Trải qua hàng nghìn năm phát triển, thư viện đã vượt qua chức năng nguyên thủy của nó là kho tàng lưu trữ và bảo quản sách. Ngày nay, rất nhiều thư viện đã trở thành công trình nghệ thuật thẩm mỹ và đột phá. Đồng thời, thư viện còn là nơi ghi chép lại lịch sử, truyền thống, thói quen sinh hoạt và nhịp thở của cộng đồng cư dân thành phố, đồng thời là đứa con tinh thần của đội ngũ kiến trúc sư sáng tạo trên thế giới.

Bất kể bạn là người yêu cái đẹp đơn thuần, hay là kẻ đam mê sách đến quên ăn quên ngủ, những công trình thư viện do bookish giới thiệu hẳn sẽ mang đến cho bạn những niềm vui mãn nhãn.

1. Thư viện Thiên Tân Tân Hải (Trung Quốc): Công trình của viễn cảnh tương lai

Thư viện Thiên Tân Tân Hải là một trong những thư viện nổi danh thế giới có tuổi đời trẻ nhất – và thiết kế hiện đại nhất. Được phác thảo và xây dựng trong khoảng thời gian kỷ lục là ba năm, thư viện ra mắt vào năm 2017, nằm tại quận Tân Hải, Thiên Tân (một đô thị ven biển ngoại ô Bắc Kinh).

Điểm độc đáo và bắt mắt nhất là khán phòng hình cầu tại trung tâm thư viện, được bao quanh bởi các giá sách có chiều cao chạm trần – chứa đến 1,2 triệu cuốn sách. Các dãy kệ sách nhấp nhô cấu thành nội thất tòa nhà, được tận dụng để tạo thành vách tường, cầu thang, chỗ ngồi, trần nhiều lớp, tạo nên cấu trúc địa hình đặc thù, mênh mông và uốn lượn, khiến du khách cảm thấy choáng ngợp khi bước vào tham quan.

2. Thư viện Sách & Bản thảo Quý hiếm Beinecke (Mỹ): Pháo đài sách cổ

Tọa lạc tại Đại học Yale ở New Haven, Connecticut), Thư viện Sách & Bản thảo Quý hiếm Beinecke là một trong những thư viện lớn nhất thế giới, được trưng dụng với mục đích duy nhất là bảo quản những tác phẩm và bản thảo hiếm có khó gặp.

Được thiết kế bởi Gordon Bunshaft và hoàn thành vào năm 1963, “pháo đài sách” này được bao bọc bởi lớp đá khối rắn chắc, mặt tiền làm từ đá cẩm thạch mờ, che chở bên trong là thiết kế tháp sách kính nổi tiếng thế giới. Tuy nhiên, bởi vì thư viện Beinecke mang phong cách Hiện đại quá đỗi tân thời, đôi khi nó trở thành một sự tồn tại lạc quẻ và “chướng tai gai mắt” giữa khuôn viên đại học Yale cổ kính. Nhưng không thể phủ nhận, nó đã làm tốt chức năng lưu trữ và bảo vệ những hiện vật văn học quý giá. Bên cạnh những cuốn sách cổ xưa làm từ giấy cói, du khách tham quan còn có thể ngắm nhìn bộ sưu tập thư và bản thảo của tác gia Langston Hughes, Edith Wharton, Walt Whitman, Gertrude Stein và Alice B. Toklas.

3. Thư viện Tu viện Saint Gall, St Gallen (Thụy Sĩ): Nét đẹp thần thánh của tri thức

Một trong những thư viện lâu đời nhất còn sót lại ở Thụy Sĩ nói riêng và châu Âu nói chung, Thư viện Tu viện Saint Gall là công trình kiến trúc tuyệt đẹp với các bức bích họa trên trần và nội thất gỗ đánh bóng lộng lẫy. Đặc biệt, du khách tham quan không được phép tự chụp ảnh trong thư viện. Nơi đây còn là kho chứa các bản thảo cổ và trưng bày các tác phẩm nghệ thuật quý giá.

4. Tu viện Thánh Catherine (Ai Cập): Lạc giữa cát vàng mộng ảo

Tu viện Saint Catherine là tu viện Chính thống giáo Hy Lạp, nằm trên núi Sinai ở độ cao hơn 1.500 mét so với mực nước biển, tại một thung lũng hẹp ở bán đảo Sinai.

Được xây dựng lần đầu tiên theo lệnh của hoàng đế Byzantine Justinian I, Tu viện Thánh Catherine có niên đại từ năm 530 SCN và hiện là thư viện hoạt động liên tục lâu đời nhất trên thế giới. Nó hiện lưu giữ hơn 3.000 bản thảo tôn giáo và giáo dục quan trọng, khoảng 8.000 cuốn sách in, bao gồm các ấn bản đầu tiên của Homer và Plato. Tu viện đã được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2002.

5. Thư viện sách tranh Iwaki (Nhật Bản): Thiên đường cho thiếu nhi

Là đứa con tinh thần của kiến trúc sư Tadao Ando, thư viện sách tranh Iwaki mở cửa vào năm 2005 và ban đầu chỉ phục vụ ba trường mầm non trong khu vực. Ngày nay, nó thu hút du khách mọi độ tuổi từ khắp nơi trên thế giới.

Hoàn toàn đi ngược lại với không khí trật tự, nghiêm cẩn và chừng mực của thư viện truyền thống, Tadao Ando đã tự do sáng tạo để xây dựng nên một không gian cuốn hút cho những đứa trẻ, để chúng có thể tự tin gọi đó là nhà. Yêu cầu duy nhất mà ông phải tuân thủ là phải dành không gian để trông thấy bìa sách. Thành quả cuối cùng – với lớp tường kính sinh động và các kệ sách đầy sức sống – đã được tôn vinh như một biểu mẫu mới cho không gian giáo dục tại Nhật Bản, và như một kiệt tác kiến trúc.

6. Thư viện thành phố Stuttgart (Đức): Phép mầu của khối hộp tối giản

Thư viện thành phố Stuttgart không chỉ dành cho những người yêu sách mà còn dành cho những ai có hiểu biết và con mắt thẩm mỹ để tìm hiểu về kiến trúc. Được thiết kế bởi Eun Young Yi, từ bên ngoài nhìn vào, thư viện này trông một khối rubik nhiều ô, trật tự một cách tối giản (và thô cứng). Nhưng một khi bước vào, bạn sẽ phải sửng sốt vì sự lớp lang của nó, từ hệ thống kệ sách, cầu thang và màu sắc để tạo ra trải nghiệm độc đáo cho du khách.

Không chỉ có sách, thư viện còn có một quán cà phê mang tên LesBar (nghĩa là quầy đọc sách) và một không gian riêng dành cho trẻ em, nơi chúng có thể vui chơi và xây dựng thói quen đọc sách từ nhỏ.

7. Thư viện Quốc hội, Washington DC (Mỹ): Thư viện lớn nhất thế giới

Được thành lập vào ngày 24 tháng Tư năm 1800, nằm trên Đồi Capitol, Thư viện Quốc hội Mỹ là thư viện lớn nhất thế giới với 170 triệu cuốn sách, bản thảo, tạp chí, phim và các sản phẩm văn hóa khác. Nếu nối các giá sách lại với nhau sẽ tạo thành tổng chiều dài đến 1.348 km!

Ước tính khoảng một nửa số sách và tuyển tập dài kỳ thuộc sở hữu Thư viện Quốc hội được viết bằng các ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh. Có sự hiện diện của hơn 460 ngôn ngữ, đặc biệt đáng chú ý là các tuyển tập bằng tiếng Ả Rập, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, ngôn ngữ Slavic và châu Á. Đây đồng thời là thư viện luật lớn nhất thế giới; và là nơi sưu tập sách quý hiếm lớn nhất Bắc Mỹ.

8. Bảo tàng sách thu nhỏ Baku (Azerbaijan): Thánh địa của sách tí hon

Đây là bảo tàng – thư viện duy nhất trên thế giới dành riêng cho những cuốn sách thu nhỏ, chuyên về văn học Đông Âu và Á-Âu. Nơi đây trưng bày tác phẩm của các nhà thơ cổ điển vĩ đại người Azerbaijan như Nizami, Fizuli và Nasimi; phiên bản kinh Koran thu nhỏ và các nghiên cứu tôn giáo khác; các tác phẩm của tác giả quốc tế như Jack London, Honore de Balzac, Gustave Flaubert,…

Thư viện sách thu nhỏ của Baku cũng là ngôi nhà của ba cuốn sách nhỏ nhất, với kích cỡ khiêm tốn – mỗi cuốn có kích thước 2 mm x 2 mm. Nếu muốn đọc chúng, bạn cần một đôi mắt tinh tường và dĩ nhiên là một chiếc kính lúp xịn sò.

9. Thư viện Công cộng Đài Bắc, chi nhánh Bắc Đầu (Đài Loan): Công trình xanh của tương lai

Nằm giữa công viên xanh tươi, chi nhánh Bắc Đầu của hệ thống Thư viện Công cộng Đài Bắc là tòa nhà đầu tiên tại Đài Loan nhận được xếp hạng EEWH (hệ thống chứng nhận công trình xanh của Đài Loan) cao nhất – xếp hạng kim cương – khiến nó trở thành tòa nhà thân thiện với môi trường bậc nhất.

Thư viện được xây dựng từ gỗ khai thác từ những khu rừng bền vững. Một phần của mái nhà được cấu thành từ tấm quang điện để tạo ra điện năng từ ánh mặt trời. Để làm giảm sự xâm nhập của bức xạ nhiệt vào bên trong thư viện, các kiến trúc sư đã thiết kế một hệ thống phức tạp, kết hợp giữa lớp đất cách nhiệt dày 20 cm trên mái, tấm phủ ban công và khung cửa sổ bằng gỗ vuông góc, làm giảm tiêu thụ năng lượng từ điều hòa các thiết bị làm mát khác. Nước mưa được dẫn vào tòa nhà để sử dụng cho nhu cầu vệ sinh. Là công trình xanh nhất Đài Loan, thư viện Công cộng Đài Bắc – chi nhánh Bắc Đầu là công trình tiên phong cho xu hướng kiến trúc quan trọng trong thế kỷ 21.

Hết.

Mèo Heo dịch và tổng hợp.