Phía sau trang sách

Bài thơ cho đứa con hay hỏi tôi rằng “Ba ơi, mình đi đâu?”

Từ cuốn sách “Ba ơi, mình đi đâu?” của tác giả Jean-Louis Fournier.

Published

on

Giới thiệu tác phẩm:

Ba ơi, mình đi đâu? là một câu chuyện buồn và hơn cả nỗi buồn nhưng lại không thấm đẫm nước mắt. Cuốn sách khiến người đọc cảm thấy đau nhói mọi nơi song không vùi sâu trong ủy mị. Bởi đó là cách lựa chọn của Jean-Louis Fournier trong suốt cuộc đời làm cha của mình. Uất hận, than trách cuộc đời, nổi điên lên hay buồn bã,… cũng không thể làm khác đi sự hiện diện của hai cậu bé luôn uống thuốc an thần mỗi ngày để yên lặng. Những đứa trẻ mắt nhìn không rõ, tai điếc, chân khoèo, lưng gù, xương yếu. Một đứa chỉ biết nhắc đi nhắc lại một câu hỏi “Ba ơi, mình đi đâu?”. Một đứa suốt ngày nghĩ mình là một động cơ nên cứ kêu “brừm, brừm”. Sống trong thế giới ấy, người cha cần phải làm thế nào?

Ông, Jean-Louis Fournier không giấu giếm những phút quẫn trí mình đã từng nốc rượu rồi phóng xe như điên để mong một tai nạn sẽ ập đến, từng có ý định vứt những đứa con ra ngoài cửa sổ. Ông chưa bao giờ nhận mình là một thiên thần để chịu đựng từng ấy nỗi niềm tan nát. Song người cha ấy không gục ngã. Hay nói đúng hơn hai đứa trẻ tật nguyền thúc giục ông cần phải vượt qua. Đó là cách người cha nhìn vào những thử thách khắc nghiệt bằng một cặp mắt khác. Đó là sự hài hước trong những điều cay đắng. Ông thấy các con mình không phải đi học, không phải nghe giảng, không phải làm bài kiểm tra, không phải chịu phạt. Ông nhìn thấy mình nhờ con được phóng những chiếc xe lớn, tránh được việc nộp phạt, có tiền từ trợ cấp tật nguyền của con, không phải lo lắng về định hướng nghề nghiệp tương lai…

*

Này con thân yêu!

Hôm nay bất chợt ba lại muốn viết một điều gì đó cho con, chỉ vì ba nhớ con rất nhiều, nhớ vô cùng, dẫu rằng con vẫn đang nằm ở đây, bên cạnh ba lúc này…

Con vẫn khỏe chứ? Chắc giờ này con đã say giấc rồi, một giấc ngủ an lành không mộng mị, ba vẫn luôn mong như vậy. Cứ ngủ cho thật ngoan con nhé, từ nay và về sau. Vì ba tin rằng, thiên sứ sẽ bên con, và những giấc mơ đẹp sẽ làm cho khóe miệng con mỉm cười. Con thấy không, bầu trời đêm rực rỡ giữa thiên hà, và ánh trăng vàng sẽ là chốn thần tiên để cho con an trú.

Con ơi! Dạo này mọi thứ xung quanh ba không được ổn cho lắm. Ba mệt nhoài với hàng đống công việc quẩn quanh, ba dường như muốn phát điên lên vậy. Con biết không, điều duy nhất mà ba muốn làm ngay bây giờ đó chính là được ôm con vào lòng, để ba có thể tìm thấy một chút ít hơi ấm nhỏ nhoi từ máu mủ của mình, dẫu ba biết con không hiểu điều đó. A, nhưng cũng chẳng sao cả. Con đừng lo. Vì dù cho con có hiểu hay không, thì điều đó vẫn cứ xảy ra như một quy luật tự nhiên của vũ trụ vậy. Rằng con là điều quan trọng nhất đối với ba. Rằng ba yêu con!

Con biết không, ba lại muốn nói thêm một điều nữa, rằng từ khi con còn nằm ở trong bụng mẹ, ba đã hồi hộp và mong ngóng để chờ đợi ngày được nhìn thấy con. Ba đã tưởng tượng ra đủ mọi viễn cảnh về hai cha con mình, rằng ba sẽ bế con trên tay, đong đưa qua lại như đang nâng niu một thiên thần nhỏ. Rằng đợi khi con lớn hơn một chút, ba sẽ tập cho con đi, dạy con nói và chơi đùa cùng con. Nếu như con đã đến tuổi đi học, ba sẽ là người đưa con đến trường. Những ngày cuối tuần, chúng ta sẽ cùng ngồi trên xe chạy ra vùng ngoại ô thành phố, cùng dã ngoại hoặc sẽ ghé đến thăm nhà một người quen nào đó. Khi con bắt đầu đến tuổi dậy thì, chuẩn bị trở thành một chàng trai đúng nghĩa, ba sẽ dạy cho con cách cạo râu và chia sẻ với con về những chuyện tình cảm tuổi mới lớn. Và rồi con sẽ vào Đại học, sẽ tốt nghiệp và có một công việc mơ ước, con sẽ thành một người đàn ông trưởng thành, có một cô vợ hiền lành rồi sinh cho ba những đứa cháu thật ngoan. Ôi, ba đã cười, cười hạnh phúc và sung sướng như vậy đấy. Vui đấy chứ, con nhỉ!

Thế nhưng, mọi viễn cảnh tươi đẹp ấy trong ba đều hoàn toàn sụp đổ khi mà ba nhận được tin từ bác sĩ rằng thiên thần nhỏ của ba không được bình thường, tức là không hề giống người khác, về cả mặt tâm lý lẫn sinh lý. Lúc nghe tin ấy, ba bàng hoàng vô cùng. Ôi cái chữ không được bình thường ấy nghe sao mà chua chát. Ba đã khóc, đã đau đớn và than trách với thượng đế rằng tại sao lại ban tặng cho ba một món quà kì lạ đến thế này. Nhưng rồi khóc cũng vậy thôi, đau đớn cũng vậy thôi. Cuối cùng ba cũng đành chấp nhận sống với thiên thần nhỏ của ba – là con đó – một cuộc sống không được bình thường.

Con không giống bất kì đứa trẻ nào lúc mới sinh ra cả. Mọi người đều gọi con là kì dị, khác biệt. Khi nghe thấy những lời nói đó, ba đau lòng lắm. Cái sự đau lòng vẫn âm ỉ và dai dẳng trải dài trong ba, mà dù ba có cố gắng chấp nhận hay cam chịu thế nào, đôi khi vẫn không thể nào tránh khỏi.

Ba đau lòng khi nhìn thấy con không chịu lớn.

Ba đau lòng khi nhìn thấy con không phát triển bình thường.

Ba đau lòng khi nhìn thấy con như một sinh vật lạ, một sinh vật mà người ta vẫn hay gán ghép bằng hai chữ “thiểu năng”.

Ba đau lòng khi mỗi ngày đều phải chứng kiến những điều quái gở đến từ con.

Tại sao suốt ngày con cứ hỏi mãi ba một câu, rằng “Ba ơi, mình đi đâu?”, dù cho ba đã kiên nhẫn trả lời con rất nhiều lần.

Tại sao suốt ngày con cứ tưởng mình là động cơ của một chiếc ô tô, kêu “brmm brmm” trông thật khó chịu.

Tại sao con không lanh lẹ như những người bạn cùng lứa, chạy ra ngoài và sút bay quả bóng lên trời.

Tại sao con cứ ngờ nghệch và ngu ngốc đến như vậy. Rồi đến bao giờ, đến bao giờ con mới chịu trở thành một người bình thường như những người khác?

Ba nghĩ, nghĩ nhiều lắm. Nghĩ nhiều đến mức mà ba đã từng cảm thấy vô cùng ghét cái cuộc sống này, và cả ghét chính ba. Đến cả một trò chơi cá cược đơn giản để đem về những đứa con bình thường như bao người bình thường khác mà ba còn làm không được, vậy thì ba còn làm được gì đây? Là do ba, ba xin lỗi về điều đó.

Và thật xấu hổ khi phải nói với con về điều này, rằng đã từng có lần trong những câu hỏi đầy chán ngắt của con, ba đã muốn lái xe chở con chạy đến vùng Alaska đầy gấu để mặc cho chúng xé xác mình ra, hay vào rừng hái những loài nấm độc để mang về ăn cùng với ốp lết, hay sẽ lao xuống một cái bể bơi cạn nước từ một cái ván trượt trên cao, hay sẽ nhảy ào xuống biển, đi trong cát lún, đi trong sa lầy, à, đi xuống địa ngục. Làm gì cũng được, miễn là chết quách đi cho xong. Cho cạn kiệt hết những khổ đau và mệt mỏi này. Chúng ta sẽ không còn tồn tại trên thế gian này nữa – một thế gian đầy rẫy muộn phiền và hoài nghi. Vậy đấy. Đến giờ phút này ba mới dám đủ can đảm để thừa nhận với con về điều này. Lại một lần nữa, ba xin lỗi con rất nhiều về những suy nghĩ này. Chỉ vì ba đau lòng quá. Chỉ vì ba mệt mỏi quá. Ba mong con sẽ tha lỗi cho ba. Vì trong đau khổ, hiếm có ai có thể tìm hạnh phúc cho riêng mình. Ba cũng chỉ là một người ba bình thường như những người ba khác, nhưng ba có con –  điều mà những người ba khác không bao giờ có được.

Cũng vì con không giống như bình thường, nên con trở nên khác biệt. Khác biệt một cách đặc biệt. Ba tin chắc rằng con sẽ có thế giới riêng của mình – một thế giới mà chẳng có bất kì ai hiểu được, một thế giới mà chỉ có mỗi mình con mới có thể chạm đến. Khi ấy, con được là chính con. Là máy bay, là ô tô, là mặt đất, là bầu trời. Là gì cũng được. À, là cả đứa con trai bé bỏng thương yêu của ba nữa. Ba vẫn luôn mong rằng mình đủ dại khờ để hiểu được cái thế giới của con, để cùng con chia sẻ và vượt qua được những điều mà con gặp khó khăn. Ba tệ quá, tệ quá phải không con!

Nhưng con ơi, bây giờ ba biết, rằng con chính là món quà tuyệt vời nhất mà thượng đế đã ban tặng cho ba. Một món quà mà ba không có quyền lựa chọn, chỉ có thể đón nhận mà thôi. Mà có sao đâu. Vì dù cho con có như thế nào đi nữa, thì con vẫn là con của ba. Con vẫn là đứa con trai tuyệt vời nhất, đáng tự hào nhất của ba. Nếu không có con, ba sẽ chẳng bao giờ biết được rằng mình chính là người cha kiên cường và mạnh mẽ nhất trên thế gian này. Một người cha biết yêu con bằng chính hơi thở của mình…

Nên con ơi, con cứ ngủ cho thật ngoan nhé! Có ba ở đây rồi, đừng lo! Dẫu thế gian muộn phiền và đầy đau khổ, thì cha con mình cùng vượt qua thôi. Ba vẫn tin vào sức mạnh của tình thân – thứ có thể khiến người ta vượt qua được tất cả. Con sẽ không bao giờ đơn độc và lẻ loi một mình trên cuộc sống này đâu. Dù chẳng còn ai bên cạnh con nữa, thì vẫn còn ba. Con đừng ngại mình trở nên khác biệt. Vì thiên sứ đâu cần phải giống một con người.

Ba sẽ là bàn tay của con.

Ba sẽ là đôi chân của con.

Ba sẽ là giọng nói, là tiếng hát, là ánh mắt, là nụ cười.

Là tất cả những gì con muốn.

À, ba có viết cho con một bài thơ. Con đọc đi nhé! Rồi ngày mai, nắng sẽ thắp sáng cả bầu trời, tiếng chim lại líu lo và cha con mình lại cùng nhau lên xe ra ngoài phố. Con sẽ hỏi, “Ba ơi, mình đi đâu?”. Và ba sẽ nói, “Đi về nơi có hạnh phúc!”

Cảm ơn con vì đã đọc được những điều ba nghĩ.

Ba yêu con, con trai thân yêu của ba!

“Ba ơi, mình đi đâu thế?”

Đi đến những cánh đồng xa

“Ba ơi, mình đi đâu thế”

Chúng ta sẽ trở về nhà.

Con vô tư con chẳng biết

Thế gian đáng sợ thế nào

Con ngây ngô con chẳng hiểu

Cuộc đời khó nhọc bao nhiêu.

Có những điều con muốn nói

Cũng chỉ ú ớ vậy thôi

Có những điều con muốn hỏi

Cũng không thể tả thành lời.

Thế nên con hoài bé nhỏ

Mặc cho năm tháng qua rồi

Thế nên con hoài yếu đuối

Tự mình đứng cũng không xong.

Con hay quên điều con nói

Cứ hỏi mãi ba một câu

Con hay quên điều con nghĩ

Mà con có nhớ được gì.

Con ơi, ba mệt mỏi lắm

Sao con không giống bình thường?

Ba mong con như người khác

Ba mừng, hạnh phúc bao nhiêu.

Đứa thì như một đứa trẻ

Tưởng mình là chiếc ô tô

Đứa thì tay chân ốm yếu

Làm chi cũng thấy khó nhọc.

Có khi ba như quẫn trí

Muốn cho lũ gấu xơi mình

Hay khi ăn loài nấm độc

Và rồi chết quách cho xong.

Ôi, sao mà ba ích kỉ?

Xin lỗi con, ba sai rồi

Vì con nào đâu có lỗi

Con tội nghiệp của ba ơi!

Con ơi, mình đi chơi nhé

Đi đến hạnh phúc cùng ba

Con ơi, mình đi chơi nhé

Có con, đâu cũng là nhà.

Chẳng sao đâu con bé nhỏ

Có ba đã ở đây rồi

Sẽ thương con như hơi thở

Như mặt đất rộng bao la.

“Ba ơi, mình đi đâu thế?”

Đi đâu cũng được con à

Miễn là con còn hỏi mãi

Miễn là ba vẫn được nghe…

Hết.

Lâm Lâm

Xem tất cả những bài viết của Lâm Lâm tại đây.


Có thể bạn sẽ thích!

Phía sau trang sách

Giải mã hạnh phúc: Khám phá nguồn gốc của niềm vui và sự hài lòng

Liệu có bí mật nào cho hạnh phúc? Đây là câu hỏi đã xuất hiện từ hàng thập kỷ trước, và nhiều triết gia, lãnh tụ tôn giáo cũng như nhà khoa học đã đưa ra câu trả lời của riêng họ. Nhưng liệu có thể dùng khoa học để giải mã sự mưu cầu hạnh phúc được không?

Published

on

Hãy cùng đến với “Giải mã hạnh phúc”. Đây là một giả thuyết được đưa ra bởi chuyên gia tâm lý Jonathan Haidt, cho rằng hạnh phúc đến từ những khao khát nội tâm và đồng thời cũng đến từ các yếu tố bên ngoài. Nói cách khác thì hạnh phúc vừa là “bẩm sinh”, vừa là “nuôi dưỡng”.

Cụ thể thì như vậy nghĩa là gì? Hãy cùng phân tích các thành phần tạo nên “Giải mã hạnh phúc”, cũng như cách ứng dụng chúng vào cuộc sống để tìm kiếm niềm vui và sự hài lòng.

Bẩm sinh

Yếu tố di truyền đóng một vai trò nhất định trong cảm nhận chung về hạnh phúc của chúng ta. Một số người sinh ra đã có cái nhìn lạc quan, trong khi những người khác có thể phải vật lộn với lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là mặc dù di truyền có thể ảnh hưởng đến mức độ hạnh phúc cơ bản, nhưng chúng không phải là yếu tố quyết định duy nhất.

Nuôi dưỡng

Môi trường và trải nghiệm cũng định hình hạnh phúc, điều này  bao gồm các mối quan hệ, công việc và thậm chí cả cộng đồng nơi chúng ta sống. Bằng cách tạo ra một môi trường hỗ trợ và trọn vẹn, chúng ta có thể nuôi dưỡng hạnh phúc lớn hơn trong cuộc sống.

Cân bằng giữa mong muốn và hoàn cảnh: “Giải mã hạnh phúc” cho rằng chúng ta có thể tìm thấy hạnh phúc bằng cách cân bằng giữa mong muốn bên trong và hoàn cảnh bên ngoài. Ví dụ, nếu bạn có mong muốn mạnh mẽ về an ninh tài chính, có thể bạn cần tìm một công việc mang đến nguồn thu nhập ổn định. Mặt khác, nếu bạn có niềm đam mê sâu sắc với sự sáng tạo, việc theo đuổi một sự nghiệp cho phép niềm đam mê đó phát triển có thể quan trọng hơn.

Vậy, làm cách nào để áp dụng “Giải mã hạnh phúc” vào thực tiễn? Dưới đây là một vài mẹo giúp bạn tìm thấy niềm vui và sự hài lòng trong cuộc sống:

1. Xác định các giá trị của bản thân: Hiểu được điều gì thực sự quan trọng với bạn có thể giúp định hướng các quyết định và tạo ra một cuộc sống viên mãn hơn.

2. Nuôi dưỡng các mối quan hệ: Mối quan hệ bền chặt với gia đình và bạn bè có thể mang lại tình yêu thương, sự hỗ trợ và cảm giác được thuộc về.

3. Theo đuổi đam mê: Tham gia vào các hoạt động và sở thích mang lại niềm vui có thể làm tăng cảm giác hạnh phúc và hài lòng.

4. Thực hành lòng biết ơn: Dành thời gian để trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống, dù nhỏ bé, có thể làm tăng cảm giác hạnh phúc tổng thể của bạn.

5. Cho đi: Giúp đỡ người khác có thể mang lại ý nghĩa và sự trọn vẹn cho cuộc sống của chúng ta.

Jonathan Haidt là một nhà tâm lý học và nhà tâm lý học xã hội, nổi tiếng với các công trình nghiên cứu về tâm lý học đạo đức và tâm lý học tư tưởng chính trị. Ông là giáo sư ngành Lãnh đạo Đạo đức tại Trường Kinh doanh Stern thuộc Đại học New York, và đã xuất bản một số cuốn sách và nhiều bài báo nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học.

Các công trình của Haidt thường tập trung vào ý tưởng rằng niềm tin và giá trị đạo đức của chúng ta được hình thành bởi nhiều yếu tố, bao gồm văn hóa, sự nuôi dạy và kinh nghiệm cá nhân. Ông lập luận rằng đạo đức không chỉ là vấn đề lý trí mà còn bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và trực giác của chúng ta.

Một trong những đóng góp đáng chú ý nhất của Haidt cho lĩnh vực tâm lý học là mô hình “trực giác xã hội” về phán đoán đạo đức. Mô hình này cho rằng các phán đoán đạo đức thường dựa trên những đánh giá tự động, vô thức về các tình huống, thay vì lý luận có ý thức và có chủ ý. Công trình này thách thức quan điểm truyền thống cho rằng việc ra quyết định đạo đức là một quá trình hoàn toàn lý trí, và nhấn mạnh tầm quan trọng của cảm xúc và trực giác trong việc hình thành niềm tin đạo đức của chúng ta.

Nghiên cứu của Haidt cũng đã khám phá vai trò của đạo đức trong hệ tư tưởng chính trị, và ông đã chỉ ra rằng những người theo chủ nghĩa bảo thủ và tự do thường có nền tảng đạo đức khác nhau. Ví dụ, những người theo chủ nghĩa bảo thủ có xu hướng coi trọng các giá trị như lòng trung thành, quyền lực và sự thiêng liêng, trong khi những người theo chủ nghĩa tự do có xu hướng coi trọng sự công bằng và chăm sóc. Haidt lập luận rằng những khác biệt về đạo đức này đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình thái độ và hành vi chính trị.

Các công trình của Haidt đã được trích dẫn rộng rãi và nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng William James Fellow từ Hiệp hội Khoa học Tâm lý. Các cuốn sách của ông được ca ngợi vì dễ tiếp cận và chứa đựng những hiểu biết sâu sắc về tâm lý con người.

Nhìn chung, những đóng góp của Jonathan Haidt cho lĩnh vực tâm lý học đã làm sáng tỏ vai trò của đạo đức và cảm xúc trong việc định hình niềm tin và hành vi, đồng thời giúp mở rộng hiểu biết về sự phức tạp của tâm trí con người.

Tóm lại, “Giải mã hạnh phúc” nhắc nhở chúng ta rằng hạnh phúc là sự kết hợp của cả bẩm sinh và nuôi dưỡng. Bằng cách cân bằng những mong muốn bên trong với hoàn cảnh bên ngoài, chúng ta có thể tạo ra một cuộc sống viên mãn và vui vẻ hơn. Vậy nên, hãy thử kiểm chứng “Giải mã hạnh phúc” và xem liệu nó có khiến bạn hạnh phúc hơn không nhé!

Lam dịch từ MindfulMac

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Trách nhiệm thuộc về ai khi thiên nhiên hoang dã trở thành “tội phạm”?

Gấu đen đột nhập nhà dân, cây cối bị tình nghi gây ra án mạng, con nai băng qua đường không đúng luật. Nếu thiên nhiên phạm luật thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm?

Published

on

Trong thế giới ngày càng đô thị hóa, ranh giới giữa lãnh địa con người và thiên nhiên hoang dã trở nên mong manh hơn bao giờ hết, dẫn đến những cuộc "chạm trán" dở khóc dở cười. Mary Roach đã khám phá thế giới kỳ thú nơi luật pháp - con người giao thoa, xung đột với bản năng tự nhiên trong Fuzz - Khi tự nhiên phạm luật.

Giải mã "tội ác" của thiên nhiên

Mary Roach mở đầu Fuzz bằng cách đặt ra một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại khơi gợi vô số vấn đề phức tạp: Điều gì xảy ra khi thiên nhiên "phạm luật"? Không chỉ là những con thú lớn như gấu hay báo sư tử gây rắc rối ở vùng ngoại ô, danh sách "tội phạm tự nhiên" của Roach còn bao gồm cả những loài chim ăn trộm nông sản, những con khỉ tinh ranh ở Ấn Độ, những hạt đậu độc gây chết người hay thậm chí là những cái cây vô tri bị xem là mối nguy hiểm tiềm tàng.

Roach không ngồi yên trong phòng viết mà xông pha thực địa. Bà tham dự một khóa học về an toàn khi gặp thú dữ, theo chân các nhà khoa học điều tra hiện trường các vụ tấn công của động vật hoang dã, thậm chí nếm thử các loại thực vật bị xem là "có vấn đề".

Sách Fuzz - Khi tự nhiên phạm luật (trái) và tác giả Mary Roach.

Khi tìm hiểu về những con voi ở Bắc Bengal thích chè chén, say xỉn, bà cho biết voi uống thứ mà dân làng thường uống: haaria, loại rượu pha chế tại nhà được lên men và dự trữ với số lượng đủ để làm say một con voi. "Theo Sĩ quan Raj, có hai điều xảy ra khi voi say xỉn. Hầu hết chỉ lạc đàn và ngủ quên. Nhưng dường như mọi đàn đều có một kẻ say xỉn hung hăng, thường là con đầu đàn hoặc voi đực đang trong kỳ musth. Trên đời, dù bạn có muốn mạo hiểm thế nào chăng nữa thì cũng phải tránh xa một con voi đực say xỉn", Roach viết.

Trọng tâm của Fuzz không phải là việc kết tội thiên nhiên mà là nỗ lực giải mã những hành vi bị xem là "phạm luật" ấy dưới góc độ khoa học. Tác giả đưa độc giả đi sâu vào thế giới của sinh thái học hành vi, di truyền học bảo tồn, khoa học pháp y động thực vật và quản lý động vật hoang dã.

Cụ thể như việc tìm hiểu các nghiên cứu tập tính nhằm hiểu rõ hơn về cách động vật di chuyển, kiếm ăn, và phản ứng với sự hiện diện của con người, từ đó xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn, như thiết kế hàng rào chống gấu, tạo hành lang di chuyển an toàn cho động vật hoang dã...

Con người nằm ở đâu trong "tội ác" này?

Một trong những thông điệp ngầm nhưng mạnh mẽ xuyên suốt Fuzz là sự tự vấn về vai trò của con người trong các cuộc xung đột với thiên nhiên. Mary Roach đặt câu hỏi: Liệu việc phá hủy môi trường tự nhiên, thay đổi cảnh quan, để thức ăn ngoài trời, vứt rác không đúng cách đã vô tình "mời gọi" động vật hoang dã vào những tình huống rắc rối?

Theo tìm hiểu của Roach, một con gấu vào khu dân cư tìm thức ăn không phải vì nó "xấu tính". Mà có thể vì nguồn thức ăn tự nhiên của nó bị suy giảm hoặc vì thùng rác của con người quá hấp dẫn, dễ tiếp cận. Bà không đổ lỗi cực đoan nhưng chỉ ra nhiều "tội ác" của thiên nhiên thực chất là hậu quả trực tiếp hoặc gián tiếp từ hành động của con người.

Cuốn sách cũng nhắc đến những tình huống tiến thoái lưỡng nan về đạo đức, thực tiễn trong việc quản lý xung đột. Từ những người ủng hộ biện pháp cứng rắn để bảo vệ tài sản và tính mạng con người, đến những nhà bảo tồn nỗ lực tìm kiếm giải pháp nhân đạo hơn, tác giả để độc giả tự suy ngẫm về sự phức tạp của việc tìm kiếm điểm cân bằng. Làm thế nào để vừa bảo vệ lợi ích của con người, vừa tôn trọng quyền sống và không gian sinh tồn của các loài khác?

Theo Nguyệt Dạ | ZNews

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Nếu từng khóc khi xem phim “Mưu cầu hạnh phúc”, thì đây là cuốn sách bạn nên đọc

Published

on

Trong bộ phim Mưu Cầu Hạnh Phúc (The Pursuit of Happyness) ra mắt vào năm 2006 của đạo diễn Gabriele Muccino, diễn viên Will Smith vào vai Chris Gardner - một người cha đơn thân thất nghiệp, vô gia cư, phải vật lộn giữa cuộc sống bấp bênh, những đêm ngủ ở nhà ga, và giấc mơ đổi đời từ một chương trình thực tập không lương. Đó là một hành trình đầy khổ đau, nước mắt, nhưng cũng là bản hùng ca của lòng kiên cường và khát khao vươn lên.

Cùng năm 2006, chuyên gia tâm lý học Jonathan Haidt cho ra đời Giải Mã Hạnh Phúc, một công trình kết nối những minh triết cổ đại với khoa học hiện đại để trả lời câu hỏi muôn thuở: Hạnh phúc là gì, và làm sao để có được nó?

Khi đặt nhân vật Chris Gardner bên cạnh các giả thuyết về hạnh phúc của Haidt, ta nhận ra: Có những chân lý không bị mài mòn bởi thời gian hay hoàn cảnh, chẳng hạn như việc hạnh phúc không đến từ việc trốn tránh khổ đau, mà từ cách ta bước xuyên qua nó.

Will Smith và con trai Jaden Smith trong Mưu Cầu Hạnh Phúc.

"Con voi" và "người cưỡi voi": Cảm xúc và lý trí trong hành trình sinh tồn

Tác giả Jonathan Haidt dùng hình ảnh “con voi và người cưỡi voi” để ví von mối quan hệ giữa cảm xúc (con voi) và lý trí (người cưỡi). Trong phim, Chris Gardner nhiều lần bị cảm xúc dồn vào chân tường: Khi bị đuổi khỏi nhà, khi mất chỗ ngủ, khi con trai hỏi “Chúng ta có nhà không?”. Nhưng chính trong những khoảnh khắc ấy, “người cưỡi voi” - lý trí, bản lĩnh, lòng tin của Chris - vẫn kiên định dẫn đường.

Anh không để cảm xúc giận dữ, tuyệt vọng kiểm soát mình. Anh chọn hành động, kiên trì học hỏi, giữ vững phẩm giá ngay cả khi lau dọn toilet công cộng để có thêm chút tiền. Dù cảm xúc có lúc muốn gục ngã, anh vẫn tiếp tục hành động có lý trí, không để cơn tuyệt vọng làm tê liệt mình. Những lúc phải ngủ ở ga tàu với con trai, Chris vẫn giữ lòng tự trọng và tiếp tục cố gắng, giống như một người cưỡi đang cố gắng điều khiển một con voi đầy hoảng loạn.

Điều kiện ngoại cảnh và “ngưỡng hạnh phúc”

Sách Giải Mã Hạnh Phúc chỉ ra rằng con người có “mức độ hạnh phúc” nhất định. Ta có thể vui hoặc buồn nhất thời vì sự kiện bên ngoài, nhưng sau đó sẽ quay về mức hạnh phúc trung bình của mình. Thế nhưng, Haidt cũng lưu ý rằng có những yếu tố bên ngoài ảnh hưởng lâu dài đến hạnh phúc: nghèo đói, cô lập, hoặc bị sỉ nhục kéo dài.

Chris Gardner trải qua gần như tất cả những điều này, nhưng thay vì cam chịu, anh đã cố gắng tìm nhiều cách khác nhau để xoay chuyển số phận của bản thân, dẫu có những lúc rơi vào cảnh nghèo túng đến mức chỉ còn vỏn vẹn 30 đô la trong ví. Vì đã nỗ lực tự mình thay đổi hoàn cảnh nên khi thành công đến, anh không chỉ nhận được phần thưởng vật chất mà kèm theo đó còn là cảm giác xứng đáng, sự gắn kết với con trai, và lòng tự tôn được củng cố.

Ý nghĩa và mục đích sống: Cội nguồn của hạnh phúc bền vững

Haidt cho rằng hạnh phúc bền vững không đến từ việc theo đuổi khoái lạc (pleasure), mà đến từ việc sống có mục tiêu, có giá trị. Chris Gardner không chỉ muốn giàu mà hơn thế nữa, anh muốn trở thành một người cha xứng đáng, một con người có giá trị. Tình yêu dành cho con trai là kim chỉ nam dẫn lối, khiến anh không bỏ cuộc dù bị cả thế giới quay lưng.

Điều này khớp với một câu nói của triết gia Friedrich Nietzsche: "Nếu bạn có một lý do đủ lớn để sống, bạn có thể chịu đựng hầu hết mọi nỗi đau." (He who has a why to live for can bear almost any how).

Hạnh phúc không phải đích đến, mà là hành trình

Cuối phim, khi Chris được nhận vào làm chính thức, anh rưng rưng cố không bật khóc giữa đám đông, chạy vội đến nhà trẻ của con trai và ôm lấy con. Đó không chỉ là giây phút hạnh phúc đơn thuần, mà còn là sự giải phóng sau bao tháng ngày chịu đựng và không từ bỏ. Từ một nhân viên chào bán thiết bị y tế, cuộc đời Chris đã thay đổi. Đó là minh chứng cho giả thuyết cuối cùng của Haidt: “Hạnh phúc không phải là thứ mà bạn có thể tìm thấy, có được hoặc đạt được một cách trực tiếp. Bạn phải có được các điều kiện phù hợp và sau đó chờ đợi. Một số điều kiện đó nằm trong bạn, chẳng hạn như sự gắn kết thống nhất giữa các phần và cấp độ trong tính cách của bạn. Các điều kiện khác yêu cầu mối quan hệ với những thứ bên ngoài bạn: giống như cây cối cần mặt trời, nước và đất tốt để phát triển, con người cũng cần tình yêu, công việc và sự kết nối với một điều gì đó lớn lao hơn.”

Mưu Cầu Hạnh Phúc không kể lại con đường đạt đến thành công của một người đàn ông, mà đã khắc họa lại lòng kiên trì bền bỉ và ý chí quyết tâm vượt lên số phận. Giải Mã Hạnh Phúc không dạy ta cách để luôn hạnh phúc, mà cho ta công cụ để hiểu hạnh phúc thật sự là gì. Một bên là nhân vật trong phim, một bên là những giả thuyết được đúc kết từ hàng ngàn năm trí tuệ của nhân loại, giao nhau tại điểm giữa: sự gắn kết với cuộc sống, niềm tin vào một điều tốt đẹp và cao cả hơn chính bản thân mình.

Lam

Đọc bài viết

Cafe sáng