Trích đăng

Một câu chuyện đầy cảm hứng về nghề tay trái hái ra tiền

Chris Guillebeau, qua giọng kể thu hút và một câu chuyện lôi cuốn pha lẫn hài hước, đã truyền tải thông điệp chính: Cơ hội kiếm tiền ở khắp mọi nơi. Bạn chỉ cần học cách nhìn ra chúng.

Published

on

Trích từ: Cây tiền
Tác giả: Chris Guillebeau
Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book
Phát hành: tháng 4.2021

Cây tiền được viết bởi tác giả best-seller của The New York Times – Chris Guillebeau, dùng giọng kể thu hút và một câu chuyện lôi cuốn pha lẫn hài hước để truyền tải thông điệp chính: Cơ hội kiếm tiền ở khắp mọi nơi. Bạn chỉ cần học cách nhìn ra chúng.

Sách kể câu chuyện về Jake Aarons – chàng trai trẻ đang bị khủng hoảng, cả trong đời sống tài chính lẫn tình cảm. Anh sẽ bị tống khỏi căn hộ đang thuê trong 30 ngày tới. Giữa tình cảnh ngặt nghèo, Jake tham gia một nhóm hành động gặp gỡ hàng tuần. Mỗi thành viên nhóm có nhiệm vụ chạy một mô hình kinh doanh ngoài công việc chính để kiếm thêm thu nhập, với điều kiện: chi càng ít vốn càng tốt trước khi mô hình kiếm được tiền.

Trong vòng một tuần, Jake đã vật lộn học cách kiếm 1000 USD, với sự giúp đỡ tận tình của các thành viên khác. Nhờ lòng kiên trì, nhẫn nại và ham học hỏi, Jake đã tích lũy được nhiều kỹ năng quan trọng và kiểm soát thành công cuộc sống của mình.

Mượn câu chuyện của Jake, quyển sách nêu lên những bài học hay, hữu hiệu trong kĩ năng quản lý tài chính thời hiện đại. Trong khi nhiều cuốn sách cùng thể loại gạch ra những đầu dòng “how to”, lời khuyên và các bước hướng dẫn hành động, Cây tiền khéo léo đi theo một hướng khác và không trùng lập với những tác phẩm bàn về tài chính hiện hành.

“Chris Guillebeau luôn là một trong những bộ óc truyền cảm hứng kinh doanh mạnh mẽ nhất – cung cấp cho chúng ta nhiều điều bổ ích, từ cẩm nang du lịch thế giới đến xây dựng cuộc sống thú vị. Giờ đây, với Cây Tiền, anh cho thấy mình cũng là bậc thầy kể chuyện. Nếu bạn đang mong mỏi làm việc để kiếm sống và phát triển sự nghiệp, đây là một cuốn sách đáng đọc.”

*

HỒI 1

Này Jake, đang nghĩ đi đâu đấy? Anh còn nghe chứ?” Trong tâm trí, Jake Aarons cảm thấy mình hoàn toàn kiểm soát được cuộc sống. Không những anh đã ngừng lo lắng về các email rất đáng lo ngại nhận được ngay trước cuộc họp khách hàng này, mà cả những vấn đề mà chúng nói đến cũng không tồn tại. Anh còn tưởng tượng ra tương lai tươi sáng cùng bạn gái và một sự nghiệp xán lạn tại công ty truyền thông, tiếp thị, quảng cáo này.

Nhưng trong phòng họp nơi anh đang ngồi đây, đối diện với sếp và cách khách hàng hai ghế, họ lại vừa ký với công ty một hợp đồng lớn, vậy mà anh chẳng để tâm chút nào. Ngay cả khi mộng tưởng về một thực tại khác, anh cũng nhận thức được rằng thực tại đang phải bất ngờ đối mặt đây đáng chán hơn nhiều. Giá mà anh có thể…

“Này, mặt đất gọi Jake, tỉnh lại đi!”

“Sao? Ồ… xin lỗi. Tôi đang tổng hợp các suy nghĩ của mình”.

Anh “tua” lại trong óc vài phút gần nhất của cuộc họp, chuyển khỏi chế độ “lái tự động” để vào trạng thái nhớ các chi tiết chính. Năm con người đang ngồi chằm chằm nhìn anh. Đầu tiên, sếp anh, Jan, người đang dẫn dắt cuộc họp và cố gắng thu hút sự chú ý của anh. Tiếp theo là hai đại diện của Avery Tech, khách hàng đã thuê họ. Cách xa hơn vài ghế là Sloan, người mang danh hiệu “đầy vinh dự” mà Jake gán cho là CAO – Chief Asshole Officer – Giám đốc bỉ ổi. Đương nhiên, Sloan không biết mình được Jake gán cho biệt hiệu đầy cao quý đó. Trong thâm tâm, anh ta tự coi mình là “Cố vấn cao cấp”, dù cho công ty của họ không phân chia nhân viên theo cấp bậc. Cuối cùng, ngồi cạnh Sloan là Preena, một đồng nghiệp dễ mến hơn mà Jake đã coi là bạn trong suốt mười tháng làm việc tại Brightside.

Và sau đó là Jake. Giờ anh phải làm gì ấy nhỉ?

Mãi anh mới nhớ ra. Anh phải trình bày ý tưởng của nhóm mình để giúp Avery Tech thoát khỏi ngõ cụt và kiếm lời trở lại. Việc giúp các doanh nghiệp kiếm lời suy cho cùng chẳng phải là việc của công ty anh đó sao.

Suốt buổi sáng anh đã phân tâm, bị ám ảnh bởi một số tin tức đến không đúng lúc, nhưng giờ là lúc tỉnh táo lại rồi. Anh hắng giọng nhìn căn phòng, nhìn vào mắt Jan và các đại diện bên phía khách hàng.

“À ừ, tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ bắt đầu bằng cách xem xét các tài khoản truyền thông xã hội của quý vị. Tôi nghĩ rằng quý vị có thể tận dụng được nhiều điều hơn ở chúng”.

Cả nhóm chờ đợi. Tận dụng điều gì hả Jake? Phải rồi. Trình bày tiếp đi nào.

“Chúng ta sẽ nói chi tiết hơn khi tiến hành, nhưng tôi tự hỏi liệu công ty các vị có nghĩ đến việc tiếp cận một vài khách hàng hiện tại để nhận phản hồi không. Kiểu như, kiểm tra xem họ có đề xuất cải tiến nào hay không”.

Rồi xong, họ hết nghe anh nói rồi. Đó là những gì xảy ra khi bạn đến một cuộc họp trình bày ý tưởng mà không lận lưng theo ý tưởng nào.

Jan chữa cháy: “Không sao, Jake, tôi sẽ lo tiếp từ đây. À mà Sloan, anh có ý tưởng nào muốn trình bày không?”

Sloan, Giám đốc bỉ ổi, thế nào cũng nói được mấy câu xứng đáng điểm mười quảng cáo bản thân.

“Tất nhiên rồi”, Sloan đáp và không quên bắt lấy ánh mắt Jake trước khi nói tiếp. “Tôi đã đi sâu tìm hiểu số liệu phân tích trang web của công ty quý vị và nhận thấy một điều thực sự thú vị. Công ty mình bán chip bộ nhớ và thẻ nhớ cho máy tính, đúng chứ?”

Các đại diện khách hàng liền tươi tắn lại.

“Chà, nhưng có vẻ hầu hết những người truy cập vào trang web của quý vị không thực sự tìm kiếm thứ đó, ít nhất là không trực tiếp tìm kiếm chúng. Họ đang tìm kiếm các cụm từ như ‘lưu trữ dữ liệu’ và ‘bộ xử lý máy tính’. Không chỉ vậy, nếu tách người mua hàng khỏi những người chỉ truy cập website rồi thoát ra, những người vào website để tìm kiếm về ‘lưu trữ dữ liệu’ có khả năng mua cao hơn hai mươi sáu phần trăm”.

“Thật là thú vị”, Đại diện Một bên khách hàng nói, trong khi Đại diện Hai gật đầu và viết xuống điều gì đó.

“Tuy nhiên, cái cần nói là”, Sloan tiếp tục. “Quý vị không thực sự có chiến lược nhắm mục tiêu vào những người tìm kiếm về ‘lưu trữ dữ liệu’. Tôi nghĩ chúng ta nên bắt đầu từ điểm này. Rồi từ đó, chúng ta có thể xem lại việc nhắm vào đối tượng khách hàng, đưa ra thêm phương thức bán hàng gia tăng cho họ, hoặc khai thác thêm giá trị từ những khách hàng này”.

“Ừm”, Đại diện Một gật gù. “Quả thật chúng tôi không biết đến điều này”

Phần còn lại của cuộc họp triển khai từ đó. Jake trở lại trạng thái kẻ dự thính, Jan điều khiển cuộc họp, còn Sloan tô vẽ cho bản thân. Chỉ Jake biết rằng toàn bộ chuyện “đi sâu tìm hiểu những số liệu phân tích trang web công ty” này thực ra là ý của Preena. Nếu bóng đến chân, cô ấy sẽ đá nó, sẽ trình bày ý tưởng này, nhưng Sloan đã gạt cô ra để tự tung tự tác

Chính thói hành xử đó đã khiến Jake ưu ái đặt cho Sloan biệt hiệu “cao quý” kia. Anh ta luôn sẵn sàng “làm quá” mọi thứ, nhất là vì lợi ích của chính mình. Sáng ra luôn là người đi làm sớm nhất, còn chiều luôn là người cuối cùng rời khỏi công ty, và không quên để cho mọi người biết mình đi sớm về trễ như thế.

Thật không may, trong cấu trúc một công ty agency, chính hành vi tư lợi này lại được khen thưởng.

Về phần Jake, anh thường xuyên bị phân tâm, nhưng không đến mức đầu óc trên mây thế này. Nhất là trong cuộc họp có khách hàng, sếp và đối thủ của mình, anh đã cố gắng chuẩn bị. Nhưng sự thật là đầu óc anh giờ đang phải lo quá nhiều thứ. Hồi sáng sớm nay xảy ra sự việc khiến anh đứng ngồi không yên: Jake rốt cuộc đã đọc email gửi cho mình từ thứ Ba.

Việc đến thứ Sáu mới đọc email nhận vào thứ Ba với vài người có thể được xem là một hành động ngông cuồng. Có thể đầu óc bạn tin vào kiểu “mới sáng sớm đừng kiểm tra email” và quyết định đi xa thêm bước nữa “mới có vài ngày, vội gì kiểm tra email”. Và cuối cùng, việc đó có thể khiến bạn bị sa thải, hoặc tệ hơn thế.

Email đầu tiên thu hút sự chú ý của anh mang dòng tiêu đề đáng ngại:

Thông báo tình trạng thu nợ

Tin được gửi từ Công ty dịch vụ tài chính Midland, thông báo gần đây họ đã mua lại khoản nợ vay sinh viên của Jake và hiện đang muốn có một lịch trình thanh toán.

Tám năm trước, Jake đã phát hiện ra phép màu của các khoản vay sinh viên. “Đó là tiền miễn phí từ chính phủ!”. Bạn cùng phòng của anh nói như thể trúng xổ số.

“Tuyệt vời!”, Jake nói rồi ký vào các giấy tờ giúp anh nhận được một khoản tiền lớn trong tài khoản ngân hàng, cũng như một máy nướng bánh mì miễn phí mà anh chưa từng bóc hộp. Lúc đó anh nghĩ mình sẽ có đủ khả năng trả nợ… một ngày nào đó. Đấy chẳng phải cách phương thức cho vay này hoạt động sao? Ngoài ra, còn lâu mới đến hạn trả bất kỳ khoản vay nào.

Nhưng bây giờ dường như ngày xa xôi ở vùng đất tương lai đó cũng đã đến. Trong suốt ba năm đầu – năm cuối anh có học bổng lo – Jake đã vay tổng cộng 52.450.38 đô la. Hơn một nửa số tiền đó trả thẳng cho Đại học bang California ở Northridge. Số còn lại thì đã tiêu tán… đâu đó. Quy định cho vay nói rằng tiền vay chỉ có thể được dùng cho các chi phí học tập, mà theo cách lý giải của Jake thì nó đã được tiêu vào tiền thuê nhà, ăn uống, xăng xe, và một chuyến đi tới Ireland với anh trai Zach, và cả bia nữa.

Công ty Midland đang muốn anh trả nợ, kèm lãi suất, với lịch thanh toán bắt đầu từ tháng tới, yêu cầu anh trả khoản vay đầu tiên là 805.14 đô la. Thư thông báo còn hân hoan nói rằng nếu anh trả một khoản lớn hơn thì sẽ được chiết khấu.

Kế đến, Jake mở một email khác. Là từ Roland, người quản lý bất động sản đã cho anh thuê căn hộ hiện tại. Căn hộ này là nơi tuyệt nhất trong số những nơi anh từng ở, giá lại rẻ nữa. Kể cả anh Zach, người đang làm việc cho một công ty khởi nghiệp lớn ở San Francisco, cũng thấy ấn tượng với căn hộ này.

Thư Roland gửi có tiêu đề:

Thông báo pháp lý: thay đổi đơn vị thuê

Jake nhấp vào đường link liên kết.

Chào Jake,
Hy vọng cậu vẫn khỏe. Xin lỗi đã mang tin xấu đến cho cậu, nhưng người chủ căn hộ cậu thuê đang lên kế hoạch bán nó. Họ cần trả tiền dưỡng lão cho mẹ già, và họ muốn cậu rời đi ngay.
Theo luật, họ phải thông báo trước cho cậu hai mươi mốt ngày, và không may là họ không thể chờ lâu hơn thế. Họ cũng cần vào căn hộ để chụp ảnh, và một khi đã đăng bán, sẽ có khách đến xem nhà. Như thế chúng tôi cần hẹn trước một số lần để cậu ra khỏi nhà khi khách đến.
Một lần nữa, xin lỗi về tin tức này. Tôi biết căn hộ này là nơi tuyệt vời với cậu!
Roland Myers
Tập đoàn cho thuê

Nợ vay khó trả đã khổ rồi, không có nhà để ở còn tồi tệ hơn. Tin nhắn với thông báo hai mươi mốt ngày kia được gửi vào thứ Ba. Bây giờ là chiều thứ Sáu, nghĩa là… chỉ còn mười tám ngày nữa thôi sao?

Trước khi có màn phát biểu “xuất sắc” trước khách hàng lúc nãy, anh đã vắt óc nghĩ xem phải làm gì. Chẳng có giải pháp rõ ràng nào hiện ra. Anh gần như chỉ cảm thấy ngợp.

Sau cuộc họp, Jake ra ngoài nói chuyện với bạn mình. “Preena! Sao cô lại để Sloan làm điều đó với mình?”

“Sao nào, để hắn ăn cắp ý tưởng của tôi hả?”

“Đúng thế! Tôi thấy tất cả những giấy tờ được in ra để trên bàn của cô. Toàn bộ chuyện đi sâu vào các số liệu phân tích đều là ý của cô”.

“Chà, đúng vậy”, cô nhún vai. “Cách hắn làm chả hay ho gì. Nhưng tôi phải phản ứng thế nào? Cãi nhau trước mặt khách hàng? Hắn biết tôi sẽ không dám thách thức hắn. Mà nhân tiện, anh sao rồi? Anh có vẻ hơi phân tâm trong cuộc họp”.

Jake nói với cô về những email mà anh rốt cuộc cũng chịu đọc.

“Khó khăn rồi đấy, Jake. Tôi phải hoàn thành một số công việc cho khách hàng trước khi đến cuộc họp tiếp theo nên không thể chia sẻ thêm, nhưng hãy lên kế hoạch để nói về vấn đề này kỹ lưỡng hơn vào thứ Hai nhé”.

“Tất nhiên là được”. Trên đường trở về bàn làm việc của mình, anh đi ngang qua văn phòng của Sloan. Anh tưởng tượng hắn ngồi bên trong, đang đọc Binh pháp Tôn Tử và viết email cho quản lý để tóm tắt cuộc họp khách hàng mà hắn là diễn viên chính.

***

Làm việc đến tối muộn để xây dựng một chiến lược tốt hơn cho khách hàng mà anh đã làm thất vọng, Jake không để ý điện thoại của mình nhấp nháy lời nhắc nhở đến cuộc hẹn quan trọng nhất trong ngày: cuộc hẹn ăn tối với bạn gái Maya. Chỉ đến khi nghe tiếng chuông báo hiệu tin nhắn từ cô, anh mới nhìn xuống điện thoại.

“Này, Jake, nơi này dễ thương lắm! Em đến sớm vài phút và chộp được một bàn cạnh cửa sổ. Gặp anh sớm nhé!”

Sớm là một dự đoán lạc quan quá mức, nhưng Maya đâu có biết.

“Anh đến ngay đây!”. Jake vừa nhắn tin, vừa cầm lấy cái túi đeo chéo và chạy ra cửa, trong đầu nhẩm lượng giao thông sẽ phải vượt qua: phải mất ít nhất mười lăm phút, mà giờ này có khi mất đến hai mươi phút. Chết thật.

Có gì to tát chứ. Chỉ là kỷ niệm sáu tháng của hai đứa thôi.

Có gì to tát đâu, như 50.000 đô la anh nợ, như tài khoản tiết kiệm có chưa đầy 3.000 đô. Và việc anh cần làm chỉ là tìm cách bắt đầu trả nợ, đồng thời tìm nơi ở mới là được chứ gì.

Trên đường ra, Jan ra hiệu anh xuống gặp cô. “Này Jake, chúng ta gặp nói chuyện chút được không?”

“À được chứ, tôi sẽ chỉ trễ hẹn với Maya thôi…”

“Tôi nói nhanh thôi. Tôi có chút lo lắng về cậu. Với việc sáp nhập đang diễn ra, ban lãnh đạo sẽ phải đưa ra một số quyết định khó khăn”.

Dù mọi người gọi nó là vậy thì nó không hẳn là một sự sáp nhập. Brightside gần đây đã đạt được thỏa thuận để cho một công ty ở Bờ Đông lớn hơn nhiều mua lại như một phần trong mối quan hệ “đối tác chiến lược” với công ty này.

Cho đến nay, nhóm chuyển giao từ Philadelphia đã đến thăm trụ sở Nam California của Brightside hai lần, mỗi lần lại đưa ra những nhận xét vô thưởng vô phạt trong khi “ý tứ” đánh giá phong cách ăn mặc và trò chuyện suồng sã hơn ở khu Bờ Tây. Họ đã hứa sẽ “tôn trọng văn hóa nơi này”, mà theo Preena lý giải, điều đó đồng nghĩa với việc họ dự định thay đổi mọi thứ trong đó.

“Hãy nỗ lực thêm nếu được nhé”, Jan nói khi cô ra dấu rằng anh có thể đi. “Vài tuần tới đây sẽ ảnh hưởng rất lớn về mặt đánh giá”.

Jake cảm ơn sếp mình rồi bước ra ngoài, miệng hứa sẽ cải thiện. Anh gần như đã nghĩ lúc ra bãi đậu xe là Sloan đã cắt lốp xe của mình.

Nhưng lốp xe chẳng hề gì, chỉ hơi mòn một chút trên chiếc Mazda mười hai tuổi mà anh đã lái những sáu năm. Điều tốt nhất anh có thể nói về ngày hôm nay là anh không bị cảnh sát phạt chạy quá tốc độ trong khi lái vun vút đến nhà hàng. Tuy nhiên, khi đã đến nơi, anh cũng chưa nghĩ ra được cách nào để trả những khoản vay hoặc để tìm một nơi ở mới.

Biết đâu Maya sẽ nghĩ ra được cách nào đó. Anh sẽ hỏi cô – tất nhiên là sau khi xin lỗi vì đến muộn hơn ba mươi phút bữa ăn tối kỷ niệm của hai người họ.

Còn tiếp.

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

Trích đăng

Dòng dõi đại quý tộc – Trích “Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York”

Published

on

Trích từ: Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York - Cuộc Chiến Vương Quyền Anh Quốc

Tác giả: Alison Weir

Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book

Phát hành: tháng 12.2024

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

./.

DÒNG DÕI ĐẠI QUÝ TỘC

Kể từ năm 1154, nước Anh nằm dưới quyền cai trị của nhà Plantagenet và việc kế vị ngai vàng đã diễn ra khá êm ả từ cha sang trưởng nam hoặc từ anh sang em trai. Các vị vua nhà Plantagenet, những người theo truyền thuyết được cho là hậu duệ của Quỷ vương, hầu hết là những người năng động và là những nhà lãnh đạo lỗi lạc, mạnh mẽ, hiếu chiến, dũng cảm, công bằng và khôn ngoan. Họ có chung những đặc điểm nổi bật là mũi khoằm, tóc hung và tính khí dữ tợn.

Edward III (1327-1377) là vị vua điển hình của nhà Plantagenet – cao lớn, kiêu hãnh, oai nghiêm và khôi ngô với nét mặt như tạc, mái tóc dài và bộ râu dài. Sinh năm 1312, ông mới chỉ mười bốn tuổi khi vua cha, Edward II, bị phế truất và sát hại, và đến năm mười tám tuổi, ông đã đích thân nắm quyền kiểm soát nước Anh.

Năm 1328, Edward kết hôn với Philippa xứ Hainault, người đã sinh cho ông mười ba người con. Những vụ ngoại tình không thường xuyên của nhà vua không mấy ảnh hưởng đến cuộc hôn nhân hạnh phúc kéo dài bốn mươi năm này. Edward thừa hưởng tính khí nóng nảy khét tiếng của nhà Plantagenet, nhưng hoàng hậu đã cố gắng kiềm chế ông; trong một biến cố nổi tiếng vào năm 1347, bà đã ngăn cơn thịnh nộ của Edward để cứu mạng những tên trộm bị kết án ở Calais mà nhà vua bắt được sau một cuộc bao vây kéo dài.

Edward sống xa hoa trong các dinh thự hoàng gia mà ông đã mở rộng thêm, và triều đình của ông nổi tiếng với tinh thần hiệp sĩ. Edward đặc biệt sùng kính Thánh George, vị thánh bảo trợ của nước Anh, và đã thực hiện nhiều điều để thúc đẩy sự mộ đạo này. Năm 1348, ông lập ra tước vị cao nhất dành cho hiệp sĩ là Order of the Garter, để tôn vinh Thánh George.

Quan trọng hơn cả, Edward mong muốn giành được vinh quang bằng những chiến công lớn. Năm 1338, lo ngại Pháp xâm lược lãnh địa Aquitaine, trung tâm nghề buôn rượu phát đạt của nước Anh, ông tuyên bố nắm quyền nước Pháp, khẳng định mình là người thừa kế đích thực nhờ dòng dõi của người mẹ vốn là em gái vị vua cuối cùng của nhà Capet [vương triều cai trị nước Pháp từ 987 đến 1328]. Tuy nhiên, cổ luật Salic Franks vốn cấm phụ nữ kế vị hoặc truyền ngôi, và người Pháp đã trao vương miện cho em họ của Edward là Philip xứ Valois, người thừa kế nam của nhà Capet.

Việc Edward ghép biểu tượng hoa huệ của Pháp với con báo của Anh trên gia huy của mình đã dẫn đến cuộc xung đột mà sau này được gọi là Chiến tranh Trăm năm vì nó kéo dài liên tục trong hơn một thế kỷ. Dưới sự lãnh đạo của Edward, người Anh lúc đầu đã giành được một số thắng lợi: Sluys năm 1340, Crécy năm 1346 và Poitiers năm 1356. Đây là những trận chiến quan trọng đầu tiên mà các cung thủ người Anh thể hiện uy thế trước kỵ binh Pháp nặng nề giáp sắt. Tuy nhiên, những thành công ban đầu của người Anh không bền lâu, và vào năm 1360, Edward buộc phải trả lại một số vùng đất đã chiếm được theo các điều khoản của Hiệp ước Brétigny, kết thúc giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh này. Khi Edward qua đời, ngoài lãnh địa Aquitaine, lãnh thổ trên đất Pháp của ông chỉ có năm thành trấn và vùng đất xung quanh Calais mang tên Pale.

Triều đại của Edward III chứng kiến nhiều thay đổi. Nghị viện được chia thành viện Quý tộc và viện Thứ dân, bắt đầu tổ chức những cuộc họp thường xuyên và khẳng định quyền lực của mình thông qua các biện pháp kiểm soát tài chính. Chức năng chính của Nghị viện vào thời kỳ này là biểu quyết việc đánh thuế, và về mặt này, không phải lúc nào Nghị viện cũng thuận theo ý muốn của nhà vua. Năm 1345, các pháp viện được thiết lập cố định tại London chứ không còn lưu động theo nhà vua khắp vương quốc nữa. Năm 1352, lần đầu tiên tội phản nghịch được đưa vào luật. Năm 1361, cơ quan Tư pháp Trị an (Justice of the Peace) được thành lập – trong đó những người có địa vị và uy tín tốt ở địa phương được bổ nhiệm làm thẩm phán (magistrate) – và một năm sau, tiếng Anh thay thế tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ chính thức tại các pháp viện. Triều đại Edward cũng chứng kiến sự thịnh vượng của các tầng lớp thương nhân và sự khởi đầu của việc truyền bá giáo dục trong thường dân.

Vua Edward là nhà bảo trợ hàng đầu cho giới họa sĩ, văn sĩ và kiến trúc sư. Nguồn gốc của lối kiến trúc trực giao kiểu Anh (Perpendicular) có thể bắt nguồn từ triều đại này. Đây cũng là thời kỳ xuất hiện những tên tuổi tiên phong của nền văn học Anh như nhà thơ Richard Rolle, Geoffrey Chaucer, John Gower và William Langland. Trường ca Piers Plowman của Langland là bản cáo trạng về sự áp bức mà người nghèo phải gánh chịu sau đại dịch Cái Chết Đen, và về Alice Perrers, người tình tham lam khét tiếng đã thao túng Edward trong những năm tháng cuối đời.

Edward qua đời năm 1377. Khuôn mặt tượng gỗ, được rước trong tang lễ nhà vua hiện vẫn được lưu giữ ở tu viện Westminster, chính là chiếc mặt nạ đắp theo gương mặt Edward lúc băng hà, và qua khóe miệng xệ xuống ta có thể thấy được tác động của cơn đột quỵ khiến nhà vua qua đời.

Edward III có mười ba người con, trong đó có năm người con trai trưởng thành. Ông đã lo liệu cho họ bằng cách liên hôn với những nữ thừa kế người Anh và sau đó phong các con trai làm những công tước đầu tiên của nước Anh. Nhờ đó, ông đã tạo ra dòng dõi những đại quý tộc quyền lực có huyết thống hoàng gia, với những hậu duệ về sau sẽ tham gia vào cuộc chiến tranh đoạt ngai vàng.

Edward thường bị chỉ trích vì đã ban cho các con trai mình quá nhiều quyền lực, nhưng vào thời đó, nhà vua đương nhiên sẽ phải dùng hết khả năng của mình lo liệu và chu cấp đầy đủ để các con ông có thể duy trì những cơ ngơi và đội ngũ tùy tùng xứng đáng với địa vị hoàng gia của họ. Trong cuộc đời Edward, việc ông để các con của mình liên kết hôn với giới quý tộc cấp cao và nhờ vậy bảo đảm cho họ có được khối tài sản thừa kế đáng kể, đồng thời mở rộng thế lực hoàng gia, được coi là một công cuộc rất thành công. Năm 1377, viên Đổng lý đã nói ở phiên họp Nghị viện cuối cùng của Edward về lòng yêu thương và tin cậy trong hoàng tộc rằng “không vị vua Thiên Chúa giáo nào có được những người con trai như đức vua đã có. Nhờ ngài và các con trai của ngài, vương quốc này đã được cách tân, rạng danh và giàu có hơn bao giờ hết”.

Con trai cả, Edward xứ Woodstock, từ thế kỷ 16 đã nổi tiếng với biệt danh Vương tử Đen. Mới mười sáu tuổi, ông hoàng này đã được phong tước hiệp sĩ tại Crécy, và nhờ những chiến tích lừng lẫy trong mười năm tiếp theo, ông nổi tiếng là hiệp sĩ tài giỏi nhất trong các nước Thiên Chúa giáo. Biệt danh của ông có thể xuất phát từ bộ giáp phục màu đen hoặc, có lẽ đúng hơn, là do tính khí hung tợn của ông. Những năm về sau, do đau yếu triền miên, ông đã làm hoen ố danh tiếng của mình khi ra lệnh tiến hành vụ thảm sát tai tiếng những công dân vô tội ở Limoges. Ông qua đời trước vua cha vào năm 1376, để lại một người thừa kế, cậu bé Richard chín tuổi ở Bordeaux, người sẽ kế vị ông nội vào năm 1377 với vương hiệu Richard II. Một trong những điều trớ trêu của lịch sử là người kế vị vua Edward III lắm con nhiều cháu lại không có hậu duệ nào, một tình huống đã gián tiếp dẫn đến Chiến tranh Hoa hồng nửa thế kỷ sau.

Đọc bài viết

Trích đăng

Lancaster và York: Giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng

Published

on

Trích từ: Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York - Cuộc Chiến Vương Quyền Anh Quốc

Tác giả: Alison Weir

Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book

Phát hành: tháng 12.2024

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

./.

GIỚI THIỆU

Trong quá trình hoàn tất tác phẩm trước, cuốn The Princes in the Tower, tôi nhận ra rằng ở phương diện nào đó, tôi chỉ mới kể một nửa câu chuyện. Lúc ấy tôi đang viết về giai đoạn cuối của cuộc chiến mang cái tên hoa mỹ là Chiến tranh Hoa hồng, một cuộc xung đột kéo dài hơn ba mươi năm, từ 1455 đến 1487. Trên thực tế, có đến hai cuộc Chiến tranh Hoa hồng; lần đầu kéo dài từ 1455 đến 1471, giữa hai gia tộc Lancaster và York, và lần sau từ 1483 đến 1487, giữa nhà York và nhà Tudor. Giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng vốn chỉ được đề cập sơ lược trong The Princes in the Tower, cuốn sách mô tả khá chi tiết giai đoạn thứ hai của cuộc chiến này, thế nên tôi cảm thấy phần tiền truyện ấy vốn dĩ rất thú vị để viết tiếp. Vì vậy, cuốn sách này chính là câu chuyện xoay quanh hai gia tộc Lancaster và York thuộc giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng.

Trong suốt quá trình nghiên cứu, tôi đã xem xét nhiều nguồn tài liệu, cả cổ xưa lẫn hiện đại, và tất cả những nguồn hiện đại hầu như đều chỉ tập trung vào các khía cạnh quân sự và thực tiễn về chủ đề tôi viết. Cuốn sách này đương nhiên sẽ đề cập đến những vấn đề đó, với khá nhiều đoạn đi sâu vào chi tiết, nhưng mục đích chính của tôi là khắc họa vai trò của con người trong lịch sử – những nhân vật có liên quan, những vai chính của một trong những mối hận thù kéo dài nhất và có sức hấp dẫn nhất lịch sử nước Anh.

Trung tâm của cuộc chiến phe phái đẫm máu này là hình ảnh đáng thương của nhà vua tâm thần bất ổn Henry VI, sự cai trị kém cỏi và trí lực thiểu năng của ông đã khiến chính trị rối ren, dân chúng ta thán, các đại quý tộc bất hòa với nhau, dẫn đến chiến loạn liên miên và một trận ác chiến tranh giành ngôi vua. Đối thủ chính của Henry là Richard Plantagenet, Công tước xứ York, người lẽ ra phải là vua, theo luật trưởng nam thừa kế thời đó. Sau cái chết của Công tước York, quyền thừa kế ngai vàng của ông được trao cho con trai, người về sau trở thành vua Edward IV, một bạo chúa háo sắc dẫn đến sự sụp đổ của nhà Lancaster.

Cuốn sách này cũng là câu chuyện về cuộc tranh đấu ác liệt và ngoan cường của một người phụ nữ vì quyền lợi của con trai mình. Bị kẻ thù buộc tội đã đem một đứa con hoang đặt vào chiếc nôi hoàng gia, vợ vua Henry – hoàng hậu Margaret xứ Anjou – đã đứng lên chiến đấu vì vương triều Lancaster trong suốt nhiều năm, chống lại những khó khăn dường như không thể vượt qua nổi để bảo vệ ngôi vua của chồng và con trai mình. Bản thân điều này rất đáng chú ý, vì bà là một người phụ nữ trong thế giới hung bạo của đàn ông, nơi hầu hết nữ giới đều bị coi là những món hàng hóa có thể trao tay, và không có tư cách tham chính.

Còn rất nhiều khuôn mặt người trong tấn tuồng phản trắc và xung đột sẽ diễn ra dưới đây. Con trai của Margaret, Edward xứ Lancaster, vốn tính hung bạo từ nhỏ, đã khiến những người cùng thời không khỏi bàng hoàng trước sự nhẫn tâm sớm bộc lộ của y. Richard Neville, Bá tước xứ Warwick – “Warwick Kẻ Buôn Vua” – là nguyên mẫu của dạng quyền thần hùng mạnh quá mức cuối thời Trung cổ, người đã dựng lên và phế truất các vị vua, thế nhưng lòng trung thành của ông ta, suy cho cùng, chỉ dành cho chính bản thân mình. Chiến tranh Hoa hồng không chỉ dẫn đến sự sụp đổ của một vương triều mà còn cả những đại quý tộc như Warwick.

Tôi đã cố gắng mô tả sâu sát các thành viên của hai gia tộc Lancaster và York như những con người thực sự, có thể nhận diện qua cá tính và điểm yếu của từng người, chứ không chỉ qua những cái tên trên cây gia phả rối rắm. Nhà Beaufort, những đứa con hoang của John xứ Gaunt, hống hách hệt như những ông hoàng trước triều đình và, theo một số người, trên chiếc giường của hoàng hậu. Nhà Tudor cũng là dòng dõi hoàng tộc đáng ngờ, và – giống như nhà Beaufort – trung thành hết mực với nhà Lancaster, gia tộc mà sau này họ nhận quyền thừa kế từ đó. Cuốn sách nhắc đến những vị vua – như Richard II loạn thần và ngông cuồng, kẻ soán ngôi Henry IV, triều đại của ông ta bị hủy hoại bởi các cuộc nổi loạn và bản thân ông thì bị bệnh tật hành hạ; hay chiến binh lạnh lùng Henry V, người hùng của dân chúng, người đã phán đoán sai chính sách đối ngoại dẫn đến đại họa cho con trai mình, Henry VI. Và những vị hoàng hậu: Katherine xứ Valois kiêu sa và vô luân, người tìm kiếm tình yêu với một cận vệ xứ Wales sau cái chết của chồng là vua Henry V; hay Elizabeth Wydville, với nhan sắc lạnh lùng che giấu lòng tham và sự tàn bạo. Bên cạnh những nhân vật này, câu chuyện của chúng ta còn tràn ngập những con người sinh động, bí ẩn hoặc bi thảm, từ Jack Cade khét tiếng, kẻ cầm đầu một cuộc dấy loạn, đến John Tiptoft tàn ác, Bá tước xứ Worcester; và từ rất nhiều lãnh chúa hùng mạnh cho đến hai cô con gái yếu đuối và xấu số của Warwick, Isabel và Anne Neville. Tất cả đều liên quan, bằng cách này hay cách khác, đến cuộc xung đột dữ dội này. Đây quả thực là trường đoạn lịch sử của các phe phái, nhưng chính những người tạo nên các phe phái đó đã khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn đến vậy.

Lịch sử Chiến tranh Hoa hồng đã được thuật lại vô số lần bởi nhiều sử gia, nhưng ngày nay, hẳn sẽ không còn hợp thời nếu nhìn theo quan điểm của nhà Tudor mà cho rằng nguồn gốc của Chiến tranh Hoa hồng nằm ở việc phế truất Richard II, sự kiện xảy ra từ hơn năm mươi năm trước khi cuộc chiến này bùng nổ. Tuy nhiên, thực sự thì nguồn gốc của cuộc xung đột có thể truy ngược đến tận thời điểm đó; để hiểu được các nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh Hoa hồng và di sản triều đại của các nhân vật chính, ta cần ngược lại xa hơn nữa, đến thời kỳ dòng dõi đại quý tộc mang dòng máu hoàng gia được sáng lập bởi vị vua nhiều con cái nhất của vương triều Plantagenet, Edward III. Do đó, cuốn sách này không chỉ thuật lại câu chuyện về Chiến tranh Hoa hồng mà còn bàn về hai nhà Lancaster và York cho đến năm 1471.

Những nguồn sử liệu về thời kỳ này rất ít ỏi và thường không mấy rõ ràng, tuy nhiên, chừng đó nghiên cứu đã được thực hiện trong hàng trăm năm qua cũng đủ để soi sáng đôi chút cho chúng ta về giai đoạn thường được gọi là thời chạng vạng của thế kỷ 15. Nhiều ngộ nhận đã bị loại bỏ, nhưng dù vậy cuộc xung đột vương triều phức tạp này vẫn khiến nhiều người nhầm lẫn. Mục đích xuyên suốt của tôi là loại bỏ sự nhầm lẫn đó và cố gắng trình bày câu chuyện theo trình tự thời gian, nhằm làm rõ các vấn đề về việc kế vị ngai vàng vào thời đại mà không có quy tắc thừa kế nhất định nào được áp dụng triệt để. Tôi cũng cố gắng khiến cho giai đoạn thế kỷ 15 này trở nên sống động bằng cách đưa vào càng nhiều càng tốt những chi tiết về đời sống đương thời trong chừng mực khuôn khổ số trang cho phép, nhằm khiến cho chủ đề này phù hợp với mọi độc giả, dù có chuyên môn học thuật hay không. Nhưng chủ yếu là tôi cố gắng thuật lại một câu chuyện phi thường và tàn khốc về những cuộc tranh giành quyền lực ngôi cao có can dự đến một số nhân vật lôi cuốn nhất trong lịch sử nước Anh.

Câu chuyện này bắt đầu vào năm 1400 với vụ sát hại một vị vua và kết thúc vào năm 1471 với vụ sát hại một vị vua khác. Vụ giết người được cho là kết quả trực tiếp từ vụ kia. Câu chuyện về những gì đã xảy ra từ năm 1400 đến năm 1471, vốn được thuật lại trong cuốn sách này, sẽ là lời hồi đáp cho câu hỏi: Như thế nào?

Alison Weir

Surrey

tháng Hai 1995

Đọc bài viết

Trích đăng

Vào bếp nấu chè trôi nước ngũ sắc đưa ông Táo về trời – Trích “Thơm thảo xôi chè”

Published

on

Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, ông Công ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Trời để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian cả việc tốt lẫn việc xấu và những gì chưa làm được. Từ đó, Thiên đình sẽ đưa ra thưởng phạt rõ ràng cho từng gia đình. Xuất phát từ tín ngưỡng đó, lễ đưa ông Công ông Táo về trời (hoặc gọi ngắn gọn là đưa ông Táo về trời) luôn được tiến hành trọng thể.

Trong ngày này, các gia đình thường làm lễ tiễn ông Táo về trời bằng cách thả cá chép. Ngoài ra, mọi người cũng làm mâm cỗ cúng để bày tỏ lòng thành kính với Táo Quân. Trong Thơm Thảo Xôi Chè, nghệ nhân bánh dân gian Trần Thị Hiền Minh đã khéo léo chia sẻ công thức nấu chè trôi nước ngũ sắc, một món ăn vừa đẹp mắt, vừa ngon miệng và rất thích hợp để bày mâm cỗ cúng ông Táo. Cùng Phương Nam Book tìm hiểu cách làm món này nhé!

CHUẨN BỊ NGUYÊN LIỆU
500g bột nếp
100g khoai lang tím
150g bí đỏ
300g khoai lang trắng
Nước cốt lá dứa, nước lá cẩm
400g đậu xanh bóc vỏ
150g đường cát
10g muối
100ml nước cốt dừa
Phần nước cốt dừa:
300ml nước cốt dừa
700ml nước dão dừa
20g bột gạo
20g bột bắp
5g hành lá
800g đường cát (nấu chè)
150g đường cát (nấu nước cốt dừa)
100g mè trắng
3g muối
100g gừng sẻ

THỰC HIỆN

Sơ chế:
• Mè rửa sạch, rang hoặc nướng trong lò nướng nhiệt 150 độ C đến khi vàng thơm.
• Gừng gọt vỏ, rửa sạch, xắt khoanh mỏng.
• Khoai lang, bí đỏ luộc chín, giã nhuyễn, để riêng từng phần. Chia bột thành 5 phần bằng nhau. Mỗi phần nhồi khoai lang và màu tương ứng cho hòa quyện.
• Dùng nước ấm nhồi với bột nếp đã trộn kỹ theo từng màu, nhồi nhanh tay để bột dẻo. Khi bột gần mịn đều, thêm nước từ từ tránh làm nhão bột, rồi để bột nghỉ 30 phút.
• Đậu xanh vo sạch, ngâm nở 2 giờ, vo lại cho hết nước chua rồi nấu chín, giã nhuyễn. Xào đậu xanh với 100ml nước cốt dừa và 100g đường trên lửa vừa, thêm 10g muối vào cho đậu béo bùi, đậm vị hơn. Khi đậu xanh không dính tay thì tắt bếp, cho hành lá cắt nhuyễn vào trộn đều. Vo viên đậu bằng cỡ trái chanh nhỏ.

Gói viên chè:
• Chia đều bột nếp, mỗi viên khoảng 30g, gói nhân đã chuẩn bị sẵn.
• Bắc nồi nước sôi luộc các viên chè. Khi chín viên chè sẽ nổi lên mặt nước, nấu thêm 2 phút cho viên chè chín kỹ rồi vớt ra ngâm vào nước lạnh.

Nấu chè:
• Cho 2 lít nước vào nồi cùng với 600g đường và vài lát gừng, bắc lên bếp nấu sôi.
• Cho các viên chè vào nồi nấu sôi chừng 5 phút để viên chè thấm đường và vị gừng, nhắc xuống.

Nấu nước cốt dừa:
• Cho nước dão dừa, đường cát, bột gạo, bột bắp, muối và vài cọng lá dứa vào nồi khuấy đều rồi mở bếp ở mức lửa nhỏ, nấu đến khi sôi, khuấy đều tay.
• Tiếp theo chế thêm nước cốt dừa, để hỗn hợp sôi lại, tắt bếp liền.

YÊU CẦU THÀNH PHẨM
• Nước đường trong, ngọt thanh, thơm dịu mùi lá dứa.
• Các viên chè dẻo mềm, không bị nứt hay nhão bề mặt.

Khi ăn, múc chè ra chén, chan nước cốt dừa vào, rắc thêm ít mè rang.

Chè trôi nước ngũ sắc không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự đầy đủ, may mắn và sự hòa hợp của năm mới. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh của đường, vị béo của nước cốt dừa và độ dẻo dai của vỏ bánh trôi kết hợp hài hòa với nhân đậu xanh thơm ngon.

Thơm Thảo Xôi Chè là món quà dễ thương dành tặng những ai đam mê nấu nướng bởi nó không chỉ đẹp về hình thức mà còn hấp dẫn về nội dung. Ngoài việc hướng dẫn tỉ mỉ các công thức nấu, tác giả còn khéo léo thuật lại cuộc phiêu lưu ẩm thực qua hành trình tìm kiếm các sản vật quý địa phương. Cuốn sách dù đơn sơ, mộc mạc nhưng đã phần nào truyền tải thành công tình yêu nghề của người đầu bếp và trên tất cả là sự tinh tế của nền ẩm thực nước nhà.

Mời bạn tìm mua sách tại đây. Nếu có làm theo các công thức trong sách thì bạn nhớ chia sẻ cho Bookish biết với nha!

Chúc bạn một mùa Tết bình an và sung túc bên gia đình.

Đọc bài viết

Cafe sáng