảm tình từ phía công chúng và thậm chí thu về nhiều giải thưởng cùng đề cử danh giá với sự xuất hiện của kiều nữ Gillian Anderson – ngôi sao của loạt phim truyền hình đình đám Hồ sơ tuyệt mật (The X-Files) – trong vai nữ chính Lily Bart.

Lily Bart của Chỉ ngu ngơ mới biết cười  là nhân vật thường xuyên xuất hiện trong danh sách những nữ chính tiểu thuyết có sức ảnh hưởng nhất trong lịch sử văn chương hiện đại. Là con nhà trâm anh thế phiệt nhưng sớm táng gia bại sản, Lily Bart mất cả cha mẹ lẫn mọi vinh hoa phú quý đã vây bọc cuộc sống của cô từ rất sớm. Dưới sự cưu mang của người bác, cùng “một túi tiền eo hẹp đến khó tin”, Lily Bart nuôi quyết tâm phải sống một cuộc sống sung sướng an nhàn và cách duy nhất cô tin mình có thể đạt được điều đó là cưới một vị hôn phu giàu có để củng cố vị trí trong giới thượng lưu. Tuy nhiên, cuốn theo những sòng bài, những vũ hội thâu đêm suốt sáng, cô trở nên túng thiếu và chính từ khoảnh khắc Lily Bart vướng vào mối quan hệ làm ăn mờ ám với chồng của người bạn thân mà cô bắt đầu trượt dốc không phanh, va đập vào từng thanh chắn trên đường lăn xuống khỏi nấc thang xã hội. Edith Wharton đã miêu tả số phận bi thảm của nàng Lily Bart xinh đẹp với sự chính xác đầy chua chát, ban đầu bị “bạn thân” phản bội, rồi gia đình quay lưng, giới thượng lưu ghẻ lạnh… cứ thế cho đến khi cuối cùng cô rớt xuống tầng lớp lao động và chìm vào nghiện ngập, thậm chí may mắn lắm mới không sảy chân làm gái bán hoa. Mọi nỗ lực vươn dậy từ cú vấp ngã dường như chỉ càng làm viễn cảnh của cô trầm trọng hơn. Chuỗi những ứng viên cô có thể lấy làm chồng cũng dường như ngày càng thu hẹp lại đáng ghê tởm và thật bi kịch khi Lawrence Selden, người đàn ông duy nhất thực sự có thể cứu vớt cô khỏi số phận thê thảm này đã tới trễ một bước.

Ở Lily Bart ta thấy thấp thoáng bóng dáng của Becky Sharp trong Hội chợ phù hoa (Vanity Fair, 1848), Scarlett O’Hara trong Cuốn theo chiều gió (Gone With The Wind, 1939), những người phụ nữ cô đơn gần như không bạn bè, chỉ biết lợi dụng nhan sắc và sự khôn ngoan để chuyên tâm đeo đuổi mục đích duy nhất là sống một đời hưởng thụ. Ta cũng thấy cả hình ảnh của Anna Karenina (Anna Karenina, 1877), quý cô St. Petersburg yêu kiều mắc kẹt trong một cuộc hôn nhân tù túng và vướng vào mối quan hệ ngoài luồng cấm kỵ với Nam tước trẻ trung Vronsky. Giống như Lily Bart, Anna Karenina cũng bất lực trước guồng quay phi nhân tính của giới thượng lưu và cuối cùng đã chết chẹt dưới bánh xe tàu hỏa như để hoàn thiện cho ẩn dụ đó.

Từng có một nhà phê bình người Chicago phê phán Edith Wharton cùng tiểu thuyết Chỉ ngu ngơ mới biết cười rằng bà đã quá chìm đắm trong việc miêu tả “sự suy đồi của cái bị gọi sai lệch là ‘tầng lớp cao quý’ hay ‘giai cấp được ưu tiên.’” Thực chất thì xã hội mà Wharton khắc họa đúng là không có gì cao quý, dù nó ăn vận đủ thứ ngọc ngà châu báu xa xỉ: đó đúng là một xã hội nhỏ nhen, mờ ám, rỗng tuếch, và thậm chí thô kệch trong bản chất “tiền trao cháo múc”. Dưới vòm trời đó người phụ nữ được nuôi dạy với tư tưởng rằng cô ta suốt đời chỉ có chức năng làm vật trang trí và là công cụ tiến thân cho người chồng (nên là) giàu có của mình. “Đó là một số phận đáng căm hận – nhưng làm sao để thoát khỏi nó? Cô có lựa chọn nào chăng?” Lily Bart đã chua chát nhận xét như thế vào một đêm cô đánh bạc thua trắng. Là sản phẩm của nền văn minh sinh ra cô lẫn cha mẹ cô, Lily thiếu sót mọi kiến thức kinh tế xã hội thật chất lẫn những kỹ năng sinh tồn thiết yếu giúp cô tự nuôi sống bản thân. Làm sao có thể đổ lỗi cho Lily Bart khi cô không thể chống lại “những xu hướng được kế thừa kết hợp với những luyện tập từ sớm”, để rồi bị nhào nặn thành “một sinh vật bất lực khi ra ngoài phạm vi nhỏ hẹp của nó như loài hải quỳ bị đứt lìa ra khỏi đá. Cô được tạo tác để trang trí và làm người khác vui sướng; thiên nhiên làm tròn đầy lá hoa hồng và sơn màu cho ngực chim ruồi còn vì mục đích gì nữa?” Lily không tìm thấy niềm hạnh phúc nào trong con đường đã vạch sẵn cho cô, nhưng cô cũng không nhìn thấy một lối rẽ nào khác; cô không thể chạy thoát, không biết cách chạy thoát, không biết chạy thoát đi đâu. Lily Bart đơn giản chưa từng có được một cơ hội.

“Một xã hội phù phiếm chỉ có thể sở hữu tầm quan trọng mạnh mẽ thông qua những gì mà tính phù phiếm của nó hủy diệt,” khi viết như vậy Edith Wharton đã phát biểu ý nghĩa của toàn bộ sự nghiệp văn chương đời bà: từ trong lòng “chốn nô cười” bà nắm bắt được chính tầm quan trọng này và cống hiến gần như cả cuộc đời để khắc họa những con người phù phiếm bất hạnh ấy. Thông qua bức tranh thượng lưu mà nạn nhân chính là Lily Bart trong Chỉ ngu ngơ mới biết cười, Edith Wharton một lần nữa hoàn thành sứ mạng của mình: lên án một xã hội tôn thờ kim tiền và danh vọng, chỉ biết hủy hoại những thứ xinh đẹp và trinh bạch phía trong. Có lẽ chính vì thế mà tuy được sáng tác cách đây hơn một thế kỷ, tiểu thuyết vẫn vẹn nguyên những giá trị cốt lõi và tiếp tục cuốn hút bao thế hệ người đọc.

Hết.

Vĩnh Ngân

Giới thiệu sách

Có một thời ở Chợ Lớn: Ký ức vàng son về Chợ Lớn qua lăng kính của Phạm Công Luận

Published

on

Có một thời ở Chợ Lớn – tác phẩm nghiên cứu văn hóa mới nhất của nhà báo Phạm Công Luận do Phương Nam Book liên kết xuất bản – đã mở ra cánh cửa thời gian đưa người đọc trở về Chợ Lớn của những ngày xưa cũ.

Sau thành công của những tác phẩm như bộ sách Sài Gòn – Chuyện đời của phố (5 tập), Hồn đô thị, Sài Gòn – Gia Định – Chợ Lớn: Ký Ức Rực Rỡ, Phạm Công Luận tiếp tục khai thác đề tài đô thị Sài Gòn, nhưng lần này tập trung vào một khu vực đặc thù là Chợ Lớn. Tiếp nối Hồi ức Phú Nhuận, Có một thời ở Chợ Lớn là tác phẩm thứ hai của Phạm Công Luận được triển khai theo hướng đặt trọng tâm vào một mảnh ghép nhỏ đã góp phần tạo nên bức tranh lớn về Sài Gòn.

Không chỉ khái quát toàn cảnh về lịch sử hình thành và phát triển, Có một thời ở Chợ Lớn còn khắc họa sinh động đời sống thường nhật, văn hóa, tinh thần của cộng đồng người Hoa qua nhiều thế hệ ở Chợ Lớn. Từng trang sách như những thước phim quay chậm, tái hiện lại không gian Chợ Lớn nhộn nhịp, những con hẻm chằng chịt, những gánh hàng rong, quán ăn thơm lừng hương vị đặc trưng và cả những con người đã làm nên linh hồn của vùng đất này.

Chuyện đời, chuyện phố giữa lòng Chợ Lớn

Có một thời ở Chợ Lớn được xây dựng dựa trên những câu chuyện mà tác giả ghi chép lại trong quá trình tìm hiểu, tiếp xúc với cộng đồng người Hoa tại Chợ Lớn. Những mẩu chuyện nhỏ, những chi tiết đời thường được tái hiện một cách sinh động, tạo nên góc nhìn toàn cảnh về cuộc sống của người Hoa ở Chợ Lớn. Từ những người buôn bán nhỏ lẻ, những người lao động chân tay, cho đến những trí thức, nghệ sĩ, doanh nhân thành đạt, mỗi người đều có một câu chuyện riêng, góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú của cộng đồng.

Qua ngòi bút tài hoa và sự am hiểu sâu sắc, Phạm Công Luận đã tái hiện lại Chợ Lớn như một địa danh thân thương, một vùng đất giao thoa văn hóa, một dòng chảy lịch sử cuộn trào giữa lòng Sài Gòn hoa lệ. Nơi đây, cộng đồng người Hoa đã nhập cư, rồi phát triển, tạo nên một bản giao hưởng đa âm sắc với những nét văn hóa độc đáo, nền ẩm thực phong phú và những câu chuyện đời thường thấm đẫm tình người.

Trong những bài viết như Chuyện đời mái chín Oai Hên, Tìm về gốc tích ông bá hộ xường – Lý Tường Quang, Học người Hoa cách làm ăn, Phạm Công Luận đã khéo léo lồng ghép những câu chuyện cá nhân vào bối cảnh lịch sử, văn hóa của Chợ Lớn, giúp người đọc hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này. Những câu chuyện về những ngày đầu nhập cư gian khó, những nỗ lực vươn lên trong cuộc sống của người Hoa, những nét văn hóa đặc trưng được tái hiện một cách chân thực, tạo nên sự đồng cảm và xúc động cho người đọc.

Thông qua những câu chuyện đời thường, Phạm Công Luận đã gửi gắm thông điệp về sự quan trọng của tình làng nghĩa xóm, của sự đoàn kết, tương thân tương ái trong cộng đồng. Đây là những giá trị truyền thống quý báu mà người Hoa luôn gìn giữ và phát huy.

Hương vị Chợ Lớn thấm đẫm ký ức

Ẩm thực Chợ Lớn là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa của vùng đất này. Trong Có một thời ở Chợ Lớn, Phạm Công Luận đã dành nhiều bài viết để giới thiệu về những món ăn đặc trưng, những hương vị độc đáo của Chợ Lớn. Từ những món ăn đường phố bình dân như bột chiên, bánh hẹ, chè… đến những món ăn cầu kỳ, tinh tế trong các nhà hàng sang trọng như nhà hàng Ái Huê Đệ Nhất Tửu Lâu, nhà hàng Bách Hỉ – tất cả đều được tác giả miêu tả một cách chi tiết và hấp dẫn.

Những bài viết như Những tiệm trà sâm và bức tượng gỗ tiệm Vạn Tế Đường, Xóm cũ thơm mùi thính rang, Món ăn Hoa trong mắt một người Hoa, Ăn rong Chợ Lớn sẽ đưa người đọc bước vào thế giới ẩm thực phong phú, đa dạng của Chợ Lớn. Phạm Công Luận không chỉ miêu tả hương vị món ăn mà còn kể những kỷ niệm gắn liền, khiến cho mỗi món ăn đều trở nên gần gũi, thân thương.

Thông qua đó, người đọc sẽ được trải nghiệm một hành trình ẩm thực thú vị qua những trang sách, khám phá nhiều bí quyết chế biến, những câu chuyện thú vị đằng sau mỗi món ăn. Hương vị Chợ Lớn không chỉ là sự hòa quyện của các loại gia vị, mà còn là sự kết tinh của văn hóa, lịch sử và tâm hồn người Hoa nơi đây.

Chợ Lớn: Nơi giao thoa văn hóa Việt - Hoa

Không chỉ dừng lại ở việc miêu tả những nét văn hóa đặc trưng của người Hoa, Phạm Công Luận còn phân tích sâu về ý nghĩa, nguồn gốc. Tác giả giải thích rõ ràng những khác biệt trong văn hóa của các nhóm người Hoa khác nhau như người Quảng Đông, người Triều Châu, người Phúc Kiến, người Hải Nam, người Hẹ, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn về văn hóa Chợ Lớn.

Có một thời ở Chợ Lớn còn nói về sự giao thoa văn hóa giữa người Việt và người Hoa. Phạm Công Luận đã khéo léo trong việc tái hiện quá trình này diễn ra một cách tự nhiên, hài hòa, làm phong phú thêm đời sống văn hóa của cả hai cộng đồng. Tác giả chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt trong văn hóa của hai dân tộc, đồng thời nhấn mạnh sự tôn trọng và học hỏi lẫn nhau.

Từ đó, Chợ Lớn hiện lên như một minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa thành công. Nơi đây, người Việt và người Hoa cùng chung sống, cùng làm việc, cùng chia sẻ những giá trị văn hóa. Họ ảnh hưởng lẫn nhau trong ngôn ngữ, ẩm thực, kiến trúc, lối sống,... tạo nên một nét văn hóa đặc trưng riêng của Chợ Lớn. Phạm Công Luận đã sử dụng nhiều ví dụ cụ thể để minh chứng cho luận điểm của mình: từ những món ăn đường phố đến những ảnh hưởng ngôn ngữ mang đậm dấu ấn của cả hai nền văn hóa.

Có một thời ở Chợ Lớn như một lời tri ân đến những người đã góp phần tạo nên một Chợ Lớn phồn hoa, đa dạng và đầy sức sống. Đây là một cuốn sách đáng đọc cho những ai yêu mến Sài Gòn, muốn tìm hiểu về văn hóa, lịch sử và con người của vùng đất Chợ Lớn.

***

Trích đoạn

Đến giờ, tôi vẫn thấy khi nói thằng “phì lũ” sướng hơn là gọi thằng mập hay thằng béo, “láng coóng” nghe đã hơn sáng trưng. Những từ gọi tên món ăn như phá lấu, há cảo, hoành thánh, xí quách… thì không từ tiếng Việt nào thay thế được, vì nó đã được dung nạp vào tiếng Việt, trong ngôn ngữ nói của người Việt miền Nam. Khi nhắc đến những từ này, không ai nghĩ mình đang nói tiếng Hoa…

(Trích Những từ ngữ nổi trôi)

Kinh Tàu Hủ có một nhánh phía bên phải ngả sang khu vực nay là bệnh viện Chợ Rẫy tạo thành một vùng lầy lội. Tại vùng này, người Tiều nghèo khổ đã tận dụng những khoảnh đất cao để trồng rau làm rẫy. Nhờ tính cần cù của họ, vùng đất lầy lội này được cải tạo thành một khu trồng rau lớn cung cấp rau xanh cho cả Chợ Lớn và Bến Nghé…

(Trích Rẫy Tiều)

***

Về tác giả

Nhà báo Phạm Công Luận là tác giả của những tựa sách gây tiếng vang và được tái bản nhiều lần như Nếu biết trăm năm là hữu hạn, Những lối về ấu thơ, Chú bé Thất Sơn. Không chỉ nổi bật trong thể loại tản văn, ông còn là một cây bút gạo cội sở hữu lượng tác phẩm dồi dào, mang đến cho độc giả nhiều tập sách chuyên khảo, hồi ký về Sài Gòn giàu giá trị như Sài Gòn – Chuyện đời của phố (5 tập), Phong vị báo xuân xưa, Sài Gòn – Ngoảnh lại trăm năm…

***

Thông tin tác phẩm

  • Tựa chính: Có một thời ở Chợ Lớn
  • Tác giả: Phạm Công Luận
  • Thể loại: Văn hóa – Tham khảo
  • Giá bìa: 299.000đ (Bìa mềm); 399.000đ (Bìa cứng)
  • Sách do Phương Nam Book và NXB Văn hóa Dân tộc liên kết xuất bản
Đọc bài viết

Book trailer

F5 bản thân năm 2025 cùng những cuốn sách giúp bạn khai mở tiềm năng

Published

on

Năm mới đến, ai cũng mong muốn một khởi đầu mới mẻ, tích cực và đầy năng lượng. Còn gì tuyệt vời hơn khi bắt đầu năm 2025 bằng việc đọc những cuốn sách kỹ năng truyền cảm hứng, giúp bạn định hình mục tiêu, phát triển bản thân và hướng tới một cuộc sống tốt đẹp?

Bookish xin giới thiệu đến bạn đọc 9 cuốn sách kỹ năng đặc biệt hữu ích để đọc vào thời điểm đầu năm mới, hứa hẹn sẽ mang đến cho bạn những góc nhìn mới, những bài học quý giá và động lực để chinh phục những mục tiêu trong năm mới. Từ việc xây dựng thói quen tốt, quản lý tài chính, rèn luyện sự kiên cường cho đến việc phát triển trí tuệ cảm xúc, tư duy lớn và đột phá bản thân, những cuốn sách này sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy trên hành trình phát triển của bạn.

Dưới đây là 9 cuốn sách kỹ năng được Bookish tuyển chọn, hy vọng sẽ mang đến cho bạn nguồn cảm hứng và động lực để bắt đầu một năm mới tràn đầy năng lượng và thành công:

1. Atomic Habits – Thay Đổi Tí Hon, Hiệu Quả Bất Ngờ

Tác phẩm Atomic Habits của James Clear không chỉ bàn về việc xây dựng thói quen mà còn là cẩm nang hướng dẫn độc giả thiết kế một hệ thống để cải thiện bản thân từng ngày. Thay vì tập trung vào việc đặt mục tiêu, cuốn sách nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc xây dựng những thói quen nhỏ, tích cực và lặp lại đều đặn.

Thông qua việc áp dụng bốn quy luật đơn giản: làm cho nó hiển nhiên, làm cho nó hấp dẫn, làm cho nó dễ dàng và làm cho nó thỏa mãn, người đọc có thể tạo ra những thay đổi tích cực bền vững trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ sức khỏe, công việc đến các mối quan hệ. Cuốn sách cung cấp nhiều ví dụ thực tế, dễ hiểu và áp dụng, giúp bạn từng bước xây dựng những thói quen tốt và loại bỏ những thói quen xấu, từ đó đạt được những mục tiêu lớn lao.

2. Thịnh Vượng – Con Đường Dẫn Đến Sự Giàu Có Và Sung Túc Từ Bên Trong

Thịnh Vượng mang đến một cái nhìn hoàn toàn mới về sự giàu có và sung túc. Deepak Chopra cho rằng, thịnh vượng không chỉ đơn thuần là tiền bạc mà còn là sự viên mãn về thể chất, tinh thần và cảm xúc. Cuốn sách hướng dẫn độc giả kết nối với nguồn năng lượng vô tận bên trong, khai thác tiềm năng sáng tạo và thu hút sự giàu có vào cuộc sống.

Thông qua việc thực hành các nguyên tắc tâm linh và khoa học, người đọc có thể thay đổi tư duy, niềm tin và hành động để tạo ra sự thịnh vượng đích thực. Thịnh Vượng là một nguồn cảm hứng mạnh mẽ, giúp bạn nhận ra giá trị đích thực của bản thân – từ đó, sống một cuộc đời đầy ý nghĩa.

3. Vươn Lên Từ Nghịch Cảnh – Rèn Tính Kiên Cường Mỗi Ngày

Cuộc sống không phải lúc nào cũng bằng phẳng, và việc đối mặt với nghịch cảnh là điều không thể tránh khỏi. Vươn Lên Từ Nghịch Cảnh của Chrissie Mowbray và Karen Forshaw sẽ trang bị cho độc giả những công cụ và kỹ năng cần thiết để vượt qua khó khăn và trở nên mạnh mẽ hơn.

Vươn Lên Từ Nghịch Cảnh cung cấp một bộ công cụ hoàn chỉnh, bao gồm các bài tập thực hành, những câu chuyện truyền cảm hứng và các chiến lược cụ thể để rèn luyện tính kiên cường. Thông qua đó, người đọc sẽ học được cách chấp nhận và thích nghi với thay đổi, xây dựng lòng tự tin, quản lý cảm xúc, tìm thấy ý nghĩa trong những thử thách.

4. Metahuman – Siêu Nhân Loại: Mở Khóa Tiềm Năng Vô Hạn Trong Bạn

Metahuman là một hành trình khám phá bản thân đầy thú vị và sâu sắc. Trong sách, Deepak Chopra hướng dẫn độc giả vượt qua những giới hạn của bản thân để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.

Metahuman – Siêu Nhân Loại kết hợp kiến thức khoa học và tâm linh để giải thích cách thức hoạt động của tâm trí và cơ thể, từ đó giúp người đọc khai phá sức mạnh nội tại và đạt được những thành tựu phi thường. Độc giả sẽ học được cách vượt qua những rào cản tâm lý, kết nối với trực giác và sáng tạo.

5. Thiết Kế Một Cuộc Đời Đáng Sống

Tác phẩm Thiết Kế Một Cuộc Đời Đáng Sống áp dụng tư duy thiết kế sản phẩm vào việc định hướng và xây dựng cuộc sống. Tác giả Bill Burnett và Dave Evans sẽ cung cấp một bộ khung tư duy và các công cụ thực tế để giúp độc giả khám phá đam mê, xác định giá trị cốt lõi và thiết kế một cuộc đời phù hợp với bản thân. Thiết Kế Một Cuộc Đời Đáng Sống sẽ giúp người đọc học cách tư duy sáng tạo, thử nghiệm và điều chỉnh để tìm ra con đường sự nghiệp và lối sống lý tưởng.

6. 10 Bước Để Có Cuộc Sống Trọn Vẹn

Trong 10 Bước Để Có Cuộc Sống Trọn Vẹn, Dale Carnegie chia sẻ những bài học kinh điển về nghệ thuật sống và giao tiếp. Cuốn sách cung cấp những lời khuyên thiết thực, giúp độc giả xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp, giao tiếp hiệu quả, kiểm soát căng thẳng để sống một cuộc đời hạnh phúc và trọn vẹn hơn.

Từ việc làm chủ nghệ thuật giao tiếp, xây dựng sự tự tin đến khả năng lãnh đạo và tạo ảnh hưởng, 10 Bước Để Có Cuộc Sống Trọn Vẹn sẽ trang bị cho người đọc những kỹ năng thiết yếu để thành công trong cuộc sống.

7. EQ Đỉnh Cao: Thay Đổi Thói Quen, Làm Chủ Cuộc Đời

EQ Đỉnh Cao khẳng định tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc (EQ) trong việc đạt được thành công và hạnh phúc. Travis Bradberry cung cấp những chiến lược cụ thể, giúp độc giả nhận biết, hiểu và quản lý cảm xúc của bản thân và của người khác. Người đọc sẽ học được cách củng cố sự tự nhận thức, kiểm soát cảm xúc, động viên bản thân và xây dựng các mối quan hệ hiệu quả. EQ Đỉnh Cao là chìa khoá để bạn làm chủ cuộc đời và đạt được những mục tiêu mình mong muốn.

8. Think Big – Bước Chuyển Thần Kỳ Trong Sự Nghiệp Bắt Đầu Từ Nghĩ Lớn

Trong tác phẩm Think Big, Tiến sĩ Grace Lordan khuyến khích độc giả phá vỡ những giới hạn tư duy và dám nghĩ lớn để đạt được những bước tiến vượt bậc trong sự nghiệp. Cuốn sách cung cấp những chiến lược và lời khuyên thiết thực, giúp người đọc phát triển tư duy chiến lược, nâng cao khả năng giải quyết vấn đề và tạo dựng sự nghiệp thành công. Thông qua đó, độc giả sẽ học được cách xác định mục tiêu lớn, vượt qua nỗi sợ hãi và kiên trì theo đuổi đam mê.

Think Big là nguồn cảm hứng mạnh mẽ, giúp người đọc mở ra những cơ hội mới và đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc.

9. Disrupt Yourself – Đột Phá Bản Thân

Đột Phá Bản Thân là cuốn sách thách thức độc giả bước ra khỏi vùng an toàn và chủ động tạo nên những thay đổi tích cực trong cuộc sống. Tác giả Whitney Johnson khuyến người đọc liên tục học hỏi, phát triển kỹ năng mới và thích nghi với sự thay đổi của thế giới. Bạn sẽ học được cách nhận diện những cơ hội mới, vượt qua nỗi sợ thất bại và tạo ra bước đột phá trong sự nghiệp lẫn cuộc sống. Đột Phá Bản Thân là lời kêu gọi hành động mạnh mẽ, giúp người đọc làm chủ tương lai, hướng đến một cuộc sống ý nghĩa với nhiều điều tích cực hơn.

Kodaki

Đọc bài viết

Giới thiệu sách

Hành Trình Người Viết – Kim chỉ nam cho nghệ thuật kể chuyện

Published

on

Từ sử thi Hy Lạp cổ đại đến các bom tấn Hollywood hiện đại, dường như có tồn tại một sợi dây liên kết vô hình giữa những câu chuyện hấp dẫn nhất mọi thời đại. Trong cuốn sách kinh điển dành cho giới viết lách Hành trình người viết, Christopher Vogler đã giải mã bí ẩn này, mang đến cho người đọc một bản đồ chi tiết về Hành Trình Anh Hùng – một mô hình cốt truyện đã được chứng minh qua thời gian. Dựa trên công trình nghiên cứu của tác giả Joseph Campbell về thần thoại, Vogler đã chắt lọc, áp dụng những khái niệm này vào thế giới điện ảnh và văn học đương đại, tạo ra một công cụ đắc lực cho cho những ai muốn viết nên câu chuyện chạm đến trái tim người đọc.

***

Khám phá 12 chặng đường biến đổi số phận của người anh hùng

Trong Hành trình người viết, Vogler đã khéo léo chia hành trình của người anh hùng thành 12 giai đoạn, mỗi giai đoạn tượng trưng cho một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời nhân vật và đóng góp vào sự phát triển tổng thể của câu chuyện. Từ Thế Giới Bình Phàm, nơi cuộc sống của Anh Hùng vẫn còn yên bình, cho đến Tiếng Gọi Phiêu Lưu, đánh dấu bước chân đầu tiên vào thế giới mới đầy bí ẩn, mỗi bước đi đều được Vogler phân tích tỉ mỉ, chỉ ra những thử thách, cơ hội và biến đổi tâm lý mà Anh Hùng phải đối mặt. Sự sắp xếp logic và mạch lạc của 12 giai đoạn này giúp người viết dễ dàng nắm bắt, vận dụng vào quá trình sáng tác.

Việc thấu hiểu 12 giai đoạn này, như được trình bày trong Hành trình người viết, không chỉ giúp người viết tạo ra một cốt truyện chặt chẽ, lôi cuốn mà còn hỗ trợ đắc lực trong việc xây dựng nhân vật một cách sâu sắc và thuyết phục. Mỗi giai đoạn là một thử thách, một cơ hội để Anh Hùng vượt qua giới hạn của bản thân, đối mặt với nỗi sợ hãi và khám phá những tiềm năng tiềm ẩn. Vogler không chỉ đơn thuần liệt kê các giai đoạn mà còn đi sâu vào phân tích ý nghĩa tâm lý đằng sau mỗi bước đi, giúp người viết thấu hiểu động cơ, suy nghĩ và sự biến đổi nội tâm của nhân vật.

Mặc dù Hành trình người viết cung cấp một khuôn khổ rõ ràng, việc áp dụng 12 giai đoạn của Hành Trình Anh Hùng không đồng nghĩa với việc gò bó sự sáng tạo của người viết. Vogler khuyến khích người viết sử dụng khuôn khổ này như một công cụ hỗ trợ, một la bàn định hướng trên hành trình sáng tác, chứ không phải là một công thức cứng nhắc để máy móc tuân theo. Sự linh hoạt, sáng tạo và cá tính riêng của người viết vẫn là yếu tố quyết định để tạo nên những câu chuyện độc đáo.

Sách Hành trình người viết có nhiều câu hỏi thực hành giúp người đọc rèn luyện kỹ năng viết lách.

Giải mã sức mạnh từ các nhân vật cổ mẫu

Không chỉ dừng lại ở việc phân tích hành trình câu chuyện, Hành trình người viết còn dành một phần quan trọng để khám phá thế giới đa dạng của các nhân vật cổ mẫu, từ Anh Hùng, Người Từng Trải, Bóng Tối cho đến Kẻ Thay Hình Đổi Dạng. Vogler giải thích rõ ràng vai trò của từng cổ mẫu trong việc thúc đẩy cốt truyện, tạo sự xung đột và định hình nên bức tranh tổng thể của câu chuyện. Việc hiểu rõ các cổ mẫu, theo cách mà Hành trình người viết trình bày, giúp người viết xây dựng một hệ thống nhân vật phong phú, đa chiều, góp phần làm tăng sức hấp dẫn và giá trị nhân văn cho tác phẩm.

Vogler nhấn mạnh rằng mỗi cổ mẫu đều mang một ý nghĩa tượng trưng sâu sắc, phản ánh những khía cạnh khác nhau của tâm lý con người và xã hội. Ví dụ, Anh Hùng đại diện cho lòng dũng cảm, sự hy sinh và khát vọng chinh phục, trong khi Người Từng Trải tượng trưng cho trí tuệ, kinh nghiệm và sự dẫn dắt. Thông qua việc khai thác những tầng ý nghĩa này, người viết có thể tạo ra những nhân vật không chỉ có chiều sâu tâm lý mà còn có sức sống mãnh liệt, dễ dàng gây được sự đồng cảm và cộng hưởng nơi người đọc.

Tuy nhiên, Hành trình người viết không khuyến khích người viết rập khuôn theo những mô tả cổ mẫu có sẵn. Vogler cho rằng việc phá vỡ những khuôn mẫu truyền thống, tạo ra các biến thể độc đáo và phù hợp với câu chuyện của mình là điều cần thiết. Việc kết hợp những cổ mẫu hoặc đảo ngược vai trò có thể tạo nên những bất ngờ thú vị, làm mới câu chuyện và mang đến cho người đọc những trải nghiệm khác biệt.

***

Áp dụng những tri thức cổ xưa về thần thoại vào nghệ thuật kể chuyện hiện đại

Hành trình người viết không chỉ tập hợp các lý thuyết đã được đúc kết cô đọng, mà còn đưa ra vô số ví dụ minh họa sinh động từ các bộ phim lẫn tác phẩm văn học nổi tiếng. Vogler phân tích cách những nhà làm phim, tác giả tài ba đã vận dụng Hành Trình Anh Hùng và các cổ mẫu nhân vật để tạo nên những tác phẩm kinh điển như: Star Wars, Chúa tể của những chiếc nhẫn. Những ví dụ cụ thể này giúp người đọc dễ dàng hình dung để áp dụng các nguyên tắc vào tác phẩm của mình một cách hiệu quả.

Trong Hành trình người viết, Vogler cũng chia sẻ những kinh nghiệm thực tế của bản thân khi đánh giá kịch bản tại Hollywood. Ông kể lại nhiều câu chuyện thú vị về việc áp dụng Hành Trình Anh Hùng vào quá trình phát triển kịch bản, những khó khăn gặp phải và cách ông đã vượt qua. Những chia sẻ chân thực và gần gũi này không chỉ mang tính thực tiễn cao mà còn truyền nguồn cảm hứng lớn lao cho bất kỳ ai đang theo đuổi con đường sáng tác.

Không chỉ là tác phẩm về kỹ thuật viết, Hành trình người viết còn là chặng đường khám phá bản thân và thế giới xung quanh thông qua lăng kính của những câu chuyện. Vogler đã khéo léo bắc cầu nối giữa những tri thức cổ xưa về thần thoại và nghệ thuật kể chuyện hiện đại, để giúp người viết trang bị được thêm nhiều công cụ hữu ích trong quá trình xây dựng câu chuyện. Dù là một nhà văn chuyên nghiệp, người mới bắt đầu tập viết lách, hay chỉ đơn giản là người yêu thích việc kể chuyện, tác phẩm Hành trình người viết đều sẽ là nguồn cảm hứng và hỗ trợ vô giá cho những ai đang tìm kiếm một người bạn đồng hành đáng tin cậy trên con đường sáng tạo.

Trích đoạn

“Mô hình hành trình 12 chặng đã được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như tiếp thị hay thiết kế sản phẩm. Nó như một cẩm nang, giúp dự đoán chính xác những được và mất trước mỗi quyết định khó khăn. Đồng thời cung cấp ngôn ngữ và các phép ẩn dụ, giúp độc giả có cảm giác kiếm soát tốt hơn nỗ lực của bản thân. Rồi dần dà nó trở thành một phần trong cuộc sống của nhiều người, cung cấp cho họ định hướng về đại thể của mọi việc, cách dự đoán và đương đầu với thách thức.”

.

“Tất nhiên là môi trường kể chuyện đã tiến hóa không ngừng trong suốt 25 năm qua. Dù tốt hay xấu, những câu chuyện anh hùng giờ đã chiếm lĩnh thị trường giải trí hấp dẫn trên toàn thế giới, từ trò chơi điện tử cho đến loạt phim sử thi về siêu anh hùng với kinh phí khổng lồ. Việc này không khó giải thích, thậm chí là dễ hiểu ở bất cứ nền văn hóa nào, cộng hưởng với một số khía cạnh của các truyền thuyết và giai thoại địa phương. Bất chấp sự quen thuộc cố hữu, chúng vẫn có cách để làm hài lòng khán giả. Bằng cách liên tục đưa ra hình tượng con người quật cường trước cái chết, chúng thỏa mãn được ước nguyện sâu kín trong lòng khán giả, và dường như họ không bao giờ thấy đủ.”

.

“Những thiên anh hùng ca cũng phục vụ cho sức khỏe tinh thần tập thể, thông qua việc phản ánh xã hội cùng những nhu cầu và khát vọng. Thông qua cách những siêu anh hùng gần như bất diệt, vượt qua trở ngại để chiến thắng, chúng ta thấy được hình ảnh phản chiếu của bản thân, từ đó cân nhắc chiến lược để làm tốt hơn trong cuộc chơi đời mình. Những bản anh hùng ca tạo ra ảnh hưởng, giúp con người hình thành xã hội, thông qua tham chiếu văn hóa để gắn kết mọi người, cung cấp những đức tin chung nhất, phép tắc hành xử và những hình mẫu để noi theo.”

***

Nhận xét của báo chí

“Mỗi lần bắt tay vào dự án mới, tôi đều lướt lại Hành Trình Người Viết. Sách toàn những điều ta đã biết, nhưng được sắp xếp lại vô cùng hữu ích, khi cần cấu trúc câu chuyện lấy ra tham khảo rất tiện. Tôi đọc lần đầu năm 18 tuổi và dùng sách suốt từ bấy đến nay.”

– Jason Segel, diễn viên, biên kịch phim Forgetting Sarah Marshall, Get Him To The Greek

“Hoàn toàn xứng đáng là một quyển kinh điển. Ấn bản kỷ niệm 25 năm của quyển sách thậm chí còn đưa chúng ta đi xa hơn luận đề ban đầu, mang đến những phương thức tư duy mới, rộng hơn, quái hơn, và đều hiệu quả. So với bản gốc, bản mới nhất này bên cạnh tính hữu dụng còn đầy táo bạo và gợi mở. Khuyên bạn nên đọc.”

– Brendan Davis, nhà sản xuất phim Deadgirl, Born To Dance

“Một trong những quyển sách về nghề viết hay nhất mọi thời đại.”

– James Clear, tác giả quyển Atomic Habits

“Một nguồn tham khảo bắt buộc cho bất kỳ nhà làm phim hay biên kịch nào muốn tìm hiểu xem hành trình anh hùng có tính ứng dụng thế nào trong ngành phim. Quyển sách kinh điển mà mọi người kể chuyện cần phải đọc.”

– Alex Ferrari, biên kịch, đạo diễn, tác giả sách, nhà sáng lập Indie Film Hustle

“Để hiểu rõ và tường tận cách một câu chuyện vận hành, tôi luôn lật lại Hành Trình Người Viết. Những nhà phê bình hoặc nghệ sĩ tương lai luôn giữ quyển sách Christopher Vogler bên mình như một cẩm nang. Rõ ràng. Khúc chiết. Tràn đầy cảm hứng.”

– Elliot Grove, nhà sáng lập Raindance Film Festival

“Một kho báu có thể giúp một tay viết đổi đời nhờ chuyển hóa thứ tư duy phức tạp trong sách Joseph Campbell thành những mô tả, giải thích dễ hiểu hơn.”

– Rob Kall, phát hành www.opednews.com, dẫn chương trình The Rob Kall Bottom Up Show

“Giàu ảnh hưởng và toàn diện… Chris Vogler nhắc lại và khai sáng cho chúng ta vì sao những câu chuyện thần thoại lại có thể tồn tại vượt thời gian.”

– Dave Watson, tác giả quyển Walkabout Undone, biên tập viên của Movies Matter

“Xuất chúng! Một hướng dẫn bậc thầy và mạnh mẽ để ta đi xuyên qua thế giới của những huyền thoại, cổ mẫu và cội nguồn của những câu chuyện hay. Một quyển sách lớp lang tinh xảo và có nội dung phong phú.”

– Corinne Bourdeau, chủ tịch và nhà sáng lập 360 Degree Entertainment

Về tác giả

Christopher Vogler là một trong những nhà tư vấn câu chuyện hàng đầu của Hollywood, từng cộng tác với những hãng phim lớn như 20th Century Fox, Walt Disney, Paramount.

Tham gia phát triển kịch bản nhiều phim hoạt hình nổi tiếng của Disney như Aladdin, The Lion King…

Là chủ tịch của Storytech, một công ty tư vấn, đánh giá kịch bản, tiểu thuyết và ý tưởng, giúp các nhà văn, nhà sản xuất và giám đốc hãng phim định hình dự án.

***

Về dịch giả

Dịch giả Trần Minh là Nhà sáng lập Bột Creative Hub, biên kịch, dịch giả, tác giả sách, nhà báo.

Các tác phẩm tiêu biểu:

Mike Tyson – Sự Thật Trần Trụi (dịch năm 2017), Cristiano & Leo – Khổ Luyện & Thiên Tài (dịch năm 2020), Vẫy Vùng Giữa Vũng Lầy (dịch năm 2021), Lưỡi Lam Lẳng Lơ (dịch năm 2022)…

• Phim Tiệc Trăng Máu (viết năm 2020), phim Mai (viết năm 2024)…

Sài Gòn Hay Ta! (Xuất bản cùng Thăng Fly năm 2022).

Kodaki.

Đọc bài viết

Cafe sáng