Trà chiều

Battle Royale – Dù là thực hay mơ, chúng ta vẫn sẽ sống…

…. cho đến khi chúng ta thôi không sống.

Published

on

“Cho dù là bao xa đi chăng nữa, hãy chạy hết sức cho những gì mà mình xứng đáng. Chạy thôi.”

Thế rồi Shuya và Noriko cùng chạy đi về con đường phía trước, không biết con đường ấy có dài rộng hay không, nhưng họ vẫn cứ chạy đi, cũng không còn cách nào cả. Đó là câu thoại cuối cùng của Battle Royale. Song bộ phim vẫn chưa kết thúc ở đó. Sấn khấu khép vào rồi lại mở ra, cảnh đầu tiên: cảnh đội bóng rổ lớp 9B thi đấu trong sự reo hò của những cô bạn gái, cảnh thứ hai: một cậu bé hứa với người bạn thân rằng cậu ấy sẽ bảo vệ người con gái 2 người cùng yêu, cảnh thứ 3: một vị thầy giáo trò chuyện cùng cô học trò của mình, trên tay hai người là hai cây kem cắn dở.

Ba khúc Requiem vang lên, cứ như thể đó là một bộ phim thanh xuân tươi đẹp đến não nề, cứ như thể nó là câu chuyện về một tình yêu rất ngây ngô, với một chàng trai và một cô gái đứng chung dưới một chiếc ô.

Không hiểu sao, mình cảm thấy từ đầu đến cuối, Battle Royale đã luôn bình thản như thế và xao xuyến như thế. Và khi đến hồi kết, mình tắt đi và cảm thấy yên lòng. Nếu là giờ này một năm trước, hẳn là mình sẽ bị những thước phim ấy ám ảnh vào cả giấc mơ, mình sẽ cảm thấy hoài nghi thế giới, mình sẽ đau khổ rút ra kết luận rằng: người ta không thể cứ tốt mãi được, sẽ đến lúc người ta phải trở nên xấu xa thôi. Rồi mình lại giở ra những câu thơ của Lưu Quang Vũ, càng đọc càng thấy thấm thía hơn:

Tôi khát khao yêu người
Mà không sao yêu được
Cuộc đời như một bà già dâm đãng
Một núi dây thừng bẩn thỉu rối ren
Tôi chán cả bạn bè

Nhưng mình đã xem nó vào lúc này, cho nên tất cả những gì mình thấy chỉ là một sự bình tâm đến lạnh lùng. Đời sống lạnh tanh như vậy đấy.

Cho những ai chưa xem, Battle Royale có thể khiến bạn nghĩ tới Chúa ruồi của William Golding, hoặc Đấu trường sinh tử của Suzanne Collins. Nhưng nghe nói Đấu trường sinh tử từng bị cáo buộc đạo nhái lại tác phẩm của người Nhật, còn cá nhân mình thấy Chúa ruồi, dù đã là một sự hạ nhục truyền thống, cũng không thể nào phức tạp bằng. Battle Royale kể về lớp 9B của một trường trung học, trong một lần đi dã ngoại, bị người thầy giáo cũ mà họ từng đối xử không ra gì, Kitano, bắt đưa tới một hoang đảo. Ở đây, họ bị buộc phải tham gia vào một trò chơi sinh tử: 42 người được trang bị vũ khí và tìm cách triệt hạ lẫn nhau. Sau 3 ngày, người duy nhất còn sống sẽ là người chiến thắng. Nếu còn hơn 1 người còn sống, tất cả sẽ chết.

Bạn mình bảo xem phim này không ăn được cơm. Có thể vì nó có những cảnh chém giết dã man quá, mà lại toàn là những cô cậu học trò đâm chém nhau, giá như là một nhóm những kẻ to cao lực lưỡng trong phim điện ảnh Mỹ, thì có khi nó đã chẳng ghê tới mức ấy. Người lớn giết nhau thì không sao, vì ai cũng biết người lớn sẵn sàng giết nhau. Nhưng Không ai nghĩ trẻ con sẽ giết nhau, cho nên họ mới sợ. Cái gì người ta không ngờ tới thì người ta sợ.

Thỉnh thoảng giữa bộ phim, một nhân vật nào đó lại đặt ra một câu hỏi, kiểu như: Chúa ơi, tôi có thể nói thêm một điều nữa không? hay Làm sao tớ có thể biết? Em nói xem, một người lớn biết nói gì với một đứa trẻ con trong tình huống này đây? Đại khái, dù là trẻ con hay người lớn, đều có thể buột miệng nói ra những câu hỏi ấy, cùng một câu hỏi, nhưng vào những lúc khác nhau trong đời, những câu trả lời lại chẳng giống nhau.

Ngày trước cứ nghĩ có thiện và ác. Rồi sau đó mấy năm, lại tin chắc rằng cái thiện và cái ác lẫn lộn đan xen, như vì có ánh sáng mà có bóng tối, và vì có bóng tối mà ánh sáng mới ra đời. Nhưng giờ này, ngồi xem Battle Royale, mình lại nghĩ: có khi chả có cái gì là thiện, mà cũng chả có cái gì là ác. Chả có ánh sáng mà cũng chả có bóng tối. Khi ai đó làm một việc gì đấy, nó không xuất phát từ lương tâm phải trái, mà việc đó chỉ diễn ra bởi vì mọi thứ trên đời phải diễn ra. Không diễn ra, nó không tồn tại. Chỉ có sự diễn ra là quan trọng. Tất cả những thứ đạo đức, phi đạo đức, tất cả chỉ là những khái niệm mà loài người tự ngồi bịa đặt với nhau.

Nhìn xem, Shuya phải giết người khi đã đến lúc phải giết người. Những người bạn khác của cậu cũng như vậy thôi. Còn thầy Kitano có điên đâu? Ông ấy thích ăn bánh quy. Noriko nói thầy Kitano có vẻ cô đơn lắm. Quên đi những ranh giới mà người ta quy ước đi, quên hết đi, nào là thiện, nào là ác, nào là người lớn, nào là trẻ con. Người lớn nào chả từng là trẻ con, trẻ con nào chả sẽ là người lớn. Nếu một đứa trẻ là tốt như thế, làm sao sự trưởng thành lại biến nó thành kẻ xấu xa? Sự trưởng thành không nhẽ không phải bản chất hay sao? Nếu nói bản chất của con người là tốt, vậy thì cũng có thể nói bản chất của con người là phải từ tốt thành xấu, cho nên bản chất đích thực chính là sinh ra để trở thành người xấu. Để giải thích cái mâu thuẫn ấy, tốt nhất cứ nghĩ là không có xấu hay tốt trên đời này cả. Và những đứa trẻ con cũng có thể giết người. Hoàn toàn không phải vì chúng độc ác. Mà chỉ vì khi đến lúc cần làm, người ta phải làm. Còn khi cần phải làm mà lại không làm, cách duy nhất là tự vẫn, như một nhân vật nào đó trong Battle Royale đã nói: nếu không muốn giết ai, thế thì cậu đi chết đi.

Lâu rồi mình mới xem một bộ phim thanh thoát như Battle Royale. Không phải kiểu thanh thoát của một nhà làm phim nghệ thuật, say ngủ giữa những mộng mơ, những luồng ánh sáng, những nỗi hoài niệm ủy mị và lãng mạn. Battle Royale thông minh như điện ảnh Mỹ, tinh tế như điện ảnh châu Âu, siêu thực như người Tây Ban Nha, ướt át như người châu Á, cô đơn như người Nhật. Nó thanh thoát vì nó có tất cả những sắc thái ấy, sắc thái nào cũng thật phi thường. Nó chẳng giống như cuộc đời, cũng chẳng giống một giấc mơ. Nó hoàn toàn không phải thực lồng trong mơ hay mơ giữa đời thực. Nó chỉ là nó. Những chuỗi sự kiện diễn ra. Không có thiện, không có ác, và giờ, không có mơ, không có thực. Hãy chấp nhận đi. Bạn làm sao mà biết cuộc đời mà chúng ta ngày ngày vật lộn là thật hay chỉ là ảo ảnh? Hàng nghìn năm trôi qua, những nhà hiền triết sinh ra rồi chết, vậy mà cũng không ai chứng minh được. Không ai chứng minh được khi chúng ta tỉnh dậy là chúng ta bước vào thế giới thực hay chỉ đang lạc vào một cõi mơ khác. Là thực hay mơ cũng được, chúng ta chỉ biết điều cần làm vẫn là tiếp tục để mình trôi đi theo diễn tiến của thời gian. Chúng ta không biết sự vật lộn hàng ngày có ý nghĩa gì không, nhưng chúng ta vẫn phải vật lộn, vật lộn cho đến lúc không thể nào vật lộn được nữa. Đấy là điều duy nhất chúng ta có thể chắc chắn. Là điều duy nhất chúng ta có thể tin vào.

Battle Royale cứ như một bản giao hưởng vậy. Những đoạn cao trào, rồi những đoạn andante chậm rãi. Những cảnh rùng rợn máu me. Rồi ngay sau đó là cảnh người con trai ôm người con gái trong lòng, dưới buổi hoàng hôn, trên một cây cầu.

Cô gái: Cậu có thích người nào không Hiroki?
Chàng trai: Có.
Cô gái: Không phải tớ đúng không?
Chàng trai: Ừ, không phải.
Cô gái: Vậy thì, hãy ở bên tớ như lúc này. Sẽ không lâu đâu. Chúa ơi, con nói thêm một điều nữa có được không? Cậu ngầu lắm, Hiroki.
Chàng trai: Cậu cũng vậy. Cậu là cô gái ngầu nhất mà tớ biết.
Cô gái: Cảm ơn.

Rồi cô gái gục xuống vai chàng trai, trút hơi thở cuối cùng.

Đoạn đó chỉ diễn ra sau một đoạn tàn sát thật khủng khiếp. Rồi âm nhạc lại vang lên, Auf dem Wasser zu singen, một khúc nhạc thơ của Franz Schubert thế kỷ 19. Tiếng piano dạt dào, nhẹ bẫng như nước chảy. Lời nhạc kể về một người nằm trên con thuyền, nghĩ về thời gian trôi:

Ngày mai với đôi cánh nhòa mờ
Ngày hôm qua và ngày hôm nay, thời gian sẽ lại chạy trốn khỏi tôi
Cho đến khi tôi trên đôi cánh cao ngất rạng ngời của mình
Tự tôi sẽ chạy trốn khỏi thời gian thay đổi

Tất cả đều là thời gian, thứ đánh dấu những sự kiện tiếp nối. Không cần lí do, không cần hệ quả, chỉ là những đoạn thời gian nối liền với nhau, cuốn con người đi theo dòng chảy mãi không bao giờ đứt đoạn. Có phải Gabriel Garcia Marquez từng nói: “Đừng khóc khi một điều gì đó tới, mà hãy cười lên vì nó đã tới.” không? Chỉ cần biết rằng sẽ đến một lúc, cái cần diễn ra sẽ diễn ra, có ai ngăn cản được nào?

Những khoảnh khắc đẹp nhất luôn song hành cũng những khoảnh khắc tồi tệ nhất. Có thể hiểu rằng cái đẹp sinh ra từ cái tồi tệ cũng được. Người ta cứ nghĩ cái đẹp phải xuất phải từ một tâm hồn lương thiện ngây thơ, không phải thế đâu, bên trong một cục cứt cũng có thể có một ý thức hệ để sản sinh ra cái đẹp đấy. Nhưng điều này không phải ai cũng hiểu. Những giai điệu thanh thoát như Blue Danube Waltz giữa một cảnh đầu rơi máu chảy, thì sao? Vẻ đẹp của Blue Danube sẽ không bao giờ bị lấm lem, cảnh giết người cũng không bao giờ trở nên lãng mạn. Chi bằng tốt nhất lại nghĩ, chẳng có cái gì đẹp đâu, và chẳng có cái gì xấu, một vật chỉ là một vật như nó vốn thế. Như ở đoạn đầu phim, giữa một nước Nhật hỗn loạn, lớp 9B vẫn đang chơi bóng rổ, họ nói:

Cuộc sống ngoài kia thế nào thì chúng ta ở đây vẫn đang hạnh phúc.

Không có điều gì đúng hơn. Thế giới ngoài kia ngày ngày họ giết nhau bằng súng đạn, một số người phát cuồng về những diễn biến chính trị mới nhất trên biển Đông, tất cả mọi thứ kiểu kiểu như thế. Nhưng tất cả chỉ nằm ở bên ngoài ô cửa sổ. Khép cửa vào, chúng ta biết mình đang hạnh phúc. Ai hạnh phúc thì vẫn hạnh phúc. Ai không, vẫn không. Không cần phải tỏ ra mình có những mối quan tâm to lớn, cuộc sống của mình, ít ra là mình, không nằm ở nơi nào đó xa xôi, nó chỉ nằm ngay tại đây, với chiếc màn hình máy tính trước mặt, một bộ phim Nhật Bản 15 năm trước, với những nhân vật lần lượt giết nhau. Người chết đã chết. Người sống sẽ sống. Nó không hề giả tạo. Đừng cố gắng đau thương cho những điều chúng ta không hề cảm thấy đau thương. Ý mình không phải bảo những người cảm thấy đau thương là giả tạo. Ý mình chỉ là, cứ sống với cảm xúc thật của chính mình. Cho dù người ta có nói đó là một việc rất đáng buồn, nếu bạn không buồn thì cũng đừng nghĩ mình là đồ cặn bã. Như Midori trong Rừng Nauy đã không hề đau buồn khi mẹ cô mất. Hay như nhân vật chính trong 69 của Ryu Murakami, cậu nổi loạn không phải vì thật sự quan tâm tới diễn biến chiến tranh ở Việt Nam, mà vì cậu muốn lấy lòng Lady Jane của cậu.

Không phải vì một giây trước đó nhân vật cô gái trong Battle Royale là một kẻ giết người, mà sau đó lại trở nên lãng mạn ngây thơ trước chàng trai mà cô ấy yêu, thì có nghĩa một trong hai tính cách đó phải sai. Nó không hề sai. Tốt xấu đều chỉ là ảo tưởng. Đó không phải là sự phức tạp của con người. Đó chỉ là cách mọi thứ sẽ diễn ra. “Hòn đảo thật là tươi đẹp, cho dù nó là nơi mọi người đã chết.”. Noriko đã nói vậy khi sống sót trở về và nhìn hòn đảo từ đằng xa.

Mỗi người có đủ thứ để lo cho cuộc đời mình. Đừng trách họ nếu không đủ thời gian lo lắng cho người khác. Không có thiện, không có ác, không có thực, không có mơ, không có người lớn, không có trẻ con, không có đẹp, không có xấu. Không có gì cả. Cái duy nhất có là cuộc đời.

Và cuộc đời sẽ luôn tiếp diễn. Chúng ta chỉ có thể chạy về phía trước thôi.

Hết.

Hà Nội, ngày có thể là tận thế
Hiền Trang

Trà chiều

Mặt trái của “Manifest”: Khi tư duy tích cực có thể phản tác dụng

“Manifest” – từ khóa của năm 2024 do từ điển Cambridge bình chọn, đã trở thành một cơn sốt trong giới trẻ, lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các nền tảng mạng xã hội. Nhưng liệu manifest có thực sự là con đường thần kỳ dẫn đến hạnh phúc?

Published

on

Manifest, hay luật hấp dẫn, đại diện cho một niềm tin vào sức hút kỳ diệu của vũ trụ, vào một thế lực lớn lao và quyền năng hơn chính bản thân, có thể giúp ta đạt được mọi mong muốn. Từ ước mơ về một cuộc sống giàu sang, một tình yêu viên mãn đến khát khao thành công trong sự nghiệp, tất cả dường như đều nằm trong tầm tay chỉ với sức mạnh của suy nghĩ tích cực.

Nhằm mang đến cho bạn đọc một cái nhìn đa chiều về trào lưu này, Bookish xin giới thiệu bài viết được dịch từ tạp chí Psychology Today, phân tích những mặt trái tiềm ẩn của manifest, giúp chúng ta tránh sa vào những cạm bẫy tư duy.

***


“Manifest” đang là một trong những trào lưu thịnh hành nhất ở lĩnh vực sách self-help. Tác phẩm MANIFEST - 7 Bước Để Thay Đổi Cuộc Đời Bạn Mãi Mãi (2022) của Roxie Nafousi đã ngay lập tức trở thành hiện tượng bán chạy toàn cầu khi vừa ra mắt. Cuốn sách này từng có mặt trong danh sách bán chạy nhất của Sunday Times nhiều tuần liền, và được không ít người nổi tiếng tìm đọc.

Tuy nhiên, cuốn sách của Nafousi lại thuộc về một trường phái self-help lâu đời hơn, vốn cổ súy cho ý tưởng về “luật hấp dẫn”. Luật này cho rằng chính suy nghĩ của chúng ta quyết định những gì ta thu hút trong cuộc sống như may rủi, giàu nghèo, ốm đau hay khỏe mạnh, những mối quan hệ độc hại hay tốt đẹp. Tôi cho rằng mặc dù việc nhiều người thích những cuốn sách kiểu này là điều dễ hiểu, nhưng manifest lại là một xu hướng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Những ví dụ tiêu biểu nhất về sách self-help theo luật hấp dẫn là The Secret - Bí Mật (2006) của Rhonda Byrne và Think and Grow Rich - Nghĩ Giàu Và Làm Giàu (1937) của Napoleon Hill. Những cuốn sách này đẩy ý tưởng kiểm soát tâm trí (được ủng hộ bởi nhiều trường phái triết học cổ đại như Khắc kỷ, cũng như các chuyên gia trị liệu nhận thức hành vi – CBT) đi xa hơn. Các tác giả đưa ra quan niệm có thể tạm gọi là học thuyết “tâm trí chế ngự vật chất”, khẳng định rằng suy nghĩ của chúng ta có sức mạnh toàn năng, không chỉ quyết định cảm xúc mà còn định hình cả thế giới bên ngoài.

Đúng là có bằng chứng cho thấy rằng tư duy lạc quan tốt hơn tư duy bi quan; và ở một mức độ nào đó, tâm thế và thái độ tích cực có thể dễ khiến ta thành công hơn, ít gặp vấn đề về sức khỏe và các mối quan hệ hơn – nhìn chung là ta có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Đơn cử là, cha đẻ của tâm lý học tích cực, Martin Seligman, đã viết rất nhiều về chủ đề này. Seligman cho rằng tư duy bi quan và cái mà ông gọi là “sự bất lực tự ứng nghiệm” chính là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, khiến ta bị giảm tuổi thọ, đạt thành tích kém cỏi hơn và gặp nhiều tai họa hơn trong cuộc đời – bởi lẽ, luôn lo sợ những điều này xảy ra có thể biến chúng thành sự thật. [i] Lợi ích của việc hình dung những mục tiêu tích cực và việc chúng ta đạt được kết quả mong muốn cũng đã được nghiên cứu rộng rãi.

Tuy nhiên, nhóm người ủng hộ trào lưu manifest lại đưa ra những tuyên bố cực đoan hơn nhiều. Thông thường, các tác phẩm của họ đều dựa trên những niềm tin huyền bí đáng ngờ, được cho là đúc kết từ một số nguyên lý vật lý lượng tử (mặc dù chưa từng có bằng chứng khoa học nào củng cố cho những tuyên bố này).

Truyền thống self-help này bắt nguồn từ khoảng mấy chục năm cuối thế kỷ 19, khởi đầu với phong trào “chữa lành bằng tâm trí” ở Mỹ. Những người theo phong trào này tin rằng mọi bệnh tật đều bắt nguồn từ tâm trí. Do đó, suy nghĩ lành mạnh sẽ có tác dụng chữa lành. Người thợ đồng hồ Mỹ Phineas Parkhurst Quimby (1802–1866) là một trong những người đầu tiên nêu rõ ý tưởng này. [ii] Quimby cho rằng tất cả bệnh tật chẳng qua chỉ là một niềm tin sai lầm biểu hiện ra thành các triệu chứng vật lý. Nếu chấp nhận rằng bệnh tật chỉ nằm trong tâm trí, chúng ta có thể dễ dàng tự chữa lành cho mình.

Giáo phái chữa bệnh bằng tâm trí nổi bật nhất là Giáo hội Khoa học Kitô giáo, do Mary Baker Eddy (1821–1910) sáng lập. Cuốn kinh thánh trước tác của Eddy, Science and Health with Key to the Scriptures (1875) (Tạm dịch: Khoa học và Sức khỏe với Chìa khóa giải mã Kinh Thánh), hiện đã bán được hơn 9 triệu bản. Giống như Quimby, các tín đồ Khoa học Kitô giáo tin rằng bệnh tật có thể chữa khỏi chỉ bằng cầu nguyện. Thần học của Eddy dựa trên quan niệm thần bí cổ xưa rằng thực tại thuần túy là tâm linh và thế giới vật chất chỉ là ảo ảnh. [iii] Do đó, bệnh tật không gì khác hơn là một lỗi lầm của tâm trí – hậu quả của việc sai lầm khi đặt niềm tin vào vật chất và giác quan. Những tín đồ Khoa học Kitô giáo cực đoan hoàn toàn bác bỏ mọi can thiệp y tế và phẫu thuật. Không có gì ngạc nhiên khi phương pháp chăm sóc sức khỏe này đã khiến cho nhiều thành viên giáo phái và con cái của họ phải vong mạng.

Nhà triết học và tâm lý học William James (1842–1910) cũng rất quan tâm đến ý tưởng về nguồn gốc tâm lý của bệnh tật. Trong The Varieties of Religious Experience (1902) (Tạm dịch: Muôn mặt kinh nghiệm tôn giáo), ông mô tả phong trào chữa lành bằng tâm trí là một “quan điểm sống lạc quan”:

Những người dẫn dắt phong trào này tin tưởng sâu sắc vào năng lực chữa lành của một tâm trí khỏe mạnh, vào khả năng chiến thắng của lòng can đảm, hy vọng và niềm tin, đồng thời khinh miệt sự nghi ngờ, sợ hãi, lo lắng và mọi trạng thái tinh thần căng thẳng, dè dặt thái quá.. [iv]

Chúng ta có thể thấy rõ ràng là trong các nguyên lý của phong trào chữa lành bằng tâm trí có chứa đựng hạt giống của tư duy tích cực. Tư duy tích cực lần đầu tiên được phổ biến là trong tác phẩm The Power of Positive Thinking (1952) (Tạm dịch: Sức mạnh của tư duy tích cực) của mục sư người Mỹ Norman Vincent Peale. Cuốn sách này có tầm ảnh hưởng, nhưng đồng thời cũng gây tranh cãi.

Một nhà tư tưởng “chữa lành bằng tâm trí” quan trọng khác là Prentice Mulford (1834–1892) –  ông đã đặt ra các nguyên tắc của “luật hấp dẫn”. Trong Thoughts are Things (1889) (Tạm dịch: Tư duy là Vạn vật), Mulford giải thích rằng suy nghĩ tích cực thu hút kết quả tích cực và suy nghĩ tiêu cực thu hút kết quả tiêu cực. William Walker Atkinson sau đó cũng đưa ra những tuyên bố tương tự trong Thought Vibration or the Law of Attraction in the Thought World (1906) (Tạm dịch: Sóng Tư tưởng và Luật hấp dẫn trong Thế giới Tinh thần). Tác giả self-help đầu tiên kết hợp ý tưởng tâm linh của luật hấp dẫn với khát vọng vật chất hữu hình là Napoleon Hill. Công thức này hóa ra lại cực kỳ sinh lời. Hill đã xuất bản cuốn sách bán chạy nhất của trong sự nghiệp của ông là Think and Grow Rich! vào năm 1937. Tác phẩm này đã trở thành khuôn mẫu cho một loại sách self-help mới khi tập trung vào việc theo đuổi tiền bạc.

Thông điệp của Hill rất đơn giản: Tất cả chúng ta đều có thể trở nên giàu có nếu khao khát đủ lớn. Nếu tập trung chuyên chú vào những suy nghĩ về tiền bạc và sự sung túc, vũ trụ sẽ tạo ra sự cộng hưởng kỳ diệu với tiềm thức và gửi đến vô vàn tài lộc. [v] Để trở nên giàu có, chúng ta chỉ cần nuôi dưỡng một khát khao rõ ràng. Khi đó, suy nghĩ của chúng ta, “như những thỏi nam châm, sẽ thu hút vô số nguồn lực, con người và hoàn cảnh phù hợp với bản chất của những suy nghĩ chủ đạo đó.” Nếu “từ tính hóa tâm trí” và trở nên “nhạy bén với tiền bạc”, chúng ta sẽ trở thành triệu phú ngay lập tức.

Không có gì ngạc nhiên khi một thông điệp như vậy lại an ủi những độc giả đang vật lộn với hoàn cảnh kinh tế suy thoái trong cuộc Đại khủng hoảng. Nhưng thông điệp còn nhiều mơ hồ này vẫn tiếp tục hấp dẫn cho đến tận ngày nay. The Secret của Byrne đã xào nấu lại ý tưởng này. “Bí thuật” của cô ấy, không gì xa lạ, chính là luật hấp dẫn. Các nguyên tắc của luật này cứ được nhắc đi nhắc lại. Suy nghĩ của chúng ta, rõ ràng là có tần số riêng. Chúng ta phát ra tần số này vào vũ trụ và từ đó thu hút mọi thứ cùng tần số với suy nghĩ của mình. The Secret tràn ngập những câu chuyện về việc bất ngờ nhận được séc qua thư và những biến chuyển kỳ diệu trong cuộc sống cá nhân của một người. Cuốn sách đưa ra lời hứa hẹn rằng rằng độc giả có thể dễ dàng thu hút 10 triệu đô la, bởi vì “Bí thuật có thể cho bạn bất cứ điều gì bạn muốn.” Bởi “Bạn là thỏi nam châm mạnh mẽ nhất trong Vũ trụ!… Suy nghĩ của bạn sẽ trở thành hiện thực!” [viii]

Nhiều người trong chúng ta có thể thấy những lời hứa hẹn thái quá về sự chuyển đổi dễ dàng này là đáng ngờ. Nhưng tệ hơn nữa, học thuyết của Byrne và những người ủng hộ nguyên lý “tâm trí chế ngự vật chất” lại có xu hướng đổ lỗi cho nạn nhân. Về cốt lõi, họ quan niệm rằng những người gánh chịu bất hạnh phải tự nhận trách nhiệm cho những đau khổ của mình, bao gồm cả chuyện ung thư, hiếp dâm, tai nạn xe hơi và bạo lực. Chẳng hạn như, Byrne thẳng thừng cho rằng mọi tai ương trong cuộc sống là do chúng ta không chịu suy nghĩ tích cực và không truyền tải đủ mạnh mẽ những mong muốn về vật chất xa xỉ vào vũ trụ. Byrne và nhiều chuyên gia làm giàu đã đóng góp cho cuốn sách của cô còn khẳng định chắc nịch rằng quy luật hấp dẫn cũng có thể áp dụng với 6 triệu người Do Thái bị sát hại trong thảm họa Holocaust. Rõ ràng, chính “những suy nghĩ về nỗi sợ hãi, sự chia ly và bất lực” của người Do Thái đã khiến họ “hiện diện ở nơi lầm lạc vào một thời điểm sai trái”. [ix] Tác giả của The Secret khẳng định chắc nịch: “Mọi trải nghiệm đều bắt nguồn từ những suy nghĩ dai dẳng trong chính bạn.” [x] Đây rõ ràng là những luận điệu vô cùng đáng lo ngại, và tôi ngạc nhiên rằng những tuyên bố dối trá, hoàn toàn không thể biện minh này lại không vấp phải quá nhiều chỉ trích.

Vậy tại sao những cuốn sách như Think and Grow Rich!, The Secret, và giờ là Manifest của Nafousi lại hấp dẫn nhiều người đến vậy? Tất nhiên, ai mà chẳng thích được nghe rằng mình có thể giàu sang mà không cần động tay động chân, rằng những tấm séc 10 triệu đô la sẽ tự động bay vào hộp thư chỉ cần ta nghĩ đủ nhiều về tiền. Những cuốn sách cho rằng mọi sự tự hoàn thiện bền vững đều đòi hỏi nỗ lực, kiên trì và thời gian thường ít hấp dẫn hơn – mặc dù có lẽ thông điệp đó lại thực tế hơn.

Tuy nhiên, tôi cho rằng không chỉ vì chúng ta khao khát những giải pháp nhanh chóng, dễ dàng mà những cuốn sách như thế này mới trở nên phổ biến; một yếu tố quan trọng khác là mong mỏi từ ngàn đời nay của con người về việc tự làm chủ cuộc sống. Tư duy vũ trụ kỳ diệu được cổ súy bởi những người theo trường phái “chữa bệnh bằng tâm trí” giúp chúng ta nuôi dưỡng khát vọng toàn năng, bất khả chiến bại và quyền làm chủ thế giới vật chất. Nó đánh vào mong muốn nguyên thủy của chúng ta là khả năng tự bảo vệ mình trước hai mối đe dọa là sự tổn thương và tình trạng mất kiểm soát.

Phép thuật tư duy trong những cuốn sách này cũng mang tính chất thoát ly thực tại. Nó cho phép ta mơ mộng về những cuộc đời khác, nơi ta là nhân vật chính trong truyện cổ tích – thành đạt, giàu có, quyến rũ và luôn tự tin trong giao tiếp xã hội. Ngoài ra, thời điểm những cuốn sách này được xuất bản và tạo nên tiếng vang cũng rất đáng chú ý: sách của Hill ra đời trong thời kỳ Đại khủng hoảng, sách của Byrne ra đời ngay trước khủng hoảng tài chính, còn sách của Nafousi nổi lên năm 2022 – một năm đầy biến động với những ảnh hưởng kéo dài của đại dịch Covid, bất ổn kinh tế gia tăng, khủng hoảng chi phí sinh hoạt trầm trọng và chiến tranh Ukraine kinh hoàng.

Vấn đề tôi thấy là: Mặc dù đọc những cuốn sách này có thể mang lại cảm giác hy vọng nhất thời, thậm chí là sự kỳ vọng hão huyền, nhưng thực tế cuối cùng cũng sẽ ập đến. Chúng ta sẽ cảm thấy tồi tệ hơn khi những khoản tiền hứa hẹn không xuất hiện. Không một vấn đề nào được giải quyết. Ta chẳng học được gì mới mẻ về bản thân và cũng chẳng thu được bài học hữu ích nào để thực sự tiến bộ. Hơn nữa, việc đánh giá quá cao khả năng thay đổi tâm lý và năng lực cá nhân, đồng thời đánh giá thấp bối cảnh kinh tế và xã hội mà ta đang sống, sẽ khiến ta phải trả giá. Khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi, ta sẽ chìm trong cảm giác tội lỗi và xấu hổ.

***

Tư liệu tham khảo

[i] See Martin Seligman, Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life (London, Boston: Nicholas Brealey Publishing, 2006).

[ii] Phineas Parkhurst Quimby, The Quimby Manuscripts: Containing Messages of New Thought, Mesmerism and Spiritual Healing from the Author, edited by Horatio W. Dresser (s.p.: Pantianos Classics, 1921), p. 73

[iii] Mary Baker Eddy, Science and Health With Key to the Scriptures (Boston: The Writings of Mary Baker Eddy, 2000), p. viii.

[iv] William James, The Varieties of Religious Experience (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1985), pp. 92–3.

[v] Napoleon Hill, Think and Grow Rich!: The Original Version, Restored and Revised (Anderson, SC: The Mindpower Press, 2007), p. 9.

[vi] Ibid., p. 21.

[vii] Ibid.

[viii] Rhonda Byrne, The Secret, 10th anniversary edition (London and New York: Simon & Schuster, 2016), p. xv, 7, 9.

[ix] Ibid., p. 28.

[x] Ibid., p. 43.

***

Khi những ảo tưởng về một cuộc sống hoàn hảo nhờ manifest tan vỡ, ta thường chìm trong thất vọng và tự trách bản thân. Việc đánh giá quá cao sức mạnh của suy nghĩ mà quên đi nỗ lực thực tế chính là nguyên nhân dẫn đến thất bại. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sức hút và sự phổ biến của manifest. Nếu biết vận dụng một cách tỉnh táo, kết hợp với hành động thiết thực và kế hoạch rõ ràng, manifest có thể trở thành một công cụ hữu ích, giúp ta củng cố niềm tin, duy trì động lực và rút ngắn con đường đến với mục tiêu. Suy cho cùng, tư duy tích cực luôn là một yếu tố quan trọng trên hành trình hoàn thiện bản thân, nhưng chìa khóa then chốt vẫn nằm ở sự cân bằng giữa giấc mơ và hiện thực, giữa niềm tin và hành động. Đó cũng chính là thông điệp mà Bookish mong muốn gửi gắm đến bạn đọc.

Nguồn: Psychology Today

Kodaki dịch

Đọc bài viết

Trà chiều

Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 thu hút đông đảo bạn đọc tại TP HCM

Published

on

Ngày 27.01.2025 (tức 28 Tết), Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 chính thức khai mạc. Lễ hội thu hút sự quan tâm và yêu thích của người dân cũng như khách du lịch thành phố. Đường sách được tổ chức với quy mô lớn, có nhiều không gian văn hoá, nghệ thuật đặc sắc, hứa hẹn sẽ trở thành điểm vui chơi và mua sắm náo nhiệt trong mùa Tết.

Lễ hội lần thứ 15 có chủ đề Non sông gấm hoa, vui xuân thái hòa. Năm 2011, lễ hội Đường sách Tết lần đầu được tổ chức tại đoạn đường Mạc Thị Bưởi (nối Đồng Khởi và Nguyễn Huệ, quận 1). Từ năm 2023 đến nay, hoạt động này được tổ chức trên trục đường Lê Lợi, đoạn từ giao lộ Nguyễn Huệ đến bùng binh Quách Thị Trang, dài khoảng 400 m. Lễ hội tổ chức trên khu vực có tổng diện tích 11.200 m2, thu hút nhiều đơn vị tham gia kiến tạo không gian văn hóa, nghệ thuật, nổi bật trong số đó có Công ty Cổ phần Văn hóa Phương Nam (gọi tắt là Công ty Phương Nam hoặc PNC).

Năm 2025 đánh dấu kỷ niệm 15 năm Công ty Phương Nam tham gia Lễ hội Đường sách Tết với gian hàng lớn, đẹp, giàu cảm xúc. Sau buổi lễ khai mạc, gian hàng của Phương Nam vinh dự đón tiếp các lãnh đạo Thành phố đến tham quan: ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, ông Phan Văn Mãi - Chủ tịch UBND TP.HCM, ông Nguyễn Thanh Nghị - Phó Bí thư Thường Trực Thành ủy TP.HCM, ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở TT&TT TP.HCM cùng đại diện lãnh đạo Sở, ngành. Bên cạnh đó, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư cũng ghé thăm các gian hàng của Nhà Sách Phương Nam tại Lễ hội Đường sách Tết. Đại diện Công ty Phương Nam đón tiếp đoàn lãnh đạo và các vị khách quý là ông Nguyễn Hữu Hoạt - Chủ tịch Hội đồng quản trị.

Đến với các gian hàng của PNC tại Đường sách Tết, khách tham quan có thể tìm mua những đầu sách best-seller giá trị và đầy ý nghĩa do Phương Nam Book liên kết xuất bản; trải nghiệm khu vực sách nói KOMO Audio tiện lợi và hiện đại; đắm chìm trong những giai điệu bất hủ tại quầy băng đĩa Phương Nam Film; cũng như mang về nhà những món đồ chơi, quà lưu niệm đa dạng mẫu mã đến từ các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới. Là thương hiệu có bề dày 43 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, Công ty Phương Nam tự hào là đơn vị uy tín, chất lượng và luôn nỗ lực để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025 là cơ hội để PNC tiếp tục phục vụ khách hàng và bạn đọc với những sản phẩm cũng như dịch vụ chất lượng cao.

Trong suốt thời gian diễn ra Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025, khách tham quan sẽ có cơ hội gặp gỡ, giao lưu với nhiều tên tuổi nổi tiếng trong làng sách, tham gia các chương trình thú vị để nhận nhiều lì xì hấp dẫn, và tận hưởng không khí du xuân tràn đầy niềm vui. Tết này, đừng quên ghé chơi với Nhà Sách Phương Nam nha!

Thời gian: Từ 27/01/2025 – 02/02/2025

Địa điểm: Đường Lê Lợi, Quận 1, TP HCM

Một số hình ảnh trong ngày khai mạc Lễ hội Đường sách Tết Ất Tỵ 2025:

Đọc bài viết

Trà chiều

Vũ Đằng kết đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong Chợ Tết Tình Quê

Published

on

By

Nam diễn viên Vũ Đằng sẽ sánh đôi cùng “nàng Kiều” Trình Mỹ Duyên trong bộ phim phát sóng vào ngày mùng một Tết nguyên đán Ất Tỵ.

Chợ Tết Tình Quê là câu chuyện tình cảm của một đôi bạn trẻ diễn ra trong những ngày giáp Tết Ất Tỵ ở cù lao An Bình (tỉnh Vĩnh Long). Gia Bảo (Vũ Đằng đóng) là một chàng công tử chính hiệu, chán chường cuộc sống xa hoa, xô bồ nơi phố thị cũng như muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của mẹ, Bảo bỏ nhà đi bụi vào một buổi chiều tháng chạp. Anh xuôi về miền Tây sông nước, nơi có làng nghề gốm đỏ, làm nhang, trồng trái cây, hoa kiểng để tìm lại những ký ức thời thơ ấu, khi gia đình còn trọn vẹn. Tình cờ gặp được Vũ Nghi (Trình Mỹ Duyên), Bảo choáng váng và thậm chí ghét bỏ, nhiều lần cản trở, gây tai họa cho cô vì hiểu lầm cô là người thực dụng, lợi dụng tình nghĩa của bà con dưới quê để kiếm danh.

Vũ Nghi vốn là người sinh ra ở cù lao An Bình. Cô mồ côi cha mẹ, sống với người cậu từ bé nên tính cách cứng cỏi, đạt giải một hoa khôi nhưng từ chối mọi sự săn đón của các đại gia mà muốn đi lên từ thực lực. Vũ Nghi hoạt động như một hot streamer trên mạng xã hội, sở hữu những trang cá nhân có lượt theo dõi khủng. Chương trình thực tế 100 nghề của cô nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng, trong đó có những tập quảng bá về ngành nghề truyền thống cũng như du lịch sinh thái ở quê hương Vĩnh Long. Hoàn cảnh đưa đẩy cả hai thành cặp đôi “oan gia ngõ hẹn”, ban đầu là ghét nhau, sau dần dần cảm mến rồi tiến tới tình yêu.

Bên cạnh chuyện tình của cặp trai tài gái sắc Gia Bảo – Vũ Nghi, đạo diễn Quách Khoa Nam và biên kịch Phan Ngọc Diễm Hân còn dẫn dắt khán giả màn ảnh nhỏ tham quan cù lao An Bình cũng như những miền quê xinh đẹp, trù phú của tỉnh Vĩnh Long. Người xem sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình dị của làng nghề gốm đỏ, làm nhang, những làng hoa Tết sum suê, vườn trái cây trĩu quả… Không khí của phim diễn ra trong những ngày giáp Tết, thời khắc mùa Xuân hiện hữu đẹp nhất với những màu sắc, mùi vị đặc trưng của xứ Nam Bộ.

Khi nhận được kịch bản Chợ Tết Tình Quê, diễn viên Vũ Đằng  cảm thấy rất lo lắng vì nhân vật không có chút gì giống mình ở ngoài đời. “Với một thanh niên 28 tuổi thì ai lại không muốn thành công và được nhiều cô gái vây quanh nhưng Gia Bảo thì ngược lại, anh trốn tránh hết tất cả. Tuy nhiên, tôi đọc kỹ kịch bản, tìm cách thấu hiểu và cảm thông với nhân vật. Tôi đặt ra những câu hỏi “Tại sao?” và tìm cách giải đáp để làm dày lý lịch  để khi ra bối cảnh không còn khúc mắc với nhân vật” – anh chia sẻ. Tuy nhiên, đây không phải là điều làm khó Vũ Đằng mà chính việc hóa trang mới tạo cho anh nhiều trở ngại nhất trong quá trình thực hiện phim. Trước đó ít lâu, anh vừa hoàn thành một phim cổ trang, phải cạo đầu ba vá cho phù hợp nên sang Chợ Tết Tình Quê, Vũ Đằng không kịp để tóc trở lại bình thường, vậy nên ekip thực hiện quyết định cho anh đội tóc giả. Việc hóa trang tóc cho anh trước khi vào cảnh quay mất hơn một giờ, thêm nữa, thời tiết cũng khá nóng nên Vũ Đằng cũng không thực sự thoải mái với bộ tóc khi diễn. “Nó có thể rớt ra bất cứ lúc nào hoặc sai phom dáng nếu mình xoay đầu quá nhiều. Có một số cảnh nặng về tâm lý hay cần động tác hình thể nhiều thì buộc mình phải quên đi chuyện đội tóc giả để nhập tâm hơn. Nếu đội quá lâu thì bộ tóc cũng làm tôi cảm thấy đau đầu. Khi diễn những cảnh cuối cùng của phim, tôi thực sự thở phào nhẹ nhõm vì… được cởi hẳn và tạm biệt bộ tóc giả từ đây!”- anh dí dỏm.

Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của các diễn viên: Quang Thái, Hoài An, Thanh Bình, Lê Trang…

Bộ phim do PNF sản xuất kéo dài 20 tập, phát sóng lúc 20h từ thứ hai đến thứ bảy hàng tuần trên kênh THVL1, khởi chiếu từ mùng 1 Tết nguyên đán Ất Tỵ (tức 29.01.2025)

Đọc bài viết

Cafe sáng