Trà chiều

Cách nhìn thế giới qua lăng kính của Định luật I Newton

Published

on

Vật lý có lẽ là nỗi ám ảnh của rất nhiều thế hệ học sinh, và chắc cũng không ít bạn cho rằng nó là môn học vô vị, nhàm chán hay thậm chí là khó hiểu và đáng sợ. Nhưng theo tôi, vật lý cũng như bao môn học khác – nó có điểm thú vị của riêng nó. Mong rằng sau khi đọc bài viết, tôi có thể thay đổi chút ít cái nhìn của bạn về bộ môn này. Mà các bạn yên tâm đi, hôm nay chúng ta sẽ chẳng nói gì về tính toán cả đâu.

Vật lý là bộ môn khoa học tự nhiên chú trọng về thực nghiệm, lí thuyết và tính toán. Nhưng thông qua cơ duyên nào đó, hay vì do bản chất của ngành khoa học này là nghiên cứu về thế giới xung quanh, mà một số định luật vật lý lại tình cờ mang những ý nghĩa nhân văn sâu sắc và có thể ứng dụng vào cả đời sống xã hội của con người. Sau đây sẽ là một số bài học không ngờ đến về cuộc sống, khi bạn nhìn nhận định luật của nhà vật lý thiên tài Newton qua một lăng kính, một góc nhìn có phần khác lạ một chút.

*

Định luật I Newton:

Định luật này nói rằng, một vật nếu không chịu tác dụng của bất cứ lực nào hoặc tất cả các lực tác dụng lên vật đã tự triệt tiêu lẫn nhau (hợp lực bằng không) thì một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên, một vật đang chuyển động thẳng đều sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều.

Chỉ qua vài câu thôi, nhưng tôi vừa mô tả cho bạn một bản chất cơ bản của bản thân bạn, của tôi và của cả vũ trụ này nữa. Đó chính là mọi vật trên thế gian này đều muốn bảo toàn trạng thái hiện tại của nó.

Một viên đá nằm trên mặt đất, nếu không ai động vào nó, nếu không có gió thổi vào nó; nếu không có côn trùng, vi khuẩn, nấm mốc đến đục khoét thì viên đá đó chắc chắn sẽ nằm yên tại đó hàng triệu, hàng tỷ năm. Điều này nghe qua thì có đôi chút vô lí nhỉ? Nhiều điều kiện đến thế thì làm gì có hòn đá nào đáp ứng được, đúng không? Bạn nói cũng không hẳn sai đâu, một viên đá nằm mãi mãi ở một chỗ thì đúng là gần như không thể trong cái thế giới vận động không ngừng này của chúng ta. Nhưng liệu bạn có biết, trên cái hành tinh đầy biến động này, nơi mà qua hàng triệu năm, đáy biển cổ đại có thể bị vỏ Trái Đất đẩy lên thành ngọn núi khổng lồ cao hàng ngàn mét; nơi một vùng biển, một vùng nhiệt đới ẩm ướt khi xưa giờ lại hóa thành sa mạc Sahara rộng lớn và khô cằn, ấy thế mà vẫn tồn tại những hòn đá mong manh nằm yên và còn nguyên vẹn suốt hàng triệu năm. Đó là những hoá thạch cổ đại, những hòn đá chứa di tích của những sinh vật đã sống cách đây từ rất lâu, rất lâu rồi. Những hòn đá hoá thạch này, chúng chôn mình sâu trong đất đá, trốn tránh khỏi thế giới hiện thực đầy biến động để rồi sau hàng triệu năm, chúng vẫn chỉ là những hòn đá vô tri vô giác, suốt hàng triệu năm mà cũng chẳng đổi thay gì cả.

Bạn cũng như vậy đấy, nếu cứ sống khép mình mà trốn tránh khỏi thế giới, nếu cứ ở yên đấy chờ cơ hội đến với mình thì dù có bao lâu nữa trôi qua, bạn cũng sẽ chẳng có chút tiến bộ nào so với ngày hôm nay đâu, cũng sẽ giống như hòn hoá thạch kia mãi chẳng thay đổi được gì cả, mãi mãi cứ tiếp tục đứng yên, đứng yên và đứng yên. Như một di tích từ một quá khứ xa xăm nào đó, cứ nằm đấy mãi không chịu thay đổi.

Một vật khi đã đứng yên thì nó tiếp tục đứng yên để bảo tồn cái trạng thái ù lì, bị động, lười biếng của bản thân. Vì đó là bản chất của vạn vật trên thế giới này, và cả trong vũ trụ rộng lớn bao la này. Bảo toàn trạng thái hiện tại chính là lý tưởng của vạn vật.

Nhưng khoan đã nào, liệu các bạn có đang thắc mắc, rằng nếu như mọi vật đang đứng yên đều muốn tiếp tục đứng yên, vậy thì tại sao mọi thứ xung quanh chúng ta, mọi thứ trong thế giới của chúng ta đều cứ như là đang không ngừng vận động. Bạn có đang băn khoăn về điều này không? Quả đúng là một nghịch lí phải không nào?

Sau đây là lí giải của tôi, sở dĩ mọi thứ xung quanh ta đều có vẻ đang không ngừng vận động trong khi bản chất của chúng lại là luôn muốn bảo toàn trạng thái là vì một trong hai lí do sau:

Lí do thứ nhất, trạng thái ban đầu của chúng đã là “chuyển động” nên chúng muốn tiếp tục bảo toàn trạng thái này. Một người từ lúc còn nhỏ đã siêng năng chăm chỉ, ngày nào cũng được mẹ gọi dậy thật sớm, thì đến lúc trưởng thành, người này hẳn vẫn sẽ cứ tiếp tục siêng năng chăm chỉ, ngày nào cũng sẽ dậy thật sớm như năm xưa dù không có mẹ gọi dậy nữa. Cả Trái Đất của chúng ta cũng vậy, ngày từ lúc được tạo thành nó đã chuyển động quay vòng xung quanh Mặt Trời rồi, nên đến tận ngày nay – 4,5 tỷ năm sau khi được sinh ra – Trái Đất vẫn cứ thế, vẫn còn quay quanh Mặt Trời. Trong vật lý, người ta có một tên gọi cho hiện tượng xuất hiện trong hai ví dụ trên – hiện tượng các vật muốn tiếp tục bảo toàn trạng thái hiện tại, đó là quán tính. Định luật I Newton còn được gọi là định luật quán tính, cũng chính vì lí do này.

Lí do thứ hai, trong vật lý có hai yếu tố khiến cho một vật đang đứng yên sẽ không thể tiếp tục đứng yên, một vật đang chuyển động thẳng đều sẽ không thể tiếp tục chuyển động thẳng đều, khiến cho vạn vật phải không ngừng vận động, không thể bảo toàn được trạng thái hiện tại, đó là ngoại lực và nội lực.

Nội lực là các yếu tố bên trong. Nếu muốn cuộc sống của bản thân thay đổi, nếu muốn bản thân mình cũng “vận động” không ngừng, thì dùng chính sức lực tự thân là một cách. Sử dụng chính ý chí, nghị lực và năng lực của bản thân để thay đổi cuộc sống, thay đổi thế giới của chính mình.

Việc này nói thì dễ nhưng làm thì lại rất khó, vì nếu muốn tạo ra một thay đổi thật sự, “nội lực” của bạn phải thật sự đủ mạnh. Có đủ sức mạnh ý chí từ bên trong để thay đổi đã là khó, nhưng có đủ quyết tâm để duy trì ý chí đó lại càng khó khăn hơn gấp bội phần. Sức mạnh ý chí vốn không phải là một tài nguyên vô tận, nó sẽ hao mòn dần theo năm tháng. Mỗi ngày tôi sẽ chạy bộ 10km – một lời hứa ai cũng làm được, nhưng có bao nhiêu người đủ ý chí để thực hiện điều đó được một ngày, bao nhiêu người sẽ thực hiện điều đó được ba ngày, một tuần, một tháng, một năm rồi xuyên suốt những năm tháng còn lại của cuộc đời. Ý chí không phải là thứ ai cũng có và những người có khả năng duy trì sức mạnh ý chí suốt một thời gian dài lại càng hiếm hơn.

Vậy nên, nếu như bạn muốn dựa vào “nội lực” của bản thân để thay đổi cuộc sống của mình từ “đứng yên” sang “chuyển động” thì hãy dồn thật nhiều ý chí ngay từ lúc ban đầu, nhưng đừng dùng nó để duy trì một trạng thái “chuyển động” tạm bợ nào đó, vì khi ý chí của bạn cạn kiệt, “chuyển động” kia sẽ dừng lại và cuộc sống của bạn sẽ trở về với trạng thái đứng yên ban đầu. Việc bạn cần làm là hãy dồn thật nhiều công sức để biến trạng thái “đứng yên” của bản thân thành một “chuyển động thẳng đều”. Vì một vật chuyển động thẳng đều sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều, một vật đã quen với chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động, vì nó đã có quán tính, vì quán tính của nó lúc này là một quán tính chuyển động. Có nghĩa là nếu như bạn muốn thay đổi cuộc sống của bản thân, hãy dồn thật nhiều quyết tâm để hình thành những thói quen sẽ tạo nên cuộc sống mới đó. Vì thói quen thì không cần nguồn nhiên liệu là sức mạnh ý chí để vận hành. Đây là một cuộc đua với thời gian, cuộc đua dùng ý chí để hình thành thói quen trước khi ý chí bị cạn kiệt. Một khi thói quen đã được hình thành thì bạn đã có “quán tính chuyển động”, bạn đã phần nào “chuyển động thẳng đều”, mọi thứ đã đi vào quỹ đạo. Khi ấy, hẳn là việc tiếp tục “chuyển động không ngừng” cũng sẽ dễ như việc Trái Đất dù không cần làm gì nhiều vẫn có thể quay quanh Mặt Trời suốt hàng tỷ năm.

Còn nếu bạn nghĩ bản thân sẽ không bao giờ có đủ ý chí để thay đổi (“nội lực” không đủ) thì vẫn còn một lựa chọn khác. Đó là ngoại lực – những yếu tố bên ngoài. Hãy tìm cho bản thân một ngoại lực để không ngừng nhắc nhở bản thân tiến lên phía trước, hay ít ra là một ngoại lực có thể thúc đẩy bạn mỗi khi ý chí đã bị hao mòn. Ngoại lực có thể là rất nhiều thứ, ví dụ như một người không ngừng nhắc nhở, phê bình bạn (dù sẽ có những lúc hơi phiền một chút nhưng đây là một cách vô cùng hiệu quả), một môi trường mới nơi những thách thức luôn đổ dồn về phía bạn. Còn nếu như không thể tìm được một người luôn ở cạnh và nhắc nhở bản thân thì bạn hãy trở thành người đó. Trong lúc ý chí còn đủ mạnh, hãy viết ra những việc phải làm, những thứ bạn muốn sửa đổi để tự nhắc nhở bản thân trong tương lai. Nhưng tuyệt đối phải luôn ghi nhớ rằng, bản thân trong tương lai này cũng chính là bạn chứ không phải một ai khác; việc bạn viết ra hôm nay sẽ do chính bạn thực hiện trong ngày mai, chứ không phải một đầy tớ thần kì nào đó sẽ hoàn thành mọi việc bạn giao phó.

Như đã nói ở trên, ý chí và quyết tâm là thứ sẽ hao mòn dần theo thời gian, khi đã quyết tâm thực hiện một việc lớn như thay đổi bản thân thì cuộc đua với thời gian cũng chính thức bắt đầu – cuộc đua hình thành những thói quen mới trước khi ý chí cạn kiệt. Nếu muốn có thêm chút ưu thế trong một cuộc đua như vậy, hãy tạo trước cho bản thân trong tương lai những nguồn ngoại lực để tiếp thêm sức mạnh. Hãy viết ra cho bản thân những lý do làm bạn muốn thay đổi và hãy vẽ tự vẽ ra viễn cảnh khi mà bạn đã thay đổi thành công. Để đến khi nào mỏi mệt khi lấy ra mà ngẫm lại, để nhớ xem vì sao bạn phải tiếp tục cố gắng: nếu cứ tiếp tục cuộc chiến với thời gian, với ý chí, những tương lai tốt đẹp nào sẽ chào đón bạn. Nếu những lời văn dông dài không hợp với bạn, hãy thử dùng một hình ảnh, một câu nói truyền cảm hứng, một báo thức trên điện thoại nhắc nhở bạn đi làm việc đúng giờ,… Bất cứ thứ gì cũng sẽ là một nguồn ngoại lực hiệu quả nếu nó có thể làm cho bạn gợi nhớ về động lực của bản thân để hướng đến tương lai.

*

Khi viết ra những định luật của mình, có lẽ Newton chỉ muốn mô tả một bản chất căn nguyên của vạn vật – quán tính – việc vạn vật luôn muốn bảo toàn trạng thái hiện tại. Nhưng phải chăng vì con người chúng ta dù có phức tạp đến đâu thì cũng chỉ là một vật thể nhỏ bé trong cái vũ trụ rộng lớn này, nên từ cơ thể đến suy nghĩ, thói quen rồi đến cả hành vi cũng đều có quán tính, cũng đều muốn bảo toàn trạng thái hiện tại.

Vậy, nếu con người ta muốn thoát khỏi trạng thái “đứng yên” của bản thân, mà chỉ có hai con đường để lựa chọn – ngoại lực và nội lực, ta nên chọn con đường nào?

Nội lực là lực từ bên trong. Ngoại lực là lực đến từ bên ngoài. Nếu bạn muốn cuộc sống thường ngày buồn chán của mình thay đổi, muốn xoá bỏ các thói quen xấu, hay muốn được quyền quyết định cái phần tương lai mơ hồ phía trước thì chỉ có hai cách: một là dùng chính sức mạnh và nghị lực nơi bản thân mình; hai là vay mượn sức mạnh từ thế giới xung quanh. Nhưng dù bạn có chọn cách nào đi nữa, hay thậm chí là phối hợp sử dụng cả hai cách trên, thì cũng hãy nhớ rằng thứ mà bạn đang cố thay đổi là chính bản thân mình, là “quán tính” của bản thân. Nếu “quán tính” hiện tại của bạn vẫn còn đang đứng yên chứ chưa chuyển động thẳng đều thì sớm muộn cũng có ngày nó quay về trạng thái đứng yên đấy nhé. Nếu như đó không phải là điều bạn muốn, vậy thì hãy cố gắng mà thay đổi đi.

Hết.

Stern

*

Bài viết có liên quan



Click to comment

Viết bình luận

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trà chiều

Mặt trái của “Manifest”: Khi tư duy tích cực có thể phản tác dụng

“Manifest” – từ khóa của năm 2024 do từ điển Cambridge bình chọn, đã trở thành một cơn sốt trong giới trẻ, lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các nền tảng mạng xã hội. Nhưng liệu manifest có thực sự là con đường thần kỳ dẫn đến hạnh phúc?

Published

on

Manifest, hay luật hấp dẫn, đại diện cho một niềm tin vào sức hút kỳ diệu của vũ trụ, vào một thế lực lớn lao và quyền năng hơn chính bản thân, có thể giúp ta đạt được mọi mong muốn. Từ ước mơ về một cuộc sống giàu sang, một tình yêu viên mãn đến khát khao thành công trong sự nghiệp, tất cả dường như đều nằm trong tầm tay chỉ với sức mạnh của suy nghĩ tích cực.

Nhằm mang đến cho bạn đọc một cái nhìn đa chiều về trào lưu này, Bookish xin giới thiệu bài viết được dịch từ tạp chí Psychology Today, phân tích những mặt trái tiềm ẩn của manifest, giúp chúng ta tránh sa vào những cạm bẫy tư duy.

***


“Manifest” đang là một trong những trào lưu thịnh hành nhất ở lĩnh vực sách self-help. Tác phẩm MANIFEST - 7 Bước Để Thay Đổi Cuộc Đời Bạn Mãi Mãi (2022) của Roxie Nafousi đã ngay lập tức trở thành hiện tượng bán chạy toàn cầu khi vừa ra mắt. Cuốn sách này từng có mặt trong danh sách bán chạy nhất của Sunday Times nhiều tuần liền, và được không ít người nổi tiếng tìm đọc.

Tuy nhiên, cuốn sách của Nafousi lại thuộc về một trường phái self-help lâu đời hơn, vốn cổ súy cho ý tưởng về “luật hấp dẫn”. Luật này cho rằng chính suy nghĩ của chúng ta quyết định những gì ta thu hút trong cuộc sống như may rủi, giàu nghèo, ốm đau hay khỏe mạnh, những mối quan hệ độc hại hay tốt đẹp. Tôi cho rằng mặc dù việc nhiều người thích những cuốn sách kiểu này là điều dễ hiểu, nhưng manifest lại là một xu hướng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Những ví dụ tiêu biểu nhất về sách self-help theo luật hấp dẫn là The Secret - Bí Mật (2006) của Rhonda Byrne và Think and Grow Rich - Nghĩ Giàu Và Làm Giàu (1937) của Napoleon Hill. Những cuốn sách này đẩy ý tưởng kiểm soát tâm trí (được ủng hộ bởi nhiều trường phái triết học cổ đại như Khắc kỷ, cũng như các chuyên gia trị liệu nhận thức hành vi – CBT) đi xa hơn. Các tác giả đưa ra quan niệm có thể tạm gọi là học thuyết “tâm trí chế ngự vật chất”, khẳng định rằng suy nghĩ của chúng ta có sức mạnh toàn năng, không chỉ quyết định cảm xúc mà còn định hình cả thế giới bên ngoài.

Đúng là có bằng chứng cho thấy rằng tư duy lạc quan tốt hơn tư duy bi quan; và ở một mức độ nào đó, tâm thế và thái độ tích cực có thể dễ khiến ta thành công hơn, ít gặp vấn đề về sức khỏe và các mối quan hệ hơn – nhìn chung là ta có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Đơn cử là, cha đẻ của tâm lý học tích cực, Martin Seligman, đã viết rất nhiều về chủ đề này. Seligman cho rằng tư duy bi quan và cái mà ông gọi là “sự bất lực tự ứng nghiệm” chính là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, khiến ta bị giảm tuổi thọ, đạt thành tích kém cỏi hơn và gặp nhiều tai họa hơn trong cuộc đời – bởi lẽ, luôn lo sợ những điều này xảy ra có thể biến chúng thành sự thật. [i] Lợi ích của việc hình dung những mục tiêu tích cực và việc chúng ta đạt được kết quả mong muốn cũng đã được nghiên cứu rộng rãi.

Tuy nhiên, nhóm người ủng hộ trào lưu manifest lại đưa ra những tuyên bố cực đoan hơn nhiều. Thông thường, các tác phẩm của họ đều dựa trên những niềm tin huyền bí đáng ngờ, được cho là đúc kết từ một số nguyên lý vật lý lượng tử (mặc dù chưa từng có bằng chứng khoa học nào củng cố cho những tuyên bố này).

Truyền thống self-help này bắt nguồn từ khoảng mấy chục năm cuối thế kỷ 19, khởi đầu với phong trào “chữa lành bằng tâm trí” ở Mỹ. Những người theo phong trào này tin rằng mọi bệnh tật đều bắt nguồn từ tâm trí. Do đó, suy nghĩ lành mạnh sẽ có tác dụng chữa lành. Người thợ đồng hồ Mỹ Phineas Parkhurst Quimby (1802–1866) là một trong những người đầu tiên nêu rõ ý tưởng này. [ii] Quimby cho rằng tất cả bệnh tật chẳng qua chỉ là một niềm tin sai lầm biểu hiện ra thành các triệu chứng vật lý. Nếu chấp nhận rằng bệnh tật chỉ nằm trong tâm trí, chúng ta có thể dễ dàng tự chữa lành cho mình.

Giáo phái chữa bệnh bằng tâm trí nổi bật nhất là Giáo hội Khoa học Kitô giáo, do Mary Baker Eddy (1821–1910) sáng lập. Cuốn kinh thánh trước tác của Eddy, Science and Health with Key to the Scriptures (1875) (Tạm dịch: Khoa học và Sức khỏe với Chìa khóa giải mã Kinh Thánh), hiện đã bán được hơn 9 triệu bản. Giống như Quimby, các tín đồ Khoa học Kitô giáo tin rằng bệnh tật có thể chữa khỏi chỉ bằng cầu nguyện. Thần học của Eddy dựa trên quan niệm thần bí cổ xưa rằng thực tại thuần túy là tâm linh và thế giới vật chất chỉ là ảo ảnh. [iii] Do đó, bệnh tật không gì khác hơn là một lỗi lầm của tâm trí – hậu quả của việc sai lầm khi đặt niềm tin vào vật chất và giác quan. Những tín đồ Khoa học Kitô giáo cực đoan hoàn toàn bác bỏ mọi can thiệp y tế và phẫu thuật. Không có gì ngạc nhiên khi phương pháp chăm sóc sức khỏe này đã khiến cho nhiều thành viên giáo phái và con cái của họ phải vong mạng.

Nhà triết học và tâm lý học William James (1842–1910) cũng rất quan tâm đến ý tưởng về nguồn gốc tâm lý của bệnh tật. Trong The Varieties of Religious Experience (1902) (Tạm dịch: Muôn mặt kinh nghiệm tôn giáo), ông mô tả phong trào chữa lành bằng tâm trí là một “quan điểm sống lạc quan”:

Những người dẫn dắt phong trào này tin tưởng sâu sắc vào năng lực chữa lành của một tâm trí khỏe mạnh, vào khả năng chiến thắng của lòng can đảm, hy vọng và niềm tin, đồng thời khinh miệt sự nghi ngờ, sợ hãi, lo lắng và mọi trạng thái tinh thần căng thẳng, dè dặt thái quá.. [iv]

Chúng ta có thể thấy rõ ràng là trong các nguyên lý của phong trào chữa lành bằng tâm trí có chứa đựng hạt giống của tư duy tích cực. Tư duy tích cực lần đầu tiên được phổ biến là trong tác phẩm The Power of Positive Thinking (1952) (Tạm dịch: Sức mạnh của tư duy tích cực) của mục sư người Mỹ Norman Vincent Peale. Cuốn sách này có tầm ảnh hưởng, nhưng đồng thời cũng gây tranh cãi.

Một nhà tư tưởng “chữa lành bằng tâm trí” quan trọng khác là Prentice Mulford (1834–1892) –  ông đã đặt ra các nguyên tắc của “luật hấp dẫn”. Trong Thoughts are Things (1889) (Tạm dịch: Tư duy là Vạn vật), Mulford giải thích rằng suy nghĩ tích cực thu hút kết quả tích cực và suy nghĩ tiêu cực thu hút kết quả tiêu cực. William Walker Atkinson sau đó cũng đưa ra những tuyên bố tương tự trong Thought Vibration or the Law of Attraction in the Thought World (1906) (Tạm dịch: Sóng Tư tưởng và Luật hấp dẫn trong Thế giới Tinh thần). Tác giả self-help đầu tiên kết hợp ý tưởng tâm linh của luật hấp dẫn với khát vọng vật chất hữu hình là Napoleon Hill. Công thức này hóa ra lại cực kỳ sinh lời. Hill đã xuất bản cuốn sách bán chạy nhất của trong sự nghiệp của ông là Think and Grow Rich! vào năm 1937. Tác phẩm này đã trở thành khuôn mẫu cho một loại sách self-help mới khi tập trung vào việc theo đuổi tiền bạc.

Thông điệp của Hill rất đơn giản: Tất cả chúng ta đều có thể trở nên giàu có nếu khao khát đủ lớn. Nếu tập trung chuyên chú vào những suy nghĩ về tiền bạc và sự sung túc, vũ trụ sẽ tạo ra sự cộng hưởng kỳ diệu với tiềm thức và gửi đến vô vàn tài lộc. [v] Để trở nên giàu có, chúng ta chỉ cần nuôi dưỡng một khát khao rõ ràng. Khi đó, suy nghĩ của chúng ta, “như những thỏi nam châm, sẽ thu hút vô số nguồn lực, con người và hoàn cảnh phù hợp với bản chất của những suy nghĩ chủ đạo đó.” Nếu “từ tính hóa tâm trí” và trở nên “nhạy bén với tiền bạc”, chúng ta sẽ trở thành triệu phú ngay lập tức.

Không có gì ngạc nhiên khi một thông điệp như vậy lại an ủi những độc giả đang vật lộn với hoàn cảnh kinh tế suy thoái trong cuộc Đại khủng hoảng. Nhưng thông điệp còn nhiều mơ hồ này vẫn tiếp tục hấp dẫn cho đến tận ngày nay. The Secret của Byrne đã xào nấu lại ý tưởng này. “Bí thuật” của cô ấy, không gì xa lạ, chính là luật hấp dẫn. Các nguyên tắc của luật này cứ được nhắc đi nhắc lại. Suy nghĩ của chúng ta, rõ ràng là có tần số riêng. Chúng ta phát ra tần số này vào vũ trụ và từ đó thu hút mọi thứ cùng tần số với suy nghĩ của mình. The Secret tràn ngập những câu chuyện về việc bất ngờ nhận được séc qua thư và những biến chuyển kỳ diệu trong cuộc sống cá nhân của một người. Cuốn sách đưa ra lời hứa hẹn rằng rằng độc giả có thể dễ dàng thu hút 10 triệu đô la, bởi vì “Bí thuật có thể cho bạn bất cứ điều gì bạn muốn.” Bởi “Bạn là thỏi nam châm mạnh mẽ nhất trong Vũ trụ!… Suy nghĩ của bạn sẽ trở thành hiện thực!” [viii]

Nhiều người trong chúng ta có thể thấy những lời hứa hẹn thái quá về sự chuyển đổi dễ dàng này là đáng ngờ. Nhưng tệ hơn nữa, học thuyết của Byrne và những người ủng hộ nguyên lý “tâm trí chế ngự vật chất” lại có xu hướng đổ lỗi cho nạn nhân. Về cốt lõi, họ quan niệm rằng những người gánh chịu bất hạnh phải tự nhận trách nhiệm cho những đau khổ của mình, bao gồm cả chuyện ung thư, hiếp dâm, tai nạn xe hơi và bạo lực. Chẳng hạn như, Byrne thẳng thừng cho rằng mọi tai ương trong cuộc sống là do chúng ta không chịu suy nghĩ tích cực và không truyền tải đủ mạnh mẽ những mong muốn về vật chất xa xỉ vào vũ trụ. Byrne và nhiều chuyên gia làm giàu đã đóng góp cho cuốn sách của cô còn khẳng định chắc nịch rằng quy luật hấp dẫn cũng có thể áp dụng với 6 triệu người Do Thái bị sát hại trong thảm họa Holocaust. Rõ ràng, chính “những suy nghĩ về nỗi sợ hãi, sự chia ly và bất lực” của người Do Thái đã khiến họ “hiện diện ở nơi lầm lạc vào một thời điểm sai trái”. [ix] Tác giả của The Secret khẳng định chắc nịch: “Mọi trải nghiệm đều bắt nguồn từ những suy nghĩ dai dẳng trong chính bạn.” [x] Đây rõ ràng là những luận điệu vô cùng đáng lo ngại, và tôi ngạc nhiên rằng những tuyên bố dối trá, hoàn toàn không thể biện minh này lại không vấp phải quá nhiều chỉ trích.

Vậy tại sao những cuốn sách như Think and Grow Rich!, The Secret, và giờ là Manifest của Nafousi lại hấp dẫn nhiều người đến vậy? Tất nhiên, ai mà chẳng thích được nghe rằng mình có thể giàu sang mà không cần động tay động chân, rằng những tấm séc 10 triệu đô la sẽ tự động bay vào hộp thư chỉ cần ta nghĩ đủ nhiều về tiền. Những cuốn sách cho rằng mọi sự tự hoàn thiện bền vững đều đòi hỏi nỗ lực, kiên trì và thời gian thường ít hấp dẫn hơn – mặc dù có lẽ thông điệp đó lại thực tế hơn.

Tuy nhiên, tôi cho rằng không chỉ vì chúng ta khao khát những giải pháp nhanh chóng, dễ dàng mà những cuốn sách như thế này mới trở nên phổ biến; một yếu tố quan trọng khác là mong mỏi từ ngàn đời nay của con người về việc tự làm chủ cuộc sống. Tư duy vũ trụ kỳ diệu được cổ súy bởi những người theo trường phái “chữa bệnh bằng tâm trí” giúp chúng ta nuôi dưỡng khát vọng toàn năng, bất khả chiến bại và quyền làm chủ thế giới vật chất. Nó đánh vào mong muốn nguyên thủy của chúng ta là khả năng tự bảo vệ mình trước hai mối đe dọa là sự tổn thương và tình trạng mất kiểm soát.

Phép thuật tư duy trong những cuốn sách này cũng mang tính chất thoát ly thực tại. Nó cho phép ta mơ mộng về những cuộc đời khác, nơi ta là nhân vật chính trong truyện cổ tích – thành đạt, giàu có, quyến rũ và luôn tự tin trong giao tiếp xã hội. Ngoài ra, thời điểm những cuốn sách này được xuất bản và tạo nên tiếng vang cũng rất đáng chú ý: sách của Hill ra đời trong thời kỳ Đại khủng hoảng, sách của Byrne ra đời ngay trước khủng hoảng tài chính, còn sách của Nafousi nổi lên năm 2022 – một năm đầy biến động với những ảnh hưởng kéo dài của đại dịch Covid, bất ổn kinh tế gia tăng, khủng hoảng chi phí sinh hoạt trầm trọng và chiến tranh Ukraine kinh hoàng.

Vấn đề tôi thấy là: Mặc dù đọc những cuốn sách này có thể mang lại cảm giác hy vọng nhất thời, thậm chí là sự kỳ vọng hão huyền, nhưng thực tế cuối cùng cũng sẽ ập đến. Chúng ta sẽ cảm thấy tồi tệ hơn khi những khoản tiền hứa hẹn không xuất hiện. Không một vấn đề nào được giải quyết. Ta chẳng học được gì mới mẻ về bản thân và cũng chẳng thu được bài học hữu ích nào để thực sự tiến bộ. Hơn nữa, việc đánh giá quá cao khả năng thay đổi tâm lý và năng lực cá nhân, đồng thời đánh giá thấp bối cảnh kinh tế và xã hội mà ta đang sống, sẽ khiến ta phải trả giá. Khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi, ta sẽ chìm trong cảm giác tội lỗi và xấu hổ.

***

Tư liệu tham khảo

[i] See Martin Seligman, Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life (London, Boston: Nicholas Brealey Publishing, 2006).

[ii] Phineas Parkhurst Quimby, The Quimby Manuscripts: Containing Messages of New Thought, Mesmerism and Spiritual Healing from the Author, edited by Horatio W. Dresser (s.p.: Pantianos Classics, 1921), p. 73

[iii] Mary Baker Eddy, Science and Health With Key to the Scriptures (Boston: The Writings of Mary Baker Eddy, 2000), p. viii.

[iv] William James, The Varieties of Religious Experience (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1985), pp. 92–3.

[v] Napoleon Hill, Think and Grow Rich!: The Original Version, Restored and Revised (Anderson, SC: The Mindpower Press, 2007), p. 9.

[vi] Ibid., p. 21.

[vii] Ibid.

[viii] Rhonda Byrne, The Secret, 10th anniversary edition (London and New York: Simon & Schuster, 2016), p. xv, 7, 9.

[ix] Ibid., p. 28.

[x] Ibid., p. 43.

***

Khi những ảo tưởng về một cuộc sống hoàn hảo nhờ manifest tan vỡ, ta thường chìm trong thất vọng và tự trách bản thân. Việc đánh giá quá cao sức mạnh của suy nghĩ mà quên đi nỗ lực thực tế chính là nguyên nhân dẫn đến thất bại. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sức hút và sự phổ biến của manifest. Nếu biết vận dụng một cách tỉnh táo, kết hợp với hành động thiết thực và kế hoạch rõ ràng, manifest có thể trở thành một công cụ hữu ích, giúp ta củng cố niềm tin, duy trì động lực và rút ngắn con đường đến với mục tiêu. Suy cho cùng, tư duy tích cực luôn là một yếu tố quan trọng trên hành trình hoàn thiện bản thân, nhưng chìa khóa then chốt vẫn nằm ở sự cân bằng giữa giấc mơ và hiện thực, giữa niềm tin và hành động. Đó cũng chính là thông điệp mà Bookish mong muốn gửi gắm đến bạn đọc.

Nguồn: Psychology Today

Kodaki dịch

Đọc bài viết

Trà chiều

Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 thu hút đông đảo bạn đọc tại TP HCM

Published

on

Ngày 27.01.2025 (tức 28 Tết), Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 chính thức khai mạc. Lễ hội thu hút sự quan tâm và yêu thích của người dân cũng như khách du lịch thành phố. Đường sách được tổ chức với quy mô lớn, có nhiều không gian văn hoá, nghệ thuật đặc sắc, hứa hẹn sẽ trở thành điểm vui chơi và mua sắm náo nhiệt trong mùa Tết.

Lễ hội lần thứ 15 có chủ đề Non sông gấm hoa, vui xuân thái hòa. Năm 2011, lễ hội Đường sách Tết lần đầu được tổ chức tại đoạn đường Mạc Thị Bưởi (nối Đồng Khởi và Nguyễn Huệ, quận 1). Từ năm 2023 đến nay, hoạt động này được tổ chức trên trục đường Lê Lợi, đoạn từ giao lộ Nguyễn Huệ đến bùng binh Quách Thị Trang, dài khoảng 400 m. Lễ hội tổ chức trên khu vực có tổng diện tích 11.200 m2, thu hút nhiều đơn vị tham gia kiến tạo không gian văn hóa, nghệ thuật, nổi bật trong số đó có Công ty Cổ phần Văn hóa Phương Nam (gọi tắt là Công ty Phương Nam hoặc PNC).

Năm 2025 đánh dấu kỷ niệm 15 năm Công ty Phương Nam tham gia Lễ hội Đường sách Tết với gian hàng lớn, đẹp, giàu cảm xúc. Sau buổi lễ khai mạc, gian hàng của Phương Nam vinh dự đón tiếp các lãnh đạo Thành phố đến tham quan: ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, ông Phan Văn Mãi - Chủ tịch UBND TP.HCM, ông Nguyễn Thanh Nghị - Phó Bí thư Thường Trực Thành ủy TP.HCM, ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở TT&TT TP.HCM cùng đại diện lãnh đạo Sở, ngành. Bên cạnh đó, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư cũng ghé thăm các gian hàng của Nhà Sách Phương Nam tại Lễ hội Đường sách Tết. Đại diện Công ty Phương Nam đón tiếp đoàn lãnh đạo và các vị khách quý là ông Nguyễn Hữu Hoạt - Chủ tịch Hội đồng quản trị.

Đến với các gian hàng của PNC tại Đường sách Tết, khách tham quan có thể tìm mua những đầu sách best-seller giá trị và đầy ý nghĩa do Phương Nam Book liên kết xuất bản; trải nghiệm khu vực sách nói KOMO Audio tiện lợi và hiện đại; đắm chìm trong những giai điệu bất hủ tại quầy băng đĩa Phương Nam Film; cũng như mang về nhà những món đồ chơi, quà lưu niệm đa dạng mẫu mã đến từ các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới. Là thương hiệu có bề dày 43 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, Công ty Phương Nam tự hào là đơn vị uy tín, chất lượng và luôn nỗ lực để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 là cơ hội để PNC tiếp tục phục vụ khách hàng và bạn đọc với những sản phẩm cũng như dịch vụ chất lượng cao.

Trong suốt thời gian diễn ra Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025, khách tham quan sẽ có cơ hội gặp gỡ, giao lưu với nhiều tên tuổi nổi tiếng trong làng sách, tham gia các chương trình thú vị để nhận nhiều lì xì hấp dẫn, và tận hưởng không khí du xuân tràn đầy niềm vui. Tết này, đừng quên ghé chơi với Nhà Sách Phương Nam nha!

Thời gian: Từ 27/01/2025 – 02/02/2025

Địa điểm: Đường Lê Lợi, Quận 1, TP HCM

Một số hình ảnh trong ngày khai mạc Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025:

Đọc bài viết

Trà chiều

Vũ Đằng kết đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong Chợ Tết Tình Quê

Published

on

By

Nam diễn viên Vũ Đằng sẽ sánh đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong bộ phim phát sóng vào ngày mùng một Tết nguyên đán Ất Tỵ.

Chợ Tết Tình Quê là câu chuyện tình cảm của một đôi bạn trẻ diễn ra trong những ngày giáp Tết Ất Tỵ ở cù lao An Bình (tỉnh Vĩnh Long). Gia Bảo (Vũ Đằng đóng) là một chàng công tử chính hiệu, chán chường cuộc sống xa hoa, xô bồ nơi phố thị cũng như muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của mẹ, Bảo bỏ nhà đi bụi vào một buổi chiều tháng chạp. Anh xuôi về miền Tây sông nước, nơi có làng nghề gốm đỏ, làm nhang, trồng trái cây, hoa kiểng để tìm lại những ký ức thời thơ ấu, khi gia đình còn trọn vẹn. Tình cờ gặp được Vũ Nghi (Trình Mỹ Duyên), Bảo choáng váng và thậm chí ghét bỏ, nhiều lần cản trở, gây tai họa cho cô vì hiểu lầm cô là người thực dụng, lợi dụng tình nghĩa của bà con dưới quê để kiếm danh.

Vũ Nghi vốn là người sinh ra ở cù lao An Bình. Cô mồ côi cha mẹ, sống với người cậu từ bé nên tính cách cứng cỏi, đạt giải một hoa khôi nhưng từ chối mọi sự săn đón của các đại gia mà muốn đi lên từ thực lực. Vũ Nghi hoạt động như một hot streamer trên mạng xã hội, sở hữu những trang cá nhân có lượt theo dõi khủng. Chương trình thực tế 100 nghề của cô nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng, trong đó có những tập quảng bá về ngành nghề truyền thống cũng như du lịch sinh thái ở quê hương Vĩnh Long. Hoàn cảnh đưa đẩy cả hai thành cặp đôi “oan gia ngõ hẹn”, ban đầu là ghét nhau, sau dần dần cảm mến rồi tiến tới tình yêu.

Bên cạnh chuyện tình của cặp trai tài gái sắc Gia Bảo – Vũ Nghi, đạo diễn Quách Khoa Nam và biên kịch Phan Ngọc Diễm Hân còn dẫn dắt khán giả màn ảnh nhỏ tham quan cù lao An Bình cũng như những miền quê xinh đẹp, trù phú của tỉnh Vĩnh Long. Người xem sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình dị của làng nghề gốm đỏ, làm nhang, những làng hoa Tết sum suê, vườn trái cây trĩu quả… Không khí của phim diễn ra trong những ngày giáp Tết, thời khắc mùa Xuân hiện hữu đẹp nhất với những màu sắc, mùi vị đặc trưng của xứ Nam Bộ.

Khi nhận được kịch bản Chợ Tết Tình Quê, diễn viên Vũ Đằng  cảm thấy rất lo lắng vì nhân vật không có chút gì giống mình ở ngoài đời. “Với một thanh niên 28 tuổi thì ai lại không muốn thành công và được nhiều cô gái vây quanh nhưng Gia Bảo thì ngược lại, anh trốn tránh hết tất cả. Tuy nhiên, tôi đọc kỹ kịch bản, tìm cách thấu hiểu và cảm thông với nhân vật. Tôi đặt ra những câu hỏi “Tại sao?” và tìm cách giải đáp để làm dày lý lịch  để khi ra bối cảnh không còn khúc mắc với nhân vật” – anh chia sẻ. Tuy nhiên, đây không phải là điều làm khó Vũ Đằng mà chính việc hóa trang mới tạo cho anh nhiều trở ngại nhất trong quá trình thực hiện phim. Trước đó ít lâu, anh vừa hoàn thành một phim cổ trang, phải cạo đầu ba vá cho phù hợp nên sang Chợ Tết Tình Quê, Vũ Đằng không kịp để tóc trở lại bình thường, vậy nên ekip thực hiện quyết định cho anh đội tóc giả. Việc hóa trang tóc cho anh trước khi vào cảnh quay mất hơn một giờ, thêm nữa, thời tiết cũng khá nóng nên Vũ Đằng cũng không thực sự thoải mái với bộ tóc khi diễn. “Nó có thể rớt ra bất cứ lúc nào hoặc sai phom dáng nếu mình xoay đầu quá nhiều. Có một số cảnh nặng về tâm lý hay cần động tác hình thể nhiều thì buộc mình phải quên đi chuyện đội tóc giả để nhập tâm hơn. Nếu đội quá lâu thì bộ tóc cũng làm tôi cảm thấy đau đầu. Khi diễn những cảnh cuối cùng của phim, tôi thực sự thở phào nhẹ nhõm vì… được cởi hẳn và tạm biệt bộ tóc giả từ đây!”- anh dí dỏm.

Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của các diễn viên: Quang Thái, Hoài An, Thanh Bình, Lê Trang…

Bộ phim do PNF sản xuất kéo dài 20 tập, phát sóng lúc 20h từ thứ hai đến thứ bảy hàng tuần trên kênh THVL1, khởi chiếu từ mùng 1 Tết nguyên đán Ất Tỵ (tức 29.01.2025)

Đọc bài viết

Cafe sáng