WHAT KIND OF BOOK READER ARE YOU? A DIAGNOSTICS GUIDE
Jen Doll

Tạp chí The New Yorker đã đúc kết ra một loạt những kiểu mẫu độc giả, trong đó Mark O’Connell đã thú nhận thói quen đọc sách có phần ngẫu hứng của mình: Anh không bao giờ đọc hết cuốn sách; anh là “một người đọc lang chạ”, một kẻ thường bỏ dở sách giữa chừng. “Lý do tôi không thể đọc hết một cuốn sách không phải vì tôi lười đọc sách, mà ngược lại, tôi rất rất thích đọc sách. Tôi không thể nói không với sách. Giả sử tôi đang đọc một cuốn tiểu thuyết mình thích. Rồi tôi đi vào cửa hàng sách và bắt gặp một chủ đề thu hút, thế là tôi mua cuốn sách ấy. Tôi bắt đầu đọc cuốn sách mới trên chuyến xe bus về nhà tối hôm đó, và đó là khoảnh khắc cuộc tình với cuốn sách đầu tiên đi vào dĩ vãng. Tôi chắc chắn rằng mình đã dồn hết tâm trí cho mối quan hệ với cuốn sách mà tôi đang đọc, nhưng tôi cũng không thể ngăn cản bản thân theo đuổi một niềm vui mới bất chợt hiện lên trong đầu. Có lẽ đó chỉ là lời bao biện cho việc thừa nhận bản thân là một kẻ đọc lang chạ, kẻ luôn khao khát mọi thứ gói gọn trong bìa sách đầy bụi.”

Càng nhiều cuốn sách tồn tại, thì càng có rất kiểu yêu sách (hoặc thậm chí là ghét sách) được bộc lộ từ phía độc giả. Bạn sẽ thuộc kiểu nào?

Ôi, bạn. Bạn cứ giả vờ là một tay độc giả cộc cằn khó tánh, nhưng thật ra bạn đang đọc ngấu nghiến cuốn sách đó, chỉ là theo một cách khác biệt mà thôi. Bạn thích cuốn sách đó nhiều như bạn ghét nó vậy, có khi thích lại chiếm phần hơn. Rồi bạn phàn nàn rằng tác giả không thể ghép hai câu lại với nhau một cách tử tế hay đoạn giữa cuốn sách đừng nên lan man như vậy hay nút thắt câu chuyện thật nhạt nhẽo? Một con voi ở màn 3? Mấy nhân vật này được khắc họa tệ hại đến nực cười! Thế này mà cũng gọi là kết luận? Ma cà rồng, thật sao? Nếu bạn là một độc giả cau có, bạn sẽ đọc ngấu nghiến đoạn bạn ghét cho đến từng chữ cuối cùng, và ắt hẳn bạn sẽ gập cuốn sách đó lại rồi ném bay nó đi với cảm giác ngập tràn thỏa mãn. Có lẽ bản thân bạn cũng là một tiểu thuyết gia nhiều tham vọng nhưng cũng đầy bất mãn.

Gợi ý cho bạn: Chạng vạng; Năm mươi sắc thái; hay bất cứ đứa con tinh thần mới nhất của những tiểu thuyết gia nổi tiếng dính liền với những lời quảng cáo bị thổi phồng.

Chậm rãi và từ tốn chiến thắng cuộc đua, bạn đọc thân mến. Bạn sẽ là con rùa, đối nghịch với con thỏ – là kiểu độc giả ngẫu hứng thường bị phân tâm giữa chừng. Khi bạn đã mua một cuốn sách, bạn sẽ đọc nó. Bạn mua cuốn khác, bạn đọc nó. Hoặc bạn mượn một cuốn sách từ thư viện. Bạn đọc nó, rồi bạn mang trả, và mượn một cuốn khác mà bạn sẽ đọc. Bạn có thể không nhớ mình bắt đầu từ đâu, cuốn sách đầu tiên như thế nào, và bạn cũng không biết khi nào mình sẽ dừng lại. Nhưng quan trọng là, bạn sẽ hoàn thành từng cuốn sách một, bài bản và hợp lý, cho tận tới lúc đọc xong. Có thể bạn đã từng bỏ dở một cuốn sách, nhưng chỉ khi có lý do chính đáng; tuy vậy việc này vẫn khiến bạn có cảm giác rất không thoải mái, nên đâu đó bạn sẽ trở lại đọc cho xong. Bạn rất giỏi giải đố, và là người đáng tin cậy nhất trong số mọi người xung quanh.

Gợi ý cho bạn: Không có gợi ý nào hết, cuốn nào rồi bạn cũng sẽ đọc xong thôi.

Có phải nhà bạn rải đầy những cuốn sách chỗ này, chỗ kia, các trang sách thì bị lật tung, bìa sách thì gập lại, gáy sách thì gãy đôi, các phần của cuốn sách bị bung ra hai bên? Bạn là một kẻ tàn phá sách, nhưng bạn cũng yêu sách nhiều như vậy. Nhân vật phản ánh linh hồn của bạn là Lennie trong Của chuột và người. Bạn chỉ muốn ôm lấy cuốn sách, siết chặt lấy chúng, bạn yêu sách vô cùng và thực sự không nhận ra mình đang làm tổn thương cuốn sách. Và rồi bạn có một cuốn sách bìa mềm bị bong ra một mảng lớn, hay một ấn bản gốc bị nhúng nước trong bồn tắm. Bạn mang cuốn sách đi phơi nắng và các trang sách bị phai mờ không còn gì nữa. Nhưng bạn vẫn giữ lấy chúng, bởi vì đó là sách – thứ mà bạn yêu quý vô cùng.

Gợi ý cho bạn: Cuốn nào cũng được, miễn là bạn mua một chiếc Kindle.

Bạn chắc chắn là một người yêu sách, và khi bạn bước vào một cửa hàng sách hay bất cứ nơi nào có sách, bạn sẽ không thể kiềm chế nổi mình và sẽ mua một hay mua thật nhiều. Khi bạn về tới nhà, bạn sẽ để chúng sang một bên, thường rất cẩn thận, như thể chúng là vật phẩm nghệ thuật; bạn trưng bày chúng trên giá sách hay đặt chúng ở cạnh giường ngủ, ngay trong tầm mắt bạn mỗi khi bạn quay sang nhìn. Nhưng bạn thật sự rất bận rộn, và một ngày, một tuần hay một tháng trôi qua trước khi bạn thực sự lật mở một trong những cuốn sách đó ra. Không phải bạn thiếu cố gắng! Khi bạn cuối cùng cũng chạm vào cuốn sách, bạn sẽ vô cùng phấn khích bởi tất cả những kiến thức, những tận cùng cảm xúc, sự hài hước và chất lượng văn chương tồn tại trong cuốn sách sẽ được bạn hoàn toàn hiểu rõ, và bạn sẽ cảm thấy ngạc nhiên khi phải đợi quá lâu để mở nó ra.

Gợi ý cho bạn: Những người theo chủ nghĩa bất toàn của Tom Rachman, Cô dâu công chúa của William Goldman, Lolita của Nabokov, ‎Anne tóc đỏ dưới Chái nhà xanh của Lucy Maud Montgomery.

Bạn không phải là người yêu sách. Bạn mua sách chỉ để khoe khoang. Nếu bạn là người giàu có, bạn có cả một thư viện ốp gỗ gụ cho mục đích này. Vì bạn không muốn lãng phí thời gian cho sách, nên chúng tôi sẽ không lãng phí thời gian thảo luận về bạn, nhưng nếu bạn cầm một cuốn sách lên đọc và yêu thích chúng, bạn có thể coi như mình đã khỏi bệnh.

Gợi ý cho bạn: Gatsby vĩ đại, Kiêu hãnh và định kiến, Anh chàng Hobbit, Cuốn theo chiều gió, Nếp gấp thời gian và Biên niên sử xứ Narnia.

Hơn cả việc đọc, bạn yêu những cuốn sách của mình. Những cuốn sách cũ, mùi hương của chúng, những trang giấy ố vàng đầy vết gấp; những cuốn mới, thơm phức, sống động khi bạn lướt tay qua một chồng sách ở hiệu sách. Bạn thích những cuốn sách rao bán trên đường phố nhiều như những ấn phẩm đầu tiên có chữ ký; bạn thích sê ri “Hiệu thuốc” bìa mềm, bạn thích những cuốn bìa cứng mới được ra mắt, bạn thích tất cả. Đơn giản, bạn yêu sách. Với bạn, sách là sự hiện diện của cái đẹp, và bạn sẽ không bao giờ làm tổn thương chúng với bất kỳ giá nào.

Gợi ý cho bạn: Bất cứ gì bạn có thể chạm tay vào. Ôi Chúa ơi, nó thật tuyệt phải không nào?

Bạn là phiên bản sách của những người thường tuyên bố “tôi không bao giờ xem tivi! Nhà tôi còn chẳng có tivi!” Bạn không bao giờ đọc sách, vì bạn thấy chúng dài lê thê. Bạn coi một bài viết trên blog cũng là quá dài, và luôn viết các bình luận có nội dung “TLDR – Dài quá, không đọc” để thể hiện điều gì đó ngắn gọn mà vẫn có ý nghĩa. Thật không may, bạn là một quý ngài hay một quý bà đã cự tuyệt quá nhiều, và bạn có nỗi bất an sâu sắc với việc đọc sách dẫn tới sự vô vị khi bạn nhìn vào một cuốn sách. Cầm lấy một cuốn sách – một cuốn ngắn, bắt đầu từ ý nhỏ – và mở nó ra, rồi để cho mắt bạn được dừng lại ở đó trong một vài khoảnh khắc yên tĩnh. Bạn sẽ thấy bản thân mình thay đổi, bởi vì cuộc sống mà không đọc sách là một cuộc sống buồn tẻ.

Gợi ý cho bạn: Để bắt đầu, hãy thử những cuốn truyện tranh ngắn, tiểu thuyết hình ảnh, và truyện tranh liên quan đến những chủ đề mà bình thường bạn vẫn quan tâm trên tivi.

Bạn là một người trưởng thành nhưng thích đọc sách dành cho người trẻ tuổi^[2] hay sách thiếu nhi, hoặc bạn là một đứa trẻ thích đọc sách cho người trưởng thành. Cuối cùng cũng có một vị trí dành cho bạn trong xã hội. Sự tồn tại của bạn được thừa nhận sau nhiều năm, bạn không còn cảm thấy xấu hổ vì thói quen đọc sách lạ đời của mình. Thay vào đó, bạn đắm mình trong sự săn đuổi những trang blog về sách và cảm thấy như một phần của biệt đội tiên phong. Bạn không còn bị kiểm soát bởi những đề mục, bạn là một nhà tư tưởng tự do. Khi bạn còn học tiểu học, một thủ thư nói với bạn rằng cuốn sách đó “quá già” với bạn. Bạn đọc nó bất chấp và không có chuyện bạn dừng lại.

Gợi ý cho bạn: Với trẻ em, các tác giả Dickens, Fitzgerald, Salinger, Vonnegut, Harper Lee. Với người lớn, các tác giả Collins, Rowling, Alexie, Chbosky, Lowry.

Đây là một cách ví von thú vị khi thú nhận mình là một độc giả ngẫu hứng; nói bạn không đọc hết cuốn sách là sai rồi. Thay vào đó, bạn sở hữu phong cách đọc sách đầy tính híp-pi hoang dã, yêu thích không ràng buộc hoặc điều gì đó tương tự. Bạn có thể bắt đầu một ngày mới với vài trang của tác giả này, sau đó đọc một chủ đề hoàn toàn khác trên tàu điện ngầm; rồi khi bạn đi làm về, bạn lại đọc một cuốn khác. Lúc bạn chuẩn bị lên giường đi ngủ, tương tự, bạn lại chọn một cuốn mới, và cứ như vậy, khi thống kê chỗ sách bạn đọc, bạn sẽ thấy bản thân có thể làm được nhiều việc^[3] trong cùng một lúc. Có bao giờ bạn nhầm lẫn giữa các nhân vật hay các cú twist? Bạn có chú ý nhiều hơn tới một số cuốn sách không? Có thể. Vấn đề là, bạn không sẵn sàng để cam kết với chỉ một cuốn sách, nhưng bạn vẫn có thể xuất sắc “cưa cẩm” tất cả các cuốn sách bạn đọc.

Gợi ý cho bạn: Tuyển tập truyện ngắn và bộ sưu tập các tiểu luận, tiểu thuyết.

Bạn có cảm thấy thời gian duy nhất để đọc sách là trước khi đi ngủ? Bạn mang cuốn sách lên giường cùng bạn và nằm thật thoải mái, cuốn sách trông thật quyến rũ, nhưng bạn lại chẳng thể mở mắt ra được, và rồi kết thúc câu chuyện, bạn thức dậy lúc 3 giờ sáng với cuốn sách úp lên mặt và bóng đèn thì chưa tắt? Đừng kể với ai nhé; nếu bạn may mắn, sẽ chẳng có ai ở đó mà chứng kiến sự ngại ngùng của bạn, cứu rỗi những nhân vật trong sách suýt chút nữa đã trở thành bạn thân của bạn.

Gợi ý cho bạn: Đọc bất cứ gì bạn thích, chỉ là hãy ngồi thẳng trên ghế – trừ khi bạn lại thích ngủ với cuốn sách úp trên mặt.

-Còn tiếp-

Đọc tiếp phần 2

Chú thích:

1. Delayed onset – Ý nói sự trì hoãn trước khi bắt đầu làm gì đó, nhưng khi đã làm thì rất phấn khích, mãnh liệt.
2. Y.A. – Young Adult
3. Nguyên tác Irons in the fire – Thành ngữ, chỉ người có thể làm tốt nhiều việc trong cùng một lúc.

Bún Cứng dịch.

Bài gốc được thực hiện bởi Jen Doll, đăng tại The Atlantic.
Ảnh đầu bài: Fragonard, The Reader

*

Muôn kiểu đọc sách

---

---

---