Trích đăng

Nỗi sợ hãi trong tôi

“Chó đen” là hình ảnh ẩn dụ cho chứng trầm cảm. Năm 2014, nhân ngày Phòng chống tự sát thế giới, WHO đã thực hiện video “I Had a Black Dog: His Name was Depression” (dựa theo tên quyển sách của Matthew Johnstone phát hành năm 2005).

Published

on

Có ai khác trong tôi là tác phẩm tập hợp những bài viết của các tác giả chuyên viết cho giới trẻ, kể về kinh nghiệm cá nhân khi phải đương đầu với những chứng bệnh tâm lý phổ biến như: lo lắng, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực,…  Quyển sách muốn đem đến một chỗ dựa tinh thần, giúp mọi người nhận ra tình trạng hỗn loạn và sự tranh đấu nội tâm mà gia đình, bạn bè và chính bản thân mình đang gặp phải, từ đó gắn kết tất cả lại với nhau.

“Ellen Hopkins, Lauren Oliver, Francisco X. Stork, Sara Zarr, và 27 cộng sự khác trong tuyển tập này đều là những tác giả của các đầu sách bán chạy và đạt nhiều giải thưởng, nhưng chính họ cũng phải thừa nhận rằng bài viết về chứng bệnh tinh thần là những dòng chữ khó khăn nhất mà họ từng đặt bút. Các tác giả giải thích chứng rối loạn tâm lý xuất hiện như thế nào và họ bị mất quyền kiểm soát cuộc sống của mình vào tay “nó” hay “con quái vật” ấy ra sao. Cam đoan rằng những câu chuyện đầy thuyết phục trong sách sẽ giúp bạn không còn thấy đơn độc.” — Angela Leeper (Booklist “Starred Review”, 01/02/2018)

  • Trích từ: Có ai khác trong tôi
  • Tác giả: Nhiều tác giả (Jessica Burkhart biên soạn)
  • Phát hành: Tháng 04.2019
  • Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book

*
CHƯƠNG 1
Nỗi sợ hãi trong tôi

(Scott Neumyer)

Tôi có một lời thú nhận. Tôi đã nói dối. Rất nhiều.

Không phải là những lời nói dối nghiêm trọng hay có thể làm thay đổi vận mệnh gì cả. Tôi chưa bao giờ lừa dối vợ hay vi phạm luật pháp, hoặc làm gì đó bất hợp pháp trong sự nghiệp của mình. Tôi xử sự ngay thẳng theo như Kinh thánh.

Nhưng trong thập kỷ qua, dường như tôi đã nói dối quá nhiều đến nỗi không thể đếm hết. Trong đó có một vài chuyện tôi không thể nhớ nổi để kể, và một vài chuyện có lẽ tôi đã thuyết phục bản thân mình rằng vào thời điểm đó tôi không nói dối. Đó là những điều tôi đã nói và đã làm trên thực tế. Đó là sự thật.

Tuy nhiên tôi quá thông minh để suy nghĩ (ngay cả trong chốc lát) rằng tôi đã hoàn toàn thành thật với bản thân và mọi người xung quanh tôi khá lâu rồi.

Bây giờ bạn đã biết. Tôi là một kẻ nói dối. Một kẻ chuyên nói dối, bẩn thỉu, thối tha. Nhưng chờ đã! Trước khi bạn lật trang và chuyển sang câu chuyện của người khác, nghĩ rằng họ thật sự chân thành và thành tâm hơn tôi, hãy nán lại trong vài phút và đọc tiếp đã.

Tôi là một người tốt. Thực sự. Tôi thề. Tôi có thể đã nói dối vô số lần trong mười năm qua, nhưng tôi thực sự là một người tốt, dễ thương và thông minh. Tôi nói nghiêm túc đấy! Chỉ cần hỏi mẹ tôi thì biết!

Bạn thấy đấy, tôi chưa bao giờ thực sự muốn nói dối. Tôi đã luôn tự hào về việc chân thành và trung thực với mọi người. Bạn cần ai đó nói thật? Đó chính là tôi!

Nhưng khi nói đến tôi, đó là nơi bắt đầu những rắc rối, bởi vì tôi có sự sợ hãi bên trong tôi – giọng nói kì lạ này – luôn nói cho tôi biết những gì phải làm và nếu tôi có thể làm cho nó câm mồm, tôi sẽ bị nguyền rủa. Được rồi, trước khi tôi nhận được tất cả Jiminy Cricket [1] ở bạn hoặc cuối cùng nói cho bạn biết về một số điều điên rồ mà tôi đã nói dối, hãy để tôi trở lại từ đầu. Hãy để tôi đưa bạn đến thời điểm cái ác dần dần lóe ra bên trong tôi giống như tác nhân gây nổ lồng ngực trong phim Alien (Quái vật không gian).

Tôi đã 36 tuổi rồi (Tôi biết… Tôi biết… Tôi đã già rồi!), vì vậy mọi việc bắt đầu có lẽ khi tôi 24 tuổi. Bạn gái của tôi vào thời điểm đó (bây giờ là vợ và là mẹ của các con tôi) đã quyết định đưa tôi đến thành phố New York để xem phim Rent (Những người bạn) nhân sinh nhật tôi. Chúng tôi đã quen nhau từ thời trung học nhưng chỉ bắt đầu hẹn hò khoảng năm tháng trước chuyến đi, và đó là lần đầu tiên chúng tôi ăn mừng sinh nhật cùng nhau.

Sáng sớm hôm đó chúng tôi đã đi chơi ở New Brunswick, New Jersey và nhảy lên một chuyến tàu đi đến Big Apple[2], giống như nhiều lần trước đây. Với nhiều thời gian rảnh rỗi khi đến Manhattan, chúng tôi quyết định ăn tối trước khi đến Broadway. Và rắc rối bắt đầu từ đây. Chúng tôi chưa kịp dùng bữa thì Denise xin phép vào nhà vệ sinh. Cô ấy có vẻ lo lắng, nhưng tôi đã chờ khi cô ấy chạy đi. Khoảng năm phút sau, Denise vội vàng trở lại. “Chúng ta phải đi”, Denise nói. “Chúng ta phải đi bây giờ. Ngay lập tức. Tôi không biết liệu cô ấy có khóc hay không, vì có những giọt mồ hôi chảy xuống má cô ấy, nhưng tôi có thể chắc chắn ngay lập tức từ vẻ mặt của cô ấy, quả thực, đã đến lúc phải đi.

“Em ổn chứ?” Tôi hỏi. “Mọi chuyện ổn chứ?”
“Chúng ta phải đi thôi. Nhé anh. Ngay bây giờ. Em không được khỏe.”

Và, với lời đề nghị đó, tôi níu bồi bàn, thanh toán hóa đơn và chạy ra ngoài gặp cô ấy, tôi bước lên vỉa hè, vẫy tay đón taxi.
“Không có taxi”, cô nói. “Chúng ta phải đi. Hãy đi thật nhanh.”
Vì vậy, chúng tôi đi bộ thật nhanh đến ga Penn, nơi chúng tôi đã may mắn bắt kịp chuyến tàu tiếp theo quay trở lại Jersey.

Hoang mang và lo lắng cho Denise, tôi đã cố gắng xoa lưng cô ấy trên đường về nhà, nhưng lại nghĩ đến việc làm vậy ngay thời điểm đó chỉ làm cô ấy tồi tệ hơn. Vì vậy, thay vào đó, tôi đã gọi bố mẹ đón chúng tôi tại nhà ga. Cô chơi trò con rắn trên điện thoại di động phổ thông Nokia của mình để cố gắng rũ bỏ muộn phiền và bất cứ điều gì làm phiền cô ấy ra khỏi tâm trí. Sáng hôm sau Denise đã đi đến bác sĩ của mình, giải thích chính xác những gì đã xảy ra và được chẩn đoán cô bị mắc chứng rối loạn hoảng sợ và lo âu. Trong tám tháng tiếp theo, tôi đã chứng kiến bạn gái tôi chịu đựng những thứ kinh khủng, phải vật lộn với cảm giác lo lắng khi cô ấy cố gắng làm việc, hoàn thành lớp điều dưỡng, và trở thành người phụ nữ vui vẻ, yêu đời, như cô ấy đã từng. Tôi nắm tay cô ấy, xoa lưng và khóc cùng với cô ấy khi mọi việc trở nên khó khăn hơn bình thường.

Và rồi, một ngày nào đó, giống như mùi hương quen thuộc bạn luôn có thể ngửi ngay sau khi kết thúc cơn mưa, mọi vấn đề sẽ qua. Cô ấy đã hoàn thành công việc bằng cách gặp chuyên gia trị liệu, thực hành liệu pháp phơi nhiễm, và vượt qua nỗi sợ của mình. Tất cả đều không có thuốc đặc trị.

Phải, cô ấy vẫn sẽ phải đối phó với sự lo lắng từ ngày này qua ngày khác (tất cả chúng ta cũng vậy), nhưng cô ấy không còn lo lắng bị nỗi sợ tấn công nữa. Cô ấy không còn tưởng tượng có con gấu đằng sau cánh cửa sẵn sàng nhảy ra bất cứ lúc nào. Cô ấy được tự do. Và đó là khi tôi đến gặp Bruce Springsteen sống tại Lincoln Financial Field ở Philadelphia, Pennsylvania.

Tôi đã nói đến điều này rất chi tiết về tất cả sự kinh hãi của nó trước khi tôi viết một câu chuyện cho SBNation.com được gọi là I am Royce White (Tôi là Royce White) nhưng tôi sẽ thông tin cho bạn những nét chính: Ngồi trên những chai thuốc tẩy, tôi vừa xem nhóm nhạc Boss hát thật to bài Thunder Road (Con đường sấm sét) vừa dán đầu vào giữa hai đầu gối trong một phòng tắm công cộng. Tôi đã khốn khổ vì bệnh tật và sợ hãi… Tôi không biết gì cả. “Anh nghĩ rằng anh đang có một cơn hoảng loạn”, tôi nói với Denise từ trong phòng tắm. “Anh đổ mồ hôi không ngừng, và tất cả những gì anh có thể nghĩ là CHẠY NGAY RA KHỎI ĐÂY ĐỂ VỀ NHÀ.”

Tôi đã đổ mồ hôi rất nhiều đến nỗi chiếc Nokia màu cam của tôi gần như trượt khỏi tay tôi, rơi xuống sàn nhà. Bạn biết rằng tôi đã chứng kiến những thứ tồi tệ mà bạn gái tôi vượt qua trong khoảng tám tháng? Tôi đã ở trong tình trạng kinh khủng tương tự. Chỉ là tình trạng của tôi diễn ra trong một hoàn cảnh khác, trong nhà vệ sinh bẩn thỉu, với khoảng năm mươi người hâm mộ Springsteen cuồng nhiệt tự hỏi khi nào cửa ngăn sẽ mở ra. Đêm đó là khởi đầu của mọi thứ đối với tôi.

Nó chưa thực sự bắt đầu cho đến khi một vài tháng sau đó khi mùa hè đã qua và tôi đã có cơn hoảng loạn nghiêm trọng trong khi thay thế giảng dạy một lớp giáo dục thể chất trung học. Ngay khi chuông reo kết thúc tiết học, tôi đã nói với văn phòng chính là tôi phải rời khỏi và lao xuống tiền sảnh đến bãi đậu xe, không bao giờ quay lại giảng dạy.

Sau khoảng một tháng, hầu như tôi không rời khỏi phòng ngủ, chứ đừng nói là nhà, tôi đã tìm được một công việc khác và được điều trị bởi rất nhiều thuốc chống trầm cảm Zoloft (sau khi chứng kiến những khó khăn mà bạn gái tôi đối mặt khi điều trị mà không dùng thuốc, tôi dám chắc tôi đã đi đúng hướng), cuộc sống của tôi dần ổn. Đó là hơn mười năm trước. Một thập kỷ của đời người. Mười năm dài, những năm tháng đau đớn, mệt mỏi, đầy lo lắng. Nhưng hãy đoán xem? Tôi vẫn ở đây. Bây giờ trở lại nơi mà chúng ta bắt đầu – tôi đang là kẻ nói dối tồi tệ, vô tích sự.

Vì vậy, phải, hơn thập kỷ qua, tôi đã nói rất nhiều lời nói dối vô hại để bản thân thoải mái hơn. Tôi chủ yếu nói với họ để tôi không phải làm thứ gì đó hoặc phải đi đâu đó mà khiến tôi lo lắng xoắn cả lên về việc đi lại. Trong mười năm đó, tôi đã nói dối vợ và con tôi về việc phải làm việc để không đi nghỉ mát. Tôi đã nói dối về việc quá bận rộn nên không xem bóng đá cùng bạn bè vì tôi sợ hãi khi xem bóng đá với bạn bè của tôi. Tôi đã giả bộ đau đầu, đau lưng và mọi loại đau khác mà bạn có thể nghĩ ra để giữ cho tôi yên ổn, không cảm thấy lo lắng. Tôi đã nói dối về việc ăn quá nhiều thức ăn và cả ăn quá ít. Tôi đã nói dối về mọi thứ để làm cho bản thân mình cảm thấy tốt hơn – để không cảm thấy từng cơn nhói lo âu kéo dài trong ruột.

Tôi đã mất bạn bè và làm gia đình hoang mang, những người không thể nắm bắt những gì đang diễn ra trong đầu tôi. Cơ bản là tôi đã hủy hoại những tấm hình cưới của một trong những người bạn thân của mình, tôi đã chán ngấy sự lo âu. Tôi nuốt lời quá nhiều đến nỗi tôi không ngạc nhiên chút nào khi người bạn thân nhất trong đời không mời tôi dự đám cưới của anh ấy. Tất nhiên tôi buồn nhưng hoàn toàn thông cảm. Đôi khi tôi ngạc nhiên là tôi đã vượt qua đám cưới của chính mình. Và, tôi chưa bao giờ thừa nhận điều này với bất kỳ ai trước đây (thậm chí cả chuyên gia trị liệu), nhưng tôi đã thực sự nằm vật xuống cầu thang để khỏi phải tham dự một bữa tiệc sinh nhật lớn của một thành viên gia đình.

Tôi có thể nói gì? Tôi cảm thấy hoàn toàn khủng khiếp về những điều tôi đã làm. Tôi đã làm những điều ấy. Tôi không thích tôi nói dối quá nhiều. Tôi ghét vì tôi đã thất hứa những việc mà tôi sẽ không bao giờ có cơ hội làm lại (đặc biệt khi điều đó liên quan những đứa con tôi). Tôi ghét một thực tế rằng tôi là người mà mọi người không muốn nhờ làm việc gì vì họ biết tôi sẽ nói không ngay lập tức (ơ, ít nhất tôi đã không nói dối nữa!).

Nhưng hãy đoán xem? Tôi vẫn ở đây. Và đó là lý do tôi dành tất cả thời gian nói về mọi thứ khủng khiếp, ngu xuẩn, ích kỉ mà tôi đã làm để kiềm chế sự sợ hãi bên trong tôi. Tôi đã phơi bày tất cả ở đây vì tôi mệt mỏi với lời nói dối. Tôi chán việc thất hứa. Và tôi chán khi phải là “ai khác”.

Và tôi cũng đã thổ lộ những điều sâu kín trong tâm hồn mình ở đây vì tôi biết rằng bạn cũng từng nói dối. Bạn nuốt lời. Và bạn từng là “ai khác”.

Và tôi ở đây để nói với bạn rằng mọi việc sẽ trở nên tốt hơn. Có vẻ không giống vậy. Có thể bạn là Artax trong The Neverending Story (Chuyện dài bất tận), và bạn đang chết đuối trong đầm lầy nỗi buồn[3]. Có thể cảm thấy quá khó khăn. Tin tôi đi, tôi đã ở trong tình huống đó và cảm nhận được. Nhưng hãy đoán xem? Bạn vẫn còn ở đây. Và đó là bài học trong câu chuyện của tôi cho những đứa trẻ. Nỗi lo thu hút nỗi lo, nhưng sẽ dần được chữa lành với thời gian, sự siêng năng làm việc và giúp sức. Nó thực sự trở nên tốt hơn.

Mười năm trước, tôi đã thua, đã sợ hãi và thất nghiệp sau khi chạy trốn khỏi công việc tôi có. Hôm nay tôi vô cùng tự hào khi có thể nói rằng tôi viết báo cho các tờ New York Times, GQ, Esquire, Sports Illustrated và ESPN. Tôi đã tổ chức các công việc dài hạn, trở thành một biên tập viên và giành được một giải thưởng khi kể câu chuyện của mình. Và tôi có thể viết đi viết lại nhiều lần về nhận thức về sức khỏe tâm thần và phá vỡ sự kỳ thị bệnh tâm thần ở đất nước này. Tôi có một người vợ, hai đứa con tuyệt vời và một đôi mèo, tất cả cùng sống dưới một mái nhà. Tôi vẫn có những ngày khó khăn và nhiều lần sự lo lắng trở nên nghiêm trọng, nhưng tôi đã học cách khiến sự sợ hãi bên trong tôi im lặng và để tôi yên một lúc. Mọi người, đây là những gì bạn có thể mong đợi nếu bạn ngẩng cao đầu, yêu cầu giúp đỡ và làm việc.

Cảm giác lo lắng giống như bạn đang rơi vào một cái hố đen tối rồi cứ tiếp tục rơi xuống và rơi xuống. Nhưng, hãy tin tôi khi tôi cho bạn biết, có một ngôi nhà có khả năng nẩy ở dưới đáy, vì vậy bạn sẽ ổn thôi. Trong nhiều năm nay tôi đã nhắc đi nhắc lại trong đầu rằng hy vọng đứa con gái 7 tuổi của tôi không giống như tôi. Ngay cả tối nay, khi tôi đang đu đưa cho đứa con gái ba tháng tuổi của tôi ngủ, tôi thậm chí đã thì thầm với nó: “Khi con lớn lên đừng như bố nhé.” Nhưng bạn biết gì không? Có thể giống như bố sẽ không tệ đến vậy.

-Còn tiếp-

Chú thích:

  1. Jiminy Cricket: một lời tuyên thệ trong đạo Công giáo, thể hiện sự ngạc nhiên hoặc sốc. (Các chú thích trong sách là của người dịch)
  2. Big Apple: biệt danh của thành phố New York.
  3. Swamps of Sadness: một đầm lầy chết người tượng trưng cho nỗi buồn và sự bất hạnh, một địa điểm trong tác phẩm Chuyện dài bất tận của tác giả Michael Ende.

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

Ảnh đầu bài: The Yak Magazine

Trích đăng

Dòng dõi đại quý tộc – Trích “Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York”

Published

on

Trích từ: Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York - Cuộc Chiến Vương Quyền Anh Quốc

Tác giả: Alison Weir

Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book

Phát hành: tháng 12.2024

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

./.

DÒNG DÕI ĐẠI QUÝ TỘC

Kể từ năm 1154, nước Anh nằm dưới quyền cai trị của nhà Plantagenet và việc kế vị ngai vàng đã diễn ra khá êm ả từ cha sang trưởng nam hoặc từ anh sang em trai. Các vị vua nhà Plantagenet, những người theo truyền thuyết được cho là hậu duệ của Quỷ vương, hầu hết là những người năng động và là những nhà lãnh đạo lỗi lạc, mạnh mẽ, hiếu chiến, dũng cảm, công bằng và khôn ngoan. Họ có chung những đặc điểm nổi bật là mũi khoằm, tóc hung và tính khí dữ tợn.

Edward III (1327-1377) là vị vua điển hình của nhà Plantagenet – cao lớn, kiêu hãnh, oai nghiêm và khôi ngô với nét mặt như tạc, mái tóc dài và bộ râu dài. Sinh năm 1312, ông mới chỉ mười bốn tuổi khi vua cha, Edward II, bị phế truất và sát hại, và đến năm mười tám tuổi, ông đã đích thân nắm quyền kiểm soát nước Anh.

Năm 1328, Edward kết hôn với Philippa xứ Hainault, người đã sinh cho ông mười ba người con. Những vụ ngoại tình không thường xuyên của nhà vua không mấy ảnh hưởng đến cuộc hôn nhân hạnh phúc kéo dài bốn mươi năm này. Edward thừa hưởng tính khí nóng nảy khét tiếng của nhà Plantagenet, nhưng hoàng hậu đã cố gắng kiềm chế ông; trong một biến cố nổi tiếng vào năm 1347, bà đã ngăn cơn thịnh nộ của Edward để cứu mạng những tên trộm bị kết án ở Calais mà nhà vua bắt được sau một cuộc bao vây kéo dài.

Edward sống xa hoa trong các dinh thự hoàng gia mà ông đã mở rộng thêm, và triều đình của ông nổi tiếng với tinh thần hiệp sĩ. Edward đặc biệt sùng kính Thánh George, vị thánh bảo trợ của nước Anh, và đã thực hiện nhiều điều để thúc đẩy sự mộ đạo này. Năm 1348, ông lập ra tước vị cao nhất dành cho hiệp sĩ là Order of the Garter, để tôn vinh Thánh George.

Quan trọng hơn cả, Edward mong muốn giành được vinh quang bằng những chiến công lớn. Năm 1338, lo ngại Pháp xâm lược lãnh địa Aquitaine, trung tâm nghề buôn rượu phát đạt của nước Anh, ông tuyên bố nắm quyền nước Pháp, khẳng định mình là người thừa kế đích thực nhờ dòng dõi của người mẹ vốn là em gái vị vua cuối cùng của nhà Capet [vương triều cai trị nước Pháp từ 987 đến 1328]. Tuy nhiên, cổ luật Salic Franks vốn cấm phụ nữ kế vị hoặc truyền ngôi, và người Pháp đã trao vương miện cho em họ của Edward là Philip xứ Valois, người thừa kế nam của nhà Capet.

Việc Edward ghép biểu tượng hoa huệ của Pháp với con báo của Anh trên gia huy của mình đã dẫn đến cuộc xung đột mà sau này được gọi là Chiến tranh Trăm năm vì nó kéo dài liên tục trong hơn một thế kỷ. Dưới sự lãnh đạo của Edward, người Anh lúc đầu đã giành được một số thắng lợi: Sluys năm 1340, Crécy năm 1346 và Poitiers năm 1356. Đây là những trận chiến quan trọng đầu tiên mà các cung thủ người Anh thể hiện uy thế trước kỵ binh Pháp nặng nề giáp sắt. Tuy nhiên, những thành công ban đầu của người Anh không bền lâu, và vào năm 1360, Edward buộc phải trả lại một số vùng đất đã chiếm được theo các điều khoản của Hiệp ước Brétigny, kết thúc giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh này. Khi Edward qua đời, ngoài lãnh địa Aquitaine, lãnh thổ trên đất Pháp của ông chỉ có năm thành trấn và vùng đất xung quanh Calais mang tên Pale.

Triều đại của Edward III chứng kiến nhiều thay đổi. Nghị viện được chia thành viện Quý tộc và viện Thứ dân, bắt đầu tổ chức những cuộc họp thường xuyên và khẳng định quyền lực của mình thông qua các biện pháp kiểm soát tài chính. Chức năng chính của Nghị viện vào thời kỳ này là biểu quyết việc đánh thuế, và về mặt này, không phải lúc nào Nghị viện cũng thuận theo ý muốn của nhà vua. Năm 1345, các pháp viện được thiết lập cố định tại London chứ không còn lưu động theo nhà vua khắp vương quốc nữa. Năm 1352, lần đầu tiên tội phản nghịch được đưa vào luật. Năm 1361, cơ quan Tư pháp Trị an (Justice of the Peace) được thành lập – trong đó những người có địa vị và uy tín tốt ở địa phương được bổ nhiệm làm thẩm phán (magistrate) – và một năm sau, tiếng Anh thay thế tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ chính thức tại các pháp viện. Triều đại Edward cũng chứng kiến sự thịnh vượng của các tầng lớp thương nhân và sự khởi đầu của việc truyền bá giáo dục trong thường dân.

Vua Edward là nhà bảo trợ hàng đầu cho giới họa sĩ, văn sĩ và kiến trúc sư. Nguồn gốc của lối kiến trúc trực giao kiểu Anh (Perpendicular) có thể bắt nguồn từ triều đại này. Đây cũng là thời kỳ xuất hiện những tên tuổi tiên phong của nền văn học Anh như nhà thơ Richard Rolle, Geoffrey Chaucer, John Gower và William Langland. Trường ca Piers Plowman của Langland là bản cáo trạng về sự áp bức mà người nghèo phải gánh chịu sau đại dịch Cái Chết Đen, và về Alice Perrers, người tình tham lam khét tiếng đã thao túng Edward trong những năm tháng cuối đời.

Edward qua đời năm 1377. Khuôn mặt tượng gỗ, được rước trong tang lễ nhà vua hiện vẫn được lưu giữ ở tu viện Westminster, chính là chiếc mặt nạ đắp theo gương mặt Edward lúc băng hà, và qua khóe miệng xệ xuống ta có thể thấy được tác động của cơn đột quỵ khiến nhà vua qua đời.

Edward III có mười ba người con, trong đó có năm người con trai trưởng thành. Ông đã lo liệu cho họ bằng cách liên hôn với những nữ thừa kế người Anh và sau đó phong các con trai làm những công tước đầu tiên của nước Anh. Nhờ đó, ông đã tạo ra dòng dõi những đại quý tộc quyền lực có huyết thống hoàng gia, với những hậu duệ về sau sẽ tham gia vào cuộc chiến tranh đoạt ngai vàng.

Edward thường bị chỉ trích vì đã ban cho các con trai mình quá nhiều quyền lực, nhưng vào thời đó, nhà vua đương nhiên sẽ phải dùng hết khả năng của mình lo liệu và chu cấp đầy đủ để các con ông có thể duy trì những cơ ngơi và đội ngũ tùy tùng xứng đáng với địa vị hoàng gia của họ. Trong cuộc đời Edward, việc ông để các con của mình liên kết hôn với giới quý tộc cấp cao và nhờ vậy bảo đảm cho họ có được khối tài sản thừa kế đáng kể, đồng thời mở rộng thế lực hoàng gia, được coi là một công cuộc rất thành công. Năm 1377, viên Đổng lý đã nói ở phiên họp Nghị viện cuối cùng của Edward về lòng yêu thương và tin cậy trong hoàng tộc rằng “không vị vua Thiên Chúa giáo nào có được những người con trai như đức vua đã có. Nhờ ngài và các con trai của ngài, vương quốc này đã được cách tân, rạng danh và giàu có hơn bao giờ hết”.

Con trai cả, Edward xứ Woodstock, từ thế kỷ 16 đã nổi tiếng với biệt danh Vương tử Đen. Mới mười sáu tuổi, ông hoàng này đã được phong tước hiệp sĩ tại Crécy, và nhờ những chiến tích lừng lẫy trong mười năm tiếp theo, ông nổi tiếng là hiệp sĩ tài giỏi nhất trong các nước Thiên Chúa giáo. Biệt danh của ông có thể xuất phát từ bộ giáp phục màu đen hoặc, có lẽ đúng hơn, là do tính khí hung tợn của ông. Những năm về sau, do đau yếu triền miên, ông đã làm hoen ố danh tiếng của mình khi ra lệnh tiến hành vụ thảm sát tai tiếng những công dân vô tội ở Limoges. Ông qua đời trước vua cha vào năm 1376, để lại một người thừa kế, cậu bé Richard chín tuổi ở Bordeaux, người sẽ kế vị ông nội vào năm 1377 với vương hiệu Richard II. Một trong những điều trớ trêu của lịch sử là người kế vị vua Edward III lắm con nhiều cháu lại không có hậu duệ nào, một tình huống đã gián tiếp dẫn đến Chiến tranh Hoa hồng nửa thế kỷ sau.

Đọc bài viết

Trích đăng

Lancaster và York: Giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng

Published

on

Trích từ: Chiến Tranh Hoa Hồng Giữa Lancaster Và York - Cuộc Chiến Vương Quyền Anh Quốc

Tác giả: Alison Weir

Đơn vị giữ bản quyền: Phương Nam Book

Phát hành: tháng 12.2024

Tác phẩm được trích đăng với sự đồng ý của Phương Nam Book.

./.

GIỚI THIỆU

Trong quá trình hoàn tất tác phẩm trước, cuốn The Princes in the Tower, tôi nhận ra rằng ở phương diện nào đó, tôi chỉ mới kể một nửa câu chuyện. Lúc ấy tôi đang viết về giai đoạn cuối của cuộc chiến mang cái tên hoa mỹ là Chiến tranh Hoa hồng, một cuộc xung đột kéo dài hơn ba mươi năm, từ 1455 đến 1487. Trên thực tế, có đến hai cuộc Chiến tranh Hoa hồng; lần đầu kéo dài từ 1455 đến 1471, giữa hai gia tộc Lancaster và York, và lần sau từ 1483 đến 1487, giữa nhà York và nhà Tudor. Giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng vốn chỉ được đề cập sơ lược trong The Princes in the Tower, cuốn sách mô tả khá chi tiết giai đoạn thứ hai của cuộc chiến này, thế nên tôi cảm thấy phần tiền truyện ấy vốn dĩ rất thú vị để viết tiếp. Vì vậy, cuốn sách này chính là câu chuyện xoay quanh hai gia tộc Lancaster và York thuộc giai đoạn đầu của Chiến tranh Hoa hồng.

Trong suốt quá trình nghiên cứu, tôi đã xem xét nhiều nguồn tài liệu, cả cổ xưa lẫn hiện đại, và tất cả những nguồn hiện đại hầu như đều chỉ tập trung vào các khía cạnh quân sự và thực tiễn về chủ đề tôi viết. Cuốn sách này đương nhiên sẽ đề cập đến những vấn đề đó, với khá nhiều đoạn đi sâu vào chi tiết, nhưng mục đích chính của tôi là khắc họa vai trò của con người trong lịch sử – những nhân vật có liên quan, những vai chính của một trong những mối hận thù kéo dài nhất và có sức hấp dẫn nhất lịch sử nước Anh.

Trung tâm của cuộc chiến phe phái đẫm máu này là hình ảnh đáng thương của nhà vua tâm thần bất ổn Henry VI, sự cai trị kém cỏi và trí lực thiểu năng của ông đã khiến chính trị rối ren, dân chúng ta thán, các đại quý tộc bất hòa với nhau, dẫn đến chiến loạn liên miên và một trận ác chiến tranh giành ngôi vua. Đối thủ chính của Henry là Richard Plantagenet, Công tước xứ York, người lẽ ra phải là vua, theo luật trưởng nam thừa kế thời đó. Sau cái chết của Công tước York, quyền thừa kế ngai vàng của ông được trao cho con trai, người về sau trở thành vua Edward IV, một bạo chúa háo sắc dẫn đến sự sụp đổ của nhà Lancaster.

Cuốn sách này cũng là câu chuyện về cuộc tranh đấu ác liệt và ngoan cường của một người phụ nữ vì quyền lợi của con trai mình. Bị kẻ thù buộc tội đã đem một đứa con hoang đặt vào chiếc nôi hoàng gia, vợ vua Henry – hoàng hậu Margaret xứ Anjou – đã đứng lên chiến đấu vì vương triều Lancaster trong suốt nhiều năm, chống lại những khó khăn dường như không thể vượt qua nổi để bảo vệ ngôi vua của chồng và con trai mình. Bản thân điều này rất đáng chú ý, vì bà là một người phụ nữ trong thế giới hung bạo của đàn ông, nơi hầu hết nữ giới đều bị coi là những món hàng hóa có thể trao tay, và không có tư cách tham chính.

Còn rất nhiều khuôn mặt người trong tấn tuồng phản trắc và xung đột sẽ diễn ra dưới đây. Con trai của Margaret, Edward xứ Lancaster, vốn tính hung bạo từ nhỏ, đã khiến những người cùng thời không khỏi bàng hoàng trước sự nhẫn tâm sớm bộc lộ của y. Richard Neville, Bá tước xứ Warwick – “Warwick Kẻ Buôn Vua” – là nguyên mẫu của dạng quyền thần hùng mạnh quá mức cuối thời Trung cổ, người đã dựng lên và phế truất các vị vua, thế nhưng lòng trung thành của ông ta, suy cho cùng, chỉ dành cho chính bản thân mình. Chiến tranh Hoa hồng không chỉ dẫn đến sự sụp đổ của một vương triều mà còn cả những đại quý tộc như Warwick.

Tôi đã cố gắng mô tả sâu sát các thành viên của hai gia tộc Lancaster và York như những con người thực sự, có thể nhận diện qua cá tính và điểm yếu của từng người, chứ không chỉ qua những cái tên trên cây gia phả rối rắm. Nhà Beaufort, những đứa con hoang của John xứ Gaunt, hống hách hệt như những ông hoàng trước triều đình và, theo một số người, trên chiếc giường của hoàng hậu. Nhà Tudor cũng là dòng dõi hoàng tộc đáng ngờ, và – giống như nhà Beaufort – trung thành hết mực với nhà Lancaster, gia tộc mà sau này họ nhận quyền thừa kế từ đó. Cuốn sách nhắc đến những vị vua – như Richard II loạn thần và ngông cuồng, kẻ soán ngôi Henry IV, triều đại của ông ta bị hủy hoại bởi các cuộc nổi loạn và bản thân ông thì bị bệnh tật hành hạ; hay chiến binh lạnh lùng Henry V, người hùng của dân chúng, người đã phán đoán sai chính sách đối ngoại dẫn đến đại họa cho con trai mình, Henry VI. Và những vị hoàng hậu: Katherine xứ Valois kiêu sa và vô luân, người tìm kiếm tình yêu với một cận vệ xứ Wales sau cái chết của chồng là vua Henry V; hay Elizabeth Wydville, với nhan sắc lạnh lùng che giấu lòng tham và sự tàn bạo. Bên cạnh những nhân vật này, câu chuyện của chúng ta còn tràn ngập những con người sinh động, bí ẩn hoặc bi thảm, từ Jack Cade khét tiếng, kẻ cầm đầu một cuộc dấy loạn, đến John Tiptoft tàn ác, Bá tước xứ Worcester; và từ rất nhiều lãnh chúa hùng mạnh cho đến hai cô con gái yếu đuối và xấu số của Warwick, Isabel và Anne Neville. Tất cả đều liên quan, bằng cách này hay cách khác, đến cuộc xung đột dữ dội này. Đây quả thực là trường đoạn lịch sử của các phe phái, nhưng chính những người tạo nên các phe phái đó đã khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn đến vậy.

Lịch sử Chiến tranh Hoa hồng đã được thuật lại vô số lần bởi nhiều sử gia, nhưng ngày nay, hẳn sẽ không còn hợp thời nếu nhìn theo quan điểm của nhà Tudor mà cho rằng nguồn gốc của Chiến tranh Hoa hồng nằm ở việc phế truất Richard II, sự kiện xảy ra từ hơn năm mươi năm trước khi cuộc chiến này bùng nổ. Tuy nhiên, thực sự thì nguồn gốc của cuộc xung đột có thể truy ngược đến tận thời điểm đó; để hiểu được các nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh Hoa hồng và di sản triều đại của các nhân vật chính, ta cần ngược lại xa hơn nữa, đến thời kỳ dòng dõi đại quý tộc mang dòng máu hoàng gia được sáng lập bởi vị vua nhiều con cái nhất của vương triều Plantagenet, Edward III. Do đó, cuốn sách này không chỉ thuật lại câu chuyện về Chiến tranh Hoa hồng mà còn bàn về hai nhà Lancaster và York cho đến năm 1471.

Những nguồn sử liệu về thời kỳ này rất ít ỏi và thường không mấy rõ ràng, tuy nhiên, chừng đó nghiên cứu đã được thực hiện trong hàng trăm năm qua cũng đủ để soi sáng đôi chút cho chúng ta về giai đoạn thường được gọi là thời chạng vạng của thế kỷ 15. Nhiều ngộ nhận đã bị loại bỏ, nhưng dù vậy cuộc xung đột vương triều phức tạp này vẫn khiến nhiều người nhầm lẫn. Mục đích xuyên suốt của tôi là loại bỏ sự nhầm lẫn đó và cố gắng trình bày câu chuyện theo trình tự thời gian, nhằm làm rõ các vấn đề về việc kế vị ngai vàng vào thời đại mà không có quy tắc thừa kế nhất định nào được áp dụng triệt để. Tôi cũng cố gắng khiến cho giai đoạn thế kỷ 15 này trở nên sống động bằng cách đưa vào càng nhiều càng tốt những chi tiết về đời sống đương thời trong chừng mực khuôn khổ số trang cho phép, nhằm khiến cho chủ đề này phù hợp với mọi độc giả, dù có chuyên môn học thuật hay không. Nhưng chủ yếu là tôi cố gắng thuật lại một câu chuyện phi thường và tàn khốc về những cuộc tranh giành quyền lực ngôi cao có can dự đến một số nhân vật lôi cuốn nhất trong lịch sử nước Anh.

Câu chuyện này bắt đầu vào năm 1400 với vụ sát hại một vị vua và kết thúc vào năm 1471 với vụ sát hại một vị vua khác. Vụ giết người được cho là kết quả trực tiếp từ vụ kia. Câu chuyện về những gì đã xảy ra từ năm 1400 đến năm 1471, vốn được thuật lại trong cuốn sách này, sẽ là lời hồi đáp cho câu hỏi: Như thế nào?

Alison Weir

Surrey

tháng Hai 1995

Đọc bài viết

Trích đăng

Vào bếp nấu chè trôi nước ngũ sắc đưa ông Táo về trời – Trích “Thơm thảo xôi chè”

Published

on

Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, ông Công ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Trời để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian cả việc tốt lẫn việc xấu và những gì chưa làm được. Từ đó, Thiên đình sẽ đưa ra thưởng phạt rõ ràng cho từng gia đình. Xuất phát từ tín ngưỡng đó, lễ đưa ông Công ông Táo về trời (hoặc gọi ngắn gọn là đưa ông Táo về trời) luôn được tiến hành trọng thể.

Trong ngày này, các gia đình thường làm lễ tiễn ông Táo về trời bằng cách thả cá chép. Ngoài ra, mọi người cũng làm mâm cỗ cúng để bày tỏ lòng thành kính với Táo Quân. Trong Thơm Thảo Xôi Chè, nghệ nhân bánh dân gian Trần Thị Hiền Minh đã khéo léo chia sẻ công thức nấu chè trôi nước ngũ sắc, một món ăn vừa đẹp mắt, vừa ngon miệng và rất thích hợp để bày mâm cỗ cúng ông Táo. Cùng Phương Nam Book tìm hiểu cách làm món này nhé!

CHUẨN BỊ NGUYÊN LIỆU
500g bột nếp
100g khoai lang tím
150g bí đỏ
300g khoai lang trắng
Nước cốt lá dứa, nước lá cẩm
400g đậu xanh bóc vỏ
150g đường cát
10g muối
100ml nước cốt dừa
Phần nước cốt dừa:
300ml nước cốt dừa
700ml nước dão dừa
20g bột gạo
20g bột bắp
5g hành lá
800g đường cát (nấu chè)
150g đường cát (nấu nước cốt dừa)
100g mè trắng
3g muối
100g gừng sẻ

THỰC HIỆN

Sơ chế:
• Mè rửa sạch, rang hoặc nướng trong lò nướng nhiệt 150 độ C đến khi vàng thơm.
• Gừng gọt vỏ, rửa sạch, xắt khoanh mỏng.
• Khoai lang, bí đỏ luộc chín, giã nhuyễn, để riêng từng phần. Chia bột thành 5 phần bằng nhau. Mỗi phần nhồi khoai lang và màu tương ứng cho hòa quyện.
• Dùng nước ấm nhồi với bột nếp đã trộn kỹ theo từng màu, nhồi nhanh tay để bột dẻo. Khi bột gần mịn đều, thêm nước từ từ tránh làm nhão bột, rồi để bột nghỉ 30 phút.
• Đậu xanh vo sạch, ngâm nở 2 giờ, vo lại cho hết nước chua rồi nấu chín, giã nhuyễn. Xào đậu xanh với 100ml nước cốt dừa và 100g đường trên lửa vừa, thêm 10g muối vào cho đậu béo bùi, đậm vị hơn. Khi đậu xanh không dính tay thì tắt bếp, cho hành lá cắt nhuyễn vào trộn đều. Vo viên đậu bằng cỡ trái chanh nhỏ.

Gói viên chè:
• Chia đều bột nếp, mỗi viên khoảng 30g, gói nhân đã chuẩn bị sẵn.
• Bắc nồi nước sôi luộc các viên chè. Khi chín viên chè sẽ nổi lên mặt nước, nấu thêm 2 phút cho viên chè chín kỹ rồi vớt ra ngâm vào nước lạnh.

Nấu chè:
• Cho 2 lít nước vào nồi cùng với 600g đường và vài lát gừng, bắc lên bếp nấu sôi.
• Cho các viên chè vào nồi nấu sôi chừng 5 phút để viên chè thấm đường và vị gừng, nhắc xuống.

Nấu nước cốt dừa:
• Cho nước dão dừa, đường cát, bột gạo, bột bắp, muối và vài cọng lá dứa vào nồi khuấy đều rồi mở bếp ở mức lửa nhỏ, nấu đến khi sôi, khuấy đều tay.
• Tiếp theo chế thêm nước cốt dừa, để hỗn hợp sôi lại, tắt bếp liền.

YÊU CẦU THÀNH PHẨM
• Nước đường trong, ngọt thanh, thơm dịu mùi lá dứa.
• Các viên chè dẻo mềm, không bị nứt hay nhão bề mặt.

Khi ăn, múc chè ra chén, chan nước cốt dừa vào, rắc thêm ít mè rang.

Chè trôi nước ngũ sắc không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự đầy đủ, may mắn và sự hòa hợp của năm mới. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh của đường, vị béo của nước cốt dừa và độ dẻo dai của vỏ bánh trôi kết hợp hài hòa với nhân đậu xanh thơm ngon.

Thơm Thảo Xôi Chè là món quà dễ thương dành tặng những ai đam mê nấu nướng bởi nó không chỉ đẹp về hình thức mà còn hấp dẫn về nội dung. Ngoài việc hướng dẫn tỉ mỉ các công thức nấu, tác giả còn khéo léo thuật lại cuộc phiêu lưu ẩm thực qua hành trình tìm kiếm các sản vật quý địa phương. Cuốn sách dù đơn sơ, mộc mạc nhưng đã phần nào truyền tải thành công tình yêu nghề của người đầu bếp và trên tất cả là sự tinh tế của nền ẩm thực nước nhà.

Mời bạn tìm mua sách tại đây. Nếu có làm theo các công thức trong sách thì bạn nhớ chia sẻ cho Bookish biết với nha!

Chúc bạn một mùa Tết bình an và sung túc bên gia đình.

Đọc bài viết

Cafe sáng