Trà chiều

Bình yên như hoàng hôn của mỗi chúng ta

Vào giờ tan tầm, ai cũng hối hả hòa vào dòng xe kẹt cứng. Liệu ta có thể dành cho mình vài phút bình yên ngắn ngủi để ngắm hoàng hôn?

Published

on

Mỗi khi nghĩ đến em, tôi đều nghĩ đến hoàng hôn. Vì hoàng hôn là một trong những điều em thích nhất – theo như tôi được biết. Tôi phải thêm hậu tố “- theo như tôi được biết” vì tôi không có đủ tự tin mình hiểu được em. Hoàng hôn cũng giống như vậy.

So với bình minh, hoàng hôn là thứ nhiều người dễ ngắm hơn – tôi tin chắc là như vậy. Không giống như bình minh – bạn phải dậy cực sớm tầm 5, 6 giờ sáng mới ngắm được; hoàng hôn là cảnh tượng mà dù bạn thức dậy sớm hay muộn, bạn vẫn có thể dễ dàng nhìn thấy. Chẳng ai đi ngủ vào lúc 5, 6 giờ chiều khi hoàng hôn xuất hiện và sắp sửa tàn đúng không nhỉ? Bạn chỉ không thể thấy hoàng hôn nếu như quá bận rộn với công việc hoặc các điều khác đang gây phiền nhiễu tâm trí. Nhưng hoàng hôn thì vẫn ở đó vào giờ tan tầm – một giờ rất thuận lợi cho hầu hết chúng ta nhìn ngắm. Và nếu nhìn hoàng hôn, bạn sẽ nhìn trong bao lâu? Từ lúc bầu trời chớm những mảng cam cho đến khi đỏ rực lên phút chốc và lịm dần sang xanh sẫm rồi tối hẳn, hay chỉ là vài giây bâng quơ đưa mắt lên rồi lại quay về công việc. Tôi còn nhớ trong một buổi chiều rất bận bịu của một ngày tháng Tư hoặc tháng Năm năm ngoái – bạn biết đấy, hai tháng này dường như là thời điểm nắng tắt muộn hơn, hoàng hôn kéo dài hơn các thời điểm khác trong năm; vì vậy, hôm đó tôi đã có chút ỷ y. Tôi nhớ rằng mình khá mệt mỏi và chợt quay qua nhìn khung cửa sổ, hoàng hôn khi ấy chỉ là một mảng màu cam nhỏ bé hòa quyện với sắc xanh ngọc lục bảo đã dịu nhẹ của bầu trời tạo mảng màu pastel êm đềm, nhìn rất thích mắt. Tôi cứ muốn ngắm nhìn mãi nhưng lại tự nhủ phải quay về với công việc thôi, và cũng theo kinh nghiệm của tôi, nếu bầu trời chưa rực sáng hẳn kiểu “một phút huy hoàng rồi chợt tắt” mà cứ dịu nhẹ như thế thì nó sẽ còn le lói – không hẳn là suốt trăm năm nhưng chí ít là trong khoảng thời gian khá dài nữa. Khi ấy, mặt trời tròn như lòng đỏ trứng gà – xin lỗi vì phép so sánh quá cũ kĩ này, vẫn đương nằm trên ngọn cây đứng chắn trước một tiệm karaoke – điều đó càng thêm cơ sở khiến tôi tự tin mà rời mắt khỏi bức tranh tuyệt đẹp đó trong phút chốc để quay trở lại với bản thảo còn đang làm dở. Tôi nhớ rằng mình không đọc được nhiều và thời gian chưa trôi qua được lâu, chỉ tầm khoảng 15 – 20 phút sau đó, qua cảm nhận ánh sáng nhạt dần nơi khóe mắt, trang bản thảo trước mắt dần mất đi màu nắng tự nhiên, thay vào đó là sắc trắng nhân tạo của đèn neon xâm chiếm, tôi mới giật mình ngẩng nhìn ra khung cửa sổ thì thấy lúc này, mặt trời đã lặn xuống ngọn cây trước tiệm karaoke, bị nuốt trọn trong màu xanh thẫm lá cây, như một loài sinh vật bị bóp nghẹt hơi thở, yếu ớt hắt ra chút khí cam sau cùng trên nền trời xanh sẫm. Nhưng loài thực vật ăn mất sự tồn tại của nó trong ngày hôm nay – cái cây ấy, rồi cũng sẽ lại sớm bị nuốt trọn bởi một quái vật to lớn hơn: bóng tối khôn cùng của đêm. Chúng ta, ai mà không sợ con quái vật này chứ – dù trong ý thức rõ ràng hay chỉ phảng phất trong tiềm thức, tôi tin là ta đều sợ. Vì sợ nên qua bao năm tháng, ta mới hình thành cách lưu giữ ánh sáng: từ ánh lửa thời nguyên thủy cho đến bóng đèn thời hiện đại. Nỗi sợ này đúng cả về mặt vật lí lẫn ý thức. Bóng tối vật lí sẽ giúp ta dễ chìm vào giấc ngủ hơn và tốt cho não bộ lẫn da khi được nghỉ ngơi, nhưng nó chỉ thật sự êm dịu ru ta ngủ khi trong ý thức của ta không tối hoàn toàn, ta biết có một vùng sáng sẽ chờ đợi ta vào ngày mới khi thức dậy – vùng sáng đó nhỏ hay lớn là tùy thuộc vào trạng thái tinh thần của mỗi người. Nhưng nếu trong lòng ta chỉ là bóng tối, kết hợp với bóng tối vật lí bên ngoài; khi nhắm mắt, cả hai vùng bóng tối đó cộng hưởng sẽ thành những làn sóng đêm dập dờn dữ dội, lay động ý thức ta tròng trành, chao nghiêng, xô qua đổ lại, mất thăng bằng rồi thao thức không thể nào ngủ được. Hoặc ngược lại, cả hai hợp thành vực sâu hun hút như một tròng mắt đen vời vợi khiến ta chỉ muốn nhảy xuống với thứ ảo tưởng có thể dò được độ sâu của bóng tối, hay nỗi lòng tuyệt đối của một ai đó. Chỉ là ta sẽ cứ chìm vào vực sâu, bóng tối, đáy mắt, và giấc ngủ không lối thoát. Thế nên, có cho mình chút niềm tin về ánh sáng còn sót lại – theo cả nghĩa vật lí lẫn ý thức thì vẫn hơn đúng không?

Vậy là, ánh hoàng hôn của ngày hôm ấy đã tắt rất nhanh – nhanh hơn rất nhiều so với thời gian tôi dự kiến. Tôi cảm thấy tiếc nuối khi mình không thể chứng kiến trọn vẹn quá trình chuyển sắc dữ dội xảy ra chỉ trong vài phút từ tông màu pastel sang hẳn dark theme. Nhưng hoàng hôn là như thế. Cũng giống như mây trên bầu trời thôi. Đó là những thứ mà chỉ cần nhìn vài giây, thậm chí một, hai phút, bạn sẽ có ảo tưởng rằng nó dường như không bao giờ thay đổi, hoặc sẽ thay đổi rất chậm; để rồi khi ngoảnh đầu đi, chỉ trong phút chốc, cảnh sắc xưa đã không còn nữa. Nhưng dường như mọi thứ trong cuộc đời cũng tuân theo qui luật này, chỉ là ở một cấp độ rộng lớn hơn. Bài học này có lẽ chúng ta đã biết quá rõ rồi nhưng vẫn thường hay quên: khi một điều ở bên cạnh ta, ta thường hay nghĩ nó sẽ không thay đổi; qua năm tháng, ta dần đánh mất sự trân trọng đã từng có; và đến một ngày, khi nó biến mất, nhận ra nó quí giá như thế nào, ta có hối hận thì cũng đã muộn. Đương nhiên, hoàng hôn thì không như thế. Nó sẽ luôn trở lại vào ngày mai. Nhưng có phải những người yêu hoàng hôn, khi ngắm nhìn cảnh sắc này đều cảm thấu triết lí đó? Hoàng hôn, mây, cũng như cả bầu trời kia, xuất hiện mỗi ngày rồi biến mất và lại quay trở về vào hôm sau, có phải để nhắc nhở chúng ta bài học phải trân trọng hiện tại? Nhưng nếu suy nghĩ vấn đề theo câu châm ngôn quen thuộc: “Không ai tắm hai lần trên một dòng sông,” bạn sẽ thấy rằng hoàng hôn cũng giống như vậy thôi: “Không ai ngắm cùng một hoàng hôn hai lần.” Hoàng hôn của ngày hôm nay khi đã tàn thì thực sự đã chết. Một hoàng hôn mới sẽ được sinh ra vào ngày mai. Từng ngày, mỗi một sắc cam, xanh, tím đều phân bổ ở những vị trí khác nhau trên bảng màu, bố cục của mây cũng khác biệt. Mỗi hoàng hôn là một em bé chào đời vào lúc bốn giờ chiều và chỉ sống được tối đa đến sáu giờ chiều cùng ngày hôm đó. Nhưng trong thời gian ngắn ngủi lưu lại dương gian này, em đã hân hoan hòa ca bằng những biểu cảm phong phú của mình như một người họa sĩ thoải mái đi những nét cọ phóng khoáng, không bị ràng buộc bởi bất cứ điều gì. Cũng có khi, em chỉ nhẹ nhàng cất lên một giai điệu mộc mạc bằng sắc cam duy nhất rồi biến mất. Nhưng dù thế nào, bản thân em khi sinh ra cũng đã là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp giúp ích cho bao người theo những cách khác nhau. Vì vậy, tôi rất thích cách em trân trọng hoàng hôn mỗi ngày bằng việc chụp những bức ảnh, tạo thành Sunset Project của riêng em. Tôi nhớ rằng lần nào gặp em mà nếu vào buổi chiều, dù câu chuyện đang sôi nổi hay dần lắng xuống, em cũng sẽ bảo tôi dừng lại trong phút chốc để em có thể chụp ảnh hoàng hôn. Và khi lưu giữ lại được hoàng hôn ngày hôm ấy, tôi có thể nhận ra em đã rất vui. Đôi khi vào tối ngày hôm đó, em sẽ chia sẻ lại cho tôi bức ảnh hoàng hôn em đã chụp lúc chiều. Với tôi, chúng đều là những kiệt tác từ tự nhiên, từ đôi tay em gầy và từ đôi mắt như thấu suốt mọi lẽ đời của em. Em sinh vào buổi sáng sớm ngày cuối cùng của năm. Nếu như xét thời gian một năm bằng tỉ lệ của một ngày thì chẳng phải buổi sáng của ngày cuối cùng trong tháng 12 sẽ có vai trò giống như hoàng hôn của năm đó trước khi bước dần vào tối giao thừa giữa năm cũ và năm mới hay sao? Phải chăng vì vậy mà em yêu hoàng hôn hơn bình minh, dù đúng ra, theo như trí nhớ của tôi thì em sinh vào tầm năm giờ sáng – thời khắc của bình minh? Nhưng tôi cũng cảm thấy, em hợp với hoàng hôn hơn là bình minh. Bình minh cũng yên bình nhưng là sự yên bình để báo hiệu một ngày mới lại bắt đầu, kéo theo sau đó là muôn vàn âm thanh nhộn nhịp của cuộc sống khi mọi người hối hả, tất bật cuốn theo guồng quay của nó. Còn sự yên bình của hoàng hôn thực sự là để báo hiệu mọi người nên nghỉ ngơi đi, đã đến giờ nghỉ rồi. Vào những hôm tôi làm việc chăm chỉ, khi phát hiện ra hoàng hôn đã đến, tôi cảm thấy cảnh tượng ấy như đang muốn động viên tôi: “Bạn đã làm việc chăm chỉ cả ngày rồi, hết giờ làm rồi, bây giờ là lúc để nghỉ ngơi.” Còn vào những hôm tôi lười biếng cả ngày, khi hoàng hôn ghé thăm, tôi cũng không có cảm giác nó đang giễu cợt hay trách móc gì tôi, chỉ đơn giản nhẹ nhàng nhắc nhở và ủi an: “Bạn thấy không, một ngày dần tàn rồi đó. Đừng để một ngày phải trôi qua trong hối tiếc như vậy nữa. Nhưng dù sao thì ngày cũng tàn rồi, hôm nay chưa làm được gì nhưng bạn hãy cứ nghỉ ngơi để mai lại bắt đầu.” Hoàng hôn không tạo cho tôi cảm giác áp lực giống như bình minh, khi hoàng hôn buông xuống và sau đó đêm tối đến, tôi thực ra có thể lựa chọn làm việc hoặc chơi đùa theo ý mình – đương nhiên vào những thời điểm deadline thúc ép mà vẫn lựa chọn chơi đùa thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Nhưng nếu bình minh của ngày mới đến mà tôi vẫn chưa nghĩ ra được hôm nay cần làm gì thì trong lòng tôi sẽ có ít nhiều hoang mang. Còn với riêng em, tôi không biết em có yêu bình minh không, em suy nghĩ gì về bình minh, em có từng chụp cảnh mặt trời mọc không…; nhưng tôi biết bản thân em đã luôn là một bình minh, hoặc em đã luôn cố gắng là một bình minh – vượt qua bóng tối của đêm hôm trước để nhiệt thành miệt mài vào sáng hôm nay. Em lúc nào cũng chăm chỉ, nghiêm túc với công việc như một mặt trời tất bật đều đặn làm công việc của mình mỗi ngày. Nhưng mặt trời cũng có lúc mệt mỏi và cần nghỉ ngơi. Thế nên chúng ta mới có hoàng hôn và sau đó mặt trời chuyển ca làm việc vào buổi tối cho mặt trăng. Em thấy đó, khỏe mạnh như mặt trời mà cũng có lúc đình công đấy thôi. Vậy mà bao năm qua, em – một cô gái lúc nặng cân nhất là 45 kg cũng chỉ dám yêu hoàng hôn và bản Clair de Lune để thầm hình dung về một ánh trăng êm dịu trong chút thời gian nghỉ ngơi hiếm hoi em có được. Em chưa từng thực sự nghỉ ngơi, em chỉ yêu nhưng chưa từng thực sự là hoàng hôn, mặt trăng của riêng em. Em đã luôn là mặt trời, là ngày dài bất tận nối liền vào đêm. Vậy thì em ơi, em xứng đáng có được sự nghỉ ngơi em mong muốn. Bất cứ khi nào em cần, em hãy cho phép mình là một hoàng hôn, mặt trăng của riêng em với ánh sáng êm dịu, tận hưởng sự yên bình tự tại. Bởi vì em luôn xứng đáng với cả mặt trời và mặt trăng, bình minh lẫn hoàng hôn, tất thảy mọi điều tốt đẹp nhất trên cuộc đời này.

Em đừng sợ một khi cho phép mình là hoàng hôn và mặt trăng thì sẽ mãi chìm trong sự nghỉ ngơi vô độ, bị kéo lùi về phía sau so với mọi người. Kết thúc và bắt đầu chỉ là hai khái niệm tương đối, bởi lẽ khi kết thúc một điều cũ cũng đồng nghĩa với việc khởi đầu một điều mới, và khởi đầu một điều mới cũng đồng nghĩa với việc kết thúc một điều cũ, hai hành động này thường diễn ra song song nên ta khó lòng nói được đó là khởi đầu hay đó là kết thúc. Nếu qui đổi “bắt đầu” thành “làm việc”, “kết thúc” thành “nghỉ ngơi”, ta cũng sẽ có một kết quả tương tự. Ta làm việc là để được nghỉ ngơi, và ta nghỉ ngơi cũng là để sẽ có thể tiếp tục làm việc trong tương lai. Vì vậy, em hãy cứ nghỉ ngơi mà đừng bận tâm lo âu quá nhiều điều nhé.

Em bình yên như hoàng hôn.

Và dù không cố tình, thậm chí đôi khi còn cố ý che giấu mình sau những bộ trang phục đen, em vẫn rực rỡ như mặt trời vì nội lực toát ra từ bên trong em.

Em có đủ cả một ngày trong em, từ sáng tinh mơ đến tối khuya mờ, trọn vẹn, nguyên khôi.

Vậy nên, em sẽ ổn thôi.

Kodaki

Click to comment

Viết bình luận

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trà chiều

Vũ Đằng kết đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong Chợ Tết Tình Quê

Published

on

By

Nam diễn viên Vũ Đằng sẽ sánh đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong bộ phim phát sóng vào ngày mùng một Tết nguyên đán Ất Tỵ.

Chợ Tết Tình Quê là câu chuyện tình cảm của một đôi bạn trẻ diễn ra trong những ngày giáp Tết Ất Tỵ ở cù lao An Bình (tỉnh Vĩnh Long). Gia Bảo (Vũ Đằng đóng) là một chàng công tử chính hiệu, chán chường cuộc sống xa hoa, xô bồ nơi phố thị cũng như muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của mẹ, Bảo bỏ nhà đi bụi vào một buổi chiều tháng chạp. Anh xuôi về miền Tây sông nước, nơi có làng nghề gốm đỏ, làm nhang, trồng trái cây, hoa kiểng để tìm lại những ký ức thời thơ ấu, khi gia đình còn trọn vẹn. Tình cờ gặp được Vũ Nghi (Trình Mỹ Duyên), Bảo choáng váng và thậm chí ghét bỏ, nhiều lần cản trở, gây tai họa cho cô vì hiểu lầm cô là người thực dụng, lợi dụng tình nghĩa của bà con dưới quê để kiếm danh.

Vũ Nghi vốn là người sinh ra ở cù lao An Bình. Cô mồ côi cha mẹ, sống với người cậu từ bé nên tính cách cứng cỏi, đạt giải một hoa khôi nhưng từ chối mọi sự săn đón của các đại gia mà muốn đi lên từ thực lực. Vũ Nghi hoạt động như một hot streamer trên mạng xã hội, sở hữu những trang cá nhân có lượt theo dõi khủng. Chương trình thực tế 100 nghề của cô nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng, trong đó có những tập quảng bá về ngành nghề truyền thống cũng như du lịch sinh thái ở quê hương Vĩnh Long. Hoàn cảnh đưa đẩy cả hai thành cặp đôi “oan gia ngõ hẹn”, ban đầu là ghét nhau, sau dần dần cảm mến rồi tiến tới tình yêu.

Bên cạnh chuyện tình của cặp trai tài gái sắc Gia Bảo – Vũ Nghi, đạo diễn Quách Khoa Nam và biên kịch Phan Ngọc Diễm Hân còn dẫn dắt khán giả màn ảnh nhỏ tham quan cù lao An Bình cũng như những miền quê xinh đẹp, trù phú của tỉnh Vĩnh Long. Người xem sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình dị của làng nghề gốm đỏ, làm nhang, những làng hoa Tết sum suê, vườn trái cây trĩu quả… Không khí của phim diễn ra trong những ngày giáp Tết, thời khắc mùa Xuân hiện hữu đẹp nhất với những màu sắc, mùi vị đặc trưng của xứ Nam Bộ.

Khi nhận được kịch bản Chợ Tết Tình Quê, diễn viên Vũ Đằng  cảm thấy rất lo lắng vì nhân vật không có chút gì giống mình ở ngoài đời. “Với một thanh niên 28 tuổi thì ai lại không muốn thành công và được nhiều cô gái vây quanh nhưng Gia Bảo thì ngược lại, anh trốn tránh hết tất cả. Tuy nhiên, tôi đọc kỹ kịch bản, tìm cách thấu hiểu và cảm thông với nhân vật. Tôi đặt ra những câu hỏi “Tại sao?” và tìm cách giải đáp để làm dày lý lịch  để khi ra bối cảnh không còn khúc mắc với nhân vật” – anh chia sẻ. Tuy nhiên, đây không phải là điều làm khó Vũ Đằng mà chính việc hóa trang mới tạo cho anh nhiều trở ngại nhất trong quá trình thực hiện phim. Trước đó ít lâu, anh vừa hoàn thành một phim cổ trang, phải cạo đầu ba vá cho phù hợp nên sang Chợ Tết Tình Quê, Vũ Đằng không kịp để tóc trở lại bình thường, vậy nên ekip thực hiện quyết định cho anh đội tóc giả. Việc hóa trang tóc cho anh trước khi vào cảnh quay mất hơn một giờ, thêm nữa, thời tiết cũng khá nóng nên Vũ Đằng cũng không thực sự thoải mái với bộ tóc khi diễn. “Nó có thể rớt ra bất cứ lúc nào hoặc sai phom dáng nếu mình xoay đầu quá nhiều. Có một số cảnh nặng về tâm lý hay cần động tác hình thể nhiều thì buộc mình phải quên đi chuyện đội tóc giả để nhập tâm hơn. Nếu đội quá lâu thì bộ tóc cũng làm tôi cảm thấy đau đầu. Khi diễn những cảnh cuối cùng của phim, tôi thực sự thở phào nhẹ nhõm vì… được cởi hẳn và tạm biệt bộ tóc giả từ đây!”- anh dí dỏm.

Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của các diễn viên: Quang Thái, Hoài An, Thanh Bình, Lê Trang…

Bộ phim do PNF sản xuất kéo dài 20 tập, phát sóng lúc 20h từ thứ hai đến thứ bảy hàng tuần trên kênh THVL1, khởi chiếu từ mùng 1 Tết nguyên đán Ất Tỵ (tức 29.01.2025)

Đọc bài viết

Trà chiều

“Hành trình Anh Hùng” ẩn trong Xứ Cát

Published

on

    Dựa trên công trình nổi tiếng Người hùng mang ngàn khuôn mặt của Joseph Campbell và các tương đồng trong lĩnh vực tâm lý học của Jung và Freud, tác giả Christopher Vogler đã cho độc giả một cái nhìn khác về cấu trúc tương đồng của hàng triệu câu chuyện từ cổ chí kim qua cuốn Hành trình người viết vừa được ra mắt.

Một cuốn sách quan trọng

       Cấu trúc nói trên xuất hiện từ các truyện cổ dân gian đến tiểu thuyết hiện đại, từ những bài đồng dao quen thuộc đến các bộ phim “làm mưa làm gió” tại Hollywood… Hành trình người viết không chỉ là một cuốn sách giúp ta nhận ra những rường mối quan trọng của nghệ thuật kể chuyện, mà song song đó còn là bài học để mỗi độc giả có được khả năng là một người viết.

       Vốn là một người tư vấn cốt truyện của Hollywood và đã kinh qua hàng nghìn kịch bản trong cuộc đời mình, Vogler có khả năng nhìn thấy những mối liên kết cũng như những điểm suy yếu trong các tác phẩm. Từ những đúc rút và kho kinh nghiệm bản thân có được, ông đã tạo nên cuốn sách vô cùng hấp dẫn. Để kiếm chứng điều đó, hãy thử lần ngược siêu phẩm Xứ cát chuyển thể tiểu thuyết khoa học viễn tưởng cùng tên của Frank Herbert do đạo diễn Denis Villeneuve thực hiện và so nó với những gì được tổng kết lại, để xem hành trình anh hùng của Vogler có giao điểm nào với Paul Atreides – người thanh niên đã làm nên những khoảnh khắc vô cùng chói lọi.

       Theo Vogler, nói thật gọn ghẽ thì hành trình anh hùng bắt đầu khi nhân vật chính được giới thiệu ở THẾ GIỚI BÌNH PHÀM nhận được TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU. Ban đầu họ MIỄN CƯỠNG, thậm chí buông lời TỪ CHỐI, nhưng do nhận được sự khích lệ từ SƯ PHỤ để VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN, mà họ đã tiến vào Thế Giới Đặc Biệt - nơi họ sẽ gặp các KHẢO THÍ, ĐỒNG MINH VÀ KẺ THÙ. Sau đó họ TIẾP CẬN HANG ĐỘNG TRONG CÙNG, vượt qua rào cản thứ hai, nơi phải chịu đựng KHỔ HÌNH. Họ vượt qua, chiếm lĩnh PHẦN THƯỞNG và bị truy đuổi trên ĐƯỜNG VỀ với Thế Giới Bình Phàm. Không dừng ở đó, họ vượt qua rào cản thứ ba, trải nghiệm HỒI SINH và được chính trải nghiệm đó biến đổi. Cuối cùng họ TRỞ VỀ CÙNG THẦN DƯỢC, cùng lợi ích hoặc kho báu có lợi cho Thế Giới Bình Phàm.

Hành trình người viết không chỉ là một cuốn sách giúp ta nhận ra những rường mối quan trọng của nghệ thuật kể chuyện, mà song song đó còn là bài học để mỗi độc giả có được khả năng là một người viết. Ảnh: N.M.

Chặng đường phân tích      

       Áp vào Xứ cát, THẾ GIỚI BÌNH PHÀM của chuỗi phim này bắt đầu ở một hành tinh cách xa Trái Đất - nơi mà mọi thứ đều như không tưởng với những tiến bộ liên hành tinh và những thực thể vô cùng kỳ dị. Ở đó Công tước Leto của Gia tộc Atreides – người cai trị hành tinh đại dương Caladan - là nhân vật chính và nổi bật nhất. Nơi ông cai trị là phiên bản khác của một Trái Đất ngay bây giờ đây, với cây xanh bao phủ tươi tốt, với biển cả vỗ sóng và bầu không khí vô cùng trong lành. Về mặt chính trị, nhà Atreides được cư dân vô cùng ủng hộ vì mang đến sự bình yên và cân bằng. Sơ lược qua những nét này, có thể thấy Herbert (và cả Villeneuve) đã làm rất tốt trong việc xây dựng bối cảnh có tính đối lập liền ngay sau đó, để nhân vật chính bước vào hành trình của bản thân mình.

THẾ GIỚI BÌNH PHÀM của chuỗi phim này bắt đầu ở một hành tinh cách xa Trái Đất, nơi mọi thứ tươi tốt bất ngờ. Ảnh: Screen Rant

       Như đã nói trên, TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU nhanh chóng xuất hiện khi Hoàng đế Shaddam của toàn đế chế nhanh chóng bí mật liên minh với nhà Harkonnen nhằm tránh khỏi sự uy hiếp mà rất có thể trong tương lai gần Leto sẽ tự đạt được. Vậy là một cuộc tàn sát được lên kế hoạch. Thoạt nhìn, có thể thấy Herbert dùng một motif vô cùng thân quen trong các sử thi từ cổ chí kim, khi đó là tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau. Và để tạo ra 2 phe kình chống, ông cho một bên lăng kính tích cực, còn phía còn lại tiến hành liên minh, và cũng vì thế mà thế trận ấy nhanh chóng cân bằng. Ta thấy điều này trong rất nhiều nơi, từ Tam quốc diễn nghĩa đến Con ngựa thành Troy, từ bộ Shogun đến bộ Taiko…Một điểm chung khác là sự báo hiệu cho câu chuyện dịch chuyển, khi người cha Leto nhanh chóng mất mạng để Paul Atreides – người con trai cả - sẽ thay bản thân bảo vệ gia đình, trả thù cho điều đã mất. Do đó mà Paul quyết định lên đường.

Herbert dùng một motif vô cùng thân quen trong các sử thi từ cổ chí kim, khi đó là tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau. Ảnh: LA Times

       Ở đây ta có thể thấy có những cổ mẫu vô cùng truyền thống được Herbert sử dụng. Trong đó Paul là anh hùng bị động – một người được đặt vào tình thế không thể khác hơn, và suốt hành trình sau đó từng bước học hỏi sẽ khiến cho anh dần dần chủ động. Đối diện trước trọng trách đặt lên bản thân, Paul dường như không có được động lực nào – một điều cũng là một chặng đường khác trên hành trình anh hùng. Rất may mẹ anh – Lệnh bà Jessica – người vừa là SƯ PHỤ, vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng có khi là kẻ ĐEO MẶT NẠ và cả BÓNG ĐÊM đã nâng đỡ anh và hướng anh theo con đường đúng đắn. Quê nhà tan tác trong khi bản thân thì bị truy sát, anh sớm VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN để giữ được mạng sống nhờ vào những cận thần trung thành với mình. Hành trình này dễ thấy không quá phức tạp, và Herbert sẽ lại dồn nhiều sức hơn ở phía sau.

Paul và mẹ mình, thoạt nhìn, chính là 2 cổ mẫu anh hùng và sư phụ theo cấu trúc của Vogler. Ảnh: Den of Geek

       Chính khi bước vào THẾ GIỚI ĐẶC BIỆT - ở chiều rộng hơn là một cuộc sống không còn uy quyền của cha, không còn hành tinh Caladan mình vốn quen thuộc, anh đã gặp được những người bản địa Arrakis - những chiến binh thiện nghệ sống nơi sa mạc gọi là Fremen. Như vậy kể từ lúc này thì chặng thứ 2 của hành trình anh hùng chính thức bắt đầu. Cả Herbert và Villeneuve đều dành rất nhiều thời lượng cho giai đoạn này, để khắc ghi một hành tinh mới với loài sâu cát và quy luật sinh tồn ở thế giới mới, với các chi tiết như dịch nhầy sâu, với hương dược, với cách tạo nước và những con người mắt xanh biêng biếc có kỹ năng phi thường… Trong chương đoạn này, những cuộc KHẢO THÍ mà ĐỒNG MINH và KẺ THÙ liên tục xuất hiện cũng được diễn ra. Chẳng hạn KHẢO THÍ nằm ở chi tiết Paul phải chiến đấu với một người Fremen để chứng minh mình thuộc về nơi này trước khi được họ cứu giúp. Đối với những người bản địa, anh vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng là KẺ THÙ khi đã giết chết một trong số họ để mà bước tiếp.

Trận chiến của Paul trước một chiến binh Fremen chính là một cuộc KHẢO THÍ. Ảnh: Screen Rant

Những vòng lặp kép      

       Thế nhưng KHẢO THÍ không dừng ở đó, mà sau đấy liên tục là những bài học để cưỡi sâu cát, những trận oanh tạc vì phát hiện ra căn cứ bên dưới lòng đất của người Fremen… Chúng liên tục xuất hiện để thử thách Paul, để rồi cuối cùng anh được mọi người nhận ra chính là vị Thánh ghi trong sử sách toàn cõi ngân hà. Đa số thời lượng của phần 2 tương ứng với HANG ĐỘNG TRONG CÙNG – nơi anh chứng minh bản thân và giành được quyền vươn lên dẫn đầu. Ta thấy ở đây Herbert rất tài tình khi song song với những bước tiến về mặt quyền lực, thì cõi lòng Paul cũng chịu tra tấn trong những thay đổi của bản thân mình. Có thể nói tuy chặng đầu tiên của HÀNH TRÌNH ANH HÙNG đã gần hoàn thành xong với nhân vật này ở phía bên ngoài, nhưng thật ra một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG khác cũng đang mở ra trong nội tâm anh, khi phải chứng kiến mục đích thật sự của mẹ anh – Lệnh bà Jessica, cuộc hôn phối với Công chúa của vua Shaddam và những biến động bên trong Chani.

Chani cũng là một nhân vật có hành trình anh hùng song song khác. Ảnh: Collider

       Khép lại 2 phần phim của Villeneuve, hiện Paul và Xứ cát đang dừng trước “trận đánh” quyết định để mang về PHẦN THƯỞNG và dần tiến đến HÀNH TRÌNH TRỞ VỀ. Tuy khép lại tại đây nhưng có thể thấy Xứ cát là bộ tác phẩm đậm tính sử thi mà mỗi nhân vật lại tự sở hữu một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG riêng biệt. Ta thấy nó trong Chani mà “con đường” cô đi chính là tình cảm với Paul và trách nhiệm với cộng đồng Fremen của mình. Ta thấy nó trong Lệnh bà Jessica và tham vọng của bà với nhóm tôn giáo Bene Gesserit. Trong khi đó một nhân vật mới – em gái của Paul – cũng sắp xuất hiện. Và tuy chỉ mới nằm trong bụng mẹ nhưng nó cũng đang dần có những HÀNH TRÌNH ANH HÙNG nhất định, trong việc nhất tề chi phối và biến các nhân vật xung quanh mình trở nên phức tạp.

Ở phần 2, Lệnh bà Jessica là một nhân vật vô cùng bí hiểm. Ảnh: Screen Rant

       Ngoài điều đó ra, Herbert cũng rất thành công trong việc “đeo mặt nạ” cho các nhân vật, để ta không thể lường trước đường đi nước bước của bản thân họ. Chẳng hạn phút trước Paul và Chani còn rất mặn mà, nhưng ngay sau đó mọi chuyện đổi khác khi anh chấp nhận lấy Công chúa như đại diện cho chiến thắng của mình. Lệnh bà Jessica cũng nằm trong “ngã ba” ấy, khi không ai biết một cách rõ ràng bà đang từng bước leo lên theo quyền lực của con trai mình, hay chính bà mới là kẻ thao túng tất cả, trả thù cho điều đã mất? Và nếu điều ấy là thật, hóa ra cổ mẫu anh hùng mà ta xác định ngay từ ban đầu đã đổi bản chất. Paul từ mẫu bị động chuyển sang chủ động với chính những gì mà mình học hỏi, nhưng nếu vai trò của mẹ anh lớn hơn, thì hóa ra Paul chỉ là một kiểu anh hùng xúc tác – người có vị trí là bàn đạp cho hình tượng khác bước lên vũ đài danh vọng. Áp chính lý thuyết của Vogler vào Xứ cát bản phim của Villeneuve, ta thấy vì sao mà tác phẩm này thành công vang dội trong các năm qua. Dù biết một cách khái quát đó là trùng trùng lớp lớp âm mưu, nhưng khi được phân tích dưới cổ mẫu và những điểm nút quan trọng của hành trình anh hùng, ta sẽ lại thấy những chi tiết này hiện ra phức tạp, gắn kết ra sao.

Ngô Minh

Đọc bài viết

Trà chiều

Sứ Đoàn Iwakura đạt Giải thưởng sách Quốc Gia 2024

Published

on

Giải thưởng Sách Quốc gia là giải thưởng do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức hàng năm, trao giải cho những cuốn sách (bộ sách) có giá trị nổi bật về nội dung tư tưởng, tri thức, thẩm mỹ nhằm tôn vinh tác giả, dịch giả, nhà khoa học và người làm công tác xuất bản.

Tối ngày 29.11.2024 tại lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần VII, tác phẩm Sứ Đoàn Iwakura - Chuyến Tây Du Khảo Cứu Nhằm Canh Tân Nhật Bản Thời Minh Trị (Ian Nish biên soạn, Nguyễn Hoàng Mai - Nguyên Tâm dịch) hân hạnh được vinh danh giải Khuyến khích.

Sứ Đoàn Iwakura là tác phẩm nghiên cứu tập hợp nhiều tư liệu giá trị, giúp độc giả hiểu rõ hơn về chuyến du khảo nhằm canh tân Nhật Bản thời Minh Trị dưới góc nhìn của người phương Tây. Để có một đường lối phát triển đất nước hoàn toàn mới, người Nhật đã khởi động chuyến công du gọi là Sứ mệnh Iwakura thăm Hoa Kỳ và nhiều nước châu Âu. Đây là một chuyến đi lịch sử có tầm quan trọng đến mức khi nhắc về Minh Trị Duy Tân, người ta lập tức nhớ đến chuyến đi này.

Sách dày 427 trang, gồm 11 chương tổng hợp các bài viết của Ian Nish và 12 chuyên gia trong lĩnh vực quan hệ quốc tế khu vực Nhật Bản và Đông Á. Tám chương đầu, độc giả sẽ cùng phái đoàn đi qua tám cường quốc từ Mỹ, Anh, Pháp, Bỉ, Đức, Nga, Thụy Điển và Italy. Bản ghi chép của những học giả góp phần tái hiện hành trình tìm kiếm “văn minh khai sáng” của sứ đoàn Iwakura tại trời Âu dưới góc nhìn của người phương Tây. Ba phần còn lại trong ấn phẩm là bài phân tích, nhận định của chuyên gia lịch sử, đánh giá tình hình nước Nhật sau chuyến công du.

Để hiểu thêm về một lát cắt lịch sử quan trọng của Nhật Bản, cũng như đọc thêm về chuyến đi được mệnh danh là “Chuyến công du lịch sử thay đổi nước Nhật”, mời bạn tìm đọc sách tại đây hoặc tại hệ thống các nhà sách Phương Nam trên toàn quốc.

Đọc bài viết

Cafe sáng