Mùa Xuân Vắng Lặng - Mùa Thu Chết Chóc Của Chiến Tranh Việt Nam của Patrick Hogan không chỉ là một cuốn hồi ký, mà còn hé lộ những sự thật gây sửng sốt về hậu quả lâu dài của chất độc màu da cam mà chính phủ Hoa Kỳ đã rải lên miền Nam Việt Nam, để lại những di chứng nghiêm trọng cho cả binh lính Mỹ lẫn người dân Việt.

Từ tiêu đề sách, có thể thấy Patrick Hogan muốn nhấn mạnh đề tài chất khai quang, vốn lấy cảm hứng từ tác phẩm Mùa Xuân Vắng Lặng của nhà hoạt động vì môi trường Rachel Carson. Đây được cho là một trong hai tác phẩm có sức ảnh hưởng lớn lên thế giới khoa học kỹ thuật, môi trường sinh thái, tự nhiên (tác phẩm còn lại là Nguồn Gốc Các Loài của Charles Darwin).

Từ đầu những năm 1950, Rachel Carson đã bắt đầu viết về ảnh hưởng của con người đối với môi trường, và của ô nhiễm môi trường (gây ra bởi con người qua sự tiêu thụ thừa mứa, lạm dụng chất hóa học, hay các hành vi hủy diệt sinh thái) đối với tất cả sinh vật trên Trái Đất. Tác phẩm của bà khơi mào cho phong trào bảo vệ môi trường nói chung và thúc đẩy phong trào phản đối chất khai quang (gồm chất độc da cam) và vũ khí hóa học trong chiến tranh ở Việt Nam nói riêng.

Patrick Hogan đặt tên hồi ký của ông dựa trên tựa cuốn Mùa Xuân Vắng Lặng, còn tác giả của Mùa Xuân Vắng Lặng là Rachel Carson thì lại đặt tên sách của bà dựa trên hai câu thơ trong bài La Belle Dame sans Merci (Người đẹp không độ lượng) của John Keats: "Cỏ bên hồ héo khô, tàn úa / Và chim trời chẳng thiết hót ca" ("The sedge has wither'd from the lake / And no birds sing"). Hình ảnh cỏ cói khô quắp héo hon bên hồ lại gợi lên hình ảnh "mùa thu chết chóc" mà Hogan tả trong hồi ký. Thiết nghĩ, đó cũng như là vòng tuần hoàn con người-môi trường-con người mà Carson đã muốn nhắc nhở nhân loại vậy.

Theo An Tư

Trong một thế giới mà con người thường tự đặt mình ở vị trí trung tâm, khoa học hiện đại đang dần vén màn, hé lộ những điều kinh ngạc về đời sống nội tâm, trí tuệ và cấu trúc xã hội phức tạp của những sinh vật cùng chia sẻ mái nhà Trái Đất. Chúng không chỉ tồn tại một cách thụ động, mà còn biết tư duy, cảm nhận và cùng kiến tạo nên hành tinh này.

Chùm sách khoa học thường thức dưới đây, gồm Chim chóc chưa bao giờ ngốc, Tâm tư của bạch tuộc, Đế chế hải ly và Fuzz - Khi tự nhiên phạm luật, là bốn lăng kính đặc sắc soi chiếu vào thế giới động vật kỳ diệu. Mỗi cuốn sách vừa là lời mời, vừa là lời nhắc nhở để chúng ta học cách chung sống với thiên nhiên một cách khiêm tốn và hài hòa hơn.

Bộ ba chân dung loài: Khi khoa học phá tan định kiến

Động vật là giống loài vô tri, vô cảm ư? Hoàn toàn không. Ba cuốn sách đầu tiên sẽ chứng minh điều ngược lại, mở ra cuộc đối thoại sống động với ba loài vật phi thường, những đại diện xuất chúng của ba vương quốc: không trung, đại dương và đất liền.

Với Chim chóc chưa bao giờ ngốc, tác giả Jennifer Ackerman thực hiện một sứ mệnh đầy tham vọng – “giải oan” cho một giống loài thường bị đánh giá thấp. Cụm từ "não chim" từ lâu đã trở thành một lời miệt thị cho sự ngốc nghếch. Tuy vậy, bằng những nghiên cứu sâu rộng, Ackerman đã khắc họa loài chim như những thiên tài ẩn sau lớp lông vũ: quạ New Caledonia biết chế tạo và sử dụng công cụ phức tạp để kiếm ăn; giẻ cùi bụi miền Tây ghi nhớ chính xác hàng trăm nơi cất trữ thức ăn và biết ưu tiên đào trước những loại sắp hỏng; còn một cặp chim bạn đời có thể song ca hoàn hảo để giữ vững mối gắn kết đôi lứa. Không dừng lại ở việc liệt kê tập tính loài, tác giả còn đào sâu vào cấu trúc thần kinh học, chỉ ra mật độ neuron dày đặc bên trong khối óc nhỏ bé giúp chim xử lý thông tin nhanh chóng và hiệu quả. Đọc xong cuốn sách, bạn sẽ không thể nhìn những sinh vật bay lượn quanh mình như cũ được nữa.

Nếu chim chóc khiến ta phải xét lại định kiến về trí tuệ, thì Tâm tư của bạch tuộc lại mở ra một thế giới sâu thẳm hơn, nơi cảm xúc và ý thức hiện hữu trong một sinh thể xa lạ đến mức tưởng như đến từ hành tinh khác. Với ba trái tim, máu màu xanh và bộ não quấn quanh cổ họng, bạch tuộc là hiện thân của điều kỳ dị trong tự nhiên, nhưng cũng là minh chứng sống động cho khả năng kết nối vượt mọi ranh giới loài. Sy Montgomery bước vào Thủy cung Boston không phải với tư cách nhà nghiên cứu, mà như một người bạn. Những cuộc gặp gỡ giữa bà và bốn cá thể bạch tuộc Athena, Octavia, Kali và Karma là hành trình giàu cảm xúc, nơi cái chạm của xúc tu trở thành thứ ngôn ngữ tinh tế hơn mọi lời nói. Không cố gắng chứng minh rằng bạch tuộc “giống con người”, cuốn sách lựa chọn cách lắng nghe sự khác biệt bằng tất cả sự tôn trọng và cởi mở. Tâm tư của bạch tuộc không đơn thuần là một công trình khoa học, mà còn là lời tự sự đầy rung động của cá nhân tác giả về thiên nhiên, con người và cách chúng ta sống cùng nhau.

Hoàn thiện bộ ba chân dung là Đế chế hải ly, một khúc tráng ca về người hùng thầm lặng của hệ sinh thái. Trong suốt lịch sử tồn tại, con người chưa bao giờ thôi tin rằng mình là kiến trúc sư duy nhất có quyền kiểm soát, can thiệp và định hình mọi cảnh quan. Nhưng nhà báo môi trường Ben Goldfarb sẽ khiến bạn nghĩ lại, cúi mình và thán phục một loài gặm nhấm đang lặng lẽ hàn gắn thiên nhiên tốt hơn bất kỳ ai trong chúng ta. Bằng việc xây đập, hải ly tạo ra ao hồ và những vùng ngập nước trù phú, làm chậm dòng chảy, ngăn chặn lũ lụt và hạn hán, chống xói mòn và cháy rừng, từ đó nuôi dưỡng sự sống cho vô số loài khác. Đế chế hải ly là bản giao hưởng của sinh thái học, khoa học và triết học, nơi lời giải cho khủng hoảng môi trường không phải là kiểm soát nhiều hơn, mà là học cách khiêm tốn hơn và cộng tác với thiên nhiên.

Khi thiên nhiên phản kháng: Ai phạm luật ai?

Sau khi đã say sưa chiêm ngưỡng trí tuệ, tâm tư và quyền năng của các loài, độc giả sẽ được kéo trở lại mặt đất, một cách hài hước và sắc bén với Fuzz - Khi thiên nhiên phạm luật của tác giả Mary Roach. Bằng giọng văn châm biếm đặc trưng, bà đặt ra một câu hỏi oái oăm: Vậy chuyện gì sẽ xảy ra khi những sinh vật thông minh và đáng yêu... đột nhập vào nhà bạn, phá hoại mùa màng, hay thậm chí tấn công con người?

Cuốn sách là một chuyến phiêu lưu vào vùng giao tranh kỳ lạ giữa luật lệ của nhân loại và bản năng của tự nhiên. Roach không ngồi yên trong phòng để viết. Bà xông vào thực địa như một thám tử, điều tra các "vụ án": gấu đen liên tục xâm nhập gia cư bất hợp pháp ở Aspen, báo hoa mai "sát nhân hàng loạt" ở một ngôi làng Ấn Độ, hay đàn chim bị coi là "kẻ phá hoại nông sản". Qua đó, bà phơi bày sự phức tạp và đôi khi nực cười trong nỗ lực của con người nhằm quản lý tự nhiên như…tội phạm. Cuốn sách không kết tội bất kỳ loài nào. Thay vào đó, nó chỉ ra rằng động vật hoang dã thường chỉ phản ứng trong tuyệt vọng, khi môi trường sống của chúng bị con người xâm lấn hay biến đổi. Kết hợp giữa điều tra khoa học, quan sát xã hội và hài hước rất Mỹ, cuốn sách không đưa ra câu trả lời cuối cùng, nhưng gợi mở một chân lý đơn giản: muốn chung sống với tự nhiên, luật lệ không thể chỉ đến từ một phía.

Tái định vị con người trong thế giới tự nhiên

Từ trí tuệ ẩn sau lớp lông vũ đến cảm xúc lan truyền qua làn da bạch tuộc, từ tài năng tái thiết thầm lặng của hải ly đến sự phản kháng bản năng của gấu, báo và chim trời – mỗi loài đều lên tiếng theo cách riêng của mình. Những trang sách tưởng chỉ kể chuyện muôn loài, hóa ra lại là hành trình soi chiếu vào chính tâm trí con người: về vị trí của chúng ta trên Trái Đất, và về tương lai mà ta muốn cùng đi tới, không chỉ với nhau mà với cả những người hàng xóm động vật mà từ nay ta đã học được cách để lắng nghe.

Hoàng Thảo

Tháng 6 đã đến, ánh nắng vàng lấp lánh và những tiếng ve râm ran có mặt khắp các nẻo đường, báo hiệu cho một mùa hè đầy sôi động. Đây chắc hẳn là một dịp đặc biệt để các bạn nhỏ có thể được nghỉ ngơi, vui chơi sau những tháng ngày học tập miệt mài.

Ngoài những hoạt động thể chất hay những chuyến du lịch thăm thú nhiều nơi thì việc đọc sách là một loại hình giải trí không thể thiếu trong dịp hè dành cho các bạn nhỏ. Nhân dịp Quốc tế Thiếu nhi - ngày dành cho tất cả những thiên thần đáng yêu trên thế giới, Bookish trân trọng giới thiệu một số tựa sách thú vị, gợi ý cho các bậc phụ huynh có thể tham khảo và dành tặng con trẻ của mình. Đây chắc hẳn sẽ là những gợi ý hữu ích và góp phần làm cho mùa hè của con trẻ thêm phần ý nghĩa.

Cùng Bé Lớn Khôn - Berry và Dolly

Berry và Dolly là hai nhân vật chính trong bộ truyện thiếu nhi cùng tên của nữ nhà văn người Hungary - Bartos Erika. Berry là một cậu chàng ốc sên tốt bụng và Dolly là một cô nàng bọ cánh cam dễ thương. Cả hai là đôi bạn thân thiết và học cùng lớp mẫu giáo. Bộ ba quyển sách Berry và Dolly bao gồm các tựa đề: Tình bạn tuyệt vời, Cùng bay nào, Đi học thật là vui. Tất cả sẽ xoay quanh những sinh hoạt thường nhật của hai người bạn nhỏ cùng với những người bạn côn trùng đáng yêu khác. Đó có thể là những ngày đầu tiên cả hai gặp mặt và kết bạn cùng nhau, những lần cùng nhau đến lớp học tập hay những trò vui đùa nghịch ngợm thú vị. Tất cả đều là những câu chuyện ngắn dễ đọc và đáng yêu dành cho trẻ nhỏ ở độ tuổi mẫu giáo. 

Có thể thấy, việc đồng hành cùng con trong quá trình lớn lên từng ngày là điều hết sức quan trọng. Điều đó quyết định việc nuôi dưỡng và hình thành nhân cách tốt đẹp bên trong mỗi đứa trẻ. Với việc lựa chọn tìm đọc bộ sách này, cha mẹ hoàn toàn có thể cùng con khám phá từng bài học được lồng ghép qua các mẩu chuyện nhỏ. Đó có thể là bài học về sự sẻ chia, công bằng, sẵn sàng thể hiện tình yêu thương, giúp đỡ những người xung quanh hay việc cần loại bỏ những ganh ghét, đố kị không đáng có… Ngoài ra còn vô số bài học bổ ích khác đón chờ cha mẹ cùng con khám phá. Ngoài phần nội dung thú vị, những hình vẽ minh họa do chính nữ tác giả thực hiện cũng là một điểm cộng rất lớn để chúng ta lựa chọn tìm đọc bộ truyện. Những nét vẽ sinh động với màu sắc bắt mắt được thể hiện qua từng trang sách sẽ giúp kích thích sự tập trung cũng như khả năng tưởng tượng, sáng tạo của con trẻ ở độ tuổi mẫu giáo.

Những thiên thần của người gác rừng

Tuổi thơ của mỗi người đều chất chứa những mảnh kí ức đặc biệt và đáng nhớ. Trong số đó, chắc hẳn mỗi bé gái đều đã từng say mê bên những người bạn gấu bông nhỏ xinh, mơ về một vùng đất lung linh có đầy ắp kẹo ngọt. Trong Những thiên thần của người gác rừng, ta cũng bắt gặp một cô bé đáng yêu như thế. Bé Mi có một đại gia đình thú bông. Em luôn chơi đùa, trò chuyện và yêu thương chúng như người thân. Trong chuyến về thăm quê ngoại ở mảnh đất Trung Bộ cùng mẹ, bé Mi mang theo hai người bạn gấu bông là Mèo Cà Chua và Bọt Biển. Tại đây, cô bé đã có những trải nghiệm đầy thú vị và làm quen được với nhiều người bạn mới, học hỏi thêm được biết bao kiến thức bổ ích. Đặc biệt, với chuyến đi thăm rừng cùng mẹ và gặp được ông lão gác rừng, bé Mi đã trải qua một cuộc phiêu lưu đầy nhiệm màu. Qua đó, em càng thêm hiểu và quý trọng hơn sự hiện diện hữu ích của thiên nhiên dành cho trái đất này.

Hình ảnh của đợt nổ bom mìn để khai thác đá trên núi, những dòng sông im bặt đối lập với hình ảnh của dòng sông si rô ngọt ngào, của những đàn bướm tung tăng bay lượn như một hồi chuông cảnh báo về việc thiên nhiên đang dần rời xa con người. Nếu không biết cách bảo vệ và tôn trọng thiên nhiên, có thể chúng sẽ vĩnh viễn biến mất. Mỗi đứa trẻ đều có thể là một sứ giả của thiên nhiên. Điều đó được thực hiện bằng cách cha mẹ có thể giáo dục con trẻ ý thức về việc bảo vệ môi trường và nhận biết được những hành vi sai trái có thể làm hủy hoại mảng xanh của trái đất thân yêu. Có thể thấy, đây là một tác phẩm vô cùng dễ thương và mang đến những bài học giáo dục đầy sâu sắc giúp nuôi dưỡng nhân cách của con trẻ. Một lựa chọn hoàn toàn thích hợp để cha mẹ có thể đọc cùng con và trao đổi với nhau về vấn đề môi trường, hệ sinh thái xung quanh chúng ta. 

Chú bé Thất Sơn

Câu chuyện bắt đầu từ chuyến đi về quê ngoại của hai chị em Thảo và Nam vào dịp hè. Từ thành phố náo nhiệt về vùng đất An Giang thanh bình, cả hai đã có một chuyến đi đầy thú vị và tràn ngập niềm vui. Tại đây, họ quen một người bạn mới tên Siêng trạc tuổi Nam. Siêng mồ côi cha mẹ từ sớm, phải bươn chải làm việc nên thân hình gầy guộc, rám nắng. Ấy vậy, cậu bạn lại vô cùng ham học và chăm chỉ đến lớp bổ túc vào mỗi buổi đêm. Qua những lần gặp mặt và trò chuyện cùng nhau, những người bạn mới quen lại càng thân thiết hơn. Những câu chuyện dung dị, mộc mạc nơi thôn xóm yên ả cứ thế được chầm chậm kể. Và cũng trong chính những hình ảnh đẹp đẽ, giản đơn ấy là bao bài học về cuộc sống, về tình bạn vượt ra khỏi khoảng cách giàu nghèo và nỗ lực vươn đến ước mơ của con người dù trong bất kì hoàn cảnh khốn cùng nào đi chăng nữa.

Cậu bé Siêng vất vả là vậy nhưng vẫn chăm chỉ ngày ngày đến lớp để được học tập và ngày càng đến gần hơn với ước mơ trở thành một kĩ sư nông nghiệp. Điều đó cho thấy được ý thức mạnh mẽ của Siêng về tầm quan trọng của việc học tập. Không chỉ là một tác phẩm có nội dung thú vị và mang tính giáo dục cao dành cho độ tuổi thiếu nhi, Chú bé Thất Sơn còn mang đến một bức tranh thanh bình nơi vùng quê sông nước những năm 90. Dãy núi Sam hùng vĩ, hình ảnh từng dòng sông, chiếc ghe chèo, rặng dừa nước, cánh đồng thơm mùi rơm rạ hay những ngày câu cá, đào khoai, bắt tôm đến quên thời gian. Tất cả tạo nên những rung cảm khó phai trong lòng người đọc. Ta còn có cơ hội bắt gặp những câu chuyện của quá khứ khốc liệt, nơi biết bao con người đã ngã xuống vì trận chiến của quân Pôn Pốt năm nào. Cùng với đó, cách kể chuyện nhẹ nhàng, tự nhiên cùng với ngôn ngữ bình dị, đậm chất miền Tây Nam Bộ cũng là một điểm cộng rất lớn giúp trẻ có thể tiếp cận với một trong những giọng văn đặc trưng của mảnh đất nghĩa tình này và thêm yêu, thêm quý những con người miền Tây chân chất, dễ mến.

Chú bé có tài mở khóa - Nguyễn Quang Thân

Nguyễn Quang Thân là một cây bút viết văn quen thuộc của văn đàn Việt Nam. Bắt đầu từ giữa thế kỉ XX, ông đã có khoảng thời gian sáng tác sôi nổi, cho ra đời nhiều tác phẩm truyện ngắn và tiểu thuyết nổi bật. Chú bé có tài mở khóa là một trong những tác phẩm đặc sắc của nhà văn, vừa mang đến cho ông giải thưởng Văn học thiếu nhi 1985 và vừa là quyển sách tuổi thơ của biết bao thế hệ độc giả yêu mến văn chương. Truyện kể về cuộc hành trình phiêu lưu đầy gây cấn của Hùng Lé - cậu chàng lém lỉnh có biệt tài mở khóa. Nhà ở vùng Cẩm Phả, vì giận cha mẹ, Hùng đã bỏ nhà đi ra cảng biển Hải Phòng và gặp phải băng trộm của thủ lĩnh Sáu Xồm. Tại đây, Hùng Lé lưu lạc, trở thành đàn em của Sáu Xồm và phải sống qua ngày nhờ tài mở khóa trộm. Ít lâu sau đó, Hùng gặp được cậu bạn tên Nam. Cậu bé người nhà quê nhân dịp nghỉ hè đi tàu lên Hải Phòng chơi để thăm cha. Trải qua nhiều biến cố cùng với Nam, Hùng Lé muốn thoát khỏi Sáu Xồm và trở về quê nhà. Dẫu vậy, hàng loạt những khó khăn lại tiếp tục ập đến, Hùng Lé phải tìm cách thoát thân và thực hiện trọng trách lớn lao là tìm ra Cóc Vàng - tên tội phạm nguy hiểm đã từng giết cha ruột của Hùng năm xưa. Có thể thấy, với cốt truyện li kì và mang đậm màu sắc phiêu lưu, Chú bé có tài mở khóa đã tạo nên một không gian đầy kịch tính, cuốn hút người đọc.

Nếu bạn đang muốn tìm kiếm một tác phẩm có nhiều những thông điệp và tầng nghĩa được khéo léo ẩn giấu thì Chú bé có tài mở khóa là một lựa chọn hoàn toàn phù hợp. Lần giở từng trang sách, người đọc như có cơ hội hóa thân vào trong tác phẩm, cùng với Hùng Lé trải qua chuyến hành trình đầy cam go để tìm cách thoát khỏi những điều xấu xa, đen tối và hướng đến một tương lai rộng mở, tươi sáng hơn. Nguyễn Quang Thân đã khéo léo xây dựng nên những màn đấu trí đầy kịch tính, có độ căng và gay cấn đến giây phút cuối cùng. Qua đó, ta nhìn thấy được cuộc rượt đuổi khốc liệt của cái thiện và cái ác. Sự đấu tranh cho công lí và lẽ phải cần đánh đổi bằng biết bao mồ hôi, nước mắt, thậm chí là sinh mạng của những vị chiến sĩ công an anh dũng. Còn với Hùng hay Nam, những cậu bé còn nhỏ tuổi nhưng dũng cảm và kiên cường đã lan tỏa tinh thần tích cực về một tình bạn đẹp và tầm quan trọng của việc học tập cũng như sự thiện lương luôn cần có trong mỗi con người. Vì vậy, đây quả là một tác phẩm phù hợp với những bạn nhỏ có tâm hồn phiêu lưu, thích khám phá.

Rung cảm đầu đời - Lê Quốc Triều

Minh Niệm là một cây bút quen thuộc khi viết về các tác phẩm liên quan đến việc nuôi dưỡng tâm hồn con người dưới góc nhìn của Phật giáo. Ngoài ra, ông còn lựa chọn ra mắt các tác phẩm dành cho thiếu nhi. Nổi bật trong số đó là tập thơ Rung cảm đầu đời được chấp bút từ khi tác giả vẫn đang ngồi trên ghế nhà trường, thuở hồn nhiên và ngây ngô nhất. Mỗi bài thơ là từng những câu chuyện nhỏ trong cuộc sống, lúc vui tươi hân hoan, khi sâu sắc lắng đọng cứ thế chầm chậm chạm vào trái tim người đọc.

Minh Niệm lựa chọn giữ nguyên tên thật của bản thân là Lê Quốc Triều để đề tên tác giả cho tập thơ. Điều ấy đã gợi lên hình bóng thân thuộc của cậu bé năm nào, người đã dành những rung cảm chân thành và đong đầy nhất để giúp cho những con chữ thành hình. Khi lựa chọn dành tặng tập thơ Rung cảm đầu đời cho con trẻ, chắc hẳn những vần thơ có thể dễ dàng nhận được sự đồng cảm sâu sắc. Lời thơ mộc mạc và gần gũi với biết bao câu chuyện trẻ thơ, được chắp thêm đôi cánh của trí tượng tượng vô tận và mộng mơ. Đặc biệt, những bài thơ ngắn có nhịp điệu như lời thì thầm êm ả hay thanh âm của một bài hát du dương. Tất cả có thể nuôi dưỡng niềm tin yêu cái đẹp và nghệ thuật cho con trẻ. Việc lựa chọn thể loại thơ cũng là một cách tiếp cận mới mẻ bởi không chỉ những tác phẩm truyện ngắn hay tiểu thuyết mà thơ cũng là một thể loại đặc biệt giúp con trẻ thêm yêu mến việc đọc và hình thành thói quen đọc sách.

Vừa rồi là một số gợi ý của Bookish dành tặng đến quý độc giả nhân dịp Quốc tế Thiếu nhi 1/6. Trong số vô vàn lựa chọn, hi vọng những tựa sách trên có thể giúp ích cho mọi người trong việc tìm được những quyển sách phù hợp với sở thích, tính cách và định hướng giáo dục con trẻ nhất. Bookish mến chúc bạn có thật nhiều những khoảng thời gian đọc sách vừa học vừa chơi thú vị cùng người thân để mùa hè này thêm trọn vẹn.

Ngọc Hân