Ngày 09.01.2021 vừa qua đánh dấu sinh nhật 5 năm của Đường Sách TP. HCM (2016-2021). Trong 5 năm qua, giữa muôn vàn những địa điểm tụ tập vui chơi, có một cộng đồng người Sài Thành vẫn lựa chọn dành những ngày cuối tuần cho con đường dài chưa đến 150 mét, nhưng ẩn chứa trong đó là cả một thế giới sách mầu nhiệm. Và cũng trong 5 năm này, Nhà Sách Phương Nam vẫn bền bỉ song hành cùng Đường Sách, chứng kiến sự ra đời, những thay đổi và phát triển của con đường đầy lá me bay.

Hôm nay, kỉ niệm Đường Sách tròn 5 năm tuổi, mời bạn cùng tôi đếm lại bốn mùa của Phương Nam tại Đường Sách, lắng nghe câu chuyện xuân, hạ, thu, đông,… rồi lại xuân này.

Xuân

Một năm bắt đầu bằng mùa xuân, và mùa xuân ở Sài Gòn bắt đầu khi thành phố thay áo đượm hương: đường hoa Tết trên phố đi bộ, pháo bông đì đùng trên góc trời rộng đêm giao thừa; và đặc biệt không thể không nhắc tới Hội Sách Tết – thú chơi Tết thanh tao của riêng người Sài Thành. Những mùa xuân qua, bắt đầu từ 21, 22 tháng Chạp, bạn bè đã khấp khởi hẹn nhau đi ngắm Hội Sách Tết. Và cái sự hoan hỉ ấy kéo dài mãi đến những ngày mùng 4, mùng 5 Tết Nguyên Đán.

Hội Sách Tết có chi hay mà ai cũng ngóng trông mỗi dịp xuân về?

Đường Sách 5 tuổi là cũng bấy nhiêu mùa xuân Phương Nam đồng hành và tổ chức Hội Sách Tết tại Đường Sách. Và trong 5 mùa xuân ấy, xuyên suốt quá trình khai sinh nên Hội Sách Tết, từng khâu một – từ bản vẽ thiết kế sơ khai, đến dàn dựng thành hình, sắp xếp và trang trí – Phương Nam tâm nguyện rằng, đây không đơn thuần là địa điểm để dạo phố và mua sắm, mà thu nhỏ vào đó là một không gian văn hóa cổ truyền đậm chất Việt.

Vẫy chào khách tham quan là cổng chào được xây từ những chất liệu quen thuộc với làng quê như tre nứa, bắp, cành mai, cành đào. Từng gia đình, nhiều tốp bạn, đôi người thương trong tà áo dài đỏ vàng, tíu tít dắt nhau dạo phố ngắm hoa, thưởng sách, hái lộc đầu xuân, xin chữ ông đồ, bói toán cầu duyên và tận hưởng những trò chơi dân gian được tái hiện trong lễ hội đặc biệt. Và thật hiển nhiên, khi chơi Hội Sách, ai cũng gửi gắm hy vọng “mua con chữ lấy may” trong dịp khai niên, mong rằng những tác phẩm sách xuân chọn lọc sẽ mang đến trí tuệ, sự sáng suốt đến cho bản thân và cả nhà.

Người Việt ta luôn cầu chúc vạn điều may mắn, an lành trong những ngày đầu năm và mong muốn tìm lại một không khi Tết cổ truyền. Hội Sách Tết cũng là một ngày lễ để hành hương tìm về những di sản văn hóa truyền thống ấy, để trải nghiệm một không khí Tết xưa giữa hòn ngọc Viễn Đông hiện đại này.

Hạ

Mùa hè về bằng tiếng ve, và bằng một ngày hội khác – ngày Quốc tế Thiếu nhi 01.06, cũng là ngày bắt đầu kỳ nghỉ hè của học sinh. Mùa hè ở thành phố, nếu có ai chưa kịp đặt một chuyến du lịch đến những miền đất xa khác mà vô tình “kẹt” lại ở Sài Gòn, đừng buồn chi mà hãy dạo bước tới Đường Sách – vì con đường này chính là dành cho thiếu nhi, dành cho những cô bé, cậu bé yêu mến con chữ, yêu mến những niềm vui nho nhỏ thú vị.

Chào đón các em tham dự Hội sách Thiếu nhi Thành phố, đại diện là triển lãm sách thiếu nhi với ý tưởng: sách thiếu nhi cũng là một “bảo tàng” để chiêm ngưỡng và ngắm nghía. Những cuốn sách thiếu nhi chọn lọc, trong đó có tác phẩm đến từ Phương Nam Book được trưng bày trong tủ kính tại Đường Sách, như xây nên đường hoa chào các em đến nghe những câu chuyện thần kỳ. Từ những cuộc phiêu lưu của cô bảo mẫu thần kỳ Mary Poppins, tới những câu chuyện trong veo nâng đỡ tâm hồn bé trong Tủ Sách Chồi Non. Đây là một cách mới để các bậc phụ huynh hướng dẫn bé lựa chọn sách hay, bổ ích và chủ động tạo dựng thói quen đọc sách cho bé từ tuổi còn nhỏ.

Mùa hè, Phương Nam cũng mang đến các buổi giao lưu họp mặt, workshop để các bé trải nghiệm những hoạt động bổ ích. Như là thử tài vẽ nón: nơi các bé được khoe tài hội họa với năm ngón tay vương đầy màu nước, tô tô nghịch nghịch mà chẳng mấy chốc một thế giới tưởng tượng của trẻ con đã thành hình dưới dạng những chiếc mũ vải xinh đẹp. Hoặc học cách gấp giấy origami để vừa luyện tay, luyện kĩ năng tập trung. Hoặc như giao lưu với anh Long Journey để nghe những câu chuyện “giải cứu” động vật hoang dã, để em có thêm ý thức trách nhiệm với thiên nhiên và môi trường.

Thu

Thu sang là khi tiết trời Sài Gòn không còn nóng bức, mùa mưa vẫn còn nấn ná cho tới cuối tháng 10. Mùa thu mưa bay như thế, con người ta cũng…. lười đi ít nhiều mà chỉ muốn tấp vào Phương Nam Book Café để đóng ổ đọc sách. Book Café đã “hạ cánh” nơi Đường Sách rất lâu rồi – từ những ngày đầu Đường Sách ghi tên mình lên bản đồ đọc của Sài Thành, nhưng chẳng bao giờ hết mới mẻ, đặc biệt là với giới văn nghệ sĩ và cộng đồng yêu sách.

Tọa lạc ở đầu Đường Sách, Book Café như một trạm dừng chân quảng giao mà thân thiết mời chào mọi người nghỉ ngơi, để âm thầm đọc sách mình chọn nhưng không tách rời khỏi cảm quan cộng đồng, chẳng rõ là đang thưởng cà phê, thưởng sách hay là thưởng ngoạn nhịp điệu của Sài Gòn trong một ngày bình thường.

Nhà văn, nhà báo Phạm Công Luận đã dành những lời trân trọng cho Phương Nam Book Café, rằng “Là nơi đậm đà niềm vui, khi ngồi giữa bạn bè thanh cảnh thích đọc và thích sống nhẹ nhàng như mình. Là nơi nhìn người đẹp đi lại. Nơi thỉnh thoảng nhận ra vài người Sài Gòn xưa qua phong thái, giọng nói, cách nói chuyện và ăn mặc. Là nơi uống ly cà phê ấm trong không khí lạnh buổi sáng, như ông cha ta trăm năm trước bên ly xây chừng ở chợ cũ, quán cà phê Nguyễn Văn Đắc bên hông chợ Bến Thành hay trên vỉa hè khách sạn Continental”.

Đến Book Café, dẫu là đi một mình hay đi nhiều mình thì cũng chẳng bao giờ thấy cô đơn hay gượng gạo. Vì thế giới của sách tri kỷ mà rộng lớn lắm!

Đông

Đông về, Đường Sách trở về với nguyên bản giá trị cốt lõi của mình, là con đường chứa đầy sách, là nơi để thỏa lòng đam mê sách cho người Sài Thành và những du khách đường xa.

Người Sài Gòn thường đùa với nhau rằng, cái thành phố này chỉ có hai mùa: mùa nóng và mùa… rất nóng. Sài Gòn không có mùa đông, nhưng vài đợt gió lạnh hiếm hoi trong những tháng cuối năm lại làm cho nhiều người Sài Gòn mừng vui, chẳng chấp nhặt mà coi như “đông đã về”. Và cũng thật lạ thay, mùa đông ở Sài Gòn cũng là mùa nhộn nhịp nhất năm, nhà nhà người người khuyến mãi, thi nhau… sale sập sàn.

Một mùa rộn ràng như thế, làm sao người ta quên cái thú chọn sách khi đến chơi Đường Sách được?

Cuối năm 2020, mặc cho những thay đổi thất thường trong năm, thế giới sách vẫn rộn ràng như bù đắp, thổi thêm sức sống cho năm mới. Những tác phẩm ấp ủ cả năm nay được trình làng với đủ thể loại và hình thức: từ văn học, sách tâm lý – giáo dục, kỹ năng, sách viết về thiên nhiên – môi trường,… nhận được sự đón nhận nhiệt thành của cộng đồng yêu sách. Không ít tác phẩm lọt vào danh sách sách hay và bán chạy cả năm, từng đạt được những giải thưởng lớn trên văn đàn quốc tế. Không giới hạn ở đó, ngành sách còn rộn ràng những ngày gặp mặt, ra mắt sách, là dịp để những độc giả trao đổi, giao lưu với tác giả mình yêu mến tại Đường Sách.

Rồi lại xuân…

Chẳng mấy chốc lại sang năm 2021.

Tiết trời xoay vẫn, một năm mới lại đến. Không ai biết được sẽ có điều gì chờ đón ta trong năm nay. Thế nhưng, tôi mạnh dạn nghĩ rằng, sự tồn tại của Đường Sách trong lòng bạn đọc vẫn thế, vẫn sẽ vững chắc, cũng như mối dây gắn kết bền lâu giữa thương hiệu Phương Nam và bản thân Đường Sách. Bởi lẽ, Đường Sách ra đời, là sự hòa hợp tự nhiên của văn hóa đọc Sài Gòn cùng dòng chảy năng động luôn tồn tại trong lòng thành phố.

Nghe đâu, đã gần đến Hội Sách Tết Tân Sửu rồi nhỉ?

Hết.

Ảnh đầu bài: Tác phẩm Cảnh sắc phố thị Sài Gòn – Chợ Lớn (Tranh & Ký họa), tác giả Phạm Công Luận & Phạm Công Tâm