Trà chiều

Ảo giác hay cái bẫy của thời gian

Published

on

Ngày rồi lại đêm, đêm rồi lại ngày, cái vòng lặp của thời gian dễ cho ta cảm giác của một vòng tròn khép kín. Điều này tạo ra ảo giác rằng, ta có thể làm những việc mà bản thân nhận thức được là cần phải làm nhưng lại quá lười biếng nên cứ lại để ngày mai.

Cái ảo giác này đáng sợ thật, vì con người chúng ta chỉ sống ở hiện tại chứ không phải tương lai – câu nói “ngày mai là cái ngày không bao giờ đến” có nghĩa là như vậy đấy. Ngày mai luôn nằm ở tương lai, còn chúng ta chỉ luôn sống trong hiện thực của hôm nay mà thôi. Bạn được sinh ra ở hiện tại, sống ở hiện tại và cũng sẽ chết ở hiện tại, rồi bạn sẽ phải đích thân trải nghiệm chúng ở hiện tại chứ không phải ở một tương lai xa xăm nào cả. Nếu không ý thức được điều này, bạn sẽ phải hối hận rất nhiều khi đã thực sự trưởng thành.

Các bạn biết không, con người chúng ta là một tuyệt tác của tự nhiên, của tiến hoá đấy nhưng con người vẫn còn đầy khiếm khuyết. Một trong những khiếm khuyết ấy là việc chúng ta rất tệ hại trong việc hình dung ra những con số. Ví dụ, bạn có biết một triệu giây bằng với hơn 11 ngày nhưng một tỉ giây bằng với hơn 30 năm không? Vì cái khiếm khuyết này, con người chúng ta thường bỏ qua những thứ nhỏ nhặt, nhưng nhỏ không có nghĩa là không có gì cả. Một tờ báo rất nhẹ nên ta nói nó chẳng nặng gì cả và vô thức xem khối lượng của nó bằng 0, nhưng bạn sẽ sớm nhận ra điều này là sai khi phải cầm một chồng các tờ báo cũ. Số 0 nhân với số nào cũng bằng 0 cả, nhưng nếu không phải là số 0 thì cho dù nhỏ đến mức nào cũng có giá trị, khi tích góp lại với nhau chúng càng có giá trị đáng kể như ví dụ về chồng báo cũ kia. Thời gian cũng vậy đấy, chúng ta có thể lãng phí một phút, một giờ thậm chí một tuần, một năm nhưng rất ít người nhận ra và hiểu được rằng thời gian là một đi không trở lại. Thời gian không tuần hoàn, nó là tuyến tính. Qua một ngày, bạn sẽ già đi một chút, chỉ một chút thôi nhưng không phải là số 0. Khi một ngày trôi qua bạn không quay về vị trí cũ mà đã già đi một chút, đã vĩnh viễn mất đi một ngày để sống.

Thời gian là một con quái thú vô hình, âm thầm và lặng lẽ. Thời gian đáng sợ lắm đấy, không nanh, không vuốt nhưng tất cả mọi thứ trong vũ trụ này rồi đều sẽ bị thời gian nuốt chửng mà thôi. Những ngọn núi hùng vĩ nhất cũng có ngày trở thành cát bụi dưới sự bào mòn của gió, các vì sao trên trời rồi cũng tới lúc cạn năng lượng mà vụt tắt, không gì trong vũ trụ này là vĩnh cửu cả. Cái ngày ngôi sao mang ánh sáng cuối cùng vụt tắt, cả bản thân vũ trụ cũng sẽ thất bại trong cuộc chiến với thời gian. Còn đối với con người chúng ta, con quái thú mang tên thời gian biết rằng chúng ta vốn thuộc về nó. Đối với nó, chúng ta rất thú vị, thú vị hơn tất cả các con mồi khác nên nó muốn chơi đùa với chúng ta. Nó đặt ra cái bẫy mang tên ngày mai, để ta cứ nghĩ là thời gian còn nhiều, không việc gì phải vội cả. Nhưng buồn thay, nhiều lại không phải là vô tận, nhiều đến đâu cũng sẽ đến ngày dùng hết. Con quái thú ngày một tiến lại gần, mỗi lần ta đạp phải cái bẫy của ngày mai, nó lại tiến gần thêm một bước. Nó luôn ở đó kiên nhẫn chờ đợi, mỗi bước tiến lại gần nó lại cố tình để lộ một phần cơ thể để ta dễ nhìn thấy hơn như một cách bỡn cợt. Nhưng trong cơn say của cuộc sống, trong sự bận rộn của công việc, lạc mình trong những vui thú của thế gian, trong cuộc đua không ngừng nghỉ để có được những thứ mình muốn, dù là vô thức hay có chủ đích, chúng ta đã đẩy con quái thú vào điểm mù. Với sự kiêu ngạo và bỡn cợt của con quái thú, vài người đã thoáng nhìn thấy nó. Tiếc thay họ lại vấp phải cái bẫy của ngày mai: nó còn xa mà, vẫn còn cả khối thời gian để làm những việc ấy, những việc đó hay lắm nhưng giờ vẫn chưa phải lúc – những suy nghĩ ngây thơ khiến con quái thú càng khoái chí. Nhưng khi cái ngày con quái thú quá gần để có thể lờ đi, con người ta lại sợ hãi, lại hối hận và u sầu, lại tìm mọi cách để đẩy con quái thú ra xa, để duy trì sự sống, để có thể làm những việc mình hằng ao ước. Nhưng con quái thú vô tình ấy là một thế lực không thể bị chuyển dời. Nó là tất yếu, cả thế gian này ai cũng nên sợ nó, ai cũng có thể nhìn thấy nó, với cái trí tuệ mà con người chúng ta luôn tự hào, cái bẫy kia chỉ là trò trẻ con thôi. Nhưng chính sự ngạo mạn và cơn say cuộc sống đã làm con người ta mờ mắt. Con người càng hoảng sợ, càng bất ngờ, càng trách bản thân sao không nhìn thấy sớm hơn, rõ ràng thế kia mà. Tất cả những việc đó chỉ làm cho con quái thú càng thêm thoả mãn và làm con người càng thêm tuyệt vọng.

Đáng sợ là thế, nhưng gọi thời gian là con quái thú thì có phần hơi không công bằng. Bản chất thật sự của thời gian vừa là một món quà, vừa là một lời nguyền. Con quái thú luôn chầu chực kia là phần lời nguyền. Nếu chỉ khăng khăng tập trung vào nó thì bạn đã bỏ lỡ một món quà vô cùng đáng quý. Đó là món quà của sự sống, món quà của sự nhận thức. Cơ thể con người chỉ là sự tập hợp các vật chất thành một khối mà thôi. Những nguyên tử cacbon cấu thành nên da thịt của chúng ta cũng chẳng khác gì những nguyên tử cacbon trong than chì, trong kim cương, sắt trong máu, canxi trong xương. Tất cả những vật chất trong cơ thể này đều được tạo thành từ những vật chất tìm được trong tự nhiên. Điều làm chúng ta khác biệt với sỏi đá, với những vật chất vô cơ ngoài kia chính là nhận thức: nhận thức về bản thân, nhận thức về thế giới, nhận thức về vị trí của bản thân trong cái vũ trụ rộng lớn này, là thời gian được sống. Không như các vì sao trên bầu trời, được sinh ra, tồn tại hàng tỉ năm rồi chết đi mà chưa từng được biết bản thân là ai, chưa từng biết bản thân mình từng tồn tại, không có ước mơ, không hề biết niềm vui của cuộc sống. So với các vì sao ấy, chúng ta may mắn thật vì có được những món quà này. Quý giá là thế, nhưng món quà này của chúng ta sẽ có ngày bị lấy lại. Khi đã nhận món quà thì ta cũng nhận luôn một lời nguyền. Đó là con quái vật mang tên thời gian kia sẽ có ngày nuốt chửng ta, đưa ta vào quên lãng. Một thực tế khắc nghiệt nhưng lại là bất di bất dịch. Được biết đến niềm vui của sự sống cũng có nghĩa là sẽ có một ngày nếm trải nỗi sợ của cái chết, một sự trao đổi công bằng.

Nếu như tất cả vạn vật trong cái vũ trụ này đều sẽ chết thì việc được sống, được sinh ra, lớn lên, được biết bản thân là ai, có thể hiểu được cái cách mà thế giới này, cái vũ trụ lạnh lẽo này vận hành để rồi một ngày lãng quên tất cả và trở về lại thành vật chất vô tri so với việc mãi mãi là vật chất vô tri chưa từng được sống, cái nào tốt hơn nhỉ?

Nhưng tiếc thay, chúng ta đâu có quyền được lựa chọn, đúng không?

Được biết thời gian của bản thân là hữu hạn, cũng lại là một món quà đó chứ. Biết được điều này thì ta sẽ hiểu được thời gian quý giá đến nhường nào. Biết rằng thời gian không phải là chuỗi dài của những vòng lặp, những chu kì buồn chán mà thật ra quý hơn tất cả mọi thứ trên đời. Mỗi giây phút trôi qua, không gì có thể mua lại được, cơ thể này lại già đi một chút, thời gian của ta lại ngắn đi một chút, con quái vật kia lại tiến đến gần thêm một chút. Bạn có quyền sợ hãi, nhưng hãy biến nỗi sợ đấy thành niềm tin, thành động lực. Hãy sống thật nhanh, chứ đừng ù lì, lười biếng, sợ sệt trước những thử thách của cuộc đời, vì dù là thành công hay thất bại, tất cả rồi cũng sẽ qua đi thôi nhưng ít ra bạn đã cố gắng, bạn đã đã sống. Đồng thời, hãy cũng nhớ sống chậm lại nhé, sống chậm để biết quý trọng những gì mình đang có, tận hưởng cuộc sống, để ngắm nhìn bầu trời trong xanh, để cảm nhận làn gió mát. Hãy sống thật nhanh để làm những điều mình luôn muốn làm, để đạt được những ước mơ, những hoài bão của bản thân nhưng cũng phải nhớ dành thời gian để sống chậm, để biết thế giới này tươi đẹp thế nào, bản thân ta hôm nay đã may mắn thế nào so với bao con người khác, để biết bản thân cần làm gì để giữ gìn, để tiếp tục xây dựng những cái hạnh phúc này. Thời gian của bạn rồi sẽ trôi qua, rồi sẽ hết. Sử dụng cái thời gian ấy như thế nào, lựa chọn là ở bạn.

Hết.

Quý Tài


Có thể bạn sẽ thích



Click to comment

Viết bình luận

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trà chiều

Phim chiếu rạp dùng AI thay thế hoa hậu Thùy Tiên: Vô hồn hay cảm xúc?

Published

on

Chiều 4/8, buổi ra mắt phim "Chốt đơn!" diễn ra tại TP HCM. Tại sự kiện, ê-kíp chia sẻ: “Đạo diễn và nhà sản xuất đã tìm ra phương án để thay thế diễn viên chính, để bộ phim có thể được ra rạp. Chúng tôi đã sử dụng công nghệ AI để thay thế nữ chính”.

Trong phim, vai nữ chính Hoàng Linh (trước đó hoa hậu Thùy Tiên thể hiện) vẫn được giữ nguyên, song mặt của Thùy Tiên đã được can thiệp công nghệ AI để làm khác đi. Ngoài ra, ê-kíp cũng sử dụng giọng lồng tiếng để thay thế giọng của Thùy Tiên.

Dân mạng và những người đã xem phim đều tranh luận về việc AI trông giống hay khác Thùy Tiên

Song theo ghi nhận, vì can thiệp công nghệ AI nên hình ảnh của nữ chính tỏ ra thiếu tự nhiên. Biểu cảm nhân vật không mượt mà. Hạn chế này bộc lộ rất rõ ở những chuyển cảnh hay khi nhân vật thay đổi thái độ. Ngoài việc Hoàng Linh trông giống hay khác Thùy Tiên, hình ảnh AI còn gây tranh luận vì độ thật - giả, khả năng truyền tải cảm xúc, vô hồn hay gợi được sự đồng cảm? Đó cũng là lo ngại ban đầu của các đạo diễn cũng như nhiều khán giả.

Việc sử dụng AI để "đổi đầu", "thay mặt" diễn viên trong phim không chỉ đặt ra những tranh cãi về mặt kỹ thuật và cảm xúc, mà còn chạm đến những câu hỏi lớn hơn về đạo đức, quyền con người và vai trò của con người trong thế giới ngày càng bị chi phối bởi trí tuệ nhân tạo. Khi công nghệ có thể can thiệp vào hình ảnh, giọng nói, thậm chí là tạo ra một bản sao số hoàn hảo của một con người, ranh giới giữa thật và ảo đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu và trang bị kiến thức về AI không còn là điều xa vời dành riêng cho các chuyên gia công nghệ, mà đã trở thành nhu cầu thiết yếu với mọi cá nhân trong xã hội hiện đại. Hai cuốn sách dưới đây có thể là khởi đầu lý tưởng:

EIGHT - 8 Cách Làm Chủ Trí Thông Minh Nhân Tạo

Cuốn sách cung cấp một cái nhìn thực tế, rõ ràng và gần gũi về cách AI đang dần ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của đời sống, từ công việc, giáo dục đến các mối quan hệ cá nhân. Lee Ji-sung đưa ra những lời khuyên giúp người đọc không bị tụt lại phía sau, đồng thời biết cách sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, chứ không phải đối thủ đáng sợ. Đây là cuốn sách dành cho bất kỳ ai đang cảm thấy lo lắng hoặc tò mò trước tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ.

2030 - Những Xu Hướng Lớn Sẽ Định Hình Thế Giới Tương Lai

Không chỉ dừng lại ở AI, 2030 phác họa một bức tranh toàn cảnh về tương lai: dân số già hóa, đô thị hoá cực đoan, phụ nữ nắm giữ vai trò kinh tế, v.v.. Xã hội ngày càng lớn, tiền kỹ thuật số thay thế tiền mặt, và tất nhiên AI hiện diện trong mọi mặt đời sống. Với góc nhìn liên ngành (xã hội học, kinh tế học, công nghệ), tác giả giúp người đọc hiểu được rằng thế giới đang chuyển động theo một logic mới, và ta cần chuẩn bị để thích nghi với logic ấy.

Đọc bài viết

Trà chiều

Sài Gòn – Hồi sinh từ ký ức, vươn mình đến tương lai

Từ ngày 1/7/2025, cái tên “Sài Gòn” chính thức trở lại trên bản đồ hành chính Việt Nam. Đây không phải là tên thành phố, mà là tên của một phường trung tâm thuộc TPHCM. Một sự thay đổi tưởng chừng kỹ thuật, hành chính, nhưng lại gợi lên những suy tư lớn hơn: về ký ức đô thị, về cách chúng ta gọi tên một vùng đất và về hướng đi của tương lai giữa dòng chảy đổi mới.

Published

on

Từ nay, người dân sẽ phải làm quen với những tên gọi mới, địa giới mới và cả cách quản lý mới. Nhưng giữa tất cả những đổi thay ấy, cái tên “Sài Gòn” không trở lại như một nỗi hoài niệm, mà như một sợi chỉ đỏ âm thầm nối liền ký ức và hiện tại: bền bỉ, lặng lẽ nhưng chưa từng đứt đoạn. Một cái tên chưa bao giờ mất đi trong tâm thức người dân, nay được trả về đúng vị trí của nó: chính danh và được ghi nhận.

Tên cũ hồi sinh, đô thị vươn mình

Không chỉ hiện diện trong ký ức của hàng triệu người dân, Sài Gòn còn là mạch nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều thế hệ người viết, người sáng tác. Trong đó, có thể kể đến tác giả Phạm Công Luận - một cây bút gắn bó lâu năm với Phương Nam Book và được xem là người dành trọn tâm huyết để viết về Sài Gòn. Gần như mỗi năm, ông lại cho ra đời một tác phẩm mới, nhưng điều đặc biệt là dù đã viết rất nhiều năm, rất nhiều sách, ông vẫn luôn tìm ra được những góc nhìn mới, tinh tế và giàu cảm xúc về vùng đất này.

Từ Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm, Hồi ức Phú Nhuận,đến Có một thời ở Chợ LớnMade in Sài Gòn - hai tác phẩm vừa được phát hành đầu năm nay, những trang viết của ông như một hành trình gom nhặt lại những ký ức xưa cũ về Sài Gòn. Chính những tác phẩm ấy là bằng chứng cho thấy: Sài Gòn không chỉ tồn tại trên bản đồ, mà sống động trong văn hóa, tâm tưởng và cả trong từng chi tiết đời sống hàng ngày của người dân.

Bởi vậy, khi cái tên “Sài Gòn” trở lại trong một vị trí hành chính cụ thể, đó không đơn thuần là sự phục dựng danh xưng, mà là sự thừa nhận giá trị văn hóa, tinh thần mà vùng đất này đã và đang mang trong mình. Nhưng câu chuyện không chỉ dừng ở ký ức hay bản sắc. Việc sáp nhập, thay đổi đơn vị hành chính lần này còn là một phần trong chiến lược cải tổ toàn diện, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tinh gọn bộ máy và hướng đến một đô thị hiện đại.

Bởi vậy, mô hình hành chính mới không đơn thuần là tinh gọn bộ máy, mà còn là cơ hội để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, hiện đại hóa quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ công và cuộc sống người dân. Đây là một phần trong chiến lược phát triển bền vững, toàn diện và hội nhập sâu rộng mà Việt Nam đang theo đuổi. Và để chiến lược đó đi vào thực tế, không thể thiếu sự góp sức của mỗi cá nhân - những người đang sống, làm việc, học tập và trực tiếp cảm nhận từng thay đổi nhỏ nhất trong đời sống hàng ngày.

Đổi mới không chỉ đến từ chính sách, mà bắt đầu từ chính chúng ta - những người kiến tạo nên diện mạo mới cho đô thị mỗi ngày.

Thế hệ trẻ giữ vai trò tiên phong trong hành trình đổi mới

Đổi mới không phải là khẩu hiệu treo tường, mà là từng hành động cụ thể mỗi ngày: một sinh viên chọn học thêm kỹ năng mềm; một kỹ sư chủ động cập nhật công nghệ mới; một giáo viên thay đổi cách giảng dạy để học sinh dễ tiếp cận tri thức hơn. Con đường học vấn không chỉ là hành trang cá nhân, mà còn là cách mỗi người góp phần xây dựng quốc gia trong thời đại tri thức. Như lời Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói: “Mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo”. Và với người trẻ hôm nay, sự kiến tạo ấy chính là học tập, là tư duy phản biện, là sự dấn thân vào hành trình đổi mới - không chỉ để thay đổi bản thân, mà còn để thay đổi xã hội.

Những thay đổi ấy đang diễn ra ở khắp nơi: từ miền núi, hải đảo xa xôi đến các đô thị trung tâm hay những vùng sáp nhập mới. Và câu chuyện của Sài Gòn hôm nay - một địa danh cũ trở lại trong hình hài hành chính mới chỉ là một lát cắt trong bức tranh cải tổ rộng lớn mà cả nước đang cùng nhau vẽ nên.

Tên gọi có thể đổi. Địa giới có thể gộp. Nhưng khát vọng vươn lên, ý chí tự cường và tinh thần làm chủ vận mệnh thì vẫn còn nguyên vẹn, thậm chí mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Sài Gòn hôm nay đang bước vào một hành trình mới: hành trình của hiện đại, của tinh gọn, của đổi mới. Nhưng trên hết, đó là hành trình mà trong đó, người dân không chỉ là đối tượng của thay đổi, mà là chủ thể kiến tạo.

Một cái tên trở lại. Và cả một thời đại mới - bắt đầu.

Thùy Dương

Đọc bài viết

Trà chiều

Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam có gì khác các nước đồng văn?

Published

on

Mỗi năm vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, Việt Nam và các nước đồng văn như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản lại cùng nhau chào đón một dịp lễ truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa phương Đông: Tết Đoan Ngọ. Dù tên gọi và nghi lễ có phần khác biệt, ngày lễ này đều gắn liền với ý nghĩa thanh lọc cơ thể, xua đuổi bệnh tật và bảo vệ sức khỏe trong thời khắc giao mùa quan trọng của năm. Từ bữa cơm "diệt sâu bọ" của người Việt, tục uống rượu hùng hoàng ở Trung Quốc, đến gội đầu và xông hơi bằng thảo dược ở Hàn Quốc; Tết Đoan Ngọ không chỉ phản ánh đời sống tâm linh mà còn cho thấy sự giao thoa và phát triển đa dạng của các nền văn hóa Á Đông.

Nguồn gốc và tục lệ Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam

Ở nước ta, Tết Đoan Ngọ được dân gian gọi bằng một cái tên dân dã: Tết diệt sâu bọ vì người ta tin rằng khi ăn món đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ, giun sán trong người sẽ bị chết hết. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trần Ngọc Thêm, ngày Tết này của Việt Nam có nguồn gốc chung với các dân tộc Bách Việt sinh sống ở khu vực Nam Trung Hoa và Bắc Đông Dương. Đây là vùng canh tác lúa nước lâu đời, nơi khí hậu mùa hè nóng bức ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, nhờ vào kinh nghiệm quan sát thời tiết để canh tác, người dân nơi đây đã hình thành nên Tết Đoan Ngọ như một nghi lễ nhằm thích ứng và tận dụng quy luật tự nhiên trong chu kỳ khí hậu hàng năm. 

Đặc biệt hơn, đây còn là ngày mang tính biểu tượng của ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ - ngày vô cùng quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh của mỗi người dân Việt. Ca dao ông cha ta có câu: Tháng Năm ngày tết Đoan Dương/ Là ngày giỗ Mẹ Việt Thường Văn Lang.  

Theo truyền thống của dân tộc Việt, người dân ăn tết Đoan Ngọ bằng sự cúng lễ. Tại các làng xã có lễ thần tại đình, đền; ở thôn, xóm có cúng tại miếu còn trong mỗi gia đình, mâm cỗ được dâng lên tổ tiên. Vì đây là thời điểm tiết trời nắng gắt nhất trong năm (Cực Âm – tiết Hạ chí), nên các món ăn thường là đồ nguội, mát mang tính hàn. Những món không thể thiếu trong mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ ở khắp 3 miền là rượu nếp (cơm rượu) và trái cây. Trái cây được chọn có hình tròn như vải, mận (miền Nam gọi là mận bắc), hạt sen (làm chè). 

Ngoài ra, ẩm thực Tết Đoan Ngọ cũng có nhiều điểm khác nhau ở 3 miền. Miền Bắc thường có bánh gio trên bàn cúng, từ Thanh Hóa vào đến Huế thường nấu xôi ăn với thịt vịt. Người dân từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi thường cho trẻ nhỏ vào vườn hái quả ăn, một số ít gia đình nấu xôi chè cúng lễ. Trong khi đó, người nông dân miền Nam thường đúc bánh lọt, nấu chè trôi nước và xôi gấc cúng tổ tiên rồi cả nhà quây quần cùng nhau ăn. Với tư duy tiếp biến làm mới cách chế biến, trang trí, phong vị các món chay truyền thống cùng mong muốn giao thoa ẩm thực 3 miền, bạn có thể tham khảo công thức món chè trôi nước tam sắc trong cuốn Thanh tịnh mâm cỗ Việt của hai tác giả Hồ Đắc Thiếu Anh Nguyễn Hồ Tiếu Anh.

Nguồn gốc và tục lệ Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc 

Khác với Việt Nam, ý nghĩa ngày tết Đoan Ngọ của người Trung Hoa gắn với tích về ông Khuất Nguyên nước Sở cuối thời chiến quốc. Là một nhà thơ và chính trị gia nước Sở, ông nổi tiếng vì lòng yêu nước và tài văn chương. Sau khi bị vu cáo và thất sủng, ông sống trong đau khổ và sáng tác thiên "Ly Tao" thể hiện nỗi lòng. Những ngày cuối đời, ông bị đày đến Giang Nam, rồi trong tuyệt vọng, đã tự vẫn bằng cách ôm đá nhảy xuống sông Mịch La. Theo truyền thuyết ấy, hàng năm người ta tổ chức ngày mồng 5 tháng 5 là ngày Tết Đoan Ngọ để tưởng nhớ ông. 

Cũng theo tích trên, sau khi Khuất Nguyên trầm mình xuống sông Mịch La, người dân Trung Quốc xưa đã tổ chức chèo thuyền ra cứu ông nhưng không thành. Từ đó, truyền thống đua thuyền rồng vào ngày Tết Đoan Ngọ ra đời để tưởng niệm ông. Ngoài ra, người Trung Quốc còn giữ nhiều phong tục đặc trưng trong dịp lễ này như đeo túi thơm để xua đuổi tà ma, hái thuốc, hái trà và tổ chức lễ hội rước rồng ở một số vùng dân tộc thiểu số như người Mèo.

Hoạt động đua thuyền rồng trong ngày Tết Đoan Ngọ

Về ẩm thực, người Trung Quốc ăn bánh ú (zongzi) với nhiều loại nhân tùy vùng như thịt, đậu xanh, long nhãn, trứng muối hay bột dẻ…và uống rượu hùng hoàng - một loại rượu có pha khoáng chất màu vàng, được tin là có thể xua đuổi sâu bọ và tà khí.

Nguồn gốc và tục lệ ở Hàn Quốc 

Còn tại xứ sở kim chi, ngày Tết Đoan Ngọ được biết đến với tên gọi Dano (단오) hay Surinal (수릿날). Ở đây, “Suri” có nghĩa là “Thần”, là “cao”, tức là vị thần tối cao, ám chỉ mặt trời. Tết Đoan Ngọ báo cho mọi người biết ánh nắng chói chang của mùa hè sắp lan tỏa khắp nơi, cây cối hoa màu cũng sắp tới thời điểm sinh trưởng tốt tươi nhất trong năm. Người ta tổ chức các hoạt động ăn chơi nhằm tượng trưng cho sức mạnh và sự cường tráng, cầu nguyện cho mùa màng bội thu không bị sâu bệnh phá hoại.

Phong tục tập quán truyền thống tiêu biểu nhất của Hàn Quốc trong ngày Tết Đoan Ngọ là đấu vật truyền thống Ssireum. Trước kia, người giành chiến thắng trên sân đấu vật thường được thưởng một con bê. Vào ngày Tết Đoan Ngọ xa xưa, phụ nữ thường kéo nhau ra suối gội đầu bằng nước lá cỏ Thạch Dương Bồ, rồi chơi đánh đu. Đến cả các cô gái đài các giới thượng lưu ngày thường chỉ quanh quẩn trong dinh thự, nhưng tới Tết Đoan Ngọ cũng được cha mẹ cho phép ra ngoài ngắm cảnh.

Bánh Suritteok và Yaktteok là hai loại bánh truyền thống làm từ gạo, các loại hạt và lá cây được người Hàn thưởng thức trong ngày 5/5 này. Nếu như bánh Suritteok chỉ đơn giản là chiếc bánh ngải cứu hình bánh xe thì những chiếc bánh Yaktteok đa dạng hơn khá nhiều. Cũng được làm từ gạo không dính nấu chín nhưng không phải với lá ngải cứu mà với các loại hạt khác nhau và tạo thành những hình dáng phong phú.

Như vậy, không chỉ là dịp đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chu kỳ mùa vụ và thời tiết, Tết Đoan ngọ còn là tấm gương phản chiếu bản sắc văn hóa riêng của các quốc gia Á Đông. Dù cùng chung cội nguồn từ nền văn minh nông nghiệp lúa nước và chịu ảnh hưởng của triết lý phương Đông, mỗi dân tộc lại sáng tạo nên những phong tục, nghi lễ mang màu sắc riêng. Việc tiếp nối và gìn giữ các giá trị này không chỉ giúp mỗi dân tộc lưu giữ ký ức văn hóa truyền thống, mà còn góp phần tạo nên sự đa dạng và sâu sắc trong di sản tinh thần chung của khu vực.

Hà Nhi

Đọc bài viết

Cafe sáng