Trà chiều

Đi tìm 10 Nhà Sách có không gian “đẹp không góc chết” mùa Giáng Sinh này

Khi tiết trời cả nước chuyển lạnh, thời khắc giao mùa tới gần cũng là lúc hơn 50 Nhà Sách Phương Nam “lên đèn Nô-en”.

Published

on

Ngay từ đầu tháng 11, các mọt sách, các gia đình già trẻ, và đặc biệt là các bé thiếu nhi đã nhận ra sắc màu đỏ – xanh – trắng của Giáng Sinh phủ rợp Nhà Sách Phương Nam. Trong không gian trang hoàng đầu tư như vậy, nhiều gia đình và nhóm bạn thân đã tranh thủ chụp hình để có được những bức ảnh lung linh tại nhà sách.

Nhà Sách Phương Nam Crescent Mall
Tầng 4, TTTM Crescent Mall, 101 Tôn Dật Tiên, P.Tân Phú, Q. 7, TP.HCM.

Trong những ngày cuối năm 2019, Ban biên tập Bookish đã ngồi lại để chọn 10 Nhà Sách Phương Nam với không gian ấm cúng, rộn ràng mùa Nô-en (thật khó khăn vì trong 50 Nhà Sách Phương Nam, nhà sách nào cũng có điểm độc đáo riêng, “kẻ tám lạng người nửa cân”). 10 nhà sách dưới đây với không gian trang hoàng đầu tư, cá tính; trưng bày đầy đủ những món đồ trang trí, sách Giáng Sinh, quà tặng và giấy gói quà với mức giá hợp lý. Hi vọng, khách hàng sẽ có những giây phút vui vầy cùng người thân, bạn bè và tận hưởng một mùa Giáng Sinh và Năm Mới an lành.

1. Nhà sách phuongnambook Lotte (Hà Nội)

Là một trong những Nhà Sách Phương Nam có mặt tại TP. Hà Nội, Nhà Sách Phương Nam Lotte được khai trương lần đầu tiên vào ngày 02.09.2014. Sau bốn năm hoạt động, được khách hàng đón nhận và ủng hộ thì vào ngày 09.11.2018, nhà sách đã tiến hành “lột xác” thành một không gian hoàn toàn mới: một phong cách hiện đại, tươi sáng, rộng rãi, có khu vực trải nghiệm và ghế ngồi cho các độc giả, những bạn nhỏ tới tham quan và mua sắm tại đây.

Lấy ý tưởng từ một nhà sách thiên nhiên, nơi đây trang hoàng rất nhiều cây xanh ở nhiều khu vực: khu vực cửa ra vào, khu vực kệ trưng bày hàng và rất nhiều khu vực khác xung quanh. Khách hàng sẽ không hề cảm thấy ngột ngạt mà còn có thể thư giãn, đọc sách và tự do check-in.

Chỉ còn vài ngày nữa là ngày Giáng Sinh, và hòa cùng không khí lễ hội khắp nơi, nhà sách cũng đã trang trí theo cách riêng của mình. Với tông màu chủ đạo là trắng, xanh, đỏ, vàng, cùng với cây thông và những phụ kiện trang trí,… nhà sách đã khoác thêm một tấm áo sắc màu lộng lẫy, để khách hàng không thể không ngắm nhìn.

Địa chỉ: Tầng ba, TTTM Lotte, 54 Liễu Giai, P. Cống Vị, Q. Ba Đình, TP. Hà Nội.

2. Nhà Sách Phương Nam Vincom Bà Triệu (Hà Nội)

Ngoài ra, khi nói về các nhà sách lớn và uy tín tại Hà Nội, không thể không kể đến Nhà Sách Phương Nam nằm trên tầng bốn của TTTM Vincom Bà Triệu.

Với không gian ấm cúng, bạn có thể tìm thấy muôn vàn những món đồ trang trí, phụ kiện Giáng Sinh độc đáo với mức giá dễ chịu. Này là cây thông Nô-en xanh tươi phơi phới có chút hoa tuyết nở trên nhành lá, này là quả châu trang trí lấp lánh ánh kim tuyến bạc, và thích nhất là vô vàn phụ kiện, quà tặng dành cho mọi lứa tuổi, mọi cá tính, mọi sở thích.

Địa chỉ: Tầng 4, TTTM Vincom Bà Triệu, 191 Bà Triệu, P. Lê Đại Hành, Q. Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội.

3. Nhà sách Phương Nam, Phú Xuân (Huế)

Nằm tại chân cầu Trường Tiền trên đường Trần Hưng Đạo, ngay tại trung tâm thành phố Huế mộng mơ, Nhà Sách Phương Nam Phú Xuân có kiến trúc truyền thống nhưng không thiếu những nét chấm phá hiện đại, thú vị.

Nhà sách gồm hai tầng với không gian rộng rãi và khu vực để xe ngay bên cạnh rất thuận tiện, an toàn. Toàn bộ tầng một được dành để trưng bày sách, còn tầng hai là nơi của những gian hàng văn phòng phẩm, dụng cụ học tập, quà lưu niệm, đồ chơi trẻ em, băng đĩa, truyện tranh thiếu nhi,…

Ngoài ra, nơi đây còn có khu Bookcafé với không gian yên tĩnh để các bạn trẻ trò chuyện, giao lưu hoặc thư giãn bên tách trà nóng.

Địa chỉ: 131 – 133 Trần Hưng Đạo – TP. Huế.

4. Nhà sách Phương Nam, TP. Kon Tum (Kon Tum)

Tọa lạc trên đường Lê Hồng Phong, Nhà Sách Phương Nam Kon Tum là địa điểm thu hút rất nhiều gia đình đến tham quan, chụp hình và lựa chọn quà tặng trong ngày Giáng Sinh.

Dĩ nhiên, cây thông là nơi các bé chụp hình nhiều nhất. Trong không gian có gam màu ấm nóng, hình ảnh được chụp lên lúc nào cũng đẹp lung linh và rạng rỡ. Dần dà, khách hàng cũng trở nên thân thuộc với nhân viên nhà sách. Có em bé còn tâm sự rằng ước gì năm nay được thấy tuyết rơi nữa (thật may, điều ước của em bé ấy… không thành sự thật, vì năm nay ở Kon Tum nhiệt độ thấp nhất ở một vài nơi là 11-13 độ thôi!).

Thật vui vì nhà sách là địa điểm đến cho các bạn nhỏ tham quan, lựa chọn các món đồ chơi ưa thích, là nơi mà cả gia đình đều có thể đến cùng nhau không phân biệt lứa tuổi. Nhà Sách Kon Tum là thế, buổi tối trời lạnh xuống, những ai đã đi nhà sách thì hầu như ai cũng có một vài tấm hình đẹp, những thời khắc vui vầy để lưu dấu mùa Giáng Sinh năm nay.

Địa chỉ: 135 Lê Hồng Phong, TP. Kon Tum, Kon Tum.

5. Nhà sách Phương Nam, TP. Đà Lạt (Lâm Đồng)

Nhà Sách Đà Lạt tọa lạc tại một trong những con đường sầm uất nhất của thành phố. Với không gian hiện đại, bài trí đẹp mắt, sản phẩm đa dạng, nhân viên thân thiện, nhà sách đã trở thành sự lựa chọn hàng đầu của dân cư và khách du lịch.

Đà Lạt là một thánh phố êm ả, hiền hòa nên rất ít khu vui chơi, vì vậy trong những mùa Giáng Sinh, Nhà Sách Phương Nam trở thành một thiên đường văn hóa vừa học tập vừa giải trí dành cho mọi lứa tuổi. Dù là những bạn đọc nhỏ tuổi hay những bậc cao niên, thì cái tên Phương Nam đã trở nên thân quen và tin cậy gắn liền với họ trong nhiều năm qua. Nhà Sách Phương Nam Đà Lạt tự hào là điểm sinh hoạt văn hóa, là nơi kết nối cộng đồng, nâng cao giá trị văn hóa của người dân thành phố.

Nhà sách còn là thiên đường cho trẻ thơ với hàng ngàn đầu sách thiếu nhi, truyện tranh và đặc biệt là nhóm hàng đồ chơi. Các bậc phụ huynh rất mực yên tâm khi mua đồ chơi ở đây cho bé yêu vì sản phẩm được cung ứng bởi các công ty, nhà cung cấp uy tín như: Phương Nga, Việt Tinh Anh, Trẻ Em Việt…

Địa chỉ: 279 Phan Đình Phùng, P.2, TP. Đà Lạt, Lâm Đồng.

6. Phương Nam Book City Vạn Hạnh Mall (TP. HCM)

Được mệnh danh là “thành phố sách” nên Phương Nam Book City Vạn Hạnh Mall sở hữu không gian cực khủng dễ khiến người ta choáng ngợp ngay khi mới bước vào. Để đi hết không gian rộng gần 3.000 mét vuông thì có lẽ bạn sẽ mất cả một ngày Nô-en mất!

Book City Vạn Hạnh Mall ra đời với concept “Thành phố sách châu Âu”. Lấy cảm hứng từ ý tưởng “phố ở châu Âu”, không gian nhà sách gồm những giao lộ, những cột tên đường, dãy hàng lưu niệm, quầy nhạc cụ, cả một góc sân cỏ “mênh mông” trong khu vực thiếu nhi.

Nếu bạn đang đi tìm không gian để chụp hình Giáng Sinh, còn nơi nao lý tưởng bằng Book City Vạn Hạnh Mall?

Địa chỉ: Tầng 3, TTTM Vạn Hạnh Mall, 11 Sư Vạn Hạnh, P. 12, Q. 10, TP. HCM.

7. Nhà sách Phương Nam Phú Thọ (TP. HCM)

Là một trong những nhà sách lâu đời nhất của hệ thống chuỗi Nhà Sách Phương Nam, Nhà Sách Phương Nam Phú Thọ là một địa chỉ thân thuộc của các bạn trẻ nội thành Sài Gòn. Đứng trước cổng nhà sách là “anh” Người Tuyết tròn vo và ông già Nô-en tươi cười chào đón mọi người. Và khi bạn bước chân vào nhà sách, bạn sẽ choáng ngợp trước dàn đèn xanh “classic blue” hoành tráng.

Đặc biệt, nhà sách tự hào giới thiệu đa dạng 1001 món đồ Giáng Sinh: từ vật trang trí nhà cửa, phụ kiện, đến quà tặng, giấy gói quà,… Bất cứ ai bước vào đây sẽ dễ dàng tìm được món quà dành tặng cho người thân thương của mình.

Địa chỉ: 940 Ba Tháng Hai, P. 15, Q. 11, TP. HCM.

8. Nhà sách Phương Nam Vincom Quang Trung (TP. HCM)

Là thành viên “út ít” của đại gia đình Nhà Sách Phương Nam, Nhà Sách Phương Nam Vincom Quang Trung là một không gian vừa tri thức vừa thanh lịch, hòa quyện hoàn hảo giữa phong cách hiện đại và cổ điển. Không gian 1.000 mét vuông đã được chia thành nhiều khu chủ đề, chờ đợi bạn bước vào khám phá.

Khi chào đón mỗi khách hàng bước vào, Nhà Sách Phương Nam Vincom Quang Trung hi vọng tạo ra những trải nghiệm đẹp. Những Mọt Sách hướng nội một mình bước vào nơi đây để kiếm tìm giờ phút bầu bạn với sách, không bị làm phiền bởi vô vàn “tác nhân đáng ghét xung quanh”. Hội bạn thân hí hửng “đặt kèo” vào nhà sách chụp hình 360 góc, làm đủ trò con bò tại khu Nô-en để mang đến cho nhau những tràng cười sảng khoái. Những ông bố bà mẹ có thể dắt bé con nhà mình theo, để bé tự chọn một cuốn sách, ngồi gọn gàng trên ghế và chậm rãi đọc trước sự tự hào của cả nhà.

Địa chỉ: Tầng B2, TTTM Vincom Plaza Quang Trung, 190 Quang Trung, P. 10, Q. Gò Vấp, TP. HCM.

9. Kiosk Nhà Sách Phương Nam – Đường sách Nguyễn Văn Bình (TP. HCM)

Tọa lạc trên Đường Sách Nguyễn Văn Bình (TP. HCM), Kiosk Nhà Sách Phương Nam sở hữu diện tích nhỏ nhắn nhưng trưng bày đầy đủ những dòng sách mới, sách bán chạy và chất lượng, cùng nhiều cuốn sách Ngoại Văn phong phú. Điểm đặc biệt nhất ở nơi đây chính là không gian ấm cúng, trang trí sáng tạo “selfie 360 độ không góc chết”.

Bên cạnh đó, sau khi mua sắm và tham quan Đường Sách, nếu khách hàng muốn tìm một địa điểm nghỉ chân hoặc một chốn yên tĩnh để thưởng thức những cuốn sách mình vừa chọn, Phương Nam Bookcafé là một điểm dừng chân hoàn hảo. Trong không gian vừa hiện đại vừa đáng yêu này, bạn có thể lựa chọn món đồ uống mình yêu thích hoặc những món bánh ngon lành, gọn nhẹ để nhâm nhi bên cạnh cuốn sách bạn yêu.

Địa chỉ: Gian M04-B2 Nguyễn Văn Bình, P. Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM

10. Nhà Sách Phương Nam Vincom Biên Hòa (Đồng Nai)

Đến với Nhà Sách Phương Nam Vincom Biên Hòa, bước từ đằng xa, bạn có thể nhìn thấy những bức tranh hoạt đình đáng yêu vẽ các cậu bé Người Tuyết, Ông già Nô-en đan xen với dây kim tuyến lấp lánh. Những hình ảnh này là những nét chấm phá thú vị và bắt mắt điểm trang không gian nhà sách thêm phần tươi sáng.

Các bạn trẻ và các em thiếu nhi sẽ tìm thấy những món quà Giáng Sinh nhỏ nhắn, phù hợp với sở thích của mình. Quan trọng không kém, nhà sách luôn cập nhật nhanh chóng những đầu sách hay, nổi tiếng, đặc biệt là những cuốn sách nổi bật mùa Giáng Sinh. Những ấn phẩm độc quyền vừa ra mắt đều có sẵn sàng trên kệ để phục vụ bạn đọc.

Địa chỉ: Tầng 3, TTTM Vincom Biên Hòa, 1096 Phạm Văn Thuận, Khu Phố 2, P. Tân Mai, TP. Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai.

Và còn vô số nhà sách đẹp lung linh chờ bạn khám phá…

Nhà Sách Phương Nam – Garden Mall
Tầng 3, TTTM The Garden , Mễ Trì, Phường Mỹ Đình 1, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội.
Nhà Sách Phương Nam – Vincom Hải Phòng
T
ầng 3, TTTM Vincom Hải Phòng, số 1 Lê Thánh Tông, P. Máy Tơ, Q. Ngô Quyền, TP. Hải Phòng.
Nhà sách Phương Nam – Nha Trang
17 Thái Nguyên, P. Phước Tân, TP. Nha Trang, Khánh Hòa.
Nhà Sách Phương Nam – Vincom Đồng Khởi
Tầng B2, TTTM Vincom Đồng Khởi, 72 Lê Thánh Tôn, P.Bến Nghé, Q. 1, TP.HCM.

Tìm kiếm địa chỉ của nhà sách Phương Nam trên toàn quốc tại đây.

Tuần này, bạn đã có hẹn chưa?

Ban biên tập

Trà chiều

Văn hóa đọc tại Việt Nam: Hành trình tỉnh thức trong thời đại mất tập trung

Khi cả thế giới đang quay cuồng trong cơn lốc của tốc độ, của công nghệ số và mạng xã hội, văn hóa đọc – vốn là một hoạt động tĩnh tại, cô độc và đòi hỏi sự kiên nhẫn – bỗng trở thành hiện tượng lạ giữa đời sống hiện đại.

Published

on

Một cú chạm màn hình có thể đưa bạn tới bất kỳ đâu: từ buổi hòa nhạc ở Vienna đến một bữa ăn đường phố ở Bangkok, từ những khoảnh khắc riêng tư của người xa lạ đến bản tin thời sự lúc rạng đông. Nhưng càng dễ dàng kết nối, chúng ta lại càng khó khăn trong việc lắng nghe chính mình. 

Và trong cuộc hành trình ấy, đọc sách - hành động tưởng như đã cũ kỹ, đang âm thầm trở lại như một nơi trú ẩn cuối cùng của tâm hồn hiện đại.

Văn hóa đọc không chỉ là việc “đọc sách”

Văn hóa đọc không nên được định nghĩa đơn giản chỉ là hành vi tiếp nhận văn bản in ấn, cần phải nhìn nó như là một cấu trúc hệ giá trị, nơi người đọc không chỉ tiêu thụ thông tin, mà còn tương tác với tri thức, phản tư, và từ đó tạo ra tầng sâu văn hóa cá nhân. Nên hiểu đọc là một hành vi văn hóa, không chỉ là kỹ năng.

Thế nhưng, tại Việt Nam, hành vi đọc nhiều khi bị giản lược thành “hoạt động học thuộc”. Cái gốc của việc đọc để hiểu mình và hiểu thế giới vẫn còn mờ nhạt trong đời sống học đường lẫn đời sống đô thị.

Chúng ta từng được dạy rằng đọc là để biết nhiều hơn. Nhưng biết không đồng nghĩa với hiểu. “Biết” là quá trình tiếp nhận và lưu trữ dữ liệu dưới dạng thông tin. “Hiểu” vượt lên trên điều đó - nó đòi hỏi sự tham gia của trải nghiệm cá nhân, khả năng phân tích, đồng cảm và cả những va chạm nội tâm. Một tác phẩm có giá trị không chỉ cung cấp tri thức ngoại tại, mà còn tạo điều kiện cho chủ thể tiếp nhận được soi chiếu, phản tỉnh từ đó nhận diện những lớp ẩn sâu của bản thể qua hình ảnh của người khác trong trang sách. 

Khi một đứa trẻ đọc Những tấm lòng cao cả, em sẽ không chỉ học đạo đức, mà bắt đầu cảm nhận được trái tim nhân loại. Khi một thiếu niên lần đầu đọc Người xa lạ của Camus, cậu ấy có thể không lý giải nổi thế giới, nhưng sẽ bắt đầu đặt câu hỏi về nó và về chính mình.

Vấn đề không nằm ở việc thiếu sách, mà thiếu “thái độ văn hóa” với sách

Mặc dù Việt Nam có hơn 30.000 đầu sách xuất bản mỗi năm (theo Cục Xuất bản), thế nhưng lượng sách bán ra tập trung chủ yếu ở thể loại giải trí, ngôn tình, self-help, còn các dòng sách triết học, văn hóa, nhân văn… chiếm tỷ lệ nhỏ hơn. Ta không thiếu sách, ta thiếu một nền tảng thẩm mỹ và nhân văn để lựa chọn sách một cách có chủ đích.

Nguyên nhân không chỉ nằm ở thời đại số làm thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin, mà còn nằm ở cách giáo dục về đọc sách. Tại nhiều trường học, việc đọc vẫn gắn liền với hình thức kiểm tra, chấm điểm, làm bài văn nghị luận sách giáo khoa - điều khiến đọc sách trở thành một “nghĩa vụ” hơn là một hành trình khám phá. Gia đình, các bậc phụ huynh còn chưa thực sự nghiên cứu và đặt mối quan tâm lớn lao cho việc giáo dục con trẻ dẫn đến việc các em phụ thuộc quá nhiều vào các thiết bị công nghệ. 

Nhưng tín hiệu đáng mừng là trong những năm gần đây, chúng ta chứng kiến sự nở rộ của các phong trào đọc sách tự phát, không phải từ chỉ đạo hành chính, mà từ những con người đang đi tìm lại bản thân giữa cơn hỗn loạn của thông tin.

Đáng chú ý, sự phát triển của nền tảng số cũng không còn là lực cản, mà đang dần trở thành đòn bẩy cho việc tiếp cận sách: audio book, book podcast, nền tảng chia sẻ tóm tắt sách hay các cộng đồng đọc sách online đang lan tỏa mạnh mẽ. Sách không còn là một vật thể bất động mà trở thành dòng chảy đồng hành với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, âm thanh và cảm xúc.

Tất cả đang làm sống lại một giá trị xưa cũ: sự tĩnh lặng nội tâm. Đọc sách giờ đây không chỉ là tiếp nhận thông tin, mà là một hành động phản kháng với sự phân tán, ồn ào, và tiêu dùng giải trí mang tính chất "mì ăn liền".

Văn hóa đọc trong thời đại “siêu dữ liệu”

Thách thức lớn nhất với văn hóa đọc trong thời đại kỹ thuật số không phải là sự biến mất của sách giấy, mà là sự thoái hóa khả năng tập trung, năng lực phản tư và thái độ nghiêm túc của con người với tri thức. Chúng ta sống trong thời đại mà nội dung có thể bị tiêu thụ như thức ăn nhanh, nơi mọi người “đọc để phản ứng”, thay vì “đọc để cảm nghiệm”. Bởi vậy, chọn đọc - nhất là đọc sâu, đọc chậm giờ đây không chỉ là một lựa chọn mang tính trí tuệ, mà còn là một cách gìn giữ bản thân trước sự xao nhãng của thế giới hiện đại.

Đọc là kháng cự lại tốc độ. Là từ chối cái dễ. Là chọn cái sâu - dù biết nó chậm.

Văn hóa đọc giờ đây không chỉ là sách, mà còn là cách ta sống. Không chỉ là hành động cá nhân. Nó phản ánh cả một văn hóa. Một đất nước biết trân trọng sách là một đất nước không dễ bị lãng quên ký ức. Một thế hệ đọc sách là một thế hệ có nội lực.

Ở Việt Nam, từng có một thế kỷ mà sách được đọc bằng ánh đèn dầu, được chép tay, được truyền tay như những báu vật. Sách đi qua chiến tranh, qua đói nghèo, qua đạn bom, nhưng vẫn sống. Vấn đề của hôm nay không phải là thiếu sách, mà là quá nhiều thứ giành giật tâm trí ta khỏi sách.

Vấn đề sâu xa hơn: ta không còn coi đọc là một phần của việc sống đẹp. Thế giới đang dần lãng quên sự im lặng, sự chậm rãi, sự suy tư. Trong truyền thống tư tưởng phương Đông, đọc không phải là phương tiện để đạt được cái bên ngoài, mà là trở về với cái bên trong. Từ thời Lão - Trang, việc học, việc đọc vốn gắn liền với sự tĩnh tại của tâm. Đọc là tu thân. Đọc là dưỡng khí. Đọc là hành động đi ngược lại với sự xao động của đời sống, để khơi mở “minh tâm kiến tánh”, thấy lại chân diện mục của chính mình. 

Ngày xưa, các nho sĩ khi đọc sách thường đặt một bát nước trong veo bên cạnh, để “nếu tâm xao động thì nước đục” như một cách tự phản tỉnh. Người đọc không chỉ là kẻ truy cầu tri thức, mà còn là người gìn giữ đạo lý, tiết tháo và sự lặng thầm bền bỉ của văn hóa.

Trong thời đại siêu kết nối hiện nay, nghịch lý lớn nhất là con người càng lúc càng rỗng hơn giữa vô số dữ liệu. Chúng ta “biết” rất nhiều thứ nhưng lại hiểu rất ít điều, và càng ít sống sâu. Văn hóa đọc nếu được xem là một hệ sinh thái văn hóa bền vững - chính là cơ chế tự phòng vệ của trí tuệ trước sự tha hóa của thị hiếu và tốc độ.

Bởi vì đọc không chỉ là để “biết”, mà để nghi ngờ cái mình biết. Không chỉ để “giỏi lên”, mà để hiểu mình và hiểu người hơn. Và không chỉ để có tri thức, mà để trở nên người hơn trong thế giới ngày càng thiếu vắng chất người. 

Đọc - tự bản thân nó là một hành động kháng cự lại sự lãng quên, sự cạn mỏng và cả sự dễ dãi. Nó khơi mở lại điều tưởng như đã mất: một chiều sâu văn hóa không thể số hóa, không thể sao chép, thứ văn hóa được chưng cất từ mỗi lần lật trang, từ mỗi khoảnh khắc im lặng tự đối diện chính mình. Để được sống với một trái tim có lớp lang. 

Và nếu phải chọn một hành động lặng lẽ nào đó để định nghĩa tinh thần của một dân tộc đang muốn trở mình từ bên trong, thì đó hẳn phải là: đọc sách.

Ngọc Trâm

Đọc bài viết

Trà chiều

Vẻ đẹp từ những cuộc đời bình thường

Không cần phải nổi bật, bạn vẫn có thể sống một đời ý nghĩa.

Published

on

Làm người bình thường giờ đây bị ngầm hiểu là một thất bại trong một thế giới say mê những con người xuất chúng. Từ những giải vàng trong các trường tiểu học đến danh hiệu “nhân viên xuất sắc của tháng”; từ những tấm hình, thước phim được chọn lựa kĩ càng để đăng trên Instagram đến cuộc đua trở thành “phiên bản rực rỡ nhất của chính mình”, văn hóa của chúng ta không ngừng nâng cao chuẩn mực cho những tính từ “thành công”, “xứng đáng” hoặc thậm chí là “đủ”. Nhưng liên tục chạy đua để trở thành người xuất chúng liệu có khiến chúng ta hạnh phúc hơn hay chỉ đang gieo thêm lo âu, mặc cảm và đứt gãy trong kết nối giữa người với người?

Ẩn giấu trong những cuộc đời không mấy nổi bật vẫn tồn tại sự bình yên sâu lắng, đích đến đáng quý, thậm chí là vẻ đẹp đáng tôn vinh. Có lẽ đã đến lúc ta nên giành lại chân lý ấy - rằng không cần rực rỡ để sống một đời đáng sống.

Những chuẩn mực ngày càng leo cao

Ngay cả trẻ con giờ đây cũng không thoát khỏi chuỗi dài những kì vọng từ gia đình và xã hội. Trước kia, thời chúng ta đi học, “trung bình” được coi là nền tảng để phấn đấu, không có gì đáng xấu hổ. Nhưng nhìn xem, lũ trẻ bây giờ đang bị áp lực phải trở thành những người có thành tựu từ khi còn chưa học được cách chơi đùa vô tư. Giành được điểm A vẫn bị coi là chưa đủ tốt nếu chúng không mang thêm giải thưởng, tham gia hoạt động ngoại khóa và trong vai những người dẫn dắt, lãnh đạo đội nhóm. Những rào chắn vô hình không ngừng cao lên, vì thế chẳng ngạc nhiên khi những sinh viên mới bước vào ngưỡng cửa đại học hay thị trường lao động đã kiệt sức thay vì hạnh phúc. 

Mạng xã hội chỉ đổ thêm dầu vào lửa, đốt cháy cuộc đua kì vọng ấy hơn. Không dừng lại ở việc lướt xem những khoảnh khắc rực rỡ của người khác, chúng ta bắt đầu so sánh với cuộc đời chưa được đánh bóng của bản thân. Đọc được câu chuyện về những bạn trẻ 22 tuổi khởi nghiệp, đi du lịch vòng quanh thế giới, tự sắm nhà riêng - ta cảm thấy mình tụt lại vì mỗi ngày chỉ dậy đi làm và thanh toán hóa đơn. Những điều ấy trước kia từng được coi là phi thường, nay bỗng hóa tiêu chuẩn tối thiểu.

Ngay cả trong đời sống riêng, áp lực vẫn len lỏi. Ta phải là những người yêu lý tưởng, cha mẹ dịu dàng, giỏi chăm sóc bản thân và công dân đầy chánh niệm - tốt nhất là xong hết trước 9 giờ sáng. Người ta truyền nhau một quan niệm hiện đại, rằng: bạn đang lãng phí tiềm năng nếu không tối ưu từng giây phút của cuộc đời mình.

Nhưng nếu tiềm năng không phải là một chiếc thang để leo, mà là một không gian để ta an trú thì sao?

Phẩm giá ẩn sau lựa chọn một đời an yên

Hãy đổi cách ta kể câu chuyện. Sẽ ra sao nếu một cuộc sống “tầm trung” lại chính là một công việc đủ nuôi sống bản thân, những mối quan hệ đầy yêu thương, và một mái nhà rộn tiếng cười xen lẫn tiếng bát đũa? Không phải thứ để ta trốn chạy khi nhắc đến, mà là điều đáng để gìn giữ và trân trọng đúng không?

Thật tuyệt khi bạn xuất hiện trên mạng xã hội với những khoảnh khắc như vậy, dù cho chẳng có lời tán dương nào. Chúng ta vẫn luôn cần một người bạn chân thành, một người lạ biết cảm thông, và một đồng nghiệp đáng tin cậy. Những vai trò ấy hiếm khi xuất hiện trên mạng xã hội, nhưng chúng là sợi chỉ âm thầm dệt nên kết cấu bền chặt của xã hội -  điều mà danh vọng và tiền bạc đôi khi không thể làm được.

Hãy nghĩ về những giáo viên, lao công, y tá, tài xế, đầu bếp, điều dưỡng - những con người mà công việc thầm lặng của họ vẫn đang giữ cho thế giới vận hành. Họ có thể không bao giờ được gọi tên rộng rãi, nhưng công sức của họ chạm đến cuộc sống của biết bao người. Những tên gọi nghề nghiệp nghe có vẻ “bình thường”, nhưng những gì họ làm được thì không hề nhỏ bé.

Bình thường không có nghĩa là tầm thường. Đó là sự biết đủ với những gì bạn có, thay vì liên tục đem so với những cuộc đời khác. Đó là việc bạn hiểu rằng mình không thất bại chỉ vì không xuất chúng - chỉ cần là một con người đã luôn là điều đặc biệt. 

Những đánh đổi phía sau niềm tin phải trở nên xuất chúng

Bị cuốn vào cuộc đua theo đuổi sự vĩ đại thường dẫn ta đến tình trạng kiệt sức, lo âu và cô đơn. Chủ nghĩa cầu toàn gây ra chứng tê liệt cảm xúc, còn việc so sánh khiến ta đánh mất niềm vui. Ai cũng có thể “trên mức trung bình” - rõ ràng về mặt thống kê quan niệm này sai. Ấy vậy mà xã hội vẫn tiếp tục bán giấc mơ ấy, và ta vẫn tiếp tục mua nó, rồi cảm thấy mình chưa bao giờ đủ.

Ở một góc độ khác, việc tôn vinh thành công thái quá cũng hình thành một tâm thức thiếu hoàn thiện: nếu chỉ có một vài người ở đỉnh cao, thì phần còn lại ắt phải là kẻ thua cuộc. Nhưng cuộc sống đâu phải là một bảng xếp hạng, nó là bức tranh khảm đầy những niềm vui nhỏ bé, những khoảnh khắc yên tĩnh, và những kết nối thành thật giữa con người với nhau.

Ta chỉ thực sự sống trong hiện tại khi ngừng đuổi theo những cột mốc tiếp theo. Ta có thể tìm thấy sự đủ đầy, không phải trong việc trở nên khác biệt, mà trong cảm giác được thuộc về gia đình, cộng đồng và chính bản thân mình.

Viết lại định nghĩa “cuộc đời ý nghĩa”

Định hình lại những gì là cốt lõi của cuộc sống đòi hỏi sự can đảm - nhất là trong nền văn hóa đầy rẫy phô trương. Nó đồng nghĩa với việc khước từ lối sống "cày cuốc", chọn thầm lặng thay vì tiếng tăm, chọn sống sâu thay vì sống gấp, chọn sống đúng với hệ giá trị riêng của bản thân thay vì đứng trên những tiếng vỗ tay hào nhoáng.

Một cuộc đời ý nghĩa không được xây nên từ giải thưởng hay thuật toán mà được dệt từ những cuộc trò chuyện chân thật, những thói quen bồi đắp nên chúng ta, những bữa cơm trong gian bếp, những bước đi chậm rãi, những cử chỉ tử tế nhỏ nhoi - và nghỉ ngơi mà không mang theo cảm giác tội lỗi.

Hà Nhi dịch từ Psychology Today

Đọc bài viết

Trà chiều

“Cạm bẫy tiện lợi” của AI

Published

on

Vào thứ Sáu ngay trước ngày khai mạc Hội sách Thiếu nhi Bologna, OpenAI đã tung ra công nghệ tạo hình ảnh mới tích hợp trong GPT-4o. Công nghệ này giới thiệu các khả năng đa phương thức tiên tiến, cho phép người dùng tạo ra những hình ảnh vô cùng chi tiết bằng nhiều phong cách nghệ thuật đa dạng. Gần như ngay lập tức, người dùng đã thử tạo hình ảnh theo phong cách thẩm mỹ đặc trưng của Studio Ghibli và thử nghiệm với nhiều phong cách minh họa sách thiếu nhi kinh điển. Độ chính xác của kết quả và khả năng bắt chước các họa sĩ minh họa nổi tiếng của công nghệ này đã thực sự gây sốc cho những người đang tề tựu tại Bologna.

Nổi bật trong các tiếng nói quan ngại về những bước tiến mới này là Nurgül Senefe, họa sĩ minh họa người Thổ Nhĩ Kỳ. Bà là nhà sáng lập của tổ chức vận động Illustrator’s Platform và Mạng lưới ZNN, một công ty đại diện tác giả và họa sĩ minh họa, đồng thời là Tổng Thư ký của Diễn đàn Họa sĩ Minh họa Châu Âu. Bà Senefe chia sẻ với tờ Publisher Weekly rằng, “sự lười biếng trong nhận thức” đang đe dọa khiến con người ngày càng phụ thuộc vào AI.

Bà Nurgül Senefe. Nguồn: Diễn đàn Họa sĩ Minh họa.

Từ kinh nghiệm điều hành một tổ chức với 400 nhân sự đang tận tâm bảo vệ quyền của họa sĩ minh họa và xây dựng những phương thức kinh doanh bền vững, bà Senefe cho rằng: “Điểm yếu lớn nhất của con người là cảm giác vui sướng đến từ sự tiện lợi mà AI mang đến”.

Mạng lưới ZNN hoạt động như một cầu nối trung gian giữa họa sĩ và bên đặt hàng, giúp thiết lập các quy chuẩn tối ưu cho ngành, đồng thời giám sát quy trình đặt hàng tác phẩm. Công việc của họ nay càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết khi AI ngày một tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực sáng tạo.

“Đặc biệt với trí tuệ nhân tạo, chúng tôi đang nỗ lực xây dựng một nền tảng để đại diện cho quyền lợi của họa sĩ minh họa”, bà Senefe cho biết.

Khi khảo sát các thành viên trong tổ chức, bà Senefe thường đưa ra một câu hỏi lấy ví dụ từ bộ phim Ma trận (The Matrix), hỏi họ sẽ chọn viên thuốc nào – đỏ hay xanh. “Mọi người đều nói, ‘Tôi sẽ chọn viên màu đỏ’, bà kể lại, dùng phép ẩn dụ này để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ chính mình “tỉnh táo nhận thức về những gì đang diễn ra hôm nay”.

Mối bận tâm hàng đầu của bà Senefe xoay quanh chính bản chất của con người. “Nếu bạn không ý thức được hành vi của mình, nó sẽ dần định hình nên tính cách của bạn.” Dù vấp phải sự phản đối từ nhiều chuyên gia sáng tạo – “Mọi người nói chúng ta không sử dụng AI tạo sinh, chúng ta chống lại nó”, bà vẫn quan sát thấy người ta tiếp tục thử nghiệm công nghệ này và ghi nhận rằng một số người cho biết nó “khá tiện lợi”.

Bà Senefe nhận định: Yếu tố tiện lợi này chính là mấu chốt của vấn đề. Bà cũng đưa ra các ví dụ tương tự trong đời thực. “Nếu bạn để ý, tôi chắc chắn bạn sẽ thấy ở ga tàu điện hoặc nhà ga xe lửa, mọi người xếp hàng dài hàng mét chỉ để đi thang cuốn, nhưng tại sao họ không leo thang bộ cơ chứ?” Các ví dụ khác bao gồm sự lệ thuộc của xã hội vào thức ăn nhanh, bất chấp những rủi ro sức khỏe đã được chứng minh, hay việc nhiều bậc cha mẹ dùng máy tính bảng làm "người giữ trẻ kiểu mới cho con” khi quá tải hay xao nhãng.

Họa sĩ Hayao Miyazaki, đồng sáng lập Studio Ghibli luôn thể hiện sự phản đối mạnh mẽ đối với AI trong sáng tạo. Trong bộ phim tài liệu Never - ending man: Hayao Miyazaki năm 2016, khi được giới thiệu về một dự án hoạt hình sử dụng AI, ông Hayao Miyazaki đã thẳng thừng chỉ trích công nghệ này. Ông gọi nó là "một sự xúc phạm đến cuộc sống" và nhấn mạnh rằng nghệ thuật không chỉ là kỹ thuật mà còn là cảm xúc, trải nghiệm và tinh thần con người.

Bà Senefe tỏ ra lo lắng về một khả năng trong tương lai, nơi những người làm sáng tạo cuối cùng sẽ phải “làm việc cho máy móc”, khi các nhà xuất bản có khả năng chọn AI thay vì sản phẩm của con người vì chúng “quá tiện lợi, rẻ, hiệu quả và nhanh chóng”.

“Dần dà, chúng ta sẽ quen xem cái ‘chưa đủ’ là đủ, ‘không đẹp’ là đẹp, ‘phi nghệ thuật’ là nghệ thuật. Điều này sẽ kéo tụt mặt bằng giá trị của nhận thức chung, hiểu biết và sự chấp nhận của xã hội, làm thay đổi cả một lĩnh vực mà chúng ta thậm chí không hề hay biết”.

Để mô tả quá trình bình thường hóa đáng lo ngại này, bà Senefe đã đặt hàng một bức tranh minh họa dựa trên ẩn dụ về con ếch trong nồi nước đang nóng dần lên, không nhận ra mối nguy hiểm đang cận kề. Bức tranh này đặt ra một câu hỏi nhức nhối: “Bạn sẽ dùng AI một cách có ý thức và để máy móc phục vụ cho bạn, hay bị AI thống trị và trở thành tay chân cho máy móc?”

“Thử thách lớn nhất của chúng ta trong cuộc đối đầu với AI chính là sự lười biếng trong nhận thức”, bà Senefe kết luận. Bà cho rằng, cũng như sự nghiện ngập và các thói quen độc hại khác, sự phụ thuộc vào AI có thể bén rễ từ từ và len lỏi vào đời sống một cách khó nhận biết nếu giới chuyên môn sáng tạo không duy trì cảnh giác.

Hoàng Thảo dịch từ Publishers Weekly

Đọc bài viết

Cafe sáng