Trà chiều
Vì sao một số người lại mê tít cảm giác sợ hãi?
Khi khoa học lý giải nguyên nhân đằng sau sự quyến rũ của nhà ma, gánh xiếc quái dị và những thú vui rùng rợn thể xác.
WHY DO SOME BRAINS ENJOY FEAR?
Allegra Ringo
Thời điểm Halloween, những người ưa thích cảm giác ớn lạnh có thể tận hưởng phim kinh dị và nhà ma với mức giá rẻ bèo đến đáng sợ. Tuy nhiên, nếu sợ hãi là phản xạ sống còn tự nhiên đáp lại một mối đe dọa hoặc hiểm nguy, vì sao chúng ta lại chủ động tìm kiếm cảm giác này?
Tiến sĩ Margee Kerr là nhân viên nghiên cứu xã hội học tại ScareHouse, một địa điểm du lịch nhà ma được xây dựng tại Pittburgh sau cả năm trời lên kế hoạch thiết kế. Cô đồng thời giảng dạy tại trường Đại học Robert Morris và Đại học Chatham, và là người duy nhất mà tôi từng biết với danh hiệu “chuyên gia về nỗi sợ.” Tiến sĩ Kerr rất thành thạo trong lĩnh vực sợ hãi. Tôi đã phỏng vấn cô về định nghĩa nỗi sợ, và vì sao nhiều người lại thích thú chúng đến vậy.
Vì sao một số người thích cảm giác bị dọa, một số khác thì không?
Tiến sĩ Margee Kerr (M.K.): Không phải ai cũng thích sự sợ hãi, và tôi nghĩ mình không phóng đại khi khẳng định rằng chẳng ai muốn bản thân bị đặt vào một tình huống thực sự đe dọa đến tính mạng cả. Nhưng có một vài người trong số chúng ta (chà, rất nhiều người) cực kỳ ham thích những trải nghiệm này. Đầu tiên, sự hưng phấn tự nhiên đến từ phản ứng chiến-hay-chạy (flight-or-flight) cảm giác rất tuyệt. Có những bằng chứng mạnh mẽ chứng minh rằng đây không phải là lựa chọn cá nhân, mà do phản ứng hóa học trong não bộ. Một nghiên cứu mới từ David Zald cho thấy khi đối mặt với tình huống kinh hoàng, mỗi người có phản ứng hóa học khác biệt. Một trong những hoóc-môn chính được tiết ra giữa những hoạt động đáng sợ và ly kỳ là dopamine, và hóa ra một vài cá nhân có khả năng cảm thấy phấn khích từ phản ứng tiết dopamine cao hơn những người khác. Về căn bản, bộ não của vài người khiếm khuyết thứ mà Zald mô tả là “phanh xe” trong quá trình tiết và tái hấp thụ dopamine ở não bộ. Điều này có nghĩa là một số người sẽ rất tận hưởng tình huống ghê rợn và mạo hiểm trong khi một số người khác lại chẳng có chút thích thú gì.
Rất nhiều người ưa những trải nghiệm rùng mình vì, một khi đã qua đi, nó để lại cảm giác tự tin. Hãy nhớ về lần cuối cùng bạn “sống sót” qua một bộ phim kinh dị, hay một căn nhà ma. Có thể bạn đã nghĩ, “ha! Mình đã làm được! Mình đã hoàn thành được!” Vì thế, trải nghiệm này có thể là một cú hích tự trọng hàng thật giá giật. Nhưng nói đi phải nói lại, tự-nhát-ma-bản-thân không dành cho tất cả mọi người, và có rất nhiều lý do tâm lý và cá nhân giải thích cho việc một số người không thích thú lắm. Tôi đã nói chuyện với nhiều người – họ sẽ không bao giờ đặt chân vào nhà ma vì đã thử khi còn bé và bị ám ảnh tâm lý từ đó. Tôi luôn khuyên các bậc phụ huynh kiểm tra kĩ lưỡng nội dung và đánh giá của một địa điểm tham quan nhát ma trước khi dắt con mình theo. Những chất hóa học tiết ra trong quá trình chiến-hay-chạy có tác dụng như keo dán để gây dựng nên những ký ức mạnh mẽ (“những ký ức sáng-tỏ” – flashbulb memory) về những trải nghiệm kinh hoàng, và nếu bạn còn quá nhỏ để hiểu rằng những con quái vật chỉ là hàng giả, đây có thể là trải nghiệm gây sang chấn tâm lý và một điều gì đó bạn mãi không thể nào quên, theo cách thức tồi tệ nhất.
Điều gì diễn ra trong não bộ khi chúng ta cảm thấy sợ hãi? Liệu có điểm gì khác biệt khi chúng ta sợ “một cách vui vẻ” và khi chúng ta thật sự đang sợ hãi không?
M.K.: Để thực sự cảm thấy vui thích với một trải nghiệm đáng sợ, chúng ta phải nhận thức được mình đang ở trong môi trường an toàn. Tất cả đều liên quan đến việc kích hoạt thứ phản xạ chiến-hay-chạy đáng ngạc nhiên để trải nghiệm làn sóng adrenaline, endorphin và dopamine, nhưng trong một không gian hoàn toàn an toàn. Nhà ma làm rất tốt việc này – chúng đem lại cơn giật gân bằng cách kích hoạt một trong những giác quan của chúng ta với những âm thanh khác biệt, gió thổi và thậm chí là mùi hương. Những giác quan này trực tiếp liên kết với phản xạ sợ hãi và kích hoạt phản ứng cơ thể, nhưng não bộ có thời gian để tiêu hóa sự thật rằng chúng không phải là những đe dọa “chân thật.” Não bộ của chúng ta phân tích các mối đe dọa với tốc độ ánh sáng. Tôi đã chứng kiến quá trình này cả ngàn lần từ sau những bức tường tại ScareHouse – ai đó gào lên và giật mình và sau đó lập tức bật cười mím chi. Thật lý thú khi quan sát. Tôi rất hứng thú với việc xem xét những giới hạn của chúng ta, liên quan đến thời điểm và cách thức chúng ta nhận ra hoặc cảm thấy mình an toàn.
Liệu những “thứ đáng sợ” có phẩm chất chung giữa những nền văn hóa khác nhau không, hay chúng có sự khác biệt lớn?
M.K.: Một trong những điều thú vị nhất khi nghiên cứu nỗi sợ là nhìn vào những thành tố xã hội cấu tạo nên chúng, và những nỗi sợ “được học” so với những nỗi sợ dường như thuộc về bản năng, hay thậm chí là di truyền. Khi chúng ta nhìn xuyên thời gian và khắp thế giới, chúng ta nhận ra rằng loài người có thể trở nên sợ hãi bất cứ thứ gì. Thông qua huấn luyện nỗi sợ (kết nối một kích thích thần kinh trung lập với một hệ quả tiêu cực), chúng ta có thể kết nối hầu như mọi thứ với phản xạ sợ hãi. Dĩ nhiên, Baby Albert là trường hợp mẫu mực của kết luận này. Năm 1920, đứa bé đáng thương đã bị huấn luyện sợ chết khiếp thỏ trắng, trước khi những nhà nghiên cứu bị ràng buộc bởi yêu cầu đạo đức. Vì thế chúng ta biết rằng mình có thể “học sợ,” và do đó những giao tiếp xã hội và môi trường nuôi dưỡng sẽ có tác động rất lớn đến việc ta sợ hãi những gì.
Mỗi nền văn hóa đều có những con quái vật siêu nhiên riêng biệt – Chupacabra (Nam Mỹ), Quái vật Hồ Loch Ness, Yokai (quái vật siêu nhiên từ truyện dân gian Nhật Bản), Alps (sinh vật ác mộng Đức) – nhưng chúng đều có một số đặc điểm chung. Theo cách thức nào đó, quái vật có khả năng chống lại những quy luật chung của tự nhiên. Hoặc là chúng quay ngược từ cái chết (hồn ma, ác quỷ, linh hồn), hoặc là chúng thuộc dạng phi-nhân-loại hoặc sinh vật bán-nhân. Điều này chứng minh sự thật rằng vi phạm quy luật tự nhiên là điều đáng kinh sợ. Và thực sự thì, bất cứ thứ gì không hợp lý hoặc gây cho chúng ta chút mâu thuẫn, dù là về mặt nhận thức hay thẩm mỹ, đều rất đáng sợ (những con vật cầm rìu, những gương mặt ẩn sau lớp mặt nạ, những cơ thể méo mó).
Một đặc điểm chung khác giữa quái vật khắp hành tinh là mối quan hệ bị xóa nhòa với cái chết và thể xác. Con người bị ám ảnh bởi cái chết; đơn giản là chúng ta cảm thấy khó khăn với việc phải lý giải rốt cuộc điều gì xảy ra khi ta qua đời. Những chiêm nghiệm này dẫn đến những con quái vật nổi tiếng, mỗi nền văn hóa lại tạo ra một phiên bản xác-sống riêng biệt, dù là thây ma (zombie), ma cà rồng, những cái xác được tái tạo hoặc tái sinh, hoặc những con ma. Chúng ta muốn tưởng tượng rằng có một cuộc đời mới tồn tại ở thế giới bên kia. Hay thậm chí tốt hơn, tìm ra cách để trường sinh bất tử. Tuy nhiên, phải nhấn mạnh lại rằng, những hành vi này đi ngược với quy luật tự nhiên và do đó rất hãi hùng. Vì thế, dù những con quái vật này có cấu tạo và tên tuổi khác biệt, động cơ và cảm hứng đằng sau sự ra đời của chúng thống nhất khắp địa cầu.
Một số ví dụ ban đầu về việc con người chủ đích nhát ma chính mình là gì?
M.K.: Loài người đã nhát ma chính mình và những người khác từ thời điểm khởi sinh giống loài, thông qua đủ loại phương pháp như kể chuyện, nhảy khỏi vách đá, và nhảy xổ ra hù dọa lẫn nhau từ cái ngóc ngách của hang động tối tăm nào đó. Và chúng ta làm vậy vì những lý do khác nhau – để xây dựng sự đoàn kết đội nhóm, để trẻ em chuẩn bị tinh thần sống sót trong một thế giới đáng sợ, và, dĩ nhiên, để kiếm soát hành vi. Nhưng chỉ trong một vài thế kỷ gần đây, việc nhát ma với mục đích giải trí (và thương mại) mới biến thành một trải nghiệm được săn đón hàng đầu.
Liên quan đến những khám phá buổi đầu về niềm vui khi tự-nhát-ma-mình, một ví dụ ưa thích của tôi có thể được tìm thấy trong lịch sử hình thành tàu lượn siêu tốc. Đường Trượt Băng Nga (The Russian Ice Slide) ra đời, với cái tên chẳng mấy gây ngạc nhiên, như là một đường trượt mở rộng xuống ngọn núi băng tuyết giữa thế kỷ 17. Giống như hiện nay, những người tham gia sẽ ngồi trên xe trượt và phăng phăng lao xuống núi, thi thoảng kèm theo những cú tông đụng nhân tạo để đường đua kịch tính hơn. Trong thế kỷ 18, Đường Trượt Băng Nga trở nên tinh vi hơn, với những thanh xà gỗ và núi tuyết nhân tạo. Cuối cùng, thay vì băng và xe trượt, đường trượt và toa xe được xây dựng để chuyên chở khách hàng băng qua “Những Ngọn Núi Nga.” Những nỗi sợ hưng phấn hơn xuất hiện khi những nhà sáng chế sáng tạo quyết định vẽ thêm những khung cảnh kinh dị trên tường để gây sốc và hù dọa khi khách đi qua. Điều này dần được biết đến như là “Chuyến Xe Bóng Tối.” Ai cũng sợ dựng tóc gáy, nhưng ai cũng thích mê.
Chúng ta không chỉ thích những nỗi sợ thế xác – chuyện ma được kể bên lửa trại trước khi khái niệm trại hè ra đời. Những Nhà Thơ Bia Mộ thế kỷ 18, những người viết về nhện, dơi và đầu lâu, đã trải thảm lót đường cho những nhà văn gothic thế kỷ 19, như Poe và Shelly. Những câu chuyện kinh dị này tạo ra, và tiếp tục truyền tải, kích thích sự hồ hởi trong chúng ta.
Thế kỷ 19 cũng sản sinh tổ tiên của ngành công nghiệp nhà ma. Các sô diễn bên lề hay “Gánh xiếc quái dị,” và bảo tàng và nhà của “những kẻ dị dạng” đã tồn tại từ giữa những năm 1800. Có lẽ trường hợp nổi tiếng nhất là Bảo Tàng Mỹ của Barnum do P. T. Barnum cắt băng khánh thành, người có cái tên chiếm nửa thương hiệu Gánh xiếc Ringling Brothers and Barnum Baily. Bảo tàng của ông chứa chấp những thứ như là thân khỉ đuôi cá dán dính lại, và những mẫu vật khác với mục đích giật gân và hù dọa. Tương tự như những địa điểm nhát ma hiện đại, khách tham quan sẽ xếp hàng để thách thức chính mình, sự gan lì của bản thân và thách thức người khác bước vào sô diễn quái dị để đối mặt với những khung cảnh và biến dạng kinh hãi. So với nguyên thủy là mình khỉ đuôi cá, ngành công nghiệp nhà ma đã có những bước tiến dài – những địa điểm hiện đại sử dụng bối cảnh chất lượng Hollywood, và một lượng điên rồ công nghệ tân tiến, tất cả chỉ để dọa chúng ta sợ phát khóc.
Có một quan niệm phổ biến rằng, nếu bạn gặp ai đó lần đầu tiên trong một tình huống ghê sợ, bạn sẽ cảm thấy gắn bó hoặc thu hút bởi người đó hơn là khi bạn gặp họ trong một tình huống bình lặng. Điều này có tính chân thực nào không?
M.K.: Một trong những lý do mọi người thích Halloween là vì dịp này tạo ra những phản ứng cảm xúc mạnh mẽ, và những phản ứng này có tác dụng gây dựng nên những mối quan hệ và ký ức bền chặt hơn. Khi chúng ta vui vẻ hay hoảng sợ, chúng ta tiết ra những hoóc-môn hiệu lực mạnh, như oxcytocin, có tác dụng khiến những khoảnh khắc ấy kết dính trong não bộ. Vì thế, ta sẽ nhớ được người bên ta lúc ấy. Nếu đó là một trải nghiệm tốt lành, chúng ta sẽ thích thú khi nhớ về người ấy và cảm thấy gần gũi họ, nhiều hơn là khi chúng ta gặp họ trong một sự kiện bình thường hoặc trung lập. Shelly Taylor đã bàn về điều này trong bài viết “Khuynh hướng và kết bạn: Nền tảng sinh-hành vi của những mối quan hệ dưới áp lực.” Cô cho thấy chúng ta xây dựng một sự gần gũi đặc biệt với những người cạnh bên khi ta trong tình trạng bị kích thích, và quan trọng hơn, điều này có thể là một điều tốt. Chúng ta là những sinh vật cảm xúc và xã hội. Chúng ta cần nhau trong thời điểm áp lực, vì vậy việc cơ thể chúng ta đã tiến hóa để đảm bảo rằng ta cảm thấy gần gũi hơn với người khác khi lo sợ là hoàn toàn hợp lý. Vậy nên, đúng rồi, hãy dẫn người bạn đang hẹn hò đến nhà ma hay đi tàu lượn siêu tốc, và đó sẽ là một đêm bạn sẽ không bao giờ quên.
Hết.
Aki-ten dịch.
Bài viết gốc được thực hiện bởi Allegra Ringo, đăng tại The Atlantic.
Xem tất cả những bài viết của Aki-ten.
Những bài viết có cùng chủ đề
Dựa trên công trình nổi tiếng Người hùng mang ngàn khuôn mặt của Joseph Campbell và các tương đồng trong lĩnh vực tâm lý học của Jung và Freud, tác giả Christopher Vogler đã cho độc giả một cái nhìn khác về cấu trúc tương đồng của hàng triệu câu chuyện từ cổ chí kim qua cuốn Hành trình người viết vừa được ra mắt.
Một cuốn sách quan trọng
Cấu trúc nói trên xuất hiện từ các truyện cổ dân gian đến tiểu thuyết hiện đại, từ những bài đồng dao quen thuộc đến các bộ phim “làm mưa làm gió” tại Hollywood… Hành trình người viết không chỉ là một cuốn sách giúp ta nhận ra những rường mối quan trọng của nghệ thuật kể chuyện, mà song song đó còn là bài học để mỗi độc giả có được khả năng là một người viết.
Vốn là một người tư vấn cốt truyện của Hollywood và đã kinh qua hàng nghìn kịch bản trong cuộc đời mình, Vogler có khả năng nhìn thấy những mối liên kết cũng như những điểm suy yếu trong các tác phẩm. Từ những đúc rút và kho kinh nghiệm bản thân có được, ông đã tạo nên cuốn sách vô cùng hấp dẫn. Để kiếm chứng điều đó, hãy thử lần ngược siêu phẩm Xứ cát chuyển thể tiểu thuyết khoa học viễn tưởng cùng tên của Frank Herbert do đạo diễn Denis Villeneuve thực hiện và so nó với những gì được tổng kết lại, để xem hành trình anh hùng của Vogler có giao điểm nào với Paul Atreides – người thanh niên đã làm nên những khoảnh khắc vô cùng chói lọi.
Theo Vogler, nói thật gọn ghẽ thì hành trình anh hùng bắt đầu khi nhân vật chính được giới thiệu ở THẾ GIỚI BÌNH PHÀM nhận được TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU. Ban đầu họ MIỄN CƯỠNG, thậm chí buông lời TỪ CHỐI, nhưng do nhận được sự khích lệ từ SƯ PHỤ để VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN, mà họ đã tiến vào Thế Giới Đặc Biệt - nơi họ sẽ gặp các KHẢO THÍ, ĐỒNG MINH VÀ KẺ THÙ. Sau đó họ TIẾP CẬN HANG ĐỘNG TRONG CÙNG, vượt qua rào cản thứ hai, nơi phải chịu đựng KHỔ HÌNH. Họ vượt qua, chiếm lĩnh PHẦN THƯỞNG và bị truy đuổi trên ĐƯỜNG VỀ với Thế Giới Bình Phàm. Không dừng ở đó, họ vượt qua rào cản thứ ba, trải nghiệm HỒI SINH và được chính trải nghiệm đó biến đổi. Cuối cùng họ TRỞ VỀ CÙNG THẦN DƯỢC, cùng lợi ích hoặc kho báu có lợi cho Thế Giới Bình Phàm.
Chặng đường phân tích
Áp vào Xứ cát, THẾ GIỚI BÌNH PHÀM của chuỗi phim này bắt đầu ở một hành tinh cách xa Trái Đất - nơi mà mọi thứ đều như không tưởng với những tiến bộ liên hành tinh và những thực thể vô cùng kỳ dị. Ở đó Công tước Leto của Gia tộc Atreides – người cai trị hành tinh đại dương Caladan - là nhân vật chính và nổi bật nhất. Nơi ông cai trị là phiên bản khác của một Trái Đất ngay bây giờ đây, với cây xanh bao phủ tươi tốt, với biển cả vỗ sóng và bầu không khí vô cùng trong lành. Về mặt chính trị, nhà Atreides được cư dân vô cùng ủng hộ vì mang đến sự bình yên và cân bằng. Sơ lược qua những nét này, có thể thấy Herbert (và cả Villeneuve) đã làm rất tốt trong việc xây dựng bối cảnh có tính đối lập liền ngay sau đó, để nhân vật chính bước vào hành trình của bản thân mình.
Như đã nói trên, TIẾNG GỌI PHIÊU LƯU nhanh chóng xuất hiện khi Hoàng đế Shaddam của toàn đế chế nhanh chóng bí mật liên minh với nhà Harkonnen nhằm tránh khỏi sự uy hiếp mà rất có thể trong tương lai gần Leto sẽ tự đạt được. Vậy là một cuộc tàn sát được lên kế hoạch. Thoạt nhìn, có thể thấy Herbert dùng một motif vô cùng thân quen trong các sử thi từ cổ chí kim, khi đó là tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau. Và để tạo ra 2 phe kình chống, ông cho một bên lăng kính tích cực, còn phía còn lại tiến hành liên minh, và cũng vì thế mà thế trận ấy nhanh chóng cân bằng. Ta thấy điều này trong rất nhiều nơi, từ Tam quốc diễn nghĩa đến Con ngựa thành Troy, từ bộ Shogun đến bộ Taiko…Một điểm chung khác là sự báo hiệu cho câu chuyện dịch chuyển, khi người cha Leto nhanh chóng mất mạng để Paul Atreides – người con trai cả - sẽ thay bản thân bảo vệ gia đình, trả thù cho điều đã mất. Do đó mà Paul quyết định lên đường.
Ở đây ta có thể thấy có những cổ mẫu vô cùng truyền thống được Herbert sử dụng. Trong đó Paul là anh hùng bị động – một người được đặt vào tình thế không thể khác hơn, và suốt hành trình sau đó từng bước học hỏi sẽ khiến cho anh dần dần chủ động. Đối diện trước trọng trách đặt lên bản thân, Paul dường như không có được động lực nào – một điều cũng là một chặng đường khác trên hành trình anh hùng. Rất may mẹ anh – Lệnh bà Jessica – người vừa là SƯ PHỤ, vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng có khi là kẻ ĐEO MẶT NẠ và cả BÓNG ĐÊM đã nâng đỡ anh và hướng anh theo con đường đúng đắn. Quê nhà tan tác trong khi bản thân thì bị truy sát, anh sớm VƯỢT QUA RÀO CẢN ĐẦU TIÊN để giữ được mạng sống nhờ vào những cận thần trung thành với mình. Hành trình này dễ thấy không quá phức tạp, và Herbert sẽ lại dồn nhiều sức hơn ở phía sau.
Chính khi bước vào THẾ GIỚI ĐẶC BIỆT - ở chiều rộng hơn là một cuộc sống không còn uy quyền của cha, không còn hành tinh Caladan mình vốn quen thuộc, anh đã gặp được những người bản địa Arrakis - những chiến binh thiện nghệ sống nơi sa mạc gọi là Fremen. Như vậy kể từ lúc này thì chặng thứ 2 của hành trình anh hùng chính thức bắt đầu. Cả Herbert và Villeneuve đều dành rất nhiều thời lượng cho giai đoạn này, để khắc ghi một hành tinh mới với loài sâu cát và quy luật sinh tồn ở thế giới mới, với các chi tiết như dịch nhầy sâu, với hương dược, với cách tạo nước và những con người mắt xanh biêng biếc có kỹ năng phi thường… Trong chương đoạn này, những cuộc KHẢO THÍ mà ĐỒNG MINH và KẺ THÙ liên tục xuất hiện cũng được diễn ra. Chẳng hạn KHẢO THÍ nằm ở chi tiết Paul phải chiến đấu với một người Fremen để chứng minh mình thuộc về nơi này trước khi được họ cứu giúp. Đối với những người bản địa, anh vừa là ĐỒNG MINH nhưng cũng là KẺ THÙ khi đã giết chết một trong số họ để mà bước tiếp.
Những vòng lặp kép
Thế nhưng KHẢO THÍ không dừng ở đó, mà sau đấy liên tục là những bài học để cưỡi sâu cát, những trận oanh tạc vì phát hiện ra căn cứ bên dưới lòng đất của người Fremen… Chúng liên tục xuất hiện để thử thách Paul, để rồi cuối cùng anh được mọi người nhận ra chính là vị Thánh ghi trong sử sách toàn cõi ngân hà. Đa số thời lượng của phần 2 tương ứng với HANG ĐỘNG TRONG CÙNG – nơi anh chứng minh bản thân và giành được quyền vươn lên dẫn đầu. Ta thấy ở đây Herbert rất tài tình khi song song với những bước tiến về mặt quyền lực, thì cõi lòng Paul cũng chịu tra tấn trong những thay đổi của bản thân mình. Có thể nói tuy chặng đầu tiên của HÀNH TRÌNH ANH HÙNG đã gần hoàn thành xong với nhân vật này ở phía bên ngoài, nhưng thật ra một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG khác cũng đang mở ra trong nội tâm anh, khi phải chứng kiến mục đích thật sự của mẹ anh – Lệnh bà Jessica, cuộc hôn phối với Công chúa của vua Shaddam và những biến động bên trong Chani.
Khép lại 2 phần phim của Villeneuve, hiện Paul và Xứ cát đang dừng trước “trận đánh” quyết định để mang về PHẦN THƯỞNG và dần tiến đến HÀNH TRÌNH TRỞ VỀ. Tuy khép lại tại đây nhưng có thể thấy Xứ cát là bộ tác phẩm đậm tính sử thi mà mỗi nhân vật lại tự sở hữu một HÀNH TRÌNH ANH HÙNG riêng biệt. Ta thấy nó trong Chani mà “con đường” cô đi chính là tình cảm với Paul và trách nhiệm với cộng đồng Fremen của mình. Ta thấy nó trong Lệnh bà Jessica và tham vọng của bà với nhóm tôn giáo Bene Gesserit. Trong khi đó một nhân vật mới – em gái của Paul – cũng sắp xuất hiện. Và tuy chỉ mới nằm trong bụng mẹ nhưng nó cũng đang dần có những HÀNH TRÌNH ANH HÙNG nhất định, trong việc nhất tề chi phối và biến các nhân vật xung quanh mình trở nên phức tạp.
Ngoài điều đó ra, Herbert cũng rất thành công trong việc “đeo mặt nạ” cho các nhân vật, để ta không thể lường trước đường đi nước bước của bản thân họ. Chẳng hạn phút trước Paul và Chani còn rất mặn mà, nhưng ngay sau đó mọi chuyện đổi khác khi anh chấp nhận lấy Công chúa như đại diện cho chiến thắng của mình. Lệnh bà Jessica cũng nằm trong “ngã ba” ấy, khi không ai biết một cách rõ ràng bà đang từng bước leo lên theo quyền lực của con trai mình, hay chính bà mới là kẻ thao túng tất cả, trả thù cho điều đã mất? Và nếu điều ấy là thật, hóa ra cổ mẫu anh hùng mà ta xác định ngay từ ban đầu đã đổi bản chất. Paul từ mẫu bị động chuyển sang chủ động với chính những gì mà mình học hỏi, nhưng nếu vai trò của mẹ anh lớn hơn, thì hóa ra Paul chỉ là một kiểu anh hùng xúc tác – người có vị trí là bàn đạp cho hình tượng khác bước lên vũ đài danh vọng. Áp chính lý thuyết của Vogler vào Xứ cát bản phim của Villeneuve, ta thấy vì sao mà tác phẩm này thành công vang dội trong các năm qua. Dù biết một cách khái quát đó là trùng trùng lớp lớp âm mưu, nhưng khi được phân tích dưới cổ mẫu và những điểm nút quan trọng của hành trình anh hùng, ta sẽ lại thấy những chi tiết này hiện ra phức tạp, gắn kết ra sao.
Ngô Minh
Giải thưởng Sách Quốc gia là giải thưởng do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức hàng năm, trao giải cho những cuốn sách (bộ sách) có giá trị nổi bật về nội dung tư tưởng, tri thức, thẩm mỹ nhằm tôn vinh tác giả, dịch giả, nhà khoa học và người làm công tác xuất bản.
Tối ngày 29.11.2024 tại lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần VII, tác phẩm Sứ Đoàn Iwakura - Chuyến Tây Du Khảo Cứu Nhằm Canh Tân Nhật Bản Thời Minh Trị (Ian Nish biên soạn, Nguyễn Hoàng Mai - Nguyên Tâm dịch) hân hạnh được vinh danh giải Khuyến khích.
Sứ Đoàn Iwakura là tác phẩm nghiên cứu tập hợp nhiều tư liệu giá trị, giúp độc giả hiểu rõ hơn về chuyến du khảo nhằm canh tân Nhật Bản thời Minh Trị dưới góc nhìn của người phương Tây. Để có một đường lối phát triển đất nước hoàn toàn mới, người Nhật đã khởi động chuyến công du gọi là Sứ mệnh Iwakura thăm Hoa Kỳ và nhiều nước châu Âu. Đây là một chuyến đi lịch sử có tầm quan trọng đến mức khi nhắc về Minh Trị Duy Tân, người ta lập tức nhớ đến chuyến đi này.
Sách dày 427 trang, gồm 11 chương tổng hợp các bài viết của Ian Nish và 12 chuyên gia trong lĩnh vực quan hệ quốc tế khu vực Nhật Bản và Đông Á. Tám chương đầu, độc giả sẽ cùng phái đoàn đi qua tám cường quốc từ Mỹ, Anh, Pháp, Bỉ, Đức, Nga, Thụy Điển và Italy. Bản ghi chép của những học giả góp phần tái hiện hành trình tìm kiếm “văn minh khai sáng” của sứ đoàn Iwakura tại trời Âu dưới góc nhìn của người phương Tây. Ba phần còn lại trong ấn phẩm là bài phân tích, nhận định của chuyên gia lịch sử, đánh giá tình hình nước Nhật sau chuyến công du.
Để hiểu thêm về một lát cắt lịch sử quan trọng của Nhật Bản, cũng như đọc thêm về chuyến đi được mệnh danh là “Chuyến công du lịch sử thay đổi nước Nhật”, mời bạn tìm đọc sách tại đây hoặc tại hệ thống các nhà sách Phương Nam trên toàn quốc.
F1 in Schools là một giải đấu mang tính giáo dục, cạnh tranh toàn cầu do Formula One kết hợp với chương trình quốc tế STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học). Giải đấu được tổ chức hàng năm dành cho học sinh trung học với mục đích giới thiệu kỹ thuật cho những người trẻ tuổi trong một môi trường thú vị. Mỗi đội thi (từ 3 - 6 học sinh) phải thiết kế và chế tạo một chiếc xe đua Công thức 1 cỡ nhỏ từ Khối mô hình F1 chính thức bằng các công cụ thiết kế CAD/CAM.
Năm 2024, ADUA Racing - đội bao gồm các học sinh cấp 2 của trường British International School Ho Chi Minh City đã vinh hạnh giành được cơ hội tham gia vòng chung kết cuộc thi F1 in Schools ở Dubai, Ả Rập Saudi. Đây là đội duy nhất đại diện Việt Nam tham gia vòng chung kết năm nay.
Những nỗ lực rèn luyện, khả năng sáng tạo, tư duy học tập đáng ngưỡng mộ của các em học sinh trong giải đấu này phù hợp với định hướng và giá trị cốt lõi mà Nhà Sách Phương Nam luôn muốn đem lại cho các bạn đọc và khách hàng trên toàn quốc.
Vì vậy, Nhà Sách Phương Nam hân hạnh trở thành nhà tài trợ đồng hành cùng đội thi ADUA Racing trên hành trình vươn ra thế giới. Nhà Sách Phương Nam hy vọng nỗ lực này sẽ góp phần ươm mầm cho những tài năng tương lai, khuyến khích người trẻ phát triển tư duy độc lập, sáng tạo.
Nhà Sách Phương Nam luôn chú trọng hỗ trợ, khuyến khích thế hệ trẻ phát huy tối đa tiềm năng của bản thân. Bên cạnh đó, hệ thống Nhà Sách Phương Nam vẫn luôn nỗ lực trên hành trình kết nối bạn đọc đến với thế giới tri thức thông qua những cuốn sách hay và các hoạt động ý nghĩa.
Cảm ơn sự ủng hộ của các độc giả và khách hàng đã tạo điều kiện để Nhà Sách Phương Nam tiếp tục đồng hành cùng thế hệ trẻ trên những chặng đường đầy ý nghĩa trong tương lai.
-
Book trailer4 months agoHÃY KỂ TÔI NGHE SỰ THẬT VỀ TÌNH YÊU- Những RED FLAG điển hình qua 13 câu chuyện trị liệu cặp đôi
-
Book trailer3 months ago
CHŌWA – Ổn định nội tâm sống cân bằng như người Nhật
-
Book trailer4 months ago
Phát hành sách Nexus và bộ đôi Guinness Worlds Record 2025 và Guinness World Records Gamer’s Edition 2025 cùng thời điểm với thế giới
-
Book trailer2 weeks ago
F5 bản thân năm 2025 cùng những cuốn sách giúp bạn khai mở tiềm năng
-
Book trailer3 months ago
NGÀY TRÔI VỀ PHÍA CŨ… & BƯỚC QUA NƯỚC MẮT, TỰ KHẮC TRƯỞNG THÀNH: Bộ đôi tác phẩm đánh dấu sự trở lại của tác giả Anh Khang
-
Cafe sáng3 months ago
Lịch Xuân 2025: Đón Xuân Rộn Ràng – Nhận Ngàn Ưu Đãi
-
Cafe sáng6 days ago
Lịch hoạt động Tết 2025 Nhà Sách Phương Nam
-
Cafe sáng2 months ago
Khai trương Nhà Sách Phương Nam tại TTTM Crescent Mall
