Phía sau trang sách

“Hướng dẫn đọc” Stefan Zweig

Published

on

Stefan Zweig

Stefan Zweig (1881 – 1942) là nhà văn, nhà báo và nhà viết tiểu sử tương đối quan trọng của văn chương Áo nói riêng và nền văn học viết bằng tiếng Đức nói chung. Trong các tác phẩm của mình, ông nổi tiếng với khả năng phân tích tâm lý nhân vật một cách thần sầu. Độc giả Việt Nam đã được tiếp cận với các tác phẩm của ông ngay từ rất sớm, nhưng để tìm ra những tác phẩm phù hợp với từng cá nhân và từng thời kỳ không phải là dễ.

Bài viết sau đây sẽ đưa độc giả đến những lựa chọn phù hợp và vừa vặn nhất, trong hành trình khám phá nhà văn nổi bật này.

Khởi đầu

Nếu có cuộc bầu chọn đâu là một trong những tập truyện ngắn hay nhất thế kỷ XX, thì Bức thư gửi người đàn bà không quen hay Hai mươi tư giờ trong đời người đàn bà xứng đáng chiếm giữ vị trí quan trọng, bên cạnh tác phẩm của những tác giả cũng nổi tiếng khác như Flannery O’Connor, O’Henry, Chekov hay Alice Munro. Thực tế các tập truyện này cũng chứa đựng Amok Bệnh điên xứ Malaysia – truyện ngắn được nhiều nhà phê bình trên thế giới xếp vào danh sách 1000 tác phẩm nên đọc trong đời.


Ở tuyển tập này, Zweig đã lướt qua những cảnh ngộ éo le, từ đó cho thấy cảnh đời ô trọc cũng như những thế hiểm nguy của cuộc điên loạn vì tình. Đó là động cơ bẩn thỉu của những ham muốn (Amok, Bức thư của người đàn bà không quen, Ngõ hẻm dưới ánh trăng) hay những sự mất kết nối giữa mỗi con người (Leporella, Một trái tim tan nát, Hai mươi tư giờ trong đời người đàn bà, Nỗi lòng). Bằng một ma thuật thần kỳ nào đó, Zweig quyến rũ người đọc bằng sự thấu hiểu đến vô cùng tận những ngóc ngách tâm lý, dù người học thức hay kẻ vô học, dù là nam giới hay cả phụ nữ. Không chỉ là một nhà văn, Zweig còn là một nhà quan sát tâm lý viết văn, chính xác và đầy cuốn hút.

Hoàn hảo nhất

Khát vọng đổi đời là cuốn tiểu thuyết được xuất bản sau khi Zweig qua đời, và một lần nữa chứng tỏ đỉnh cao của Zweig, khi không những chỉ nổi tiếng ở mảng truyện ngắn, mà qua cách sắp đặt tình tiết ở một tiểu thuyết cũng cho thấy được tài năng của ông. Được viết chia làm hai phần, phần đầu là cuốn tự truyện của nhân vật Christina Hoflehner – nơi sự xa hoa, phù phiếm khiến mọi chân giá trị bị đạo ngược; và phần thứ hai tập trung nhiều hơn vào trong cảnh huống của Thế chiến thứ hai, với những tình thế đen tối và giá trị con người đương xuống thấp nhất.


Vẫn là những phân tích tâm lý, những bối cảnh đương thời vào cuộc chiến ông đã thấy qua, Khát vọng đổi đời cho thấy nỗ lực vô vọng của con người, chìm dưới đạn bom chiến tranh cũng như cái vô nghĩa lý của những tham tàn quyền lực. Cuốn tiểu thuyết này cũng thể hiện một cách sâu sắc triết lý nhân văn của ông, một người yêu chuộng hòa bình và không gì khác.

Ngắn nhất

Tiểu thuyết ngắn vừa mới xuất bản (ở cả ngôn ngữ tiếng Anh và tiếng Việt) Bí mật thiêu đốt tâm can có thể đặt ra rất nhiều thách thức cho một nhà văn, bởi sự đa dạng trong lớp nhân vật và những bối cảnh. Một đứa trẻ, một người đàn bà và một quý ông rất giàu sức hút; một lần nữa Zweig tự tạo ra tam giác muôn đời của các mối quan hệ yêu – ghét – sân – hận. Có cái phức tạp của tình mẹ – con, có cái phức tạp sở hữu của tuổi sơ sinh, có cái phiêu lưu của dục tình tự do cũng như bối rối, phân vân của những lời dối trá.


Không nghiễm nhiên mà các tác phẩm của Zweig lại thường bắt đầu bằng những “bí mật”: Bí mật thiêu đốt tâm can, Bí mật khủng khiếp, Bí mật day dứt… bởi lẽ chỉ trong bí mật con người mới được là chính mình nhất, thoát xa khỏi những khuôn khổ cũng như cận biên mà một thế giới già cỗi như châu Âu từ lâu đã dần định đoạt cho số phận họ. Có sự phức tạp trong cách xử lý tuyến truyện cũng như tháo gỡ các mối quan hệ, đây là một trong những tiểu thuyết ngắn đỉnh cao nhất của Zweig, cũng như thể hiện tay nghề của một bác sĩ tâm lý thạo nghề. Tác phẩm này từng chính là cảm hứng để đạo diễn Wes Anderson làm nên tác phẩm nổi tiếng là The Grand Budapest Hotel.

Lạ nhất

Những khoảnh khắc sao sáng của nhân loại từng được xuất bản rải rác những năm trước đây trong các tập truyện ngắn in chung, và mới đây nhất đã được tập hợp in lại qua bản dịch của Phan Ba. Trong tác phẩm này, bằng việc sáng tạo lồng những sự thật vào trong cốt truyện, 14 tác phẩm của Zweig đã họa được những thước phim về những “vĩ nhân” đã giúp hình thành thế giới ngày nay. Đó là những cuộc bám trụ khám phá Nam Cực, phát hiện biển Thái Bình Dương, cuộc thập tự chinh thứ nhất, cuộc chiến của Napoleon…


Sinh thời Zweig cũng là người ham thích ngao du khám phá, nhất là khi các cuộc Thế chiến vẫn đang diễn ra, nên việc tìm hiểu cũng như ghi chép về các hành trình là điều dễ hiểu. Tuy có nhiều khác biệt so với mảng tiểu thuyết – truyện ngắn, thế nhưng bằng chất thơ trong những văn bản, Những khoảnh khắc sao sáng của nhân loại vẫn hùng vĩ và giàu khả năng khám phá qua những mô tả vô cùng tinh xảo của người ham thích phiêu lưu có vốn văn chương vô cùng phong phú.

Ấn tượng nhất

Sau khi lang bạt qua khắp ngã đường với vị thế của người không quê hương, cuối cùng Zweig đã chọn Brazil làm nơi ở tạm lánh cuối cùng cho mình. Ở xứ nhiệt đới Zweig có dịp nhìn lại khoảng đời mình đã trải qua, và đó là những ghi chép vô cùng trân quý mà cũng đủ đầy không chỉ về ông mà còn là về tầng lớp thanh niên Áo- Hung một thời, cũng như những chân dung văn học về các văn – nghệ sĩ mà ông không muốn những thế hệ sau sẽ mãi lãng quên, gồm những Gorky, Rodin, Rilke… và còn nhiều nữa.

Thế giới những ngày qua hay Bóng tối và Ánh sáng trên châu Âu là những gì Zweig nhất, từ tuổi thanh niên bị kìm nén, cho đến đỉnh cao văn chương, rồi bỗng chốc mất hết tất cả trong các vụ đốt sách, đến cuối cùng là việc tự tử vì không thể chịu nổi bản thân là một người không quê hương, cũng như thế giới đang đen tối hơn. Như lời nói đầu, cuốn hồi ký này không nói về ông, mà là cả châu Âu, cả lớp thanh niên thế hệ một thời… giờ đây được soi chiếu, khắc họa và ghi lại vô cùng sống động. Nó không chỉ có giá trị như một tác phẩm mang tính cá nhân, mà đồng thời cũng còn là những ghi chép về một thời đoạn vô cùng biến động. Một trong những tác phẩm hồi ký xứng đáng được xếp vào hàng hay nhất trong danh sách những cuốn hồi ký bán chạy.

Mang tính tri ân

Bên cạnh vai trò là một tiểu thuyết gia, thì Zweig cũng là một nhà lý luận và phê bình được đánh giá cao. Trong văn nghiệp mình, ông từng cho ra mắt Ba bậc thầy để tôn vinh những người đã truyền cảm hứng cho mình. Đó là bộ trilogy Balzac, Dickens và Dostoevsky. Tính cho đến nay, hầu như vẫn chưa có ai vượt qua được những đại văn hào này. Đó là trường thiên tiểu thuyết về đời sống tư sản Tấn trò đời, là những áng văn làm toát lên hiện thực cuộc sống với Tội ác và trừng phạt, Anh em Karamazov hay cuộc phiêu lưu thú vị của những cô cậu bé phải sống dưới đáy xã hội của Oliver Twist…

Trong tác phẩm này, cách phân tích và tiếp cận của Zweig tương đối đa dạng. đôi khi đi từ cuộc sống cá nhân, bối cảnh thời đại… để làm rõ những chân dung văn học. Ông tìm ra được những phản ảnh vô cùng thức thời, từ đó nhìn thấy những điểm tương đồng cũng như khác biệt của các chân dung văn học. Phân tích là điều nhiều người làm được, nhưng để biến nó thành một loại văn mà ai đọc vào cũng phải ngả mũ thán phục, thì chỉ mỗi Zweig làm được điều đó. Ông biến Balzac từ một chủ thể nghiên cứu trở thành một nhân vật chính trong tác phẩm này, để cùng Dickens và Dos chiếm giữ 3 đỉnh của một tam giác nhìn sâu vào trong trọng tâm của thứ văn chương tài tình, nơi khơi mở cảm xúc con người và cả những điều chưa nói.

Phía sau trang sách

Giải mã hạnh phúc: Khám phá nguồn gốc của niềm vui và sự hài lòng

Liệu có bí mật nào cho hạnh phúc? Đây là câu hỏi đã xuất hiện từ hàng thập kỷ trước, và nhiều triết gia, lãnh tụ tôn giáo cũng như nhà khoa học đã đưa ra câu trả lời của riêng họ. Nhưng liệu có thể dùng khoa học để giải mã sự mưu cầu hạnh phúc được không?

Published

on

Hãy cùng đến với “Giải mã hạnh phúc”. Đây là một giả thuyết được đưa ra bởi chuyên gia tâm lý Jonathan Haidt, cho rằng hạnh phúc đến từ những khao khát nội tâm và đồng thời cũng đến từ các yếu tố bên ngoài. Nói cách khác thì hạnh phúc vừa là “bẩm sinh”, vừa là “nuôi dưỡng”.

Cụ thể thì như vậy nghĩa là gì? Hãy cùng phân tích các thành phần tạo nên “Giải mã hạnh phúc”, cũng như cách ứng dụng chúng vào cuộc sống để tìm kiếm niềm vui và sự hài lòng.

Bẩm sinh

Yếu tố di truyền đóng một vai trò nhất định trong cảm nhận chung về hạnh phúc của chúng ta. Một số người sinh ra đã có cái nhìn lạc quan, trong khi những người khác có thể phải vật lộn với lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là mặc dù di truyền có thể ảnh hưởng đến mức độ hạnh phúc cơ bản, nhưng chúng không phải là yếu tố quyết định duy nhất.

Nuôi dưỡng

Môi trường và trải nghiệm cũng định hình hạnh phúc, điều này  bao gồm các mối quan hệ, công việc và thậm chí cả cộng đồng nơi chúng ta sống. Bằng cách tạo ra một môi trường hỗ trợ và trọn vẹn, chúng ta có thể nuôi dưỡng hạnh phúc lớn hơn trong cuộc sống.

Cân bằng giữa mong muốn và hoàn cảnh: “Giải mã hạnh phúc” cho rằng chúng ta có thể tìm thấy hạnh phúc bằng cách cân bằng giữa mong muốn bên trong và hoàn cảnh bên ngoài. Ví dụ, nếu bạn có mong muốn mạnh mẽ về an ninh tài chính, có thể bạn cần tìm một công việc mang đến nguồn thu nhập ổn định. Mặt khác, nếu bạn có niềm đam mê sâu sắc với sự sáng tạo, việc theo đuổi một sự nghiệp cho phép niềm đam mê đó phát triển có thể quan trọng hơn.

Vậy, làm cách nào để áp dụng “Giải mã hạnh phúc” vào thực tiễn? Dưới đây là một vài mẹo giúp bạn tìm thấy niềm vui và sự hài lòng trong cuộc sống:

1. Xác định các giá trị của bản thân: Hiểu được điều gì thực sự quan trọng với bạn có thể giúp định hướng các quyết định và tạo ra một cuộc sống viên mãn hơn.

2. Nuôi dưỡng các mối quan hệ: Mối quan hệ bền chặt với gia đình và bạn bè có thể mang lại tình yêu thương, sự hỗ trợ và cảm giác được thuộc về.

3. Theo đuổi đam mê: Tham gia vào các hoạt động và sở thích mang lại niềm vui có thể làm tăng cảm giác hạnh phúc và hài lòng.

4. Thực hành lòng biết ơn: Dành thời gian để trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống, dù nhỏ bé, có thể làm tăng cảm giác hạnh phúc tổng thể của bạn.

5. Cho đi: Giúp đỡ người khác có thể mang lại ý nghĩa và sự trọn vẹn cho cuộc sống của chúng ta.

Jonathan Haidt là một nhà tâm lý học và nhà tâm lý học xã hội, nổi tiếng với các công trình nghiên cứu về tâm lý học đạo đức và tâm lý học tư tưởng chính trị. Ông là giáo sư ngành Lãnh đạo Đạo đức tại Trường Kinh doanh Stern thuộc Đại học New York, và đã xuất bản một số cuốn sách và nhiều bài báo nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học.

Các công trình của Haidt thường tập trung vào ý tưởng rằng niềm tin và giá trị đạo đức của chúng ta được hình thành bởi nhiều yếu tố, bao gồm văn hóa, sự nuôi dạy và kinh nghiệm cá nhân. Ông lập luận rằng đạo đức không chỉ là vấn đề lý trí mà còn bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và trực giác của chúng ta.

Một trong những đóng góp đáng chú ý nhất của Haidt cho lĩnh vực tâm lý học là mô hình “trực giác xã hội” về phán đoán đạo đức. Mô hình này cho rằng các phán đoán đạo đức thường dựa trên những đánh giá tự động, vô thức về các tình huống, thay vì lý luận có ý thức và có chủ ý. Công trình này thách thức quan điểm truyền thống cho rằng việc ra quyết định đạo đức là một quá trình hoàn toàn lý trí, và nhấn mạnh tầm quan trọng của cảm xúc và trực giác trong việc hình thành niềm tin đạo đức của chúng ta.

Nghiên cứu của Haidt cũng đã khám phá vai trò của đạo đức trong hệ tư tưởng chính trị, và ông đã chỉ ra rằng những người theo chủ nghĩa bảo thủ và tự do thường có nền tảng đạo đức khác nhau. Ví dụ, những người theo chủ nghĩa bảo thủ có xu hướng coi trọng các giá trị như lòng trung thành, quyền lực và sự thiêng liêng, trong khi những người theo chủ nghĩa tự do có xu hướng coi trọng sự công bằng và chăm sóc. Haidt lập luận rằng những khác biệt về đạo đức này đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình thái độ và hành vi chính trị.

Các công trình của Haidt đã được trích dẫn rộng rãi và nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng William James Fellow từ Hiệp hội Khoa học Tâm lý. Các cuốn sách của ông được ca ngợi vì dễ tiếp cận và chứa đựng những hiểu biết sâu sắc về tâm lý con người.

Nhìn chung, những đóng góp của Jonathan Haidt cho lĩnh vực tâm lý học đã làm sáng tỏ vai trò của đạo đức và cảm xúc trong việc định hình niềm tin và hành vi, đồng thời giúp mở rộng hiểu biết về sự phức tạp của tâm trí con người.

Tóm lại, “Giải mã hạnh phúc” nhắc nhở chúng ta rằng hạnh phúc là sự kết hợp của cả bẩm sinh và nuôi dưỡng. Bằng cách cân bằng những mong muốn bên trong với hoàn cảnh bên ngoài, chúng ta có thể tạo ra một cuộc sống viên mãn và vui vẻ hơn. Vậy nên, hãy thử kiểm chứng “Giải mã hạnh phúc” và xem liệu nó có khiến bạn hạnh phúc hơn không nhé!

Lam dịch từ MindfulMac

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Trách nhiệm thuộc về ai khi thiên nhiên hoang dã trở thành “tội phạm”?

Gấu đen đột nhập nhà dân, cây cối bị tình nghi gây ra án mạng, con nai băng qua đường không đúng luật. Nếu thiên nhiên phạm luật thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm?

Published

on

Trong thế giới ngày càng đô thị hóa, ranh giới giữa lãnh địa con người và thiên nhiên hoang dã trở nên mong manh hơn bao giờ hết, dẫn đến những cuộc "chạm trán" dở khóc dở cười. Mary Roach đã khám phá thế giới kỳ thú nơi luật pháp - con người giao thoa, xung đột với bản năng tự nhiên trong Fuzz - Khi tự nhiên phạm luật.

Giải mã "tội ác" của thiên nhiên

Mary Roach mở đầu Fuzz bằng cách đặt ra một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại khơi gợi vô số vấn đề phức tạp: Điều gì xảy ra khi thiên nhiên "phạm luật"? Không chỉ là những con thú lớn như gấu hay báo sư tử gây rắc rối ở vùng ngoại ô, danh sách "tội phạm tự nhiên" của Roach còn bao gồm cả những loài chim ăn trộm nông sản, những con khỉ tinh ranh ở Ấn Độ, những hạt đậu độc gây chết người hay thậm chí là những cái cây vô tri bị xem là mối nguy hiểm tiềm tàng.

Roach không ngồi yên trong phòng viết mà xông pha thực địa. Bà tham dự một khóa học về an toàn khi gặp thú dữ, theo chân các nhà khoa học điều tra hiện trường các vụ tấn công của động vật hoang dã, thậm chí nếm thử các loại thực vật bị xem là "có vấn đề".

Sách Fuzz - Khi tự nhiên phạm luật (trái) và tác giả Mary Roach.

Khi tìm hiểu về những con voi ở Bắc Bengal thích chè chén, say xỉn, bà cho biết voi uống thứ mà dân làng thường uống: haaria, loại rượu pha chế tại nhà được lên men và dự trữ với số lượng đủ để làm say một con voi. "Theo Sĩ quan Raj, có hai điều xảy ra khi voi say xỉn. Hầu hết chỉ lạc đàn và ngủ quên. Nhưng dường như mọi đàn đều có một kẻ say xỉn hung hăng, thường là con đầu đàn hoặc voi đực đang trong kỳ musth. Trên đời, dù bạn có muốn mạo hiểm thế nào chăng nữa thì cũng phải tránh xa một con voi đực say xỉn", Roach viết.

Trọng tâm của Fuzz không phải là việc kết tội thiên nhiên mà là nỗ lực giải mã những hành vi bị xem là "phạm luật" ấy dưới góc độ khoa học. Tác giả đưa độc giả đi sâu vào thế giới của sinh thái học hành vi, di truyền học bảo tồn, khoa học pháp y động thực vật và quản lý động vật hoang dã.

Cụ thể như việc tìm hiểu các nghiên cứu tập tính nhằm hiểu rõ hơn về cách động vật di chuyển, kiếm ăn, và phản ứng với sự hiện diện của con người, từ đó xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn, như thiết kế hàng rào chống gấu, tạo hành lang di chuyển an toàn cho động vật hoang dã...

Con người nằm ở đâu trong "tội ác" này?

Một trong những thông điệp ngầm nhưng mạnh mẽ xuyên suốt Fuzz là sự tự vấn về vai trò của con người trong các cuộc xung đột với thiên nhiên. Mary Roach đặt câu hỏi: Liệu việc phá hủy môi trường tự nhiên, thay đổi cảnh quan, để thức ăn ngoài trời, vứt rác không đúng cách đã vô tình "mời gọi" động vật hoang dã vào những tình huống rắc rối?

Theo tìm hiểu của Roach, một con gấu vào khu dân cư tìm thức ăn không phải vì nó "xấu tính". Mà có thể vì nguồn thức ăn tự nhiên của nó bị suy giảm hoặc vì thùng rác của con người quá hấp dẫn, dễ tiếp cận. Bà không đổ lỗi cực đoan nhưng chỉ ra nhiều "tội ác" của thiên nhiên thực chất là hậu quả trực tiếp hoặc gián tiếp từ hành động của con người.

Cuốn sách cũng nhắc đến những tình huống tiến thoái lưỡng nan về đạo đức, thực tiễn trong việc quản lý xung đột. Từ những người ủng hộ biện pháp cứng rắn để bảo vệ tài sản và tính mạng con người, đến những nhà bảo tồn nỗ lực tìm kiếm giải pháp nhân đạo hơn, tác giả để độc giả tự suy ngẫm về sự phức tạp của việc tìm kiếm điểm cân bằng. Làm thế nào để vừa bảo vệ lợi ích của con người, vừa tôn trọng quyền sống và không gian sinh tồn của các loài khác?

Theo Nguyệt Dạ | ZNews

Đọc bài viết

Phía sau trang sách

Nếu từng khóc khi xem phim “Mưu cầu hạnh phúc”, thì đây là cuốn sách bạn nên đọc

Published

on

Trong bộ phim Mưu Cầu Hạnh Phúc (The Pursuit of Happyness) ra mắt vào năm 2006 của đạo diễn Gabriele Muccino, diễn viên Will Smith vào vai Chris Gardner - một người cha đơn thân thất nghiệp, vô gia cư, phải vật lộn giữa cuộc sống bấp bênh, những đêm ngủ ở nhà ga, và giấc mơ đổi đời từ một chương trình thực tập không lương. Đó là một hành trình đầy khổ đau, nước mắt, nhưng cũng là bản hùng ca của lòng kiên cường và khát khao vươn lên.

Cùng năm 2006, chuyên gia tâm lý học Jonathan Haidt cho ra đời Giải Mã Hạnh Phúc, một công trình kết nối những minh triết cổ đại với khoa học hiện đại để trả lời câu hỏi muôn thuở: Hạnh phúc là gì, và làm sao để có được nó?

Khi đặt nhân vật Chris Gardner bên cạnh các giả thuyết về hạnh phúc của Haidt, ta nhận ra: Có những chân lý không bị mài mòn bởi thời gian hay hoàn cảnh, chẳng hạn như việc hạnh phúc không đến từ việc trốn tránh khổ đau, mà từ cách ta bước xuyên qua nó.

Will Smith và con trai Jaden Smith trong Mưu Cầu Hạnh Phúc.

"Con voi" và "người cưỡi voi": Cảm xúc và lý trí trong hành trình sinh tồn

Tác giả Jonathan Haidt dùng hình ảnh “con voi và người cưỡi voi” để ví von mối quan hệ giữa cảm xúc (con voi) và lý trí (người cưỡi). Trong phim, Chris Gardner nhiều lần bị cảm xúc dồn vào chân tường: Khi bị đuổi khỏi nhà, khi mất chỗ ngủ, khi con trai hỏi “Chúng ta có nhà không?”. Nhưng chính trong những khoảnh khắc ấy, “người cưỡi voi” - lý trí, bản lĩnh, lòng tin của Chris - vẫn kiên định dẫn đường.

Anh không để cảm xúc giận dữ, tuyệt vọng kiểm soát mình. Anh chọn hành động, kiên trì học hỏi, giữ vững phẩm giá ngay cả khi lau dọn toilet công cộng để có thêm chút tiền. Dù cảm xúc có lúc muốn gục ngã, anh vẫn tiếp tục hành động có lý trí, không để cơn tuyệt vọng làm tê liệt mình. Những lúc phải ngủ ở ga tàu với con trai, Chris vẫn giữ lòng tự trọng và tiếp tục cố gắng, giống như một người cưỡi đang cố gắng điều khiển một con voi đầy hoảng loạn.

Điều kiện ngoại cảnh và “ngưỡng hạnh phúc”

Sách Giải Mã Hạnh Phúc chỉ ra rằng con người có “mức độ hạnh phúc” nhất định. Ta có thể vui hoặc buồn nhất thời vì sự kiện bên ngoài, nhưng sau đó sẽ quay về mức hạnh phúc trung bình của mình. Thế nhưng, Haidt cũng lưu ý rằng có những yếu tố bên ngoài ảnh hưởng lâu dài đến hạnh phúc: nghèo đói, cô lập, hoặc bị sỉ nhục kéo dài.

Chris Gardner trải qua gần như tất cả những điều này, nhưng thay vì cam chịu, anh đã cố gắng tìm nhiều cách khác nhau để xoay chuyển số phận của bản thân, dẫu có những lúc rơi vào cảnh nghèo túng đến mức chỉ còn vỏn vẹn 30 đô la trong ví. Vì đã nỗ lực tự mình thay đổi hoàn cảnh nên khi thành công đến, anh không chỉ nhận được phần thưởng vật chất mà kèm theo đó còn là cảm giác xứng đáng, sự gắn kết với con trai, và lòng tự tôn được củng cố.

Ý nghĩa và mục đích sống: Cội nguồn của hạnh phúc bền vững

Haidt cho rằng hạnh phúc bền vững không đến từ việc theo đuổi khoái lạc (pleasure), mà đến từ việc sống có mục tiêu, có giá trị. Chris Gardner không chỉ muốn giàu mà hơn thế nữa, anh muốn trở thành một người cha xứng đáng, một con người có giá trị. Tình yêu dành cho con trai là kim chỉ nam dẫn lối, khiến anh không bỏ cuộc dù bị cả thế giới quay lưng.

Điều này khớp với một câu nói của triết gia Friedrich Nietzsche: "Nếu bạn có một lý do đủ lớn để sống, bạn có thể chịu đựng hầu hết mọi nỗi đau." (He who has a why to live for can bear almost any how).

Hạnh phúc không phải đích đến, mà là hành trình

Cuối phim, khi Chris được nhận vào làm chính thức, anh rưng rưng cố không bật khóc giữa đám đông, chạy vội đến nhà trẻ của con trai và ôm lấy con. Đó không chỉ là giây phút hạnh phúc đơn thuần, mà còn là sự giải phóng sau bao tháng ngày chịu đựng và không từ bỏ. Từ một nhân viên chào bán thiết bị y tế, cuộc đời Chris đã thay đổi. Đó là minh chứng cho giả thuyết cuối cùng của Haidt: “Hạnh phúc không phải là thứ mà bạn có thể tìm thấy, có được hoặc đạt được một cách trực tiếp. Bạn phải có được các điều kiện phù hợp và sau đó chờ đợi. Một số điều kiện đó nằm trong bạn, chẳng hạn như sự gắn kết thống nhất giữa các phần và cấp độ trong tính cách của bạn. Các điều kiện khác yêu cầu mối quan hệ với những thứ bên ngoài bạn: giống như cây cối cần mặt trời, nước và đất tốt để phát triển, con người cũng cần tình yêu, công việc và sự kết nối với một điều gì đó lớn lao hơn.”

Mưu Cầu Hạnh Phúc không kể lại con đường đạt đến thành công của một người đàn ông, mà đã khắc họa lại lòng kiên trì bền bỉ và ý chí quyết tâm vượt lên số phận. Giải Mã Hạnh Phúc không dạy ta cách để luôn hạnh phúc, mà cho ta công cụ để hiểu hạnh phúc thật sự là gì. Một bên là nhân vật trong phim, một bên là những giả thuyết được đúc kết từ hàng ngàn năm trí tuệ của nhân loại, giao nhau tại điểm giữa: sự gắn kết với cuộc sống, niềm tin vào một điều tốt đẹp và cao cả hơn chính bản thân mình.

Lam

Đọc bài viết

Cafe sáng