Book trailer

Khát khao cây cỏ: Mối quan hệ tương hỗ giữa con người và thiên nhiên dưới góc nhìn thực vật

Published

on

khat-khao-cay-co

Dưới ngòi bút cô đọng, trang nhã của Michael Pollan, tác phẩm Khát khao cây cỏ (Phương Nam Book, NXB Thế Giới) đã trình bày nhiều kiến thức khoa học chuyên sâu và những tham khảo đa ngành sống động. Tất cả đều góp phần soi sáng quan điểm cốt lõi của ông, đó là: con người và thiên nhiên luôn gắn liền với nhau trong sự tiến hóa chung của dòng chảy lịch sử tự nhiên.

Tác phẩm Khát khao cây cỏ mang tầm nhìn bao quát, nêu bật quá trình đồng tiến hóa của chúng ta đã len lỏi vào thiên nhiên. Bốn ham muốn của con người thể hiện qua bốn loài thực vật, đó là: vị ngọt trong câu chuyện về cây táo, tình yêu cái đẹp dành cho hoa tulip, ham muốn sự say sưa (thoát tục) ẩn chứa trong cây cần sa, khả năng kiểm soát thông qua cây khoai tây. Đọc những lời văn của Michael Pollan, bạn sẽ nhận thấy rằng cây cối không chỉ là giống loài của rừng rậm hoang sơ, mà còn là sinh vật gần gũi, có thể điều khiển cảm xúc con người.

Mối quan hệ tương hỗ giữa con người và thiên nhiên từ góc nhìn thực vật

Từ xưa đến nay, cây cối và con người luôn học cách tương hỗ nhau: Mỗi bên thực hiện cho bên còn lại những điều tự thân không thể làm, và quá trình thương thảo ấy đã biến đổi cũng như cải thiện số mệnh chung của cả hai. Mở đầu chương 1, Michael Pollan ngược dòng ngược thời gian và chia sẻ với độc giả câu chuyện về người nông dân huyền thoại nước Mỹ – John Chapman, ông đã gieo trồng những cây táo – loài thực vật đại diện cho vị ngọt trong quần thể cây cối.

John Chapman sống từ cuối thế kỷ 18 đến thế kỷ 19, là một nhà cách mạng và đồng thời cũng là một người làm vườn. Ông được ca ngợi vì có nhiều đức tính tốt, và niềm đam mê bất tận với nhiều chủng loại táo khác nhau. Được mệnh danh là người nông dân tiên phong gieo trồng táo, những năm 1830, John Chapman đã đi chu du và vận hành một chuỗi vườn ươm hạt táo trải dài khắp các bang nước Mỹ từ bắc Pennsylvania, qua miền trung Ohio, đến tận Indiana. Ông già chân đất với bộ trang phục vải bố đã qua đời vào năm 1845, để lại khối tài sản kếch xù.

Từ câu chuyện về nhân vật huyền thoại John Chapman, tác giả Michael Pollan đã diễn tả đậm nét những đặc điểm sinh học tiến hóa của cây táo – vị ngọt. Ông có đoạn viết: “Bằng cách bao bọc hạt trong lớp thịt quả ngọt ngào giàu dinh dưỡng, những cây ăn trái như cây táo đã khéo léo lợi dụng việc mê vị ngọt của các loài thú có vú để đổi lấy đường trong quả. Các loài thú đã vận chuyển hạt đi xa, giúp mở rộng biên độ lãnh thổ của cây táo. Sự hợp tác trong cuộc thương thảo lớn nhằm cùng nhau tiến hóa, các loài thú mê ăn ngọt và những loài cây cho ra quả to, ngọt đã sánh vai nhau nhân giống, phát triển, tiến hóa thành những giống loài như ngày nay, trong đó có cả loài người chúng ta”.

Trong tác phẩm Khát khao cây cỏ của Michael Pollan, cây cối và con người được đặt trong mối quan hệ phụ thuộc đôi bên. Trước khi đưa ra kết luận này, tác giả chỉ ra rằng, chúng ta thường chia thế giới thành chủ thể và mục tiêu. Và trong khu vườn, cũng như tự nhiên nói chung, loài người thường giữ vai trò chủ thể. Ngay cả trong ngôn ngữ mà chúng ta dùng để miêu ta mối quan hệ này cũng rất rõ ràng: tôi chọn cây, tôi nhổ cỏ, tôi thu hoạch. Nhưng theo Michael Pollan, con người cũng như các loài động vật khác, khi xét trong mối quan hệ đối với cây cối thì đều có tính chất đồng tiến hóa, tương hỗ lẫn nhau.

Khát khao cây cỏ, tác giả Michael Pollan đã so sánh mối quan hệ đồng hưởng lợi giữa con người và các loài thực vật cũng có phần tương tự như mối quan hệ giữa con ong và loài hoa. Ong thu phấn hoa để làm mật, cùng lúc đó gieo rắc phấn đến các nơi khác, giúp cây mẹ duy trì nòi giống. Bắt nguồn từ ý tưởng này, tác giả kết nối các nhu cầu, cũng là ham muốn chính yếu của con người: vị ngọt, cái đẹp, say sưa và kiểm soát – với những loài cây có thể thỏa mãn các nhu cầu ấy: cây táo, hoa tulip, cây cần sa và cây khoai tây.

Bằng cách kể câu chuyện về bốn loài thực vật này, Michael Pollan cho thấy cây cối đã cố gắng tiến hóa như thế nào để đáp ứng các nhu cầu căn cốt của con người. Về phía con người, nhờ được hưởng lợi từ cây mà càng ra sức nhân giống, giúp cây phát triển thuận lợi. Như vậy, câu hỏi đặt ra là, trong mối quan hệ giữa người và cây – ai mới là kẻ nắm giữ vai trò chủ chốt, và ai đã thực sự thuần hóa ai?

Đáp án của Michael Pollan là: “Tôi nhận ra rằng vấn đề giữa tôi và củ khoai đang trồng cũng chẳng khác là bao nhiêu. Cả hai đều là cộng sự trong mối quan hệ đồng tiến hóa, và vẫn luôn như thế kể từ buổi bình minh của nền nông nghiệp từ 10.000 năm về trước”.

Xuyên suốt quyển sách, Michael Pollan gợi ý những phương thức để con người có thể bày tỏ lòng quý trọng với tự nhiên. Vì chỉ có như thế, ta mới đủ rung động để cảm nhận được những thanh âm, sắc màu, hương vị đẹp đẽ muôn hình vạn trạng của cuộc đời. Sức sống của cây cối, những kết nối tuyệt diệu, giúp chúng ta biết cách sinh tồn trong nhịp điệu hài hòa giữa các mối quan hệ bắt nguồn từ bản chất cốt lõi và vẻ đẹp của cuộc đời

Con người có thể kiểm soát thiên nhiên hoang dã, nhưng tính hoang dã thì không

Trong chương 4 có tiêu đề là Ham muốn kiểm soát, Michael Pollan đã chỉ ra mặt trái của nông nghiệp biến đổi gene. Tác giả dẫn chứng rằng, hơn 20 triệu héc-ta đất nông nghiệp ở Mỹ đã được dùng để trồng hoa màu biến đổi gene, chủ yếu là bắp (ngô), đậu nành, bông và khoai tây. Tất cả đều được biến đổi để sản sinh ra chất diệt côn trùng, kháng thuốc diệt cỏ. Trong tương lai gần, chúng ta sẽ nhìn thấy giống khoai tây được biến đổi gene để hút ít dầu mỡ hơn khi rán, giống ngô chịu hạn, giống cỏ phủ vườn không cần cắt xén, giống gạo vàng giàu vitamin A, giống chuối và khoai tạo ra nguồn vaccine…

Khi con người tiến đến mục tiêu ham muốn kiểm soát trong công cuộc chinh phục thiên nhiên, họ đã tạo nên một sự hỗn loạn mới. Thiên nhiên hoang dã có thể kiểm soát nhưng tính hoang dã thì không. Mỗi lớp đất cày xới lại nảy sinh một loài cỏ dại mới, mỗi loại thuốc trừ sâu lại kích thích sự kháng cự của sâu bệnh. “Nông nghiệp về bản chất là sự tinh giản đến thô bạo, thâu vén thiên nhiên hỗn tạp thành thứ nằm trong tầm kiểm soát; bắt đầu từ việc lọc ra một số ít giống cây để trồng thành luống đều đặn”, tác giả Khát khao cây cỏ viết.

Tự nhiên có tiếng nói đầy quyền năng. Và tự nhiên không tồn tại riêng lẻ. Cây, cỏ, đất, nước, không khí, hệ sinh vật, phân bón, chất mùn, nấm… và con người nói chung lẫn người làm vườn nói riêng đã liên kết lại với nhau một cách tinh tế và kỳ diệu để tạo nên những bông hoa tinh khôi, những luống rau xanh tươi, các loại hoa quả ngọt… Và từ đó, mỗi chúng ta vừa làm vườn, vừa quan sát lắng nghe để góp vào một đôi tay hỗ trợ phục hồi hệ sinh thái bền vững.

Michael Pollan cũng chia sẻ những năng lượng tích cực từ việc tự trồng khoai tây tại vườn nhà của mình rằng: “Tôi yêu phút giây đầu tiên khi vừa xới đất, trông thấy những củ khoai màu nâu sáng lăn mình khỏi lớp đất đen. Sau khi đã nhặt hết những củ dễ thu hoạch nằm ở lớp đất trên, bạn nên để xẻng qua một bên. Nếu đào không cẩn thận bạn sẽ xắn xẻng và làm nát những củ mọc sâu bên dưới. Hãy đào lên bằng tay, thọc những ngón tay vào sâu trong thớ đất mịn, cảm nhận những hình khối ngủ yên trong lòng đất. Việc ngửi một củ khoai tây sống cũng chính là cách ta đánh dấu đường biên giữa tính thuần hóa và tính hoang dã”.

Sự sinh tồn của cây cỏ là thứ ngọt ngào nhất, đẹp đẽ nhất, hay gây say mê nhất – một sự cho và nhận giữa ham muốn của con người và các cá thể trong vũ trụ thực vật. Quá trình này đòi hỏi cả hai bên cùng tham gia, mặc dù vô thức hay ý thức, con người và thiên nhiên luôn “cùng hội cùng thuyền”, gắn bó với nhau trong sự tiến hóa chung của dòng chảy lịch sử tự nhiên. Michael Pollan tâm sự: “Tôi hy vọng rằng, khi gấp cuốn sách này, bạn sẽ nhìn những thứ ngoài kia theo cách khác đi, cụ thể, khi bạn nhìn thấy một cây táo bên đường hay một bông hoa tulip trên bàn, chúng sẽ không còn xa lạ hay tách biệt nữa. Việc nhìn chúng như đồng đội sẵn lòng cùng nhau phát triển đồng nghĩa với việc ta tự nhìn mình khác đi: Con người cũng là đối tượng chịu ảnh hưởng của những ham muốn và dự định của loài khác…”.

Trích đoạn

“Chúng ta đã đối xử tử tế với hoa. Đổi lại, hẳn ta nhận được thú vui về giác quan, nguồn dinh dưỡng từ quả và hạt, và một bầu trời mới các ẩn dụ thi ca. Nhưng khi nhìn sâu hơn vào một bông hoa chớm nở, ta tìm thấy nhiều hơn thế: Lò luyện cái đẹp, nếu không nói là nghệ thuật, thậm chí thi thoảng là cái nhìn thoáng qua về bản chất cuộc sống. Khi ngắm một bông hoa, bạn thấy điều gì? Hãy nhìn sâu vào bản chất hai mặt của tự nhiên – năng lượng cạnh tranh giữa sự sáng tạo và phân hủy, xu hướng tìm đến hình thái phức tạp và lực kéo hướng tới sự giản đơn.”

“Chỉ những bông hoa khỏe nhất mới nở tưng bừng nhất và có mật ngọt nhất, qua đó đảm bảo lượng ong ghé thăm đông nhất – nên cũng có số lần thụ phấn và sinh sản cao nhất. Theo cách hiểu ấy, hoa vẫn chọn ‘bạn tình’ dựa trên sức khỏe, chỉ là thông qua trung gian loài ong mà thôi.”

“Bước chân vào vườn hoa, thậm chí chỉ là một bãi cỏ hoa nở rộ, là khung cảnh thay đổi ngay tức khắc. Này, chuyện gì đang xảy ra ở đây vậy? Có cái gì đó mà ngay cả con ong hay chú bé khù khờ nhất cũng nhận ra, một cái gì đó đặc biệt. Ta tạm gọi cái gì đó là sự khuấy động của cái đẹp. Cái đẹp trong tự nhiên thường song hành với tính dục – hãy thử nghĩ đến bộ lông của chim chóc hay nghi thức giao hợp của thế giới loài vật.”

“Làm thế nào ta phân biệt được những cây nguy hiểm và cây nuôi sống chúng ta? Vị giác là gợi ý đầu tiên. Những cây nào không muốn bị con vật khác ăn sẽ tiết ra chất alkaloid đắng ngắt; tương tự, những cây muốn bị ăn như cây táo sẽ tạo ra một lượng đường dồi dào trong lớp thịt quả.”

“Vị ngọt là thứ đam mê khởi phát nơi đầu lưỡi nhờ vào vị giác, nhưng nó không dừng lại ở đó. Hoặc chí ít nó đã không dừng lại ở đó, vào cái thời mà việc thưởng thức vị ngọt đặc biệt đến nỗi cụm từ đó trở thành ẩn dụ cho cái gì đó hoàn hảo.”

Đánh giá về sách

“Dưới ngòi bút có đọng, trang nhã của Pollan, các kiến thức khoa học chuyên sâu và những tham khảo đa ngành trở nên sống động hơn bao giờ hết. Tất cả đều góp phần soi sáng quan điểm cốt lõi của ông, đó là con người và thiên nhiên ‘mãi luôn cùng hội cùng thuyền’”Publishers Weekly

“… Vốn tri thức sâu rộng, tài nắm bắt nhanh nhạy về sinh học tiến hóa và thêm chút cá tính nổi loạn đã thúc đẩy Pollan ‘đào bới’ những quan điểm đầy mâu thuẫn. Ông cũng có lối viết thật lung linh, sắc bén và biệt tài tìm kiếm lời trích dẫn hoàn hảo tại nhiều nơi chốn lạ lùng…” –  The New York Times Book Review

“Pollan là người làm vườn và nhà văn tài hoa. Ông trình bày quan điểm từ góc nhìn của cây cối, đồng thời thách thức một số giả định căn bản nhất của tôi về việc làm vườn, đặc biệt là việc liệu tôi kiểm soát cây hoa ly mình trồng hay ngược lại. Pollan đã giúp tôi thoát khỏi sự ngu muội của chủ nghĩa lấy con người làm trung tâm” – The Wall Street Journal

“Một quyển sách bạn chẳng thể đặt xuống, sẽ tháo gỡ những vướng mắc về tác động của chính trị xã hội, kinh tế và lịch sử đến quá trình trồng trọt bốn loại cây. Pollan thật sự là bậc thầy khám phá mối quan hệ, có thể tìm thấy điểm liên hệ giữa các khía cạnh riêng biệt trong công việc làm vườn phức tạp, kể cả chúng thuộc lĩnh vực chính trị, văn học, kinh tế xã hội, thậm chí là tính dục” – Chicago Tribune

Về tác giả

Tác giả Michael Pollan. Ảnh: azcentral

Michael Pollan là tác giả của bảy đầu sách nổi tiếng bao gồm Cooked, Food Rules, In Defense of Food, The Omnivore’s DilemmaThe Botany of Desire… hầu hết đều lọt vào danh sách bán chạy nhất của tạp chí New York Times. Ngoài vai trò cộng tác viên lâu năm của New York Times, ông còn dạy viết văn tại Đại học Harvard và Đại học California, Berkeley.

Năm 2010, tạp chí Time đã vinh danh ông là một 100 người có sức ảnh hưởng nhất thế giới.

Giới thiệu sách

Nâng cao kỹ năng tương lai trước thời đại trí tuệ nhân tạo

Published

on

Cuộc cách mạng công nghệ do trí tuệ nhân tạo (AI) dẫn dắt đang biến đổi mọi mặt của đời sống và công việc. Để không bị tụt hậu, mỗi cá nhân cần chủ động nâng cao kỹ năng nhằm thích nghi và tận dụng tối đa tiềm năng của AI.

Thời đại AI đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mang lại vô số cơ hội cho những ai biết cách thích nghi và học hỏi. Làm chủ công nghệ, đón đầu xu hướng, duy trì tinh thần đổi mới, khai phá tiềm năng bản thân và xây dựng những thói quen tích cực là chìa khóa giúp bạn tiến xa trong tương lai. Để thực hiện được những mục tiêu đó, các tựa sách của Phương Nam Book sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực cho bạn.

***

EIGHT - 8 Cách Làm Chủ Trí Thông Minh Nhân Tạo

Trong EIGHT - 8 Cách Làm Chủ Trí Thông Minh Nhân Tạo, tác giả nhấn mạnh rằng AI không phải là một mối đe dọa nếu con người biết cách làm chủ nó. Điều quan trọng là hiểu được cơ chế hoạt động, biết cách khai thác dữ liệu và áp dụng AI vào công việc một cách sáng tạo. Những người có thể sử dụng AI như một công cụ thay vì bị nó thay thế sẽ có lợi thế trong nền kinh tế tương lai.

Từ năm 2030 đến cuối thế kỷ 21, hàng tỷ người trên thế giới sẽ bị Trí thông minh nhân tạo AI “cướp” công ăn việc làm. Những ngành nghề lâu nay được xã hội kính trọng và đánh giá cao như nghề bác sĩ, dược sĩ, luật sư, giáo viên, nhân viên văn phòng… sẽ là những nạn nhân đầu tiên. Lúc đó, thế giới lao động sẽ gồm một nhóm nhỏ những người điều khiển AI và số còn lại sẽ bị AI điều khiển với tên gọi “vô sản bấp bênh”. Vậy vũ khí nào giúp bạn làm chủ Trí thông minh nhân tạo? Bí mật nằm ở những năng lực chỉ riêng con người mới có.

Chúng là gì? Làm sao đánh thức và phát triển vượt bậc những năng lực đó thông qua giáo dục và tự đào tạo? Cuốn sách này là cẩm nang không thể thiếu nếu bạn muốn làm-chủ-trí-thông-minh-nhân-tạo.

***

2030: Những Xu Hướng Lớn Sẽ Định Hình Thế Giới Tương Lai

Năm 2030 không còn là một thời điểm xa xôi trong tương lai mù mịt, nó đang đến rất gần, và chúng ta cần phải gấp rút tự trang bị trước những cơ hội lẫn thách thức. 2030: Những Xu Hướng Lớn Sẽ Định Hình Thế Giới Tương Lai dự báo rằng các xu hướng lớn như tự động hóa, biến đổi nhân khẩu học và sự trỗi dậy của các nền kinh tế mới sẽ định hình thế giới. Việc nâng cao tư duy linh hoạt và khả năng thích nghi sẽ giúp bạn không bị bất ngờ trước những thay đổi đột ngột. Sự chuẩn bị sớm giúp bạn tận dụng các cơ hội trong tương lai.

Cuốn sách này sẽ hướng dẫn chúng ta nắm bắt ý nghĩa của những chuyển biến, đưa ra thông điệp lạc quan về tương lai (dù vẫn phải đối mặt với những lo lắng hiện tại); hỗ trợ chúng ta vượt qua cơn biến động mang tính lịch sử, chỉ ra điều gì cần làm và điều gì nên tránh trước những hoàn cảnh mới mẻ, lạ lùng này.

***

Always Day One - Công Thức Thành Công Của Amazon, Facebook, Google, Microsoft

Always Day One phân tích cách các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Amazon, Facebook, Google và Microsoft luôn duy trì tinh thần "ngày đầu tiên" – liên tục đổi mới và thử nghiệm. Điều này cho thấy rằng dù AI có phát triển đến đâu, tư duy sáng tạo và đổi mới vẫn là yếu tố quan trọng để thành công. Hãy liên tục học hỏi và cập nhật kỹ năng thay vì bị mắc kẹt trong những phương pháp cũ.

Cuốn sách đem lại một cái nhìn thú vị về phong cách lãnh đạo, văn hóa doanh nghiệp, quy trình và công nghệ của những gã khổng lồ công nghệ, thông qua cách viết và kể chuyện hấp dẫn, trực tiếp của tác giả. Những nhận định trong cuốn sách từng được dẫn lại trên nhiều nguồn uy tín như The New Yorker, The Wall Street Journal...

Cuốn sách này không đề cập tới sự phát triển, cách để phát triển, hay cách đánh bại các công ty nhỏ hơn. Cuốn sách này nói về việc xây dựng các nền văn hóa sáng tạo, mà tôi tin rằng mọi người đều có thể học hỏi được. Và đối với những người đang tìm cách chế ngự các công ty này, việc hiểu được cách hệ thống nội bộ của họ hoạt động cũng có thể là một lợi thế mang tính chiến lược.

Nếu tri thức của những gã khổng lồ công nghệ vẫn chỉ nằm trong tay họ, thì thế giới kinh doanh rộng lớn hơn, cùng các cơ quan quản lý, sẽ gặp bất lợi. Nhưng nếu nó nằm trong tay chúng ta, thì chúng ta sẽ có cơ hội cân bằng sân chơi.

***

Metahuman – Siêu Nhân Loại - Mở Khóa Tiềm Năng Vô Hạn Trong Bạn

Trong Metahuman – Siêu Nhân Loại, Deepak Chopra khuyến khích con người vượt qua giới hạn của tư duy thông thường và khai phá những tiềm năng bên trong. Trong thời đại AI, không chỉ kỹ năng công nghệ mà cả trí tuệ cảm xúc, tư duy sáng tạo và khả năng kết nối với bản thân cũng trở nên quan trọng. Việc thực hành chánh niệm và tự nhận thức sẽ giúp bạn phát triển bền vững trong môi trường đầy biến động.

Từ khi bạn còn là một em bé sơ sinh, thế giới đã được diễn dịch sẵn, nhưng bây giờ bạn có thể kiểm soát điều này với tư cách người trưởng thành. Thế giới không cần phải thay đổi. Nếu bạn cảm nhận được sự tươi mới và tái sinh, nếu bạn thức tỉnh cùng tinh thần lạc quan và cởi mở với những điều chưa biết, thì mỗi ngày đều là một thế giới mới…

Bởi vì mỗi người đều có những lần thức tỉnh nho nhỏ, tương lai nhân loại không nhất thiết phải là một kế hoạch vĩ đại được ghi dấu bởi các biến động lớn như chiến tranh và hòa bình, cách mạng và thoái trào, thịnh vượng và suy tàn, hay cuộc chiến của kẻ áp bức và bị áp bức. Mỗi người có thể thức tỉnh trước hiện thực vào những thời điểm khác nhau. Như vậy là đủ rồi… Nếu không thật tỉnh táo mà đã có thể tạo ra một thế giới rực rỡ đỉnh cao nhường này, hãy hình dung xem chúng ta có thể làm gì với đôi mắt hoàn toàn rộng mở.

Đọc bài viết

Giới thiệu sách

Hòa Âm & Sáng Tác: Từ khám phá đến sáng tạo

Âm nhạc là ngôn ngữ của tâm hồn, là cầu nối giữa những trái tim đồng điệu. Nhưng để thấu hiểu và diễn đạt ngôn ngữ này, chúng ta cần một chìa khóa có thể mở ra cánh cửa đến với thế giới âm nhạc rộng lớn. Hòa âm & Sáng tác: Từ khám phá đến sáng tạo của nhạc sĩ Ngô Càn Chiếu, do Phương Nam Book phát hành, chính là chiếc chìa khóa ấy.

Published

on

Điểm đặc biệt và đáng quý của Hòa âm & Sáng tác nằm ở chỗ, nó lấp đầy một khoảng trống lớn trong thị trường sách âm nhạc Việt Nam. Trước đây, những cuốn sách chuyên sâu về hòa âm, sáng tác thường chỉ có thể tìm thấy tại thư viện các trường nhạc, rất khó tiếp cận với độc giả đại chúng. Ngược lại, phần lớn những cuốn sách âm nhạc phổ thông thường chỉ dừng ở mức độ giới thiệu, nhập môn, thiếu đi chiều sâu cần thiết.

Hòa âm & Sáng tác đã phá vỡ rào cản đó khi mang kiến thức hàn lâm đến gần hơn với công chúng. Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng mà còn đi sâu vào các kỹ thuật chuyên môn, nhưng vẫn giữ được sự mạch lạc, dễ hiểu, phù hợp với nhiều đối tượng độc giả. Sự ra đời của cuốn sách như một làn gió mới, đáp ứng nhu cầu học hỏi và khám phá âm nhạc ngày càng cao của người Việt.

Khai mở kiến thức bằng nền tảng âm nhạc vững chắc cho tất cả mọi người

Hòa âm & Sáng tác khởi đầu bằng việc xây dựng một nền móng kiến thức vững chắc về âm nhạc cho người đọc. Với tiêu đề Bộ khóa – Quãng – Thang âm, chương I của cuốn sách không chỉ đơn thuần định nghĩa các thuật ngữ mà còn giúp người đọc hình dung được bức tranh toàn cảnh về lý thuyết âm nhạc cơ bản.

Khái niệm “Vòng tròn quãng 5”, một khái niệm quan trọng trong hòa âm, được trình bày rất trực quan để người đọc dễ dàng hình dung và ghi nhớ mối quan hệ giữa các hợp âm. Tác giả không chỉ dừng lại ở việc giới thiệu các loại thang âm (trưởng, thứ, điệu thức...), mà còn phân tích cấu trúc, đặc điểm, phương thức sử dụng của từng loại nhằm giúp người đọc hiểu rõ tính chất và biết cách ứng dụng trong thực tế.

Điểm nhấn của phần này là sự kết nối logic giữa các khái niệm. Tác giả không chỉ trình bày từng phần kiến thức đơn lẻ, mà còn chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa các khái niệm, tạo nên một hệ thống lý thuyết hoàn chỉnh. Ví dụ, sau khi giới thiệu về quãng, tác giả tiếp tục phân tích “công năng diatonic” của quãng để người đọc có thể hiểu rõ vai trò của từng loại quãng trong việc xây dựng hợp âm và giai điệu. Điều này vừa giúp người đọc ghi nhớ kiến thức một cách hiệu quả, vừa phát triển tư duy âm nhạc toàn diện.

Hòa âm – bí quyết tạo nên sự kỳ diệu của âm thanh

Bước sang chương II – Hợp âm – cuốn sách mở ra một thế giới âm nhạc rộng lớn và phong phú hơn. Đây là phần nội dung trọng tâm với những chia sẻ của tác giả về bí quyết, kỹ thuật để tạo ra âm điệu hài hòa, đầy màu sắc. Thông qua đó, tác giả giới thiệu các loại hợp âm (ba nốt, bốn nốt, mở rộng...) và hướng dẫn người đọc cách sử dụng hợp âm sao cho sáng tạo, hiệu quả.

Ngoài ra, Hòa âm & Sáng tác còn đi sâu vào phân tích cấu trúc của từng loại hợp âm, giải thích cách sử dụng “nốt căng” (tension notes) để tạo thêm sự thú vị cho âm nhạc. Tác giả cũng không quên chia sẻ những kinh nghiệm quý báu trong việc “đảo hợp âm”, “đổi tông hợp âm” và đặc biệt là cách sử dụng hợp âm để “tạo cảm xúc”. Đây là những kiến thức vô cùng hữu ích, giúp người đọc không chỉ tạo ra những bản nhạc đúng kỹ thuật mà còn truyền tải được nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau.

Phần Hòa âm diatonic trên cung trưởng, Hệ thống trưởng và thứ cũng là những nội dung quan trọng để người đọc hiểu rõ mối quan hệ giữa các hợp âm trong một cung, từ đó có thể xây dựng những tiến trình hợp âm hấp dẫn, mang đậm dấu ấn cá nhân. Ngoài ra, tác phẩm còn bàn đến các “giải kết” (cadence) và “tiến trình hợp âm” phổ biến để người đọc hình dung được đâu là yếu tố cấu thành nên một bản nhạc có cấu trúc rõ ràng, mang tính nghệ thuật cao.

Biến ý tưởng thành ca khúc một cách bài bản

Phần cuối cùng của cuốn sách – Sáng tác ca khúc – cung cấp các kiến thức để người đọc có thể thỏa sức sáng tạo, biến những ý tưởng âm nhạc ấp ủ bấy lâu thành hiện thực. Với kinh nghiệm hơn 50 năm hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc, tác giả Ngô Càn Chiếu đã chắt lọc những kiến thức tinh túy, thực tế để hướng dẫn người đọc từng bước chinh phục hành trình sáng tác: từ việc xây dựng cấu trúc ca khúc, viết lời ca, đến việc lựa chọn hợp âm và tạo tác giai điệu.

Ở phần Cấu trúc cơ bản, tác giả giới thiệu chi tiết về các thành phần cần có đối với một ca khúc như: đoạn giới thiệu (introduction), chủ đề (verse), tiền điệp khúc (pre-chorus), điệp khúc (chorus), đoạn chuyển tiếp (bridge), đoạn kết (outro); nhằm giúp người đọc hiểu rõ chức năng và vai trò của từng phần trong việc tạo nên một tổng thể hài hòa, hấp dẫn. Đồng thời, tác giả cũng chia sẻ những kinh nghiệm quý báu trong việc viết lời ca, làm sao để lời ca và giai điệu hòa quyện với nhau, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật vừa có chiều sâu vừa có sức lay động.

Đặc biệt, cuốn sách còn mở ra những hướng đi mới cho người đọc bằng cách giới thiệu về việc sáng tác giai điệu dựa trên âm nhạc điệu thức Trung cổ và âm nhạc ngũ cung Việt Nam. Đây là những kiến thức độc đáo, giúp người đọc khám phá được nét đẹp trong âm nhạc truyền thống để kết hợp với các yếu tố hiện đại – từ đó, tạo ra những tác phẩm mang đậm bản sắc văn hóa và dấu ấn cá nhân. Với Hòa âm & Sáng tác, hành trình chinh phục âm nhạc không còn là giấc mơ xa vời, mà trở thành một chặng đường đầy thú vị và ý nghĩa cho bất kỳ người mộ điệu nào.

Giữa thị trường sách Việt Nam còn khan hiếm những tác phẩm âm nhạc chuyên sâu dành cho đại chúng, tác phẩm Hòa âm & Sáng tác: Từ khám phá đến sáng tạo của nhạc sĩ Ngô Càn Chiếu đã xuất hiện như một viên ngọc quý. Cuốn sách thực sự là món quà ý nghĩa dành cho cộng đồng người yêu nhạc ở Việt Nam.

Trích đoạn

“Tôi của 50 năm về trước chắc hẳn sẽ rất hạnh phúc nếu có được một tài liệu như sách này để giúp mình hiểu biết nhiều hơn về hòa âm và sáng tác. Tôi viết cuốn sách này cho chính tôi-của-50-năm-trước và cho bạn, nếu như âm nhạc là một trong những niềm vui của bạn trong cuộc sống.”

***

“Âm nhạc không chỉ là những nốt nhạc rời rạc mà còn là sự hòa quyện của âm thanh, cảm xúc và ý tưởng. Trong đó, hòa âm đóng vai trò trụ cột, là yếu tố quan trọng giúp nâng tầm mọi giai điệu. Đối với bất kỳ người chơi nhạc cụ hay nhà sáng tác nào, hiểu biết và áp dụng hòa âm chính là chiếc chìa khóa để biến những nốt nhạc đơn lẻ thành một bản giao hưởng cảm xúc hoàn chỉnh.”

***

“Sáng tác ca khúc là một quá trình sáng tạo nghệ thuật mang tính cá nhân và đầy ắp trí tưởng tượng. Không có hai nghệ sĩ nào tiếp cận sáng tạo nghệ thuật theo cùng một cách, bởi vì những gì phù hợp với người này có thể không phù hợp với người khác. Mỗi cá nhân có sở thích, phong cách và cách tiếp cận riêng để thể hiện tài năng sáng tạo của họ thông qua âm nhạc. Điều này tạo ra sự đa dạng và độc đáo trong thế giới âm nhạc.”

Nhận xét của giới chuyên môn

“Cuốn sách này được coi như là một giáo trình về hòa âm và sáng tác, đúc kết từ quá trình miệt mài học tập và nghiên cứu của anh. Hòa âm & Sáng tác của Nhạc sĩ Ngô Càn Chiếu sẽ đem đến cho quý độc giả, quý bạn yêu âm nhạc nói chung và bộ môn sáng tác nói riêng những kiến thức cơ bản và nâng cao để trao đổi học tập, sáng tác và đạt được hoài bão âm nhạc của mình.”

Nhạc sĩ Lê Thanh Xuân 

Hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam,

Hội viên Hội Âm nhạc Thành phố Hồ Chí Minh,

Giám đốc Nhạc viện Sen Hồng Thành phố Hồ Chí Minh

Về tác giả

Ngô Càn Chiếu (Sinh năm 1957)

Cựu học sinh Trường Pétrus Trương Vĩnh Ký và Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí Minh. Định cư ở Pháp từ năm 1979. Nguyên kỹ sư trưởng ngành Tin học tại Pháp.

Đam mê âm nhạc và thích chia sẻ đam mê với người đồng điệu.

Nhạc sĩ sáng tác

•  Bắt đầu sáng tác nhạc từ năm 15 tuổi.

•  Vẫn sáng tác đều đặn khi định cư tại Pháp.

•  Có hơn 600 nhạc phẩm gồm các ca khúc, truyện ca và nhạc kịch.

Giảng viên âm nhạc

•  Hiện là giảng viên khoa Hòa âm và sáng tác, Nhạc viện Sen Hồng, Thành phố Hồ Chí Minh; dạy lớp Master Class Guitar la tinh.

•  Thuyết trình về các đề tài chuyên môn trong những buổi tọa đàm âm nhạc.

Nghệ sĩ biểu diễn

•  Tổ chức và tham gia nhiều chương trình giới thiệu những sáng tác mới ở Paris.

•  Đã giới thiệu các sáng tác qua nhiều mini show ở Việt Nam.

Đọc bài viết

Giới thiệu sách

Chiến tranh Hoa hồng giữa Lancaster và York – Cuộc chiến vương quyền Anh Quốc

Trong tác phẩm đồ sộ Chiến tranh Hoa hồng giữa Lancaster và York (Phương Nam Book liên kết xuất bản), nhà sử học Alison Weir đã tái hiện một cách sống động, chi tiết bức tranh toàn cảnh về cuộc chiến khốc liệt này.

Published

on

Lịch sử Anh quốc, với những cuộc chiến tranh giành quyền lực đẫm máu và âm mưu chính trị thâm sâu, luôn là đề tài hấp dẫn cho những ai đam mê khám phá quá khứ. Chiến tranh Hoa hồng, kéo dài hơn ba thập kỷ, là một trong những chương đen tối nhất của lịch sử này, ghi dấu sự tàn lụi của thời kỳ Trung Cổ và mở ra một kỷ nguyên mới.

Tác phẩm Chiến tranh Hoa hồng giữa Lancaster và York không chỉ là một biên niên sử chính xác mà còn là một câu chuyện hấp dẫn về lòng tham, sự phản bội, và khát vọng quyền lực, đưa người đọc vào mê cung của lịch sử Anh quốc thời trung cổ.

Truy tìm nguồn gốc xung đột từ hạt giống của sự hỗn loạn

Cuốn sách mở đầu bằng việc phân tích tỉ mỉ những nguyên nhân sâu xa dẫn đến Chiến tranh Hoa hồng. Alison Weir không chỉ dừng lại ở việc mô tả sự suy yếu của vương quyền dưới thời Henry VI, một vị vua yếu đuối về tinh thần và thể chất, mà còn truy ngược về quá khứ, tìm kiếm những mầm mống xung đột đã được gieo trồng từ các triều đại trước. Bà chỉ ra rằng cuộc chiến Trăm năm với Pháp không chỉ làm kiệt quệ ngân khố quốc gia mà còn tạo ra một tầng lớp quý tộc quân sự đầy quyền lực và tham vọng, sẵn sàng thách thức vương quyền.

Weir đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của các cuộc hôn nhân chính trị và những mối quan hệ huyết thống phức tạp giữa các gia tộc lớn. Bà phân tích kỹ lưỡng cây phả hệ của các gia tộc Lancaster, York và Mortimer, chỉ ra những tranh chấp về quyền kế vị ngai vàng đã âm ỉ từ lâu trước khi cuộc chiến chính thức nổ ra. Sự tranh giành quyền lực giữa các gia tộc lớn, kết hợp với sự bất tài của nhà vua, đã tạo ra một môi trường chính trị bất ổn – để rồi từ đây, các âm mưu và thủ đoạn liên tục diễn ra.

Bà cũng không bỏ qua việc phân tích bối cảnh xã hội và kinh tế của thời đại, với sự phân hóa giàu nghèo ngày càng gia tăng, sự bất mãn của dân chúng đối với tầng lớp thống trị, và những thay đổi trong cấu trúc xã hội. Tất cả những yếu tố này đã góp phần tạo nên lực nén căng thẳng, chỉ chờ một ngòi nổ để bùng phát thành cuộc chiến trên toàn diện.

Lưỡi gươm và hoa hồng: Sức nóng của chiến trường

Alison Weir không chỉ là nhà sử học lỗi lạc mà còn là người kể chuyện bậc thầy. Bà đã tái hiện lại một cách sống động và chân thực những trận chiến đẫm máu trong Chiến tranh Hoa hồng, từ trận St Albans I (1455) mở đầu cho cuộc chiến, cho đến trận Bosworth Field (1485) kết thúc với sự lên ngôi của Henry Tudor. Weir không chỉ mô tả diễn biến của các trận đánh mà còn phân tích chiến thuật, vũ khí, và vai trò của các chỉ huy quân sự hai bên. Bà sử dụng các nguồn tư liệu lịch sử phong phú, bao gồm thư từ, biên niên sử, và các tài liệu quân sự, để tái hiện lại không khí căng thẳng, khốc liệt và bi tráng của chiến trường.

Weir đặc biệt chú trọng đến việc khắc họa chân dung của những nhân vật lịch sử then chốt, như Richard Plantagenet – Công tước xứ York, một người đàn ông đầy tham vọng, đã thách thức vương quyền của Henry VI; Margaret xứ Anjou – hoàng hậu của Henry VI, một người phụ nữ mạnh mẽ, quyết đoán, đã chiến đấu không mệt mỏi để bảo vệ quyền lợi cho chồng và con trai; Edward IV – con trai của Richard, ông đã lật đổ Henry VI và trở thành vua… Alison Weir không chỉ mô tả những hành động mà còn phân tích động cơ, tính cách, và những mối quan hệ phức tạp giữa họ.

Qua ngòi bút của Weir, những trận chiến không chỉ là những cuộc đụng độ quân sự đơn thuần mà còn là những màn đấu trí, đấu lực giữa các cá nhân, các gia tộc, và các phe phái. Bà đã biến dữ liệu thống kê khô khan về số lượng binh lính và thương vong thành những câu chuyện đầy cảm xúc về lòng dũng cảm, sự hy sinh, và nỗi đau của chiến tranh.

Di sản của cuộc chiến sau khi thành lập vương triều mới

Sau hơn ba thập kỷ chìm trong biển máu, Chiến tranh Hoa hồng cuối cùng cũng kết thúc với chiến thắng của Henry Tudor tại trận Bosworth Field, đánh dấu sự lên ngôi của nhà Tudor và mở ra một kỷ nguyên mới cho nước Anh. Alison Weir dành phần cuối cuốn sách để phân tích hậu quả của cuộc chiến và di sản mà nó để lại. Bà chỉ ra rằng cuộc chiến đã làm suy yếu đáng kể quyền lực của giới quý tộc cũ, mở đường cho sự tập trung quyền lực vào tay vua.

Tác phẩm kết thúc bằng việc đánh giá tầm quan trọng của Chiến tranh Hoa hồng trong lịch sử Anh quốc. Mặc dù là một giai đoạn đen tối đầy đau thương và mất mát, cuộc chiến này cũng là một bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự chuyển đổi từ thời kỳ Trung Cổ sang thời kỳ cận đại. Chiến tranh Hoa hồng giữa Lancaster và York của Alison Weir không chỉ là một cuốn sách lịch sử mà còn là một bài học về quyền lực, tham vọng, những hậu quả tàn khốc của chiến tranh và số phận của con người trong dòng chảy của lịch sử.

Với ngòi bút sắc sảo và khả năng nghiên cứu sâu rộng của Alison Weir, tác phẩm Chiến tranh Hoa hồng giữa Lancaster và York đã trở thành một thiên anh hùng ca bi tráng, dẫn dắt người đọc vào trung tâm của một thời đại đầy biến động, nơi số phận của cả một vương quốc bị định đoạt bởi lòng tham, sự phản bội và khát vọng quyền lực tối thượng.

Trích đoạn

“Mối bận tâm chung về cái chết thể hiện rõ trong tranh vẽ, văn chương và tác phẩm điêu khắc lăng mộ thời ấy: những người giàu có đôi khi được chôn trong hầm mộ hai bức tượng, tượng bên trên thể hiện một người như khi còn sống với phục sức quý phái, trong khi tượng bên dưới khắc họa một cái thây thối rữa, bị giòi bọ đục khoét như thật.”

***

“Lòng trung thành cá nhân đóng một vai trò nhỏ bé trong mối quan hệ giữa đại quý tộc và thuộc hạ. Một đại quý tộc chỉ có thể thu phục được một lượng lớn người đi theo nếu ông ta giàu có, thành công và có thế lực.”

***

“Chắc chắn rằng bạo lực và tình trạng vô pháp đã bùng phát mạnh mẽ trong giai đoạn Chiến tranh Hoa hồng. Những người lính vốn trở nên hung bạo trong các cuộc chiến tranh ở Pháp đã hành xử một cách tàn bạo khiến các chỉ huy của họ bất lực không kiểm soát được, trong khi một số đại quý tộc thì chẳng hơn gi những tên côn đồ tàn ác. Hàng ngàn người đã chết trong chiến trận, hoặc bị tàn sát không thương tiếc khi cố gắng trốn thoát. Tội giết người xảy ra mà không bị trừng phạt cả trong và ngoài chiến trường.”

Nhận xét của báo chí

“Tác phẩm học thuật toàn diện và hấp dẫn về một trong những cuộc nội chiến đẫm máu nhất lịch sử châu Âu.”

Sunday Times

“Cuốn sách cực kỳ dễ đọc của Alison Weir đã giúp chúng ta giải mã một trong những thời kỳ phức tạp nhất lịch sử nước Anh…”

Yorkshire Evening Post

“Weir dẫn dắt người đọc một cách tài tình qua những phả hệ hoàng tộc nước Anh đầy phức tạp và sự tranh đoạt ngai vàng của vô số những kẻ soán ngôi.”

Chicago Tribune

Về tác giả

Alison Weir là tác giả sở hữu hàng loạt tiểu thuyết lịch sử phi hư cấu về thời kỳ Tudor và đồng thời cũng là nhà sử học hàng đầu tại Vương quốc Anh. Bà đã xuất bản 32 tác phẩm với hơn 3 triệu bản sách tại Anh và Hoa Kỳ. Hiện Alison Weir đang sống và làm việc tại vùng ngoại ô Surrey, nước Anh cùng hai con.

Một số tác phẩm tạo nên tên tuổi của bà như: Tudor Rose, Six Tudor Queens, Britain’s Royal Families, The Six Wives of Henry VIII, The Princes in the Tower, Children of England, Elizabeth the Queen,...

Đọc bài viết

Cafe sáng