Có lẽ trong mỗi chúng ta, ai nấy đều có một miền kí ức riêng gắn liền với âm nhạc Trịnh Công Sơn dù ít dù nhiều. Ông không chỉ tạo tác nên những giai điệu sâu lắng, đầy cảm xúc; lời nhạc ông viết ra còn rất thơ, với vô số cách dùng từ mới lạ, làm giàu thêm cho tiếng Việt như: nắng thủy tinh, tuổi đá buồn, tay măng trôi trên vùng tóc dài, rừng xưa đã khép, vết sầu khắc trên da… Chính vì vậy, đã có nhiều cuốn sách không chỉ viết về âm nhạc, cuộc đời ông mà còn phân tích cặn kẽ thi tính trong ca từ của nhạc Trịnh. Để hiểu rõ hơn về người nhạc sĩ thiên tài này dưới nhiều góc độ khác nhau, Bookish đã lập một danh sách các tác phẩm không thể bỏ qua nếu bạn yêu mến nhạc Trịnh Công Sơn. Mình cùng tham khảo nhé.

1. Trịnh Công Sơn – Một Nhạc Sĩ Thiên Tài

Ngay cả với người đã cống hiến rất nhiều cho đời như Trịnh Công Sơn, thì vẫn nguyên khối dở dang còn lại giữa người ra đi và người ở lại. Lòng càng lớn, tài càng cao thì ý nguyện càng nhiều. Làm sao chẳng dở dang? Bao nhiêu biểu hiện tiếc thương mến mộ của người sống là bấy nhiêu sự níu kéo bất lực, bấy nhiêu mối giao tình sửa soạn chùng xuống.

Cái dở dang ấy là một ẩn số, suốt đời là một con số chưa biết và sẽ không bao giờ biết. Đời sống chúng ta ngày một ngày hai sẽ cộm lên những số chưa biết như thế này để cho từng dòng người, từng thế hệ nương theo, truy tìm.

2. Tâm Tình Với Trịnh Công Sơn

Bửu Ý Là người bạn thân thiết của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và là một học giả uyên thâm, một nhà “Huế học” với giọng văn giàu chất trí tuệ, suy tưởng mà vẫn mềm mại, những trang sách của ông có một sức hút riêng và làm người đọc tin cậy.

Trong Tâm Tình Với Trịnh Công Sơn, nhờ sự tinh lọc của tác giả, chúng ta có thể “gặp lại” Trịnh Công Sơn với đầy đủ chi tiết đời sống, tính cách, tâm trạng cùng những giá trị mà Trịnh Công Sơn để lại cho đời.

3. Thư Tình Gửi Một Người

Tập sách gồm toàn bộ thư từ và hình ảnh liên quan mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã gửi cho Ngô Vũ Dao Ánh – người con gái đã là nhân vật trong nhiều khúc tình ca của nhạc sĩ từ năm 1964 đến năm 1989.

Có thể nói qua tập sách người đọc sẽ hiểu hơn con người và hoàn cảnh ra đời của những nhạc phẩm của Trịnh Công Sơn, đặc biệt là sự chuyển hóa trong nhận thức của nhạc sĩ.

4. Trịnh Công Sơn Và Bob Dylan – Một Đối Chiếu Về Tôn Giáo, Chiến Tranh Và Tình Yêu

Bằng phương pháp đối chiếu văn hóa và sử dụng chuyên ngành Ngôn ngữ học ứng dụng, tác giả John C. Schafer đặt Trịnh Công Sơn bên cạnh Bob Dylan để giải quyết các câu hỏi: Liệu Trịnh Công Sơn có phái là một Bob Dylan của Việt Nam hay không?; có những tương đồng, dị biệt nào giữa họ trong tư cách nghệ sĩ và con người xã hội?…

Một “sân khấu” được dựng lên với những cuộc khảo sát thú vị trên các phương diện: tôn giáo, chính trị, chiến tranh, tình yêu và chung quy là hai bối cảnh văn hóa đã hun đúc nên hai tài năng này. Từ đó, không chỉ vấn đề tiểu sử cá nhân, tiểu sử nghệ thuật, cá tính sáng tạo, vai trò trí thức của Trịnh Công Sơn và Bob Dylan được trình bày cụ thể, lý tính, mà cuốn sách này còn tái hiện một bức tranh thời đại biến động qua những tương đồng, dị biệt của hai nhân vật lớn thuộc về hai nền văn hóa, đặc biệt trong bối cảnh xung đột, chiến tranh những năm 1960-1970..

Cuốn sách không dừng lại ở những vấn đề thuộc phạm vi âm nhạc, mà xa hơn, soi tỏ một phông nền thời cuộc. Từ đó có thể lý giải vì sao Trịnh Công Sơn và Bob Dylan đã trở thành hai tượng đài vượt ra khỏi khuôn khổ nền văn hóa của mình.

5. Đằng Sau Những Nụ Cười

Không viết theo bất cứ một trình tự nào, các câu chuyện kể trong Đằng sau những nụ cười như những đường nét riêng biệt lúc có lúc không nhưng gắn kết trong những nhớ quên của bức tranh kí ức. Trong bức tranh ấy, hiện rõ tình yêu lớn của nữ ca sĩ với Trịnh Công Sơn.

Hai người từng đi cùng nhau trong những ngày rất trẻ, yêu thương nhau bằng một tình yêu rất đỗi lạ kỳ. Đến với nhau như một mối lương duyên hạnh ngộ. Và suy tư có lẽ sẽ còn kéo dài dai dẳng suốt phần còn lại của cuộc đời. “Ngày đó… ngày đó chúng tôi còn trẻ và rất gắn bó. Có ai trong chúng tôi nghĩ rằng có một ngày nào đó lại phải thương nhớ nhau từng phút giây. Hồn xa rồi, người ta còn có thể sống được không? Trái tim ngưng đập rồi người ta có thể nào không chết? Chúng tôi đã đến với nhau một lần. Chỉ một lần nhưng xin đủ cho một đời…”

6. Trịnh Công Sơn – Tôi Là Ai, Là Ai…

Trịnh Công Sơn – Tôi Là Ai, Là Ai… gồm những bài viết dưới dạng kỷ niệm, hồi ức, cảm tưởng, nghiên cứu về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và những ca khúc của ông, phần lớn đã được công bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng từ trước và sau ngày ông mất, của các tác giả là nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhạc sĩ, họa sĩ, ở trong và ngoài nước.

Mỗi người dưới góc nhìn riêng đã bày tỏ tình cảm, suy tư và nhận thức của mình về cuộc đời và những ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

7. Trịnh Công Sơn và Cây Đàn Lyre Của Hoàng Tử Bé

Trịnh Công Sơn và Cây Đàn Lyre Của Hoàng Tử Bé là cuốn sách viềt về Trịnh Công Sơn, do một người bạn từ thời thiếu niên của nhạc sĩ họ Trịnh viết.

Thông qua tập sách, người đọc sẽ được biết về Trịnh Công Sơn tuổi ấu thơ, những tư tưởng ảnh hưởng đến quan niệm triết học của nhạc sĩ họ Trịnh, tuổi thanh niên với nghề gõ đầu trẻ ở Bảo Lộc và những năm tháng trốn lính lao đao hết Huế đến Sài Gòn, những nghi ngại đến từ hai phía và con người Trịnh Công Sơn trong những năm tháng hòa bình.

Cuốn sách được viết dưới nhiều thể loại văn học như truyện ngắn, tản văn, hồi ức, chuyện kể… hình thành nên một tác phẩm về một con người – con người Trịnh Công Sơn.

8. Như những dòng sông

Trong những năm 60 của thế kỷ trước, tên tuổi Trịnh Công Sơn thường xuất hiện trên những tạp chí uy tín ở nước ngoài như New York Times, Le Monde, Figaro… và báo chí Mỹ từng so sánh anh là một Bob Dylan của Việt Nam. Trong nhiều cuộc trả lời phỏng vấn báo chí trong cũng như ngoài nước, Trịnh Công Sơn chỉ nói đến những mơ ước của anh về quê hương, về bạn bè, về tình yêu… Anh không bao giờ đề cập đến chính trị, đơn giản chỉ vì anh không quan tâm đến chính trị.

Trong cuộc đời nổi tiếng khá sớm của mình, Trịnh Công Sơn đã trải qua rất nhiều kinh nghiệm về nhân tình thế thái, đã quen biết với vô số nhân vật tiếng tăm của cả hai chế độ. Trong tất cả các mối quan hệ ấy, anh chỉ nợ người đời ân tình mà không mang nợ vật chất. Anh vẫn e ngại những ngộ nhận, nhưng không bao giờ coi a là kẻ thù. Suốt một cuộc đời tha thứ và nhường nhịn, đó là những đức tính không phải ai cũng có thể có được.

9. Trịnh Công Sơn & Bob Dylan – Như Trăng Và Nguyệt?

Đã có nhiều sách viết về Trịnh Công Sơn và cố gắng giải mã những huyền thoại cũng như đưa ra cách hiểu về cuộc đời âm nhạc của người nhạc sĩ này. Tuy nhiên, Trịnh Công Sơn hiện diện như thế nào ở góc độ một người nước ngoài, đặc biệt là một người Mỹ đã từng trải qua thời nhạc sĩ sống, thì cuốn sách này có lẽ là một trong số ít ỏi đã nói đến, và hơn thế, phân tích một cách chi ly mà bao quát.

Tác giả quyển sách này, John Schafer, là giáo sư dạy môn văn chương đối chiếu tại Đại Học Humboldt, California, từng viết nhiều bài nghiên cứu về văn chương Việt Nam. Ông đã chọn điểm nhìn so sánh giữa Trịnh Công Sơn và Bob Dylan, một so sánh tưởng chừng có lý để rồi chỉ ra rằng, đây là hai con người hoàn toàn khác nhau, cả về cá tính âm nhạc lẫn tâm thế.

Bob Dylan là hào quang trong lịch sử âm nhạc Mỹ của những năm chiến tranh Việt Nam, người đã dẫn đầu, bằng âm nhạc, phong trào chống chiến tranh và đòi quyền bình đẳng công dân ở Mỹ, vào năm 2011 đã có một buổi biểu diễn trong dịp kỷ niệm mười năm ngày mất của Trịnh Công Sơn. Nhưng Dylan là người như thế nào và âm nhạc của ông có gì để chia sẻ với những bản tình ca và ca khúc phản chiến của Trịnh?

Cuốn sách so sánh những bài hát, những trường liên tưởng nghệ thuật, và cặp đôi nhạc sĩ – ca sĩ ở cả hai bên để làm rõ lên rằng, dù đều là nhạc sĩ – thi sĩ nhưng Bob Dylan và Trịnh Công Sơn đã có những con đường khác nhau. Ảnh hưởng của Kitô giáo lên Dylan hay Phật giáo nơi Trịnh là những ánh sáng soi rọi cho các tác phẩm của họ, và sự trải nghiệm của mỗi người trong hoàn cảnh chiến tranh đưa đẩy họ đến vị trí tiêu biểu cho cảm thức của thế hệ.

Cuốn sách đặc biệt ở chỗ là tiểu luận của một giáo sư người Mỹ đã từng dạy học ở Huế những năm 1960, và được người bạn đời người Việt dịch, và có lời giới thiệu của một người yêu nhạc Trịnh Công Sơn bằng sự thông tuệ sâu sắc là giáo sư Cao Huy Thuần. Có thể nói, cuốn sách còn là cuộc gặp gỡ Trịnh Công Sơn từ ba lục địa, nơi nhạc Trịnh vẫn được hát và yêu thích như thuở nào.

Hết.