Ba năm qua, lần đầu tiên thế hệ chúng ta chứng kiến một dịch bệnh có quy mô, tầm ảnh hưởng và sức tàn phá lớn đến thế. SARS-COV-2 lần đầu tiên xuất hiện tại thành phố Vũ Hán, cướp đi tính mạng của bác sĩ Lý Văn Lượng – người đầu tiên cảnh báo về dịch viêm phổi cấp gây ra do virus. Những năm tiếp theo, các biến chủng và biến chứng của dịch bệnh dường như luôn đặt loài người vào tình thế bị động. Ở tiền phương cuộc chiến, đội ngũ y tế, chuyên viên nghiên cứu khoa học và các tình nguyện viên là những người đánh cược mạng sống và sức khỏe của mình để nghiên cứu, áp dụng phương pháp chữa và phòng dịch để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của hàng tỷ người trên thế giới.

Đối phó với đại dịch có tỷ lệ tử vong cao, họ mang trên mình gánh nặng thể xác và tinh thần khôn tả. Bên cạnh đó, số lượng lớn các y bác sĩ được chuyển đến điều trị COVID-19 cũng đặt áp lực lớn cho những người ở lại, phải đảm bảo bệnh viện vận hành bình thường và chữa trị cho những căn bệnh khác. Năm 2020 và 2021 đã thử thách tính kiên cường và dẻo dai của hệ thống chăm sóc sức khỏe, chứng kiến sự vất vả, kiên trì của đội ngũ y tế Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

Nhân kỷ niệm 67 năm ngày thầy thuốc Việt Nam (27.02.1955 – 27.02.2022), Bookish xin điểm lại 8 câu chuyện vui buồn, đủ các sắc thái tình cảm của những con người bình thường mà phi thường; đã, đang và sẽ chiến đấu với dịch bệnh mỗi ngày.

*

Hà Nội, Việt Nam

“Một cuộc điện thoại. Một ngày để gói ghém hành lý. Một khoảnh khắc cuối cùng nhìn lại cuộc sống bên ngoài, để rồi sau đó dành hàng tuần hoặc hàng tháng tiếp theo ở một nơi mà nhiều người đang đứng trước cánh cửa tử. Mỗi bước chân tôi đi, lòng tôi chưa bao giờ cảm thấy buồn sâu sắc đến thế. Với tôi, bước vào cơ sở điều trị COVID-19 hệt như bước đến mép vực sâu, và nhảy ùm xuống”.

“Hoang mang và lo ngại. Chúng tôi chưa bao giờ tiếp xúc gần với một bệnh nhân COVID, huống gì là chăm sóc họ. Nói theo cách nào đó, chúng tôi hoàn toàn lạc lối. Nhiều người trong số chúng tôi đến 2 giờ sáng vẫn không thể chợp mắt được”.

Bác sĩ Đinh Văn Tập và điều dưỡng viên Nguyễn Thị Thu Hương nhớ lại cái ngày định mệnh ấy, khi họ nhận lệnh về điều trị tại khoa COVID-19 của bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội. Đây là trải nghiệm hoàn toàn mới toanh với họ – những người có gần 20 năm kinh nghiệm trong ngành y. Với cảm xúc hỗn độn, cả hai cùng bước vào chiến trường chống lại COVID-19 – căn bệnh đã giết chết hàng triệu người trên toàn thế giới.

*

Bangalore, Ấn Độ

Khi bác sĩ trẻ Sriram Sunil bắt đầu ca làm việc tại một bệnh viện công ở Bangalore, việc đầu tiên anh làm là kiểm tra xem bệnh nhân nào sống sót qua đêm.

Là bác sĩ thực tập đang làm việc năm đầu tiên, phần lớn khối lượng công việc đổ dồn lên anh và các đồng nghiệp cùng trang lứa vì phần lớn bác sĩ cấp cao vẫn lo ngại về việc nhiễm virus. Anh cho biết, vào giữa tháng 9.2020, thường có hơn 500 bệnh nhân COVID-19 nhập viện cùng lúc, với ít nhất 50 ca trong số đó cần chăm sóc đặc biệt. Nhiều bệnh nhân đến từ các vùng quê nghèo lân cận.

Các nhân viên y tế tại Ấn Độ phàn nàn rằng họ không đủ trang thiết bị để ứng phó với đại dịch. Riêng bệnh viện của Sunil có sở hữu một số trang phục bảo hộ cá nhân, chẳng hạn như áo choàng y tế, nhưng không phải loại tiêu chuẩn. Cực chẳng đã, anh thường phải mặc nhiều lớp áo scrub (bộ đồ vải sử dụng trong phẫu thuật) chồng lên nhau. Có lần, các lớp vải này khiến anh cảm thấy ngột ngạt và nóng nực đến mức dường như anh sắp ngất đi khi đang ép ngực cho một bệnh nhân đang hấp hối.

*

Houston, Mỹ

Khoảng 2 giờ sáng trong đêm hè oi ả, trong phòng ngủ tại nhà riêng, bác sĩ Orlando Garner thức giấc vì một tiếng động mạnh. Anh nhảy ra khỏi giường và thấy vợ mình, Gabriela, đã ngất xỉu, trán nóng bừng vì sốt – cơn sốt mà chỉ vài giờ trước đó đã tấn công anh và con trai, bé Orlando Jr. mới 3 tuổi. Hai ngày sau, cơn sốt lây lan đến cô con gái sơ sinh của họ, Veronica.

Gần năm tháng sau, bác sĩ Garner – công tác tại đơn vị Chăm sóc tích cực (ICU) tại Đại học Y khoa Baylor – vẫn còn ám ảnh bởi những gì xảy đến với gia đình mình vào mùa hè năm ngoái: Anh đã vô tình mang virus corona về nhà và khiến vợ cùng các con trải qua cơn bệnh nặng.

“Tôi cảm thấy tội lỗi vô cùng,” anh nói, “Đây là công việc của tôi, những gì tôi muốn làm. Và nó suýt nữa là giết chết con tôi, suýt nữa giết chết vợ tôi – tất cả chỉ vì tôi.”

*

Wales, Vương quốc Anh

Maria Driscoll là Chuyên viên Phân tích Dữ Liệu tại Siemens Healthineers (công ty công nghệ y tế hàng đầu thế giới có trụ sử tại Đức). Công việc chính của cô là thu thập, xử lý và thực hiện các phân tích dữ liệu thống kê để giúp Siemens Healthineers cải thiện sản phẩm và giải pháp y tế. Cô cảm thấy hài lòng với công việc, nhưng vẫn muốn đóng góp nhiều hơn nữa trong thời điểm khó khăn này. May mắn là, Siemens Healthineers cho phép nhân viên tại chi nhánh Vương quốc Anh và Ireland tạm nghỉ phép để làm tình nguyện viên cho Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS).

Maria nắm bắt ngay cơ hội và nhanh chóng gọi điện cho bố của cô, người đang công tác tại bộ phận nhân sự, Ban Y Tế Đại học Cardiff and The Vale – nơi có trách nhiệm điều phối nhân sự và dịch vụ cho các cơ sở y tế địa phương. Maria nhớ lại rằng, “Khối lượng công việc của họ tăng lên theo cấp số nhân, họ phải thuê thêm hơn 1.000 nhân viên để hỗ trợ các bệnh viện điều trị COVID-19. Tôi hỏi bố mình: bố có cần con giúp không? Ông nói có, con có thể đến đây ngay lập tức chứ?”

*

Boston, Mỹ

“Bình thường tôi làm việc ở khu nội trú, khoa Phẫu thuật ung thư; nhưng trong thời kỳ đại dịch, toàn bộ tầng này đã được chuyển đổi thành đơn vị điều trị COVID-19. Chăm sóc cho các bệnh nhân này mang đến những thách thức phi thường. Đầu tiên, tôi đã trải qua những cơn lo lắng và sợ hãi cùng cực khi tiếp xúc với virus và lỡ đâu mang nó về nhà, lây bệnh cho gia đình tôi. Bên cạnh đó, công việc này vắt kiệt sức bạn. Các điều dưỡng viên phải liên tục xoay vần giữa các nhiệm vụ khác nhau để giảm thiểu số lượng thiết bị bảo hộ được dùng. Chúng tôi giúp bệnh nhân ăn uống, dọn dẹp vệ sinh cá nhân, gọi điện và video cho người thân của họ. Dành nhiều thời gian và công sức đến thế, để rồi nhìn sức khỏe họ trở nên xấu đi, buộc phải trao đổi với gia đình bệnh nhân về những tình huống đau lòng nhất – đủ loại cung bậc cảm xúc. Các bệnh nhân thường có nồng độ oxy thấp và có thể đột ngột trở nặng.

Dĩ nhiên, chứng kiến những bệnh nhân của mình khổ sở chưa bao giờ là chuyện dễ dàng, nhưng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ ai trong số họ. Tôi nuôi dưỡng hy vọng và nguyện cầu rằng, mỗi người trong họ đều sẽ sống sót. Tôi hân hoan khi có ai đó xuất viện, tôi mỉm cười khi họ có thể đoàn tụ với gia đình. Hơn hết, tôi biết ơn sự hỗ trợ của gia đình tôi. Điều đó đã khích lệ tôi bước tiếp.”

– Điều dưỡng viên Aformia Bekele, công tác tại bệnh viện Brigham & Women, Boston

*

Barcelona, Tây Ban Nha

Từ tháng 3.2020, Bệnh viện del Mar đã chữa trị cho số lượng lớn các bệnh nhân COVID-19 – nhiều người phải nằm trong khu Chăm sóc đặc biệt. Một trong số đó là ông Isidre Correa, và hôm nay ông đã bắt đầu hồi phục. Lần đầu tiên sau một thời gian dài, ông lại được chiêm ngưỡng cảnh biển Barcelona – với sự hỗ trợ tận tình của đội ngũ y bác sĩ nơi đây. Quả là chẳng có gì tuyệt vời bằng không khí trong lành của biển cả ??

*

Durham, Mỹ

Cuộc thi làm thơ Haiku về trải nghiệm của cán bộ y tế trong dịch bệnh COVID-19

Bạn giúp tôi cắt tóc.
“Chết bỏ”, nàng nói và cười to.
Thôi thì sẽ mọc lại.

– Blair Chesnut, Lập trình viên Phân tích cao cấp – Sinh lý học phân tử

Nâng cao chiếc iPad.
Qua màn hình, gia đình tạm biệt.
Cầu nguyện, hơi thở cuối.

– Ashley Acken, Giáo sĩ Hành chính Lâm sàng Cao cấp, Bệnh viện Đại học Duke

Cháu mình vừa ra đời
Không thể gặp; cũng chẳng thể ôm
Hy vọng, vẫn hy vọng

– Lesley Stanford, Chuyên gia Dinh dưỡng Lâm sàng, Dịch vụ dinh dưỡng

Hằng ngày kính mờ sương
Miễn phí cho nhân viên y tế
Đã tiêm vắc-xin, yay!

– Chelsea Walsh, Y tá lâm sàng, Trung tâm Sức khỏe Trẻ em Duke

Một con virus mới,
Nhanh chóng đánh chiếm thế giới này,
Y tế ta sẽ thắng.

– Nathan Wise, Chuyên viên Phân tích tài chính, Bệnh viện Duke Raleigh.

*

Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam

Lá thư từ em Nguyễn Đông Nghi, gửi đến ba là chú Nguyễn Phi Long, hiện đang công tác tại Bệnh viện Quân Y TP. Hồ Chí Minh.

“Ba ơi? Thế là đã mấy tuần ba đi trực liên tục ở cơ quan không về, mẹ cũng đi làm nhưng thật may mắn khi không phải ở lại. Vì thế con vẫn còn có bờ vai để cảm thấy bình yên bên mình. Chưa bao giờ con từng chứng kiến một dịch bệnh khủng khiếp thế này! Hàng ngày đọc báo, con thấy các cô chú bác sĩ phải gồng mình để cứu chữa bệnh nhân, động viên, giúp đưa mọi người đi cách ly bất kể lúc nào. Các cô chú mặc đồ bảo hộ suốt ngày chắc nóng lắm ba nhỉ? Rồi con thấy một em bé hai tuổi ở nhà khóc mếu máo khi thấy mẹ xuất hiện trên tivi. Con thương em đó quá ba ơi!

Vì cộng đồng, vì nhân dân phục vụ mà có những nhân viên y tế thậm chí đã sáu bảy mươi ngày rồi vẫn chưa được gặp lại gia đình đó ba. Chao ôi! Giá mà không có dịch bệnh thì cuộc sống của mọi người đều bình an và không bị đảo lộn. Con vẫn luôn tự hào về ba, người luôn cố gắng để điều trị cho bệnh nhân. Và cứ thế mỗi ngày ba vẫn luôn gắn bó với công việc chữa trị cho bệnh nhân, đi trực theo lịch phân công của bệnh viện. Con vẫn luôn tự hào có ba làm nghề cứu bệnh giúp đời. Ba cứ yên tâm chữa bệnh cho tất cả mọi người đều khỏe mạnh để họ còn được về bên gia đình. Đó là niềm vui hạnh phúc của người làm nghề Y, phải không Ba?”

*

Nhân ngày thầy thuốc Việt Nam, Bookish.vn và Nhà Sách Phương Nam xin gửi lời cảm ơn sâu sắc gửi đến các cán bộ y tế, đội ngũ nghiên cứu và tình nguyện viên – những chiến sĩ áo trắng phi thường, những người đồng hành và ân nhân của những trái tim Việt, là người truyền động lực cho chúng học cách “không từ bỏ”. Đi qua đại dịch, chúng ta rồi sẽ ổn thôi.

Vững tin vào một Việt Nam hồi phục và khỏe mạnh!

Hết.