Trà chiều

9 phim điện ảnh dựa trên cuộc đời thật của các nhà văn nổi tiếng

Published

on

Đối với người đọc, các cuốn sách có sức hút hơn cả, được phù phép từ trí tưởng tượng và những câu từ quyến rũ, lôi kéo chúng ta bước vào một thế giới mới, trải nghiệm một cuộc đời mới và những giá trị mới. Nhưng đôi khi, vượt ra ngoài bản thân cuốn sách, cuộc đời của những vị tác gia, những người đã khai sinh ra các câu chuyện, cũng có sức hấp dẫn không kém.

Những vị nghệ thuật gia bị dày vò bởi trớ trêu cuộc sống, những người kiên định vượt qua số phận, và những người dùng văn chương để lấp đầy nội tâm trống rỗng của mình. Chúng ta khao khát tìm hiểu về cuộc đời các nhà văn vì hiểu thêm về họ là tiến gần một chút đến giá trị đằng sau câu chữ; hoặc đơn giản là vì bản tính tò mò của con người mà thôi – ai mà chẳng muốn biết thêm chút ít về cuộc sống lạ thường của một vĩ nhân!

Với sự tò mò nguyên bản ấy, Bookish xin giới thiệu tới các độc giả 9 tác phẩm điện ảnh lấy cảm hứng từ chuyện đời thật – việc thật của các nhà văn nổi tiếng trên thế giới.

1. Mary Shelley (2017)

Bước vào thế giới của Mary Shelley, bạn sẽ được thưởng ngoạn một bữa tiệc thị giác: ánh nến chờn vờn và bút lông sột soạt, áo choàng thời Regency, và (tất nhiên) những thước phim đầy tính thẩm mỹ, khắc họa quá trình viết cuồng nhiệt, say mê nhưng kỷ luật khổ ải. À, thêm các quý ông quý cô xinh như hoa, diễn giải văn chương với thứ tiếng Anh nhấn âm ngân nga chuẩn mực.

Nhưng thay vì nhồi sọ chúng ta – và nhồi nhét Mary Shelley – vào trong bức nền đặc sệt chất cổ điển và quá vãng, thì phim và nhân vật trung tâm lại được tô điểm bằng các nét bút hiện đại, với lối diễn xuất tinh tế và thông minh của Elle Fanning. Cuộc đời của Mary được kể lại từ những ngày cô dành thời gian sáng tác bên cạnh mộ mẹ mình tại nghĩa trang London (mẹ của cô, Mary Wollstonecraft là một nữ tác gia nữ quyền nổi tiếng trong thế kỷ XVIII, người đã viết tác phẩm Minh chứng về Quyền của Phụ nữ); đến khi cô gặp Percy Bysshe Shelley, một trong những nhà thơ tài năng nhất Anh Quốc – một quý ông trẻ tuổi, đẹp trai và là người tình tận tụy của Chủ nghĩa Lãng mạn ong bướm. Với những vần thơ tinh tế, một đức tin mãnh liệt vào ái tình tự do, chàng đã thuyết phục Mary bỏ trốn cùng mình, sẵn sàng cho những cuộc phiêu lưu hương sắc và văn thơ lồng lộng trước mắt.

Hóa ra cuộc sống đầy những bất ngờ không ai mong muốn. Mary, lúc này mới 16 tuổi, đã mang thai. Bi kịch hôn nhân giữa Mary và Peter xuất hiện, và phim nhấn mạnh sự khác biệt giữa lý thuyết và thực tế của bình đẳng giới. Từ đó, những bất mãn, khổ đau, kiềm nén và nhất là sự qua đời của đứa con đã kết tinh lại trong tác phẩm nổi tiếng nhất của Mary Shelley: Frankenstein.

Phim là một lời khẳng định và gợi nhắc cần thiết về tài năng và di sản văn học của Mary Shelley, cũng như đưa người xem khám phá thế giới văn chương Anh Quốc thế kỷ XIX – một thời đại giàu có về mặt tinh thần, vừa quyến rũ theo lối cổ kính mà sục sôi lý tưởng hiện đại.

2. Wilde (1997)

“Sự đồi bại,” Oscar Wilde nói, “là một chuyện hoang đường do những kẻ đạo đức bịa đặt ra để lý giải cho sự quyến rũ và tò mò của người khác.” Bản thân Oscar Wilde cũng được kha khá người công nhận là người đàn ông đồi bại (và quyến rũ) nhất – một nghệ sĩ thiên bẩm, kẻ phải chịu đày đọa hi sinh vì những gông cùm lễ nghĩa trong xã hội Victorian.

Trong thời đại của Wilde, đồng tính dù trái pháp luật nhưng vẫn tương đối phổ biến. Đa số họ kiềm nén xúc cảm của mình, hoặc giữ các mối quan hệ kín tiếng và tránh xa quan tòa nhất có thể. Oscar Wilde chỉ xui xẻo khi rơi vào lưới tình với Alfred Douglas, một chàng trai trẻ phù phiếm, rỗng tuếch và bốc đồng – người lợi dụng mối quan hệ với Wilde để khiêu khích cha mình và danh tiếng của Wilde để trục lợi cá nhân. Dĩ nhiên là cha của Alfred, một hầu tước giàu có và quyền uy, đã làm mọi cách để tống Oscar Wilde vào tù rồi.

Đang đứng trên đỉnh cao danh vọng – sau khi vở kịch Tầm quan trọng của sự thành tâm (The Important of Being Earnest) mở màn thành công rực rỡ vào năm 1895, Wilde đột ngột bị kết tội “dung tục bẩn tưởi” (một sự ám chỉ bóng gió đến mối quan hệ đồng tính) và ngồi tù vài năm đến khi chết trong sự nghèo khổ và sa sút. Một thế kỷ sau, danh tiếng của ông lại lần nữa vút bay trong văn đàn nói riêng và văn hóa đại chúng nói chung, bằng chứng là tác phẩm điện ảnh tiểu sử Wilde tái hiện tại những thăng trầm trên sân khấu và trong cuộc sống của ông.

Wilde có sự tham gia của Stephen Fry – một tác giả và diễn viên hài người Anh. Ngoại hình của Fry có nhiều điểm tương đồng với Oscar Wilde, và ông cũng là người đồng tính. Stephen Fry đem đến chiều sâu và sự lịch lãm, nói lên những điều cần nói về về vị “tác gia đồi bại” kia: rằng ông là một người theo chủ nghĩa lý tưởng, với khiếu hài hước và tài năng bẩm sinh, xuất hiện trong một xã hội coi trọng đạo đức giả hơn là sự trung thực thuần túy.

3. The Hours (2002)

Ba người phụ nữ, ba thời đại, ba địa điểm. Ba lần cố tự tử, hai lần thành công. Một trong ba người ấy là nữ nhà văn Virginia Woolf.

The Hours, do Stephen Daldry đạo diễn và dựa trên cuốn tiểu thuyết đoạt giải Pulitzer của Michael Cunningham, không cố ép ba câu chuyện này thành một tuyến song song. Phim là lăng kính nghiền ngẫm về ba mảnh đời khác biệt, riêng lẻ, với mối dây liên kết duy nhất là Virginia Woolf – người đã viết một cuốn sách nhỏ có tựa đề Căn phòng của riêng ta (A Room of One’s Own), và (theo một cách nào đó) đã khởi xướng chủ nghĩa nữ quyền hiện đại. Trong sách, bà đúc kết: trong suốt tiến trình lịch sử, phụ nữ vốn không sở hữu một căn phòng riêng, mà phải liên tục di chuyển khắp căn nhà, dưới yêu cầu của người chồng và các thành viên khác trong gia đình. Qua ba mảnh đời riêng biệt, ta nhận ra sự tự do cá nhân của người phụ nữ đã mở rộng rất nhiều, nhưng trách nhiệm của con người và tội lỗi vẫn là sự thật chi phối đời sống.

Nicole Kidman, trong vai Virginia Woolf, là người phụ nữ bị bao vây bởi những cơn bệnh tâm thần dai dẳng. Bà vật lộn với ác quỷ trầm cảm, hướng cái nhìn tuyệt vọng, giận dữ vào khoảng không trống rỗng, đôi mắt thất thần, gợi lên cuộc chiến dữ dội sâu trong nội tâm: một bộ óc thông minh, lý lẽ đang chống lại hệ thống neuron mắc lỗi, tác giả của những cơn dằn vặt và đau đớn triền miên. Và đến khi cuộc chiến tới hồi kết, cũng là khi Virginia Woolf viết lá thư vĩnh biệt tới người chồng Leonard, và vươn mình vào dòng nước đục ngầu của dòng sông Ouse.

The Hours là tác phẩm suy ngẫm về tính bền bỉ của các kết nối, khả năng hạn định của con người, giấc mơ hạnh phúc khó nắm bắt, và đôi khi là lời mời gọi khó chống cự của thần chết.

4. Tolkien (2019)

Tolkien mở màn tại chiến hào Somme, giữa khung cảnh hoành tráng và bi thương của Thế chiến thứ nhất. Chàng thiếu úy trẻ J. R. R. Tolkien đang mê sảng vì sốt cao và kiệt sức; anh lao qua những con đường đẫm máu, đầy bùn, tuyệt vọng tìm kiếm một người bạn, một đồng minh mà anh có thể tin tưởng. Giữa chiến hào tanh mùi máu ấy, đột nhiên anh nhìn thấy một ngọn lửa, một ngọn lửa giống như hơi thở của rồng. Cuối cùng anh sẽ thấy, vâng, đúng là một con rồng sừng sững trước mắt anh.

Là tác phẩm điện ảnh xoay quanh cuộc đời của nhà văn John Ronald Reuel Tolkien (tác giả của Chúa tể của những chiếc nhẫnThe Hobbit), có sự tham gia diễn xuất của Nicholas Hoult và Lily Collins, Tolkien đã cân bằng được những giai đoạn tươi sáng và khổ đau trong đời của Tolkien: từ thời niên thiếu mồ côi nhưng đầy màu sắc bên những người bạn cùng hoàn cảnh; đến trải nghiệm trong Thế chiến thứ nhất; mối tình với Edith Bratt (Lily Collins) được đắp bối từ quá khứ tương đồng; niềm đam mê dành cho âm điệu, ý nghĩa ngôn ngữ, tình yêu với thần thoại và tiểu thuyết (được truyền từ người mẹ). Tuy tác phẩm không nhận được sự tán đồng từ gia đình nhà văn, nhưng đây cũng là một phim đáng quan tâm nếu bạn là người yêu thích và muốn tìm hiểu thêm về cha đẻ của những tác phẩm huyền bí được hàng triệu độc giả trên thế giới yêu thích.

5. Thất lạc cõi người (2019)

“Các tác gia vĩ đại có thể là những con người tệ hại” – chân lý trên từng là chuyện ai ai cũng thấu hiểu. Còn thời bây giờ, những người từng là nhà văn vĩ đại, nếu vô tình phát ngôn ra những lời vi phạm tiêu chuẩn đạo đức (phân biệt giới tính hay phân biệt chủng tộc), chắc chắc sẽ được cư dân mạng tự hào mà bấm nút “cancel” trong tíc tắc.

Dazai Osamu, nếu sống trong thời nay, hẳn là một ứng cử viên “sáng giá”. Được tôn vinh là một trong những tiểu thuyết gia hậu chiến tranh vĩ đại nhất Nhật Bản, với các tác phẩm nổi bật Thất lạc cõi ngườiTà dương, Dazai đồng thời là một gã trăng hoa nghiện ngập hết thuốc chữa, với những câu chuyện tình ái gây sốc văn đàn Nhật, kết quả là đứa con ngoài giá thú với người tình Shizuko Ota, và cuối cùng tự tử đôi với người tình Tomie Yamazaki. Trong phim điện ảnh tiểu sử Thất lạc cõi người, thay vì lên án những tội lỗi của ông, phim lại ca tụng và phủ một lớp màn hào nhoáng lên cái tình sử chẳng đáng lấy làm tự hào ấy. Bộ phim tràn đầy những dấu chỉ thị giác lộng lẫy, và dành sự cảm thông cho bản thân Dazai (dù có chút sắc thái hài hước đen).

Thất lạc cõi người không giành được được sự tán đồng của giới chuyên môn. Thay vì đi sâu khai thác đời sống nội tâm khổ đau, những gánh nặng tâm tưởng và sự tài tình trong văn chương của Dazai, bộ phim lại tập trung vào chuyện tình trường của ông với vợ và các người tình. Tài tử Shun Oguri thể hiện Dazai như thể ông là một tay tán gái điệu nghệ, lời lẽ tán tỉnh ngọt xớt, và lợi dụng phụ nữ để phát triển sự nghiệp văn chương của mình. Cuối cùng, Dazai Osamu thực sự – người đã chắp bút cho những tác phẩm lay động hàng triệu trái tim kể cả sau khi ông mất – biến mất hoàn toàn đằng sau những bức cliché kệch cỡm.

Một số gợi ý khác dành cho người yêu điện ảnh và văn học

Shirley (2020)

Dựa trên Shirley: A Novel (cuốn sách nổi tiếng của Susan Scarf Merrell), Shirley là câu chuyện “tương đối hư cấu” dựa trên những tình tiết thật trong cuộc đời của tiểu thuyết gia Shirley Jackson. Một tác phẩm lạ lùng, nhưng hoàn toàn phù hợp với những gì chúng ta – các độc giả hiện đại – biết về bà: một người phụ nữ cho rằng thực tế và các luật lệ đi kèm thật tẻ ngắt và vô vị.

Capote (2005)

Capote theo dấu hành trình của Truman Capote khi ông đang viết về vụ giết người tai tiếng tại Kansas và đào sâu vào tâm lý của hai tên tội phạm Perry Smith và Richard Hickock. Càng biết nhiều về vụ án đẫm máu, càng thấu hiểu về hai kẻ giết người “máu lạnh”, Capote càng lún sâu vào câu chuyện – một câu chuyện kinh thiên động địa, mang đến cho ông tiền tài và danh tiếng, cùng cuốn tiểu thuyết phi hư cấu bán chạy Máu lạnh, nhưng cũng đồng thời tàn phá tinh thần và thúc đẩy ông bước gần hơn đến cái chết.

Becoming Jane (2007)

Được chuyển thể từ cuốn sách cùng tên, Becoming Jane ra đời dựa trên các bức thư và cuốn sách Jane Austen để lại, tường thuật tuổi 20 của bà cùng mối tình chớm nở với vị luật sư trẻ tuổi Thomas Langlois Lefroy. Mối tình này là cảm hứng chính cho tiểu thuyết Kiêu hãnh và định kiến, và Lefroy cũng là hình mẫu cho nhân vật Mr. Darcy.

Colette (2018)

Colette xoay quanh cuộc hôn nhân và cán cân quyền lực giữa nữ tác gia người Pháp Colette và người chồng ích kỷ (kẻ đánh cắp các tác phẩm của bà và xuất bản chúng dưới tên mình), những thách thức của bà khi đối diện với rào cản và vòng quây nghĩa vụ, và hành trình phi thường của một người phụ nữ tìm được tiếng nói, giá trị của mình trong xã hội Paris thế kỷ XIX.  

Hết.

Mèo Heo dịch và tổng hợp.

Trà chiều

Vũ Đằng kết đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong Chợ Tết Tình Quê

Published

on

By

Nam diễn viên Vũ Đằng sẽ sánh đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong bộ phim phát sóng vào ngày mùng một Tết nguyên đán Ất Tỵ.

Chợ Tết Tình Quê là câu chuyện tình cảm của một đôi bạn trẻ diễn ra trong những ngày giáp Tết Ất Tỵ ở cù lao An Bình (tỉnh Vĩnh Long). Gia Bảo (Vũ Đằng đóng) là một chàng công tử chính hiệu, chán chường cuộc sống xa hoa, xô bồ nơi phố thị cũng như muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của mẹ, Bảo bỏ nhà đi bụi vào một buổi chiều tháng chạp. Anh xuôi về miền Tây sông nước, nơi có làng nghề gốm đỏ, làm nhang, trồng trái cây, hoa kiểng để tìm lại những ký ức thời thơ ấu, khi gia đình còn trọn vẹn. Tình cờ gặp được Vũ Nghi (Trình Mỹ Duyên), Bảo choáng váng và thậm chí ghét bỏ, nhiều lần cản trở, gây tai họa cho cô vì hiểu lầm cô là người thực dụng, lợi dụng tình nghĩa của bà con dưới quê để kiếm danh.

Vũ Nghi vốn là người sinh ra ở cù lao An Bình. Cô mồ côi cha mẹ, sống với người cậu từ bé nên tính cách cứng cỏi, đạt giải một hoa khôi nhưng từ chối mọi sự săn đón của các đại gia mà muốn đi lên từ thực lực. Vũ Nghi hoạt động như một hot streamer trên mạng xã hội, sở hữu những trang cá nhân có lượt theo dõi khủng. Chương trình thực tế 100 nghề của cô nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng, trong đó có những tập quảng bá về ngành nghề truyền thống cũng như du lịch sinh thái ở quê hương Vĩnh Long. Hoàn cảnh đưa đẩy cả hai thành cặp đôi “oan gia ngõ hẹn”, ban đầu là ghét nhau, sau dần dần cảm mến rồi tiến tới tình yêu.

Bên cạnh chuyện tình của cặp trai tài gái sắc Gia Bảo – Vũ Nghi, đạo diễn Quách Khoa Nam và biên kịch Phan Ngọc Diễm Hân còn dẫn dắt khán giả màn ảnh nhỏ tham quan cù lao An Bình cũng như những miền quê xinh đẹp, trù phú của tỉnh Vĩnh Long. Người xem sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình dị của làng nghề gốm đỏ, làm nhang, những làng hoa Tết sum suê, vườn trái cây trĩu quả… Không khí của phim diễn ra trong những ngày giáp Tết, thời khắc mùa Xuân hiện hữu đẹp nhất với những màu sắc, mùi vị đặc trưng của xứ Nam Bộ.

Khi nhận được kịch bản Chợ Tết Tình Quê, diễn viên Vũ Đằng  cảm thấy rất lo lắng vì nhân vật không có chút gì giống mình ở ngoài đời. “Với một thanh niên 28 tuổi thì ai lại không muốn thành công và được nhiều cô gái vây quanh nhưng Gia Bảo thì ngược lại, anh trốn tránh hết tất cả. Tuy nhiên, tôi đọc kỹ kịch bản, tìm cách thấu hiểu và cảm thông với nhân vật. Tôi đặt ra những câu hỏi “Tại sao?” và tìm cách giải đáp để làm dày lý lịch  để khi ra bối cảnh không còn khúc mắc với nhân vật” – anh chia sẻ. Tuy nhiên, đây không phải là điều làm khó Vũ Đằng mà chính việc hóa trang mới tạo cho anh nhiều trở ngại nhất trong quá trình thực hiện phim. Trước đó ít lâu, anh vừa hoàn thành một phim cổ trang, phải cạo đầu ba vá cho phù hợp nên sang Chợ Tết Tình Quê, Vũ Đằng không kịp để tóc trở lại bình thường, vậy nên ekip thực hiện quyết định cho anh đội tóc giả. Việc hóa trang tóc cho anh trước khi vào cảnh quay mất hơn một giờ, thêm nữa, thời tiết cũng khá nóng nên Vũ Đằng cũng không thực sự thoải mái với bộ tóc khi diễn. “Nó có thể rớt ra bất cứ lúc nào hoặc sai phom dáng nếu mình xoay đầu quá nhiều. Có một số cảnh nặng về tâm lý hay cần động tác hình thể nhiều thì buộc mình phải quên đi chuyện đội tóc giả để nhập tâm hơn. Nếu đội quá lâu thì bộ tóc cũng làm tôi cảm thấy đau đầu. Khi diễn những cảnh cuối cùng của phim, tôi thực sự thở phào nhẹ nhõm vì… được cởi hẳn và tạm biệt bộ tóc giả từ đây!”- anh dí dỏm.

Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của các diễn viên: Quang Thái, Hoài An, Thanh Bình, Lê Trang…

Bộ phim do PNF sản xuất kéo dài 20 tập, phát sóng lúc 20h từ thứ hai đến thứ bảy hàng tuần trên kênh THVL1, khởi chiếu từ mùng 1 Tết nguyên đán Ất Tỵ (tức 29.01.2025)

Đọc bài viết

Trà chiều

“Hành trình Anh Hùng” ẩn trong Xứ Cát

Published

on

    Dựa trên công trình nổi tiếng Người hùng mang ngàn khuôn mặt của Joseph Campbell và các tương đồng trong lĩnh vực tâm lý học của Jung và Freud, tác giả Christopher Vogler đã cho độc giả một cái nhìn khác về cấu trúc tương đồng của hàng triệu câu chuyện từ cổ chí kim qua cuốn Hành trình người viết vừa được ra mắt.

Một cuốn sách quan trọng

       Cấu trúc nói trên xuất hiện từ các truyện cổ dân gian đến tiểu thuyết hiện đại, từ những bài đồng dao quen thuộc đến các bộ phim “làm mưa làm gió” tại Hollywood… Hành trình người viết không chỉ là một cuốn sách giúp ta nhận ra những rường mối quan trọng của nghệ thuật kể chuyện, mà song song đó còn là bài học để mỗi độc giả có được khả năng là một người viết.

       Vốn là một người tư vấn cốt truyện của Hollywood và đã kinh qua hàng nghìn kịch bản trong cuộc đời mình, Vogler có khả năng nhìn thấy những mối liên kết cũng như những điểm suy yếu trong các tác phẩm. Từ những đúc rút và kho kinh nghiệm bản thân có được, ông đã tạo nên cuốn sách vô cùng hấp dẫn. Để kiếm chứng điều đó, hãy thử lần ngược siêu phẩm Xứ cát chuyển thể tiểu thuyết khoa học viễn tưởng cùng tên của Frank Herbert do đạo diễn Denis Villeneuve thực hiện và so nó với những gì được tổng kết lại, để xem hành trình anh hùng của Vogler có giao điểm nào với Paul Atreides – người thanh niên đã làm nên những khoảnh khắc vô cùng chói lọi.

       Theo Vogler, nói thật gọn ghẽ thì hành trình anh hùng bắt đầu khi nhân vật chính được giới thiệu ở THẾ GIỚI BÌNH PHÀM nhận được TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU. Ban đầu họ MIỄN CƯỠNG, thậm chí buông lời TỪ CHỐI, nhưng do nhận được sự khích lệ từ SƯ PHỤ để VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN, mà họ đã tiến vào Thế Giới Đặc Biệt - nơi họ sẽ gặp các KHẢO THÍ, ĐỒNG MINH VÀ KẺ THÙ. Sau đó họ TIẾP CẬN HANG ĐỘNG TRONG CÙNG, vượt qua rào cản thứ hai, nơi phải chịu đựng KHỔ HÌNH. Họ vượt qua, chiếm lĩnh PHẦN THƯỞNG và bị truy đuổi trên ĐƯỜNG VỀ với Thế Giới Bình Phàm. Không dừng ở đó, họ vượt qua rào cản thứ ba, trải nghiệm HỒI SINH và được chính trải nghiệm đó biến đổi. Cuối cùng họ TRỞ VỀ CÙNG THẦN DƯỢC, cùng lợi ích hoặc kho báu có lợi cho Thế Giới Bình Phàm.

Hành trình người viết không chỉ là một cuốn sách giúp ta nhận ra những rường mối quan trọng của nghệ thuật kể chuyện, mà song song đó còn là bài học để mỗi độc giả có được khả năng là một người viết. Ảnh: N.M.

Chặng đường phân tích      

       Áp vào Xứ cát, THẾ GIỚI BÌNH PHÀM của chuỗi phim này bắt đầu ở một hành tinh cách xa Trái Đất - nơi mà mọi thứ đều như không tưởng với những tiến bộ liên hành tinh và những thực thể vô cùng kỳ dị. Ở đó Công tước Leto của Gia tộc Atreides – người cai trị hành tinh đại dương Caladan - là nhân vật chính và nổi bật nhất. Nơi ông cai trị là phiên bản khác của một Trái Đất ngay bây giờ đây, với cây xanh bao phủ tươi tốt, với biển cả vỗ sóng và bầu không khí vô cùng trong lành. Về mặt chính trị, nhà Atreides được cư dân vô cùng ủng hộ vì mang đến sự bình yên và cân bằng. Sơ lược qua những nét này, có thể thấy Herbert (và cả Villeneuve) đã làm rất tốt trong việc xây dựng bối cảnh có tính đối lập liền ngay sau đó, để nhân vật chính bước vào hành trình của bản thân mình.

THẾ GIỚI BÌNH PHÀM của chuỗi phim này bắt đầu ở một hành tinh cách xa Trái Đất, nơi mọi thứ tươi tốt bất ngờ. Ảnh: Screen Rant

       Như đã nói trên, TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU nhanh chóng xuất hiện khi Hoàng đế Shaddam của toàn đế chế nhanh chóng bí mật liên minh với nhà Harkonnen nhằm tránh khỏi sự uy hiếp mà rất có thể trong tương lai gần Leto sẽ tự đạt được. Vậy là một cuộc tàn sát được lên kế hoạch. Thoạt nhìn, có thể thấy Herbert dùng một motif vô cùng thân quen trong các sử thi từ cổ chí kim, khi đó là tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau. Và để tạo ra 2 phe kình chống, ông cho một bên lăng kính tích cực, còn phía còn lại tiến hành liên minh, và cũng vì thế mà thế trận ấy nhanh chóng cân bằng. Ta thấy điều này trong rất nhiều nơi, từ Tam quốc diễn nghĩa đến Con ngựa thành Troy, từ bộ Shogun đến bộ Taiko…Một điểm chung khác là sự báo hiệu cho câu chuyện dịch chuyển, khi người cha Leto nhanh chóng mất mạng để Paul Atreides – người con trai cả - sẽ thay bản thân bảo vệ gia đình, trả thù cho điều đã mất. Do đó mà Paul quyết định lên đường.

Herbert dùng một motif vô cùng thân quen trong các sử thi từ cổ chí kim, khi đó là tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau. Ảnh: LA Times

       Ở đây ta có thể thấy có những cổ mẫu vô cùng truyền thống được Herbert sử dụng. Trong đó Paul là anh hùng bị động – một người được đặt vào tình thế không thể khác hơn, và suốt hành trình sau đó từng bước học hỏi sẽ khiến cho anh dần dần chủ động. Đối diện trước trọng trách đặt lên bản thân, Paul dường như không có được động lực nào – một điều cũng là một chặng đường khác trên hành trình anh hùng. Rất may mẹ anh – Lệnh bà Jessica – người vừa là SƯ PHỤ, vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng có khi là kẻ ĐEO MẶT NẠ và cả BÓNG ĐÊM đã nâng đỡ anh và hướng anh theo con đường đúng đắn. Quê nhà tan tác trong khi bản thân thì bị truy sát, anh sớm VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN để giữ được mạng sống nhờ vào những cận thần trung thành với mình. Hành trình này dễ thấy không quá phức tạp, và Herbert sẽ lại dồn nhiều sức hơn ở phía sau.

Paul và mẹ mình, thoạt nhìn, chính là 2 cổ mẫu anh hùng và sư phụ theo cấu trúc của Vogler. Ảnh: Den of Geek

       Chính khi bước vào THẾ GIỚI ĐẶC BIỆT - ở chiều rộng hơn là một cuộc sống không còn uy quyền của cha, không còn hành tinh Caladan mình vốn quen thuộc, anh đã gặp được những người bản địa Arrakis - những chiến binh thiện nghệ sống nơi sa mạc gọi là Fremen. Như vậy kể từ lúc này thì chặng thứ 2 của hành trình anh hùng chính thức bắt đầu. Cả Herbert và Villeneuve đều dành rất nhiều thời lượng cho giai đoạn này, để khắc ghi một hành tinh mới với loài sâu cát và quy luật sinh tồn ở thế giới mới, với các chi tiết như dịch nhầy sâu, với hương dược, với cách tạo nước và những con người mắt xanh biêng biếc có kỹ năng phi thường… Trong chương đoạn này, những cuộc KHẢO THÍ mà ĐỒNG MINH và KẺ THÙ liên tục xuất hiện cũng được diễn ra. Chẳng hạn KHẢO THÍ nằm ở chi tiết Paul phải chiến đấu với một người Fremen để chứng minh mình thuộc về nơi này trước khi được họ cứu giúp. Đối với những người bản địa, anh vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng là KẺ THÙ khi đã giết chết một trong số họ để mà bước tiếp.

Trận chiến của Paul trước một chiến binh Fremen chính là một cuộc KHẢO THÍ. Ảnh: Screen Rant

Những vòng lặp kép      

       Thế nhưng KHẢO THÍ không dừng ở đó, mà sau đấy liên tục là những bài học để cưỡi sâu cát, những trận oanh tạc vì phát hiện ra căn cứ bên dưới lòng đất của người Fremen… Chúng liên tục xuất hiện để thử thách Paul, để rồi cuối cùng anh được mọi người nhận ra chính là vị Thánh ghi trong sử sách toàn cõi ngân hà. Đa số thời lượng của phần 2 tương ứng với HANG ĐỘNG TRONG CÙNG – nơi anh chứng minh bản thân và giành được quyền vươn lên dẫn đầu. Ta thấy ở đây Herbert rất tài tình khi song song với những bước tiến về mặt quyền lực, thì cõi lòng Paul cũng chịu tra tấn trong những thay đổi của bản thân mình. Có thể nói tuy chặng đầu tiên của HÀNH TRÌNH ANH HÙNG đã gần hoàn thành xong với nhân vật này ở phía bên ngoài, nhưng thật ra một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG khác cũng đang mở ra trong nội tâm anh, khi phải chứng kiến mục đích thật sự của mẹ anh – Lệnh bà Jessica, cuộc hôn phối với Công chúa của vua Shaddam và những biến động bên trong Chani.

Chani cũng là một nhân vật có hành trình anh hùng song song khác. Ảnh: Collider

       Khép lại 2 phần phim của Villeneuve, hiện Paul và Xứ cát đang dừng trước “trận đánh” quyết định để mang về PHẦN THƯỞNG và dần tiến đến HÀNH TRÌNH TRỞ VỀ. Tuy khép lại tại đây nhưng có thể thấy Xứ cát là bộ tác phẩm đậm tính sử thi mà mỗi nhân vật lại tự sở hữu một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG riêng biệt. Ta thấy nó trong Chani mà “con đường” cô đi chính là tình cảm với Paul và trách nhiệm với cộng đồng Fremen của mình. Ta thấy nó trong Lệnh bà Jessica và tham vọng của bà với nhóm tôn giáo Bene Gesserit. Trong khi đó một nhân vật mới – em gái của Paul – cũng sắp xuất hiện. Và tuy chỉ mới nằm trong bụng mẹ nhưng nó cũng đang dần có những HÀNH TRÌNH ANH HÙNG nhất định, trong việc nhất tề chi phối và biến các nhân vật xung quanh mình trở nên phức tạp.

Ở phần 2, Lệnh bà Jessica là một nhân vật vô cùng bí hiểm. Ảnh: Screen Rant

       Ngoài điều đó ra, Herbert cũng rất thành công trong việc “đeo mặt nạ” cho các nhân vật, để ta không thể lường trước đường đi nước bước của bản thân họ. Chẳng hạn phút trước Paul và Chani còn rất mặn mà, nhưng ngay sau đó mọi chuyện đổi khác khi anh chấp nhận lấy Công chúa như đại diện cho chiến thắng của mình. Lệnh bà Jessica cũng nằm trong “ngã ba” ấy, khi không ai biết một cách rõ ràng bà đang từng bước leo lên theo quyền lực của con trai mình, hay chính bà mới là kẻ thao túng tất cả, trả thù cho điều đã mất? Và nếu điều ấy là thật, hóa ra cổ mẫu anh hùng mà ta xác định ngay từ ban đầu đã đổi bản chất. Paul từ mẫu bị động chuyển sang chủ động với chính những gì mà mình học hỏi, nhưng nếu vai trò của mẹ anh lớn hơn, thì hóa ra Paul chỉ là một kiểu anh hùng xúc tác – người có vị trí là bàn đạp cho hình tượng khác bước lên vũ đài danh vọng. Áp chính lý thuyết của Vogler vào Xứ cát bản phim của Villeneuve, ta thấy vì sao mà tác phẩm này thành công vang dội trong các năm qua. Dù biết một cách khái quát đó là trùng trùng lớp lớp âm mưu, nhưng khi được phân tích dưới cổ mẫu và những điểm nút quan trọng của hành trình anh hùng, ta sẽ lại thấy những chi tiết này hiện ra phức tạp, gắn kết ra sao.

Ngô Minh

Đọc bài viết

Trà chiều

Sứ Đoàn Iwakura đạt Giải thưởng sách Quốc Gia 2024

Published

on

Giải thưởng Sách Quốc gia là giải thưởng do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức hàng năm, trao giải cho những cuốn sách (bộ sách) có giá trị nổi bật về nội dung tư tưởng, tri thức, thẩm mỹ nhằm tôn vinh tác giả, dịch giả, nhà khoa học và người làm công tác xuất bản.

Tối ngày 29.11.2024 tại lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần VII, tác phẩm Sứ Đoàn Iwakura - Chuyến Tây Du Khảo Cứu Nhằm Canh Tân Nhật Bản Thời Minh Trị (Ian Nish biên soạn, Nguyễn Hoàng Mai - Nguyên Tâm dịch) hân hạnh được vinh danh giải Khuyến khích.

Sứ Đoàn Iwakura là tác phẩm nghiên cứu tập hợp nhiều tư liệu giá trị, giúp độc giả hiểu rõ hơn về chuyến du khảo nhằm canh tân Nhật Bản thời Minh Trị dưới góc nhìn của người phương Tây. Để có một đường lối phát triển đất nước hoàn toàn mới, người Nhật đã khởi động chuyến công du gọi là Sứ mệnh Iwakura thăm Hoa Kỳ và nhiều nước châu Âu. Đây là một chuyến đi lịch sử có tầm quan trọng đến mức khi nhắc về Minh Trị Duy Tân, người ta lập tức nhớ đến chuyến đi này.

Sách dày 427 trang, gồm 11 chương tổng hợp các bài viết của Ian Nish và 12 chuyên gia trong lĩnh vực quan hệ quốc tế khu vực Nhật Bản và Đông Á. Tám chương đầu, độc giả sẽ cùng phái đoàn đi qua tám cường quốc từ Mỹ, Anh, Pháp, Bỉ, Đức, Nga, Thụy Điển và Italy. Bản ghi chép của những học giả góp phần tái hiện hành trình tìm kiếm “văn minh khai sáng” của sứ đoàn Iwakura tại trời Âu dưới góc nhìn của người phương Tây. Ba phần còn lại trong ấn phẩm là bài phân tích, nhận định của chuyên gia lịch sử, đánh giá tình hình nước Nhật sau chuyến công du.

Để hiểu thêm về một lát cắt lịch sử quan trọng của Nhật Bản, cũng như đọc thêm về chuyến đi được mệnh danh là “Chuyến công du lịch sử thay đổi nước Nhật”, mời bạn tìm đọc sách tại đây hoặc tại hệ thống các nhà sách Phương Nam trên toàn quốc.

Đọc bài viết

Cafe sáng