Phía sau trang sách

Khu vườn mùa hạ – Cho một khúc an lành trong tâm hồn, một khúc ca khởi sinh từ câu hỏi về cái chết

Có một mùa hạ vẫn ươm những hạt mầm rực rỡ trong lòng tôi.

Có một mùa hạ vẫn rạng ngời và tỏa sáng.

Có một mùa hạ lắm nhẹ nhàng.

Và một mùa hạ của chia ly…

Published

on

Lưu ý: Nội dung bài viết tiết lộ một số tình tiết quan trọng của cuốn sách Khu vườn mùa hạ.

“Tôi gửi mùa hè ở lại đây

Ở trong muôn tia nắng thật đầy

Trong khu vườn nhỏ, hoa và cỏ

Trong ánh mặt trời cùng đám mây…”

Tôi đã viết những dòng như thế trong một buổi chiều an lành và dịu mát, khi tôi khẽ nhắm mắt mình lại và lắng nghe mùi hương của gió, trông ánh nắng chiều nhàn nhạt phía đằng xa, chợt dưng thấy lòng mình như vừa hát lên một khúc ca thanh thản – khúc ca của mùa hè, của một khu vườn lặng lẽ ướt sau mưa.

Thế là tôi đã đọc xong Khu vườn mùa hạ – một cuốn sách để tôi kiếm tìm cho mình những sự nhẹ nhàng và an yên đến lạ. Tôi nghĩ, có lẽ vẫn luôn có một cơ duyên lạ kì nào đó để tôi cầm trên tay cuốn sách này, để tôi say mê và hứng thú, để tôi đọc và ngẫm nghĩ từng cơn, để tôi bồi hồi hân hoan và xúc động, và cũng có lẽ, trong một khoảnh khắc quý giá của cuộc đời, tôi đã nếm được một nỗi miên man đọng lại ở trong lòng – một nỗi an lành và trong veo như cái cách tôi đã cảm nhận được, hoặc như cái cách mà tác giả Kazumi Yumoto đã viết ra.

Với Kazumi Yumoto, tôi vẫn luôn thích cách kể chuyện của cô trong những tác phẩm tôi từng đọc, và đặc biệt nhất vẫn là Khu vườn mùa hạ. Ở đâu đó trong từng con chữ ấy, tôi gặp được câu chuyện của chính mình, gặp được những dòng cảm xúc mà tôi tưởng đã lâu bị vùi trong cơn đảo điên thường ngày. Có lẽ, sự nhẹ nhàng và những giá trị tử tế trong Khu vườn mùa hạ đã làm cho tôi yêu thích cuốn sách này, và dĩ nhiên, tôi đã nghĩ về nó như một điều an lành trong tâm hồn của mình, một điều an lành khởi sinh lên từ một câu hỏi về sự chết.

Chết? Có lẽ ai trong chúng ta cũng đã từng ít nhiều nghĩ về cái chết như một điều đáng sợ hoặc lạ lẫm, dẫu là cái chết của người khác hoặc là của mình, phải vậy không? Và cũng chính từ những lăn tăn nghĩ ngợi về sự chết như thế, Kazumi Yumoto đã bắt đầu câu chuyện bằng cách để cho nhóm bạn trẻ ba người Kiyama, Wakabe, Yamashita đặt ra những thắc mắc về bí ẩn của những linh hồn, những thế giới thầm lặng của người đã khuất sau sự ra đi của bà Yamashita. Để khám phá ra những bí ẩn đó, nhóm bạn của Kiyama đã lập ra một kế hoạch: theo dõi một ông cụ mà chúng đồ rằng là đã chết hoặc sắp phải chết – đang ở trong một căn nhà cũ tồi tàn nằm cuối dãy phố. Hàng ngày, bọn trẻ hẹn nhau đến nhà ông cụ để theo dõi những hoạt động thường ngày của ông. Sau mỗi đợt “điều tra” như thế, chúng nhận ra, ông cụ kì quái và bí ẩn, luôn thích sống tách biệt với mọi người kia thật ra vẫn còn sống và không phải là một hồn ma. Đồng thời, khi nhận ra được điều đó cũng là khi phi vụ điều tra lén lút của đám trẻ bị ông cụ phát hiện. Bằng một cách nhẹ nhàng nào đó, sau những hiểu lầm và cãi vã ban đầu, ông cụ và bọn trẻ dần trở nên thân thiết với nhau hơn. Ông cụ bắt đầu cải tạo lại ngôi nhà của mình, sửa sang những mảng tường đã cũ, giặt giũ đống quần áo đã lâu và dọn dẹp lại khu vườn ngoài sân đã đầy cỏ. Dưới sự giúp đỡ của bọn trẻ, không lâu sau, ngôi nhà đã khoác lên mình một chiếc áo mới. Ở trong khu vườn bé xinh, bọn trẻ và ông cụ đã cùng nhau trồng những mầm hoa nhỏ ngát thơm, những mầm hoa mong một ngày khôn lớn.

Ảnh: pexels.com

Cũng thế, trong những ngày làm bạn với ông cụ, bọn trẻ lại biết được thêm một câu chuyện thật buồn về ông, câu chuyện mà ông không hề muốn nhắc lại bao giờ. Tôi cũng vậy. Ngay lúc này, khi gõ ra những dòng chữ này, tôi vừa thấy có một nỗi buồn nào đó chạm khẽ vào mắt mình. Tôi thật sự chỉ muốn câu chuyện của ông cụ sẽ mãi nằm ở đó, trong lòng tôi, như một hồi ức buồn về những người đã từng sống trong thời kì chiến tranh khốn khổ. Tôi mãi nhớ hoài giây phút nhóm bạn trẻ lặn lội đến một vùng đất thật xa, chỉ để tìm một người mà chúng cho đó là vợ ông cụ, rồi ở đó, có điều gì còn giữ lại nữa đâu, chỉ có một chiều hoàng hôn thật lạ, và những điều khắc khoải thật buồn…

“Đó là một cảnh cô đơn đến độ không thể diễn tả thành lời. Tòa nhà giống như một chiếc hộp nhỏ bị bỏ lại giữa cánh đồng nhuộm màu chiều tà. Tôi muốn nắm giữ thật chặt thứ ở trong chiếc hộp đó. Nhưng nó càng lúc càng xa vời. Cũng giống như việc người ta không thể khiến thời gian dừng lại.”

Cũng giống như việc người ta đang bị mắc kẹt trong kẽ hở của những câu trả lời không hồi đáp, chỉ có thể âm thầm suy nghĩ, chứ không thể tìm cho mình một ý niệm thỏa đáng nào.

Khi đọc đến những dòng chữ ấy, tôi thấy mình bé nhỏ vô cùng. Bé nhỏ giữa cuộc đời rộng lớn. Bé nhỏ giữa những chuyện người mênh mông…

Thế rồi cuộc đời trôi đi. Mùa hè của bọn trẻ cũng trôi qua trong những hoạt động ngoại khóa ở câu lạc bộ trường. Trong khoảng thời gian ấy, bọn trẻ không gặp được ông cụ, nhưng chúng vẫn luôn để dành lại những câu chuyện vặt, hi vọng ngày trở về sẽ được kể cho ông cụ nghe đủ đầy những gì mà chúng đã trải qua. Nhưng cái ngày ấy có lẽ sẽ xa lắm, xa đến độ dẫu đi hết cả cuộc đời này, chúng vẫn sẽ không thể nào tìm thấy được một ngày nào như thế nữa. Ngày ông cụ đã rời khỏi cuộc đời này. Ngày ông cụ đã mãi mãi trả lại thân xác cho những điều giả tạm. Ngày ông cụ thật sự để lại trong lòng những đứa trẻ này một nỗi mất mát lớn vô cùng. Và cứ như thế, bọn trẻ đã lặng lẽ tạm biệt ông cụ, tạm biệt khu vườn nhỏ cùng căn nhà quen thuộc, tạm biệt những điều thân thương quá đỗi, những xa lạ đã từng rất gần gũi, tạm biệt cả một mùa hè lặng lẽ nằm ướt đẫm trong cơn mưa, trong những điều không còn nguyên vẹn nữa.

Rồi như thế, cuốn sách đóng lại, đóng luôn cả những hồi ức tốt đẹp về một tình bạn chân thành và khắng khít giữa ba đứa trẻ. Sau sự ra đi của ông cụ cũng là lúc mùa hè kết thúc, bọn trẻ lại quay về với cuộc sống riêng của mình, cuộc sống ở những vùng đất khác, những sự lựa chọn khác – những cuộc sống không còn nhau. Chúng chia tay ở một con đường nhỏ, chúng nói lời tạm biệt những người bạn của mình, chúng hứa hẹn về một ngày gặp lại. Và tất nhiên, trong những ngày rực rỡ nhất của mùa hè năm ấy, ở đâu đó, chúng đã tự tìm được cho mình những câu trả lời. Câu trả lời về ước mơ của chúng, về thắc mắc của chúng, về ý nghĩa của từng sự sống và cái chết trong cõi đời này, và về một tình bạn thật đẹp trong chuyến hành trình đi tìm ý nghĩa của cuộc sống. Vậy là câu chuyện kết lại, như một đám mây nhẹ nhàng và lặng lẽ trên trời…

Phải nói làm sao nhỉ? Nếu như ai đó đang kiếm tìm một cuốn sách có nội dung li kì và hấp dẫn, thì tôi nghĩ đây không phải là một sự lựa chọn thích hợp. Bởi bao giờ cũng thế, trong văn phong của tác giả Kazumi nói chung và chất văn của Khu vườn mùa hạ nói riêng, sự nhẹ nhàng và sâu lắng vẫn chiếm ưu thế và trở nên vượt trội hơn bao giờ hết so với những tình tiết gây cấn và lôi cuốn người đọc như ở trong nhiều tác phẩm khác. Nhưng không vì thế mà cuốn sách này trở nên nhàm chán và tẻ nhạt. Bởi khi ta đã đưa mắt mình lướt qua những dòng chữ đầu tiên, hẳn thế nào ta cũng sẽ tò mò và bắt đầu nhắc nhở bản thân mình về trách nhiệm đi khám phá câu chuyện mà tác giả đã khéo léo gầy dựng – một câu chuyện được vẽ nên bằng những hình ảnh đầy chất thơ với gam màu tươi sáng, rạng rỡ, thấm nhuần những giá trị cốt lõi đầy ý nghĩa mà bất kì ai tìm thấy nó cũng đều phải gật đầu đồng ý. Cũng chính vì sự đơn giản nhưng lại tinh tế đến lạ kì ấy đã làm cho cuốn sách trở nên hấp dẫn hơn, thu hút hơn, đặc sắc hơn… sẵn sàng làm xiêu lòng bất kì đọc giả nào mà không cần dùng đến một hình thức miêu tả phức tạp nào khác. Vì bao giờ cũng vậy, những điều được xuất phát từ trái tim chắc chắn sẽ chạm đến trái tim, một cách chân thành và gần gũi.

Ở trong câu chuyện này, điều khiến tôi suy nghĩ nhiều nhất, vẫn là nhân vật ông cụ – người mà xuyên suốt cả câu chuyện, chúng ta cũng không hề thấy tác giả nhắc đến một cái tên nào. Vì sao lại như thế? Vì điều này là không cần thiết, hay vì sẽ chẳng có một cái tên cụ thể nào để lột tả được nhân vật tưởng chừng như kì lạ và bí ẩn này. Tôi đã nghĩ, nghĩ về những gì đã xảy ra trong cuộc đời ông cụ, nghĩ về những ngày ông cụ còn trẻ, về cuộc trốn chạy cùng đồng đội trong rừng, về việc rời bỏ người vợ của mình, về việc trở thành một ông già cô độc sống giữa lòng thành phố cùng những ám ảnh và bận tâm khôn xiết về quá khứ, hay cả về cái chết của ông trong căn nhà cũ, lúc được nhóm bạn của Kiyama phát hiện ra. Những sự kiện mà ông cụ đã từng trải qua đều ít nhiều để lại cho tôi vài suy nghĩ, và có lẽ, ai rồi trong chúng ta cũng sẽ đều giống như ông cụ kia, đến và đi trong cuộc đời này như một cuộc dạo chơi tạm bợ, và khi cuộc dạo chơi ấy không còn, cũng là lúc chúng ta phải rời đi, dù muốn hay không. Sự ra đi của ông cụ cũng là một hồi chuông vọng về bên tai tôi khe khẽ, để tôi cũng như ba cậu bé trong cuốn sách này tìm thấy câu trả lời cho mình, về ý nghĩa của sự sống và cái chết, về một điều mơ hồ nhưng lại vô cùng chắc chắn. Tôi chợt nhận ra rằng, cũng có những cái chết, cũng có những cuộc chia ly không làm cho người ta buồn và khổ, mà làm cho người ta tỉnh thức để sống tốt với cuộc đời của mình. Cứ như thế, cuốn sách đã sống trong lòng tôi, sống trong những ngày hè tôi ôm ấp một giấc mơ về khu vườn bé nhỏ, về những an nhiên và lặng lẽ lạ thường.

Có một mùa hạ vẫn ươm những hạt mầm rực rỡ trong lòng tôi.

Có một mùa hạ vẫn rạng ngời và tỏa sáng.

Có một mùa hạ lắm nhẹ nhàng.

Và một mùa hạ của chia ly…

Hết.

Lâm Lâm

Xem tất cả những bài viết của Lâm Lâm tại đây.


1 Comment

1 Bình luận

Viết bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Phía sau trang sách

Sách tư liệu báo chí độc đáo từ di cảo của Thu Giang Nguyễn Duy Cần

Published

on

Thu Giang Nguyễn Duy Cần

Thu Giang Nguyễn Duy Cần: Những bài đăng báo và tiểu luận tổng hợp những tư liệu lần đầu tiên được sưu tầm và công bố bên cạnh những di cảo của Nguyễn Duy Cần đã được NXB Trẻ xuất bản những năm vừa qua.

Sách được chia làm hai phần. Phần 1 là những bài viết của học giả Nguyễn Duy Cần với bút danh Thu Giang đăng trên bán nguyệt san Nay năm 1937. 

Tạp chí Nay xuất bản nửa tháng/kỳ với bốn mục chính: Triết học, Khoa học, Y học và Văn chương. Đây là tạp chí đầu tiên do học giả Nguyễn Duy Cần làm giám đốc - tổng biên tập. Từ đây, bút danh Thu Giang gắn liền với cuộc đời nghiên cứu của học giả Nguyễn Duy Cần.

Cuốc sách về học giả Nguyễn Duy Cần vừa được giới thiệu. Ảnh: NXB Trẻ

Ở mục Triết học, Thu Giang trình bày các vấn đề trong"Toàn chân triết luận" (đã được xuất bản) dưới góc độ sâu rộng hơn. Ở mục Y học, ông viết về cách ăn uống đúng quy luật âm dương, khảo cứu về các loại rau củ mang dược tính trong y học cổ truyền.

Mục Khoa học trình bày sự liên quan mật thiết giữa cơ thể con người với sự vận hành của vũ trụ. Nổi trội nhất là mục Văn chương với các bản dịch từ trang văn của Trang tử, Lão Tử sang tiếng Việt. Ngoài ra, Thu Giang còn sáng tác tiểu thuyết đăng nhiều kỳ.

Bán nguyệt san Nay ngoài cây bút chủ lực bút danh Thu Giang còn thu hút được những học giả có uy tín thời đó gửi bài cộng tác như: Sư Thiện Chiếu, họa sĩ Nguyễn Phi Hoanh, Tùng Chi, Phương Thảo…

Nội dung bên trong quyển sách. Ảnh: NXB Trẻ

Phần 2 là tiểu luận "Văn hóa và giáo dục miền Nam Việt Nam đi về đâu?", được tác giả hoàn thành năm 1960. Do bản thảo có nội dung đụng chạm đến đường lối văn hóa và giáo dục của các nha, bộ thuộc chính quyền Ngô Đình Diệm thời điểm đó nên không được xuất bản. 

Mãi 10 năm sau, tập tiểu luận "Văn hóa giáo dục miền Nam Việt Nam đi về đâu?" mới được Nhà xuất bản Nam Hà - Sài Gòn in lần đầu năm 1970.

Trong bản thảo, một số từ ngữ theo lối chính tả xưa được giữ nguyên. Ngoài ra, những từ tác giả cố ý viết chệch đi cũng được giữ nguyên như di cảo.

Về tác giả

Nguyễn Duy Cần (1907-1998) hiệu là Thu Giang, là học giả, nhà văn, nhà biên khảo kỳ cựu giữa thế kỷ XX. Ông viết sách, dạy học, làm lương y, nghiên cứu Đạo học, Kinh dịch.. Ngoài ra, ông còn biết đến với các biệt hiệu như: Hoàng Hạc, Linh Chi, Bảo Quang Tử...

Nguyễn Duy Cần nổi bật không chỉ về lượng tác phẩm đồ sộ mà còn ở độ sâu của học thuật và sức ảnh hưởng về mặt tư tưởng đến các tầng lớp thanh niên trí thức thời bấy giờ.

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Danh ca Elvis Phương ra mắt hồi ký mới, trải lòng nhiều chuyện hậu trường thú vị

Published

on

Ai đó đã từng nói rằng mỗi một nghệ sĩ đối với bản “hit” của mình luôn có những mối lương duyên đặc biệt. Với Elvis Phương điều đó rất đúng, khi suốt đời mình ông đã sống như một "chú ngựa hoang" với những vết thù mà mình mang theo. Hồi ký Dòng đời vừa mới ra mắt không chỉ mang đến những câu chuyện riêng phía sau hậu trường, mà còn cho thấy cả một thời đoạn âm nhạc liên tục thay đổi.

Trải qua gần 60 năm cuộc đời, Elvis Phương là một tượng đài giúp đưa dòng Rock’n’Roll và nhiều cách tân độc đáo vào âm nhạc Việt. Lấy tựa Dòng đời theo tên bài jazz nổi tiếng My Way, nam danh ca đã có những giãi bày riêng qua lời kể chân thành, từ đó tiết lộ rất nhiều câu chuyện, hình ảnh, tư liệu sống động mà trên ánh đèn sân khấu ít người biết đến.

Thời thơ ấu và tiếng gọi của âm nhạc

Được viết theo dòng thời gian từ khi sinh ra đến khi lớn lên, ở những chương đầu, Elvis Phương cho thấy được niềm đam mê âm nhạc ngay từ rất sớm. Như mối lương duyên đã được số phận sắp đặt, đó là việc ông thích phim ảnh và đã xem nhiều thể loại, thế nhưng tác phẩm để lại ấn tượng sâu nhất vẫn là bộ phim cao bồi O’Cangaceiro, nơi tiếng harmonica ở phần cuối phim vẫn luôn đọng lại. Từ chiếc harmonica ấy, ông dần sở hữu những “gia tài” khác, như chiếc radio, máy phát đĩa than, cây guitar bị hỏng dây… và cũng từ đó mà niềm khát khao đối với âm nhạc ngày càng đậm thêm.

Tại đây ông cũng tiết lộ một chuyện ít nhiều buồn thương, khi gia đình đã không ủng hộ ông theo con đường âm nhạc. Trong đó cha ông là người phản đối có phần quyết liệt, bởi tư tưởng cũ “xướng ca vô loài” cũng như mong muốn con mình nối nghiệp thầu khoán. Thế nhưng như một câu nói càng cấm càng làm, đam mê âm nhạc cứ thế lớn lên, cũng kèm theo đó là sự kình chống khó thể giảng hòa giữa ông và thân phụ mình.

Danh ca Elvis Phương hát cùng ban nhạc Vampires. Ảnh: NVCC.

Ông viết: “Tôi chắc chắn được một điều là mình rất mê âm nhạc, nghe tiếng nhạc tôi thấy yêu đời, thấy tâm hồn nhẹ nhõm lâng lâng. Lúc nào, giờ nào tôi cũng có thể nghe được, nhiều lúc còn mang cả radio vào trong toilet để nghe. Tiếng gọi của âm nhạc đến với tôi từ thời thơ ấu, nhìn lại những người thân trong họ hàng chung quanh, tôi nhận thấy mình chẳng hề chịu ảnh hưởng văn nghệ của bất kỳ ai, phải nói tôi nghĩ mình sinh ra đời để được ra phải được hát mà thôi”.

Dẫu vậy ông không hờn giận cha mình, mà khi ngày càng trưởng thành, ông nhận ra đó sẽ trở thành một “kim chỉ nam” để mặc cho sống giữa nhiều cám dỗ trong các vũ trường, những sân khấu ca nhạc… thì ông vẫn giữ được mình sao cho thuần chất. Có thể nói rằng những chia sẻ này là lời riêng tư và cảm xúc nhất mà Elvis Phương viết ra trong cuốn hồi ký, như lời tạ ơn cho vị thân sinh đã đưa "chú ngựa hoang dại" vào trong cánh đồng ca nhạc, dù bằng cách này hay cách khác.

Elvis Phương với Trung Lang Rockin' Star vào năm 1960. Ảnh: NVCC

"Ma lực" của Elvis Presley

Sau đó sẽ là quãng đời chạm ngõ bước vào trình diễn, khi ông gia nhập vào các ban nhạc nổi lên ở thời bấy giờ, từ Rockin’ Star, Les Vampire cho đến Phượng Hoàng cùng hai nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang và Lê Hựu Hà. Ở mỗi thời kỳ ông luôn biết cách tạo ra được sự đặc biệt để thu hút khán giả, và cũng phần nào khẳng định “Âm nhạc là mùa Xuân trong tôi, đang nở hoa rực rỡ, không thể nào để cho mùa Đông của sách vở, của văn bằng tận diệt dưới lớp đá băng lạnh lẽo”.

Điểm hay của thể loại hồi ký đó là tuy phản ánh góc nhìn cá nhân, thế nhưng bối cảnh mà nó làm nên thường mang được tính phổ quát khi là ký ức của rất nhiều người. Ở Dòng đời, qua những mô tả của Elvis Phương, lịch sử về sự du nhập âm nhạc cũng được trở lại theo từng thời kỳ phát triển của bản thân ông. Đó là những năm 1959 – 1969 với phong trào nhạc ngoại bắt đầu manh nha và các ban nhạc “kích động” chuyên trình bày nhạc ngoại quốc bắt đầu ra mắt. Cũng vào lúc này mà ông tìm thấy Elvis Presley – một cá tính có “sức lôi cuốn kỳ lạ, như có ma lực ghê gớm lôi kéo tôi vào thế giới của âm thanh đầy huyền hoặc”.

Elvis Phương tại nhà của Elvis Presley. Ảnh: NVCC

Ông cũng kể lại một thời thanh xuân thích sưu tầm những bài ca nước ngoài, chép lại trong một quyển tập được trang trí cẩn thận, với những hình ảnh được cắt từ báo ngoại quốc lúc đó vẫn còn hiếm hoi tại Việt Nam. Elvis Phương tiết lộ để có những hình ảnh ấy thì người ta phải nhờ người nhà ở nước ngoài gửi về, vì phải đến năm 1963 thì mới có các tạp chí ca nhạc Mỹ xuất hiện, khi quân đội Mỹ vào Việt Nam. Thời điểm này cũng đã đánh dấu nhạc Pháp thoái trào và sự thay đổi thành phần khán giả.

Theo đó nếu những năm trước người tham dự đa số là học sinh trường Pháp, thì thời kỳ này là sự góp mặt của nhiều “dân chơi” Sài Gòn và sự bành trướng của nhạc Anh, nhạc Mỹ với sự có mặt của những quân nhân Hoa Kỳ. Đó là làn sóng British Invasion, và cũng đánh dấu bước chuyển của thời kỳ ca hát tài tử để bắt đầu có sự kỳ kèo về giá cả của những hợp đồng ký kết.

Elvis Phương kể mình từng khiến tài tử Lưu Đức Hoa bất ngờ với việc thay trang phục sau mỗi tiết mục trình diễn. Ảnh: NVCC

Ban Phượng Hoàng và những cá tính

Bên cạnh bối cảnh được tái hiện lại, Dòng đời cũng là những cuộc gặp gỡ của Elvis Phương với những bạn nhạc đóng vai trò quan trọng trong cuộc đời ông. Đó là huyền thoại cải lương Thanh Nga – người từng ngồi kề bên ông ở trường tiểu học Jean-Jacques Rousseau, là Khánh Ly – người đã thu âm cùng ông băng nhạc đầu tiên ở Mỹ, là cố nghệ sĩ Chí Tài – người đã sẵn lòng đầu tư cho ông dù chưa hề biết kết quả sẽ đi đến đâu… Ngoài ra còn là những gương mặt khác đã từng xuất hiện trong các ban nhạc kề cận quanh ông thuở mới vào nghề, cũng như trong nhiều tấm ảnh được đính kèm theo.

Trong đó hai người nổi bật không thể không nhắc là hai thành viên của ban Phượng Hoàng. Elvis Phương không chỉ kể lại những chuyện thân tình mà còn đánh giá ảnh hưởng của họ lên sự nghiệp và cuộc đời mình. Ông viết: “Hai tâm hồn, hai tư tưởng, hai nghệ sĩ, hai khuynh hướng sáng tác khác nhau, nhưng khi kết hợp lại đã mang đến sự quân bình tuyệt diệu của nhân sinh quan cũng như nghệ thuật. Tôi không coi họ là những thiên tài, mà tôi coi họ như những nạn nhân của tuổi trẻ, người nói lên được những cảm nghĩ sâu xa của một tuổi trẻ bị xâu xé vì chiến tranh, bị giằng co giữa cái đẹp và cái xấu trong bối cảnh xã hội lúc đó”.

Ban Phượng Hoàng (từ trái qua): Elvis Phương, Trung Vinh, Nguyễn Trung Cang, Châu và Lê Hựu Hà. Ảnh NVCC.

Ở đó có một Lê Hựu Hà lạc quan với lòng yêu thiên nhiên, yêu người, yêu đời, còn Nguyễn Trung Cang thì sống trong sự bi quan, dằn vặt, nhìn cuộc đời này bằng một màu đen tang tóc, ảm đạm. Và chính sự quân bình ấy đã tạo nên ban Phượng Hoàng như tên tuổi lớn của một giai đoạn nhạc trẻ Việt Nam bắt đầu thành hình. Và không chỉ có cơ may được hợp tác cùng và làm việc với những yếu nhân, mà bản thân ông cũng là một người hướng mình đến sự hoàn hảo, để đáp lại lòng thương yêu của khán giả dành cho mình.

Ông kể về những lần mua sắm rất nhiều trang phục ở các kinh đô thời trang khác nhau với những nhà thiết kế nổi tiếng, không chỉ vì thích mặc đẹp mà còn vì để tôn trọng khán giả. Ông cũng nói về nỗ lực của mình trong việc tìm ra một lối đi mới, trong việc tiên phong hát các liên khúc, phối trộn chất liệu dân gian cũng như cách hát bày tỏ cảm xúc khác biệt… Chính những điều đó làm nên một Elvis Phương của ngày hiện tại, rằng dẫu chìm nổi theo dòng thời gian ở nhiều bối cảnh khác nhau, thì ông vẫn luôn thích nghi và tìm thấy được lối riêng cho bản thân mình.

Bìa cuốn hồi ký Dòng đời. Ảnh: Phương Nam Books

Xuyên suốt tác phẩm ông đã ví mình như chú ngựa hoang “phóng vào đồng cỏ mênh mông, bát ngát để khám phá biết bao điều mới lạ, được nhìn thấy đủ muôn mặt của cuộc đời này, từ những khuôn mặt khả ố đến những khuôn mặt đẹp đẽ dễ thương, từ những khuôn mặt tính toán thâm hiểm cho đến những khuôn mặt đầy bao dung và nhân hậu…”

Và sau 60 năm vùng vẫy vẫn chưa thấm mệt, cho đến giờ đây, ông vẫn là một tượng đài trong âm nhạc Việt Nam không chỉ trong quá trình làm nghề, mà còn là thái độ sống và lòng bao dung với cuộc đời này. Dòng đời chính là những trải lòng ấy, để "ngựa hoang" giờ đã tìm thấy tình yêu cũng như chính mình.

Nguồn: Người Đô Thị | Minh Anh

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Từ câu chuyện quạ và bình nước đến giải mã bí mật bộ não thiên tài của loài chim

Quyển sách Chim chóc chưa bao giờ ngốc, tác giả sách, nhà nghiên cứu Jennifer Ackerman giúp độc giả hiểu biết thêm vô vàn năng lực kỳ diệu, đời sống hoang dã đầy thú vị của loài chim. 

Published

on

Bạn có biết, loài chim đã tồn tại hơn 100 triệu năm? Chúng thường sử dụng tập quán xây tổ, sử dụng điệu múa… để thu hút bạn tình. Hay chim sáo, vẹt có khả năng bắt chước nói tiếng người, bồ câu đưa thư hoặc những loài chim di cư định vị được chúng đang ở đâu.

Trí thông minh của loài chim trở thành nguồn cảm hứng bất tận để các nhà khoa học thực hiện hàng loạt thí nghiệm. Và trong quyển sách Chim chóc chưa bao giờ ngốc, tác giả sách, nhà nghiên cứu Jennifer Ackerman giúp độc giả hiểu biết thêm vô vàn năng lực kỳ diệu, đời sống hoang dã đầy thú vị của loài chim. 

Vì sao loài chim có trí thông minh vượt bậc?

Trong Chim chóc chưa bao giờ ngốc (Phương Nam Book & NXB Thế giới), nhà nghiên cứu Jennifer Ackerman đã không ngần ngại gọi các đối tượng chim bằng cụm từ “thiên tài”. Vì sao ư? Khi đi sâu nghiên cứu, ghi chép, Jennifer Ackerman nhận định, chim chóc xứng đáng với cái tên đó.

Cũng theo Charles Darwin - nhà bác học, nhà tự nhiên học vĩ đại người Anh, “cha đẻ” của thuyết tiến hóa, từng nói: “Động vật và con người có sức mạnh trí tuệ chỉ khác nhau ở mức độ chứ không phải ở giống loài”. Trong thực tế, bạn từng nhìn thấy chú chim sẻ đang nhặt hạt thóc mang về tổ hay một con chim sáo lục túi rác tìm thực phẩm sót lại. Điều này giúp bạn nhận ra, loài chim học được cách tìm kiếm thức ăn mới. Dấu hiệu cho thấy sự thông minh vượt bậc của loài chim. 

Gần gũi hơn với tuổi thơ chúng ta, câu chuyện ngụ ngôn quạ và bình nước là tiền đề để các nhà khoa học thực hiện các thí nghiệm trên loài quạ. Năm 2014, nghiên cứu về quạ và bình nước tái hiện lại dưới góc nhìn các nhà khoa học ở ĐH Cambridge (Anh) và ĐH Auckland (New Zealand).

Ảnh minh họa

Với nhiều phương án, giống quạ New Caledonian được thí nghiệm ưu tiên chọn đá để thả vào bình thay vì cát, chọn vật rắn chìm dưới nước thay vì vật rỗng nổi trên mặt. Quạ thả vào bình có mực nước cao hơn thay vì bình có mực nước thấp hơn. Từ những hành vi đó, các nhà khoa học kết luận rằng, loài quạ cực kỳ thông minh, nó biết cách sử dụng công cụ lao động theo ý muốn. 

Cũng trong nghiên cứu trên Tạp chí Thần kinh học So sánh (Mỹ), tháng 1/2022, các nhà khoa học so sánh não bộ chim họ quạ với não của gà, chim bồ câu và đà điểu. Họ phát hiện rằng não họ quạ có các tế bào thần kinh dày đặc với hơn 200 đến 300 triệu tế bào thần kinh trên mỗi bán cầu. Điều này cho phép việc giao tiếp hiệu quả giữa các tế bào não của quạ. 

Trong khi đó, loài chim luôn bị nỗi oan ngu ngốc, con người mắng là lũ não ngắn, đồ... não chim. Theo một nghiên cứu năm 2020, tạp chí Science, công bố, não chim không hề ngắn một chút nào. Cụ thể, quạ và các loài chim khác “biết chúng muốn gì và có thể suy ngẫm các ý tưởng trong tâm trí”. Theo tạp chí Current Opinion in Behavioral Sciences, xuất bản năm 2017, nhận định, trí thông minh của quạ có thể ngang bằng với một số loài khỉ và gần với loài vượn lớn (khỉ đột).

Cũng theo nghiên cứu của Viện Khoa học Hàn lâm Quốc gia (Mỹ), các nhà khoa học phát hiện ra rằng, bộ não bé nhỏ của loài chim chứa nhiều tế bào não hơn đa số các loài thú hiện nay. Cụ thể, các chuyên gia đã xét nghiệm tế bào não của 32 loài chim khác nhau, gồm cả quạ, vẹt, đà điểu và cú. Họ sử dụng hệ thống đếm neuron thần kinh. Kết quả thu được, não chim có số lượng tế bào não lớn hơn hẳn các loài thú khác. Ví dụ, loài chim sẻ - trọng lượng bằng 1/9 loài chuột, nhưng tỷ lệ tế bào não nhiều gấp 2,3 lần.

Tuyệt chiêu ‘tỏ tình” sáng tạo của loài chim 

Từ việc quan sát hành vi sống của loài quạ có thể chế tạo công cụ để lấy thức ăn - những thứ chỉ từng nhìn thấy ở các loài vượn lớn. Hay nguyên nhân tuyệt diệt của chim dodo, tác giả sách, nhà nghiên cứu Jennifer Ackerman đi tìm lời giải đáp về thang đo chung trí tuệ của các loài chim. 

Với Chim chóc chưa bao giờ ngốc, Jennifer Ackerman cung cấp kiến thức đời sống hoang dã lý thú đến người đọc. Tác giả trình bày chi tiết những phát hiện, minh chứng, nghiên cứu cũng như kết quả về trí thông minh của loài chim. Việc bộ não loài chim có kích thước nhỏ không tương đồng một cách hoàn toàn với trí thông minh của chúng.

Hơn hết, Jennifer Ackerman dùng các học thuyết riêng biệt để giúp chúng ta hiểu thêm về trí thông minh của loài chim. 8 chương sách là 8 mảnh ghép làm nên những điều mới mẻ về các loài chim. Trong đó, hai chương sách bàn luận về học thuyết tâm trí giao phối. Tác giả đưa ra những lý giải thú vị về các hành vi một vài loài chim mái tìm bạn tình dựa trên cách xây dựng tổ cũng như điệu múa đẹp từ chim trống. 

Vào mùa giao phối, chim trống lượm nhặt, thậm chí giành giật nhiều đồ vật bỏ rơi đủ màu sắc để trang trí nơi ở của mình để thu hút chim mái. Khi đối tượng đến, chim trống nhảy nhót, hót mừng mời vào tổ tham quan. Tổ càng đẹp con mái sẽ càng dễ xiêu lòng hơn. Hoặc có những loài chim khác lại chọn sự đồng điệu thông qua tiếng hót… Hành vi kết đôi thú vị này diễn ra trong thế giới tự nhiên giúp chúng ta thấu hiểu, loài chim cũng rất sáng tạo trong việc tán tỉnh nhau.

Điều đặc biệt của Chim chóc chưa bao giờ ngốc còn nằm ở sự pha trộn tài tình giữa những kiến thức thú vị về cuộc sống của loài chim. Óc quan sát tinh tế, sự ghi chép tỉ mẩn, dày công nghiên cứu về loài chim của tác giả Jennifer Ackerman gói gọn trong hơn 400 trang viết.

Thông điệp từ tình yêu thiên nhiên

Chim chóc chưa bao giờ ngốc còn góp phần giúp độc giả nhí lẫn người lớn hiểu thêm thực tế môi trường sống đang dần biến đổi. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người và sự tiến hóa của loài chim. 

Jennifer Ackerman diễn giải cho chúng ta thấy, các chú chim di cư giờ đây phải đối mặt với việc thức ăn trên biển của mình không đúng mùa. Nhiệt độ môi trường tăng lên, thời gian sinh trưởng của các trật tự sinh học khác đảo loạn. Dẫn đến nhiều loài chim phải chết giữa đường do không tìm được thức ăn. Trong rừng rậm sâu, những con chim mẹ cũng phải đẻ trứng ngược với chu trình ngàn đời tự nhiên, nhằm đảm bảo nguồn sâu phong phú để nuôi nấng thế hệ sau của mình… 

Thông qua Chim chóc chưa bao giờ ngốc, tác giả Jennifer Ackerman mong muốn gửi gắm thông điệp về tình yêu thiên nhiên, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề bảo tồn sự đa dạng sinh học của loài chim nói riêng, cũng như đời sống loài động vật hoang dã khác trước thềm tuyệt chủng.

“Não chim có lẽ nhỏ, nhưng rõ ràng là có võ… Chim chóc đã tồn tại trong hơn 100 triệu năm. Chúng là một trong những câu chuyện thành công vĩ đại nhất của tự nhiên…”, Jennifer Ackerman viết.

Bà Trần Nhật Hoàng Phương - Giám đốc Marketing Phương Nam Books - cho biết, nếu như thời gian trước, các dòng sách đa dạng, phong phú theo chiều rộng, thì trong năm 2023, nhiều chủ đề sách sẽ mang tính chiều sâu hơn. Theo đó, Chim chóc chưa bao giờ ngốc - giải mã bộ não thiên tài của loài chim, được trình bày với giọng văn mạch lạc. Từ đó, độc giả sẽ bước vào cuộc phiêu lưu trên từng trang sách.

Tóm lại, Chim chóc chưa bao giờ ngốc - một cuốn sách tuyệt vời dành cho bạn đọc yêu động vật, tò mò khám phá về đời sống tự nhiên. Bởi có quá nhiều điều thú vị sẽ giữ chân bạn lại lâu hơn, để tìm hiểu, để khám phá và yêu hơn những loài chim - một trong những sinh vật có trí thông minh vượt bậc nhất thế giới. 

Đọc bài viết

Cafe sáng